Rewizja poglądów Piageta

Stadium inteligencji

sensoryczno-motorycznej

Ogólny zarzut
– niedocenianie umiejętności umysłowych dziecka

dotyczących organizowania sensorycznych i

motorycznych informacji.

Trevarthen 1975, Meltzoff i Moore 1983
– dzieci wcześniej przejawiają tendencję do

naśladowania

 Kaye 1984
– dzieci posiadają wewnętrzne reprezentacje w

pierwszym roku życia;

krytyczna rola rodziców w przedstawianiu dziecku świata

rzeczy, przestrzeni i czasu w sposób społecznie

ustrukturyzowany.

Bower (1981) – rozwój pojęcia

przedmiotu.

•

Eksperymenty z przedmiotem i ekranem.

Zasłanianie i odsłanianie - większa reakcja zaskoczenia (tętno) gdy

przedmiot nie pojawiał się po usunięciu ekranu.

Przesuwanie z jednej strony na drugą – dzieci 8-tygodniowe

wykonywały ruch oczu podążający za antycypowanym ruchem
przedmiotu.

•

Eksperymenty z pociągiem

– dzieci do 5 m.ż. sądzą, że ten sam przedmiot widziany w różnych

miejsca to różne przedmioty.

Sugestie:

•

Dzieci między 12 a 20 tygodniem nie wiążą
położenia i ruchu obiektu. Odkrywają ten związek
po 5 m.ż.

• Eksperymenty z odbiciem lustrzanym twarzy matki
– dzieci do 5 m.ż. reaguja radością na widok trzech twarzy

matki jednocześnie. Po 5 m.ż. – reagują niepokojem i

strachem.

Sugestie:
Pojęcie osoby pojawia się w 5 m.ż.

• Piaget i Bower badali te same zjawiska z różnych ujęć.
Wyniki Bowera wskazujące, że dziecko nie łączy ruchu z

położeniem przedmiotu – ważne implikacje.

Rezultaty z lustrem – „pojęcie osoby” kształtuje się

znacznie wcześniej niż pojęcie przedmiotu”.

Ruchy powiązane ze znikaniem i pojawianiem się przedmiotu
– są przejawem wzrastającej zdolności do koordynowania

zdolności identyfikacji przedmiotu i jego stałości.

Wyniki Bowera – dzieci osiągają umiejętności

koordynowania zdolności identyfikacji przedmiotu i

jego stałości wcześniej niż rozwiązują problem z

zakrytymi obiektami w eksperymentach Piageta.

• Podsumowując:
Wiek opanowywania pierwszych

zdolności sensoryczno-
motorycznych

- wcześniejszy niż sugerował

Piaget.

 
Należy rozróżnić umiejętności

dotyczące osób oraz przedmiotów
– rola czynnika społecznego w
rozwoju umysłowym.

Stadium przedoperacyjne

• Najbardziej kontrowersyjne – eksperymenty dotyczące

egocentryzmu
Natura zadania wpływa na dziecięcą zdolność do ujmowania obiektu z

innej perspektywy;

 

różne rodzaje przejmowania obcego punktu widzenia, oparte np. na

empatii i na przewidywaniu co myśli inna osoba.
Kontekst w jakim wyrażane są te zdolności ma zasadnicze znaczenie
– Piaget nie docenił zdolności dziecka w tej dziedzinie.

• Borke 1971

Eksperyment z wyborem twarzy (jak się czuje dziecko w historii

opowiadanej) – dzieci 3-8 letnie.
Nawet 3-latki – empatia w tym zadaniu

• Borke – małe dzieci są świadome, że inni ludzie mają uczucia i te

uczucia zmieniają się w zależności od sytuacji danej osoby.

• Krytyka eksperymentu Borke
– identyfikacja dziecka z postacią z historyjki
– dzieci są szczęśliwe z okazji urodzin, reakcja może być egocentryczna, nie

empatyczna.

Martin Hughes 1975

Eksperyment z chłopcem i policjantem;
• 90% poprawnych odpowiedzi u dzieci 3-5 letnich
• różnice w porównaniu z eksperymentem z górami:

– zadanie Hughesa wymaga tylko ustalenia, czy obiekt będzie

widziany czy nie; nie ma problemu przestrzeni, prosta
sceneria.

