TRUDNOŚCI NAPOTYKANE
PRZEZ LUDZI DOROSŁYCH
W KOMUNIKOWANIU SIĘ I
SPOSOBY ICH
PRZEZWYCIĘŻANIA.

Bibliografia:

1.Dr Boczukowa B., Komunikowanie się ludzi

dorosłych, Edukacja Ustawiczna Dorosłych,

2/2007

2.

Stewart J. (red), Mosty zamiast murów. O

komunikowaniu się między ludźmi, wyd. PWN,

Warszawa 2000

3. Harwas- Napierała B., Komunikacja

interpersonalna w rodzinie, wydawnictwo

naukowe UAM, Poznań 2006

4. Nęcki Z., Komunikowanie interpersonalne,

Wrocław 1992

5. Szewczuk W.(red), Encyklopedia psychologii,

wyd. Innowacja 1998

6. Sillamy N., Słownik psychologii, wyd. Księżnica

1994

7. Wujek T., Wprowadzenie do andragogiki,

warszawa 1997

8. Cooper P. J., Sprawne porozumiewanie się, wyd.

CODN, Warszawa 1994



Komunikacja jest jedną z najważniejszych
życiowych aktywności społecznych
człowieka. Sprawia, że czuje się on
częścią większej całości i stanowi
podstawę wspólnoty doświadczeń, jaką
dzieli z innymi ludźmi. Pozwala też na
stworzenie i utrzymywanie więzi ze
społecznością, w której żyje. To dzięki
procesom komunikacji może się on
swobodnie
poruszać w często bardzo
skomplikowanych
układach międzyludzkich.

Jest wiele definicji procesu
komunikowania



W najprostszym ujęciu, polega na

przekazywaniu informacji między ludźmi.

Angażuje on co najmniej dwie osoby:
nadawcę i odbiorcę.
Nadawca obmyśla komunikat i przesyła go do

odbiorcy. Celem nadawcy w tym działaniu jest

doprowadzenie do zrozumienia jego intencji

przez odbiorcę. Nadawca chcąc przekazać

swoją intencję: zapytanie, polecenie, pogląd,

uczucie, musi ją „ubrać” w słowa lub inne

symbole, czyli zakodować i przekazać

odbiorcy, który przełoży sobie, czyli zakoduje

te sygnały-słowa, gesty i inne symbole.

(dr Beata Boczukowa)



Komunikowanie to intencjonalna
wymiana werbalnych i niewerbalnych
znaków (symboli) podejmowana dla
poprawy współdziałania lub podzielania
znaczeń między partnerami.

(Encyklopedia psychologii)



W słowniku Webstera(New world
dictionary, 1966) słowo „komunikować”
definiowane jest jako „przekazać
przemieścić, transmitować”, a
„komunikowanie” to przekazywanie i
odbieranie informacji, sygnałów i
przekazów poprzez mowę, pismo, gesty
itd..

Komunikacja
interpersonalna to:



Proces porozumiewania się między ludźmi

przenika całość sytuacji społecznych, w których

rozgrywają się wszystkie nasze interakcje,

zarówno z kręgu życia osobistego, jak i

publicznego. Wielopoziomowość procesu

komunikowania pozwala na traktowanie go jako

fenomenu syntetycznego, łączącego w sobie

niemal wszystkie aspekty życia społecznego.

Uczestnikami procesu komunikowania są nie

tylko jednostki ludzkie, komunikacja zachodzi

między grupami ludzi, organizacjami i

społeczeństwami, a więc różnymi poziomami

systemów kulturowych.

(Encyklopedia psychologii)

Komunikacja werbalna



Komunikacja z użyciem języka
naturalnego czyli mowy jako środka
komunikacji. Jest to podstawowy
sposób komunikacji międzyludzkiej.
W szczątkowej postaci komunikacja
werbalna występuje także u zwierząt
np.: u szympansów.

W komunikacji werbalnej
dużą rolę odgrywają takie
czynniki jak:



Akcent i modulowanie wypowiadanych

kwestii,



Stopień płynności mowy,



Zawartość (treść) wypowiedzi- w tym

przypadku zasób leksykalny ma

związek z kompetencjami kulturowymi

jednostki- np.: osoby o mniejszych

kompetencjach kulturowych rzadziej

posługują się językiem literackim, a

częściej gwarą środowiskową lub

regionalną.

Komunikacja niewerbalna



Mowa ciała, język ciała- zespół

niewerbalnych komunikatów

nadawanych i odbieranych

przez ludzi na wszystkich

niewerbalnych kanałach

jednocześnie. Informują one o

podstawowych stanach

emocjonalnych, intencjach,

oczekiwaniach wobec

rozmówcy, pozycji społecznej,

pochodzeniu, wykształceniu,

samoocenie, cechach

temperamentu itp.

Komunikaty te są nadawane i

odbierane najczęściej na

poziomie nieświadomym.

Funkcje komunikacji
niewerbalnej:



Komunikowanie
postaw i emocji
(uzgodnienie postaw
interpersonalnych)



Wspomaganie
komunikacji
językowej



Zastępowanie mowy
(gdy utrudniony jest
kontakt werbalny)

Podstawowe trudności w
komunikacji ludzi dorosłych



Nieznajomość bądź nieumiejętność

wykorzystywania w życiu zasad

komunikacji interpersonalnej



Brak czasu na rozmowy ze względu na

szybkie tępo życia (nadmiar

obowiązków w pracy zawodowej, w

pracy społecznej, w życiu rodzinnym)



Nadużywanie w codziennym życiu

nowoczesnych środków technicznych,

takich jak: komputer, telewizor, wideo,

telefon komórkowy, itp.

Inne trudności w
porozumiewaniu się:



Jedną z przeszkód w skutecznym

komunikowaniu się jest różnica

językowa. żeby komunikat był dobrze

odebrany znaczenie słów w obu

językach musi być takie samo, oraz

symbole umowne muszą być

wspólne. Także dużą rolę odgrywa

żargon /slang/ językowy lub zawodowy.

Używanie go może powodować

odcięcie grupy osób oraz co za tym

idzie trudności w komunikowaniu się.



Kolejną przeszkodą jest

niewątpliwie szum. Szumem

nazywamy każdy czynnik,

który zakłóca skuteczny

kontakt z odbiorcą. Bardzo

rzadko rozmowy prowadzone

są w warunkach idealnej

ciszy, więc ludzie nauczyli się

izolować zbędne komunikaty,

ale niekiedy bardzo ważny

przekaz nadawany zbyt często

zostaje uznany jako szum i w

naturalny sposób zostaje

wyeliminowany.



Inną przeszkodą na drodze
komunikowania się ludzi są
niedomówienia, czyli udzielanie
niepełnych odpowiedzi na zadane
pytanie lub też skupienie się na nie
istotnych szczegółach- ucieczka w
kierunku mało istotnych spraw dla
uniknięcia poważnej rozmowy.



Trudnością w porozumiewaniu się jest także

odmowa podjęcia tematu. Ma ona miejsce

wtedy, gdy jasno i otwarcie odmawiamy

rozmowy na dany temat. W takiej sytuacji

rozmówca całkowicie ignoruje pytania, które są

mu zadawane, próbując tym samym uniknąć

pewnego ciężaru odpowiedzialności. Pragnąc

uniknąć konfrontacji z trudnym dla siebie

tematem, przerzuca się uwagę z siebie na

kogoś lub coś innego. Jeżeli to nie zadziała,

zdarza się również oskarżanie swojego

współrozmówcy o cokolwiek, aby uniknąć

kłopotliwej rozmowy.
Unikanie tematów jest krzywdzące
i niszczące dla zdrowego
porozumiewania się.



Należy wspomnieć również o
gadulstwie, które potrafi skutecznie
ograniczyć porozumiewanie się. Zbyt
długie wywody, które męczą
słuchacza oczekującego jedynie
krótkiej i rzeczowej odpowiedzi na
jego pytanie, są nie na miejscu i
mogą łatwo zniechęcić do dalszej
rozmowy.



Przerywanie – wynika to z niewystarczająco

rozwiniętej umiejętności słuchania. Nawyk

ten jest dość nieprzyjemny dla otoczenia,

bowiem dajemy innym odczuć, że ich nie

słuchamy i bardziej nas interesuje to co sami

mamy do powiedzenia niż to co ktoś mówi.



Szukanie winnego- kiedy ludzie ciągle się o

coś oskarżają, obwiniają, niszczą tym samym

więzi między sobą.



Próba ustalenia obiektywnej prawdy- gdyż

często te same wydarzenie jest widziane w

zupełnie inny sposób przez różne osoby. Takie

próby mogą dodatkowo rozzłościć obie strony

dialogu.



Następną przeszkodą komunikacyjną i naszym

zdaniem najważniejszą jest sprzeczny

komunikat werbalny i pozawerbalny. Potocznie

uważa się, że najwięcej komunikatu jest

przekazywane przez język, lecz są one bardzo

silnie uwarunkowane przez czynniki

pozawerbalne takie jak ruchy ciała, gesty,

ubiór, mimika twarzy, przywitanie.

Najprostszym przykładem jest mówienie słowa

„tak” jednocześnie kiwając głową w lewo i w

prawo.
Jako pierwszy zareaguje wzrok, który stwierdzi

że jest coś nie tak dopiero później zwrócimy

uwagę na słowo.

Bariery komunikacyjne



Są to „reakcje o wysokim stopniu ryzyka”,
których wpływ na komunikacje bywa
często negatywny, zwłaszcza w
przypadku gdy jedna lub więcej osób,
zmagają się z jakimś problemem,
pozostaje pod wpływem stresu. Ich
występowanie przyczynia się najczęściej
do obniżenia samooceny drugiej osoby i
przyjmowania postawy obronnej, poczucia
klęski i dyskomfortu psychicznego.

Możemy wyróżnić 12 barier
komunikacyjnych które
dzielą się na 3 kategorie:

1.

Osądzanie



Krytykowanie- wyrażanie negatywnych ocen o drugiej

osobie, jej działaniach lub postawach, np. „sam to na

siebie sprowadziłeś-nikogo innego nie możesz winić za

kłopoty w których tkwisz”.



Przezywanie- nadawanie etykiety, „poniżanie” kogoś lub

podciąganie go pod stereotypy, np. „ co za głupek”



Stawianie diagnozy- analizowanie, dlaczego osoba

zachowuje się w taki sposób, w jaki się zachowuje;

odgrywanie psychiatry amatora, np. „czytam w tobie jak

w książce- robisz to właśnie po to, by mnie zirytować”.



Chwalenie połączone z oceną- wydawanie pozytywnego

osądu o drugiej osobie, jej działaniach lub postawach,

np. „zawsze jesteś taka grzeczna. Na pewno pomożesz

mi wieczorem przyciąć trawnik”.

2. Dawanie rozwiązań



Rozkazywanie- nakazywanie drugiej osobie robienia

tego, co chcesz, by było zrobione. Np. „masz

natychmiast odrobić lekcje! Dlaczego?! Ponieważ tak

powiedziałam”.



Grożenie- staranie się o kontrolę nad działaniem drugiej

osoby przez grożenie jej negatywnymi konsekwencjami

jakie mogą ją spotkać z twojej strony. Np. „zrobisz to lub

w przeciwnym wypadku….”



Moralizowanie- mówienie drugiej osobie, co powinna

zrobić. „prawienie kazań”. Np. „Nie powinnaś się

rozwodzić, pomyśl