2.05.21

1

AKADEMIA NMARYNARKI WOJENNEJ

TEMAT:

ELEMENTY POLITYKI GOSPODARCZEJ

2.05.21

2

AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ

CEL - ZAPOZNAĆ Z:



problematyką interwencji gospodarczej państwa;



pojęciem polityki gospodarczej;



trudnościami z polityką gospodarczą;



polityką ożywienia i polityką rygoru;



polityką strukturalną państwa.

2.05.21

3

AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ

LITERATURA:



Praca zbiorowa pod red. Milewskiego
R.: Podstawy ekonomii. Praca zbiorowa
pod red. Milewskiego R.: Podstawy
ekonomii. PWN: Warszawa 2006.

2.05.21

4

INTERWENCJA GOSPODARCZA
I SPOŁECZNA PAŃSTWA



Państwo:

1.

Władza wykonawcza na pewnym terytorium,
która dysponuje usankcjonowanym prawnie
monopolem przymusu fizycznego.

2.

Instytucja zobowiązana do określonego
interesu społecznego i realizowania polityki
zapewniającej jego realizację.

2.05.21

5

INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA



Środki interwencji państwa:



Prowadzona jest we wszystkich państwach
świata;



Skala

i

zakres

interwencjonizmu

jest

zróżnicowany i zależy od wielu czynników;



Interwencjonizm

dokonywany

jest

przede

wszystkich

przez

reglamentację,

ustalająca

warunki wzajemnych relacji między agentami
gospodarczymi;



Dokonywana jest m.in. za pośrednictwem
przychodów i wydatków publicznych oraz działań
administracji i podmiotów publicznych.

2.05.21

6

INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA



Legislacja

ważnym

środkiem

oddziaływania państwa:



Reglamentacja

jest

ważnym

środkiem

interwencji i błędem byłoby zredukowanie
działalności państwa do interwencji rodzących
wydatki;



Np.

prawodawstwo

w

zakresie

płacy

minimalnej lub czasu pracy nie pociąga za
sobą

bezpośrednich

wydatków,

chociaż

interwencje legislacyjne państwa mają bardzo
istotne konsekwencje społeczno - ekonomiczne

2.05.21

7

INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA

FORMY INTERWENCJI PAŃSTWA

LEGISLACJA

PRZYCHDY

I WYDATKI

PUBLICZNE

WPŁYW NA

ADMINISTRACJĘ

I SEKTOR

PUBLICZNY,

PLANOWANIE

Formy interwencji państwa

2.05.21

8

INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA

FINANSOWANIE WYDATKÓW PAŃSTWA

PODATKI

SKŁADKI

SPOŁECZNE

POŻYCZKI,

KREDYTY

ZASOBY

HANDLOWE

PAŃSTWA

I

SPOŁECZ.

LOKALNYCH

PŁATNOŚCI OBOWIĄZKOWE

Finansowanie wydatków publicznych

2.05.21

9

INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA

PODSTAWOWE PODATKI W PAŃSTWIE

PODATEK

OD OBROTU

PODATEK

OD WART.

DODANEJ VAT

PODATEK OD

PRODUKTÓW

NAFTOWYCH

PODATEK

OD SPÓŁEK

PRAWO

SPADKOWE,

CŁA

Podstawowe podatki państwa

2.05.21

10

INTERWENCJA GOSPODARCZA I
SPOŁECZNA PAŃSTWA



Interwencja państwa a finansowanie

wydatków:



Szereg interwencji państwa pociąga za sobą

konsekwencje finansowe (edukacja, infrastruktura,

armia, policja);



Podstawą jest „Ustawa o finansach publicznych”, w

której ustala się budżet państwa (dochody i

wydatki);



Wydatki ponoszą także społeczności lokalne

(utrzymanie miejscowości) – źródłem są lokalne

podatki;



Składki społeczne różnią się od podatków tym, że

sposób ich wykorzystania jest przesądzony przed

dokonanie wpłat.

2.05.21

11

POLITYKA GOSPODARCZA



Polityka

gospodarcza

to

całokształt

interwencji państwa, które mają wpływ
na życie gospodarcze.



Cele polityki gospodarczej;



Zapewnienie pełnego zatrudnienia;



Sprzyjanie

wzrostowi

gospodarczemu

w

ramach stabilizacji cen;



Równowaga w wymianie zagranicznej;



Wzrost PKB

2.05.21

12

POLITYKA GOSPODARCZA

RÓZNE FORMY POLITYKI GOSPODARCZEJ

Polityka

fiskalna

Planowanie,

prywatyzacja

Polityka

rolna,

przemysłowa

Polityka

dochodowa

Polityka

celna

Polityka

budżetowa

Polityka

monetarna

Polityka

kursowa

Polityka

zatrudnie-

nia

Polityka

badań

naukowych i

innowacyj-

nych

Formy polityki gospodarczej państwa

2.05.21

13

POLITYKA GOSPODARCZA



Wybory

polityczne

w

dziedzinie

gospodarczej i społecznej:



Decyzje w dziedzinie polityki gospodarczej
mają konsekwencje społeczne;



Interwencja państwa w dziedzinie społecznej
opiera się na zasadzie solidarności (zdrowy –
chory; pracujący bezrobotny; dorosły –
edukacja młodzieży);



Solidarność

ma

charakter

zbiorowy,

dobroczynność – indywidualny i nie wiąże z
rekompensatą jak ubezpieczenia;

2.05.21

14

POLITYKA GOSPODARCZA



Interwencja socjalna państwa odpowiada
humanitarnej

zasadzie

zabezpieczenia

podstawowych potrzeb (mieszkanie, zdrowie,
edukacja);



Niektóre nurty, logice ochrony społecznej
przeciwstawiają

logikę

ubezpieczenia

dobrowolnego i indywidualnego.

2.05.21

15

POLITYKA GOSPODARCZA



Polityka strukturalna:



Zmiany strukturalne to zmiany dotyczące całej
gospodarki (Polska 1990);



Państwo może odgrywać pewną rolę w zmianach
strukturalnych np. oddziaływanie na strukturę
ludności aktywnej zawodowo poprzez rodzaj
kwalifikacji w ramach polityki kształcenia, edukacji;



W praktyce przez pojecie polityki strukturalnej
rozumie się politykę, która wywiera wpływ na
struktury lub której wyniki odczuwalne są w długim
okresie (tworzenie miejsc pracy w służbie
publicznej)

2.05.21

16

POLITYKA GOSPODARCZA



Polityka koniunkturalna:



Celem

jest

natychmiastowa

poprawa

charakterystyk

gospodarki

(ograniczanie

bezrobocia, walka z inflacją);



Państwo interweniuje w przypadku, gdy
mechanizmy rynkowe stają się niewydolne w
utrzymaniu gospodarki aby ta mogła osiągać
wzrost gospodarczy;

2.05.21

17

POLITYKA GOSPODARCZA



Rozróżnia się dwa rodzaje polityki koniunkturalnej:

1.

politykę pobudzania (ożywiania) - skutki mają

charakter okresowy poprzez podtrzymywanie

działalności gospodarczej poprzez: okresowa i

ograniczona

redukcja

podatków,

subwencje

przyznawane na określony czas, obniżenie stopy

proc.;

2.

Politykę rygoru – priorytetowym celem jest

walka

z

inflacją

poprzez

poprawne

konkurencyjności

cenowej,

odnowa

wzrostu

gospodarczego, wzrost zatrudnienia. Oparta jest na

restryktywnej polityce pieniężnej, poszukiwaniu

równowagi budżetowej i opanowaniu kosztów

płacowych.

2.05.21

18

POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU



Równowaga budżetowa państwa –
założenia:



Państwo musi dysponować budżetem np. dla
zapewniania

porządku

publicznego

czy

respektowania reguł rynku, w tym interwencje
związane z niedostatkami funkcjonowania rynku
(badania);



Interwencja państwa powinna w jak najmniejszym
stopniu

zmniejszać

alokację

zasobów

dokonywana przez rynek;



Polityka w dziedzinie finansów publicznych polega
na poszukiwaniu równowagi budżetu państwa;

2.05.21

19

POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU



Równowaga budżetowa powinna prowadzić do
neutralności wydatków publicznych;



Równowaga budżetu państwa istnieje wtedy, gdy
dochody i wydatki państwa są tożsame (deficyt);



Jeżeli deficyt jest finansowany przez państwo
poprzez

kreację

pieniądza,

to

wskutek

zwiększania się jego ilość w obiegu (inflacja);



Państwo może korzystać z pożyczki publicznej
(papiery wartościowe), przejmuje określoną ilość
pieniędzy, z których mogłyby być finansowane
inwestycje prywatne;

2.05.21

20

POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU



Przejęcie pieniędzy przez państwo pozbawia

dostępu do nich agentów gospodarczych się na

rynku kapitałowym (nie znajdują dostępu do

zasobów pieniężnych (rosną stopy proc. a

inwestycje maleją).

Aktywna polityka budżetowa:
Prawo Haavelmo – zwiększenie wydatków

państwa finansowanych ekwiwalentnym podatkiem

przekłada się na wzrost narodowego popytu i

zatrudnienia.

Wynika

to

stąd,

że

dochód

przeznaczony

na

podatek

był

częściowo

oszczędzany, podczas gdy państwo wydaje całość

sum otrzymywanych z podatku.

2.05.21

21

POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU



Deficyt budżetowy wyraża się wzrostem
zasobów agentów gospodarczych, którzy będą
zwiększać swoje wydatki, co sprzyja wzrostowi
produkcji i zatrudnienia (spadek bezrobocia);



Skuteczność

polityki

deficytu

budżetowego jest związana ze spełnieniem
poniższych warunków:

1.

Firmy

posiadają

środki

umożliwiające

zwiększenie

produkcji

tzn.

odpowiednie

wyposażenie techniczne, zapasy surowców i
półproduktów oraz siłę roboczą do dyspozycji.

2.05.21

22

POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU

2.

Popyt nie kieruje się masowo na produkty

zagraniczne (pogorszenie się salda handlu

zagranicznego).

3.

Wzrost produkcji nie powoduje boomu

importowego, który pogorszyłby bilans handlu

zagranicznego.

4.

Zachowanie firm ukierunkowane jest w

większym stopniu na wielkość sprzedaży, niż

na marże zysku.



Reasumując, istotnym jest aby potencjalny

PKB być wyższy niż efektywny PKB – takiej

sytuacji ożywienie przez deficyt budżetowy

jest skuteczne.

2.05.21

23

POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU



Inne wydatki publiczne:



Dotychczas kluczowym wskaźnikiem był w
dziedzinie finansów publicznych był budżet;



Ilość pieniędzy znajdujących się w obiegu
powinna rosnąć w tempie bliskim tempu wzrostu
PKB (aby uniknąć inflacji);



Polityka monetarna powinna zapewniać istnienie
dostateczni

niskich

stóp

proc.

w

celu

podtrzymania inwestycji;



Efektywność polityko monetarnej zakłada, że
państwo może kontrolować ilość pieniędzy w
obiegu

2.05.21

24

POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU



Kontrola bazy monetarnej przez państwo:



We

współczesnych

gospodarkach

masa

pieniężna w około 4/5 składa się z pieniądza
bezgotówkowego, który jest zbiorem zapisów
na kontach bankowych;



Zasadniczym źródłem tworzenia pieniądza
bezgotówkowego są przyznawane przez banki
kredyty;



Pieniądz papierowy emitowany przez BC jest
często prostym przekształceniem pieniądza
bezgotówkowego w banknoty.

2.05.21

25

POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU



Pośrednia kontrola kredytów przez
państwo:



Aby

kontrolować

kredyty,

państwo

może

wprowadzić politykę obowiązkowych rezerw lub
ograniczyć wielkość przyznawanego kredytu;



Współcześnie głównym środkiem interwencji
państwa jest oddziaływanie na stopy proc.;



Wzrost stóp proc. powoduje spadek popytu na
kredyty ze strony GD i firm;



Powoduje to zmniejszenie ilości pieniądza
kreowanego przez banki (masa monetarna
zmniejsza się);

2.05.21

26

POLITYKA OŻYWIANIA I POLITYKA
RYGORU



Wzrost stóp proc. powoduje, że maleje
skłonność do inwestowania, gdyż rosną koszty
inwestycji;



Jeżeli perspektywy na wzrost popytu są silne, a
oczekiwana rentowność wysoka, jest mało
prawdopodobne, że wzrost stóp proc. zmieni
poziom inwestycji;



Działanie na stopy proc. Może wymagać
pewnego opóźnienia, gdyż przyjęte juz
projekty inwestycyjne nie musza być wcale
odrzucone.