– w zadaniu z górami dzieci nie rozumiały dobrze o co były

pytane, a sytuacja z policjantem ma dla dziecka sens -
uogólnione rozumienie tego co to znaczy „skryć się”; motywy i
intencje zrozumiałe nawet dla 3-latka;

• zadanie Hughesa – wymaga od dziecka aktywności, które

pozostają w zgodzie z podstawowymi ludzkimi interakcjami,

• zadanie z górami – abstrakcyjne w bardzo istotnym sensie

psychologicznym, wyabstrahowane z podstawowych
ludzkich celów, odczuć i dążeń.

• Wniosek Donaldson – nie tylko dzieci są

egocentryczne, uczeni także.

• Mossler, Marvin i Greenberg 1976 –
Eksperyment z filmem i matką - 4-5 latki mogą

przyjmować perspektywę nieegocentryczną.

 P o d s u m o w a n i e
• – Piaget przecenił długość fazy

egocentrycznej (specyfika eksperymentów)

• - Donaldson : dwa rodzaje decentracji
a. to co dana osoba widzi
b. to co dana osoba czuje i co zamierza zrobić.
„b” należy do podstawowych ludzkich

umiejętności, bardzo wcześnie nabywanych.

• Weryfikowano także rezultaty

eksperymentów dotyczących: porządkowania,

relacji część-całość oraz pojęcia stałości

Bryant i Trabasso (1971) – relacja

przechodniości

• Jeśli A>B i B>C, to A>C.
• Małe dzieci wg Piageta nie mogą koordynować

dwóch porcji informacji.

• Bryant i Trabasso – mogą dokonywać

wnioskowania w systemie przechodniości, jeśli

pamiętają konieczne informacje.

• U Piageta niepowodzenie wynikało z ograniczeń

pamięci dziecka.

• U Bryanta – badanie poprzedzał trening w

zapamiętywaniu wcześniejszych informacji (A>B)

• Zaobserwowali sukces w przechodnim

wnioskowaniu już u 4-latków.

McGarrigle (za Donaldson 1978)

– eksperyment ze śpiącymi krowami.
48% dzieci 6 – letnich – poprawnie porównuje klasy,

czyli trudność w formie pytania a nie w rodzaju
problemu.

 Mc Garrigle i Donaldson (1974)

Sprawdzali czy forma pytań w eksperymentach

dotyczących stałości wpływa na reakcje dzieci.

Wprowadzili lalkę – „niegrzeczny misio Teddy”,
który przeszkadzał eksperymentatorowi.
Wykazali, że dzieci wcześniej opanowują pojęcie

stałości (długości i liczby), niż to wynika z badań
Piageta.

Wyjaśnienia Donaldson w sprawie

niepowodzeń dzieci

w eksperymentach dotyczących pojęcia

stałości:

•

dzieci budują model świata poprzez

formułowanie hipotez, które pomagają im

antycypować przyszłe zdarzenia.

•

dziecko zatem w każdej sytuacji ma

oczekiwania co do następnych zdarzeń,

•

a zatem interpretacja eksperymentu może

wynikać bardziej z oczekiwań niż z

percepcyjnej rzeczywistości.

•

dla dziecka prawdopodobnie istnieje związek

między akcją (czynności eksperymentatora) a

zmianą w obiekcie.

Stadium operacji konkretnych

• Jahoda (1983) – 9-latki w Zimbabwe są o wiele bardziej

zawansowane w rozumieniu zasad ekonomicznych niż

dzieci brytyjskie.

• Podobne eksperymenty – Donaldson (1978)

Konkluzje – ważna rola kontekstu w rozwoju poznawczym;
• dziecko uczy się nadawać sens światu w konkretnym

kontekście społecznym i ekonomicznym.

Stadium operacji formalnych

• Badania w USA i Wielkiej Brytanii wykazały,

że stadium formalne jest stopniowe,
zależy od natury zadania i jest często ograniczone

do określonej dziedziny.

• Myślenie formalne może być ćwiczone – Danner i

Day 1977 i inni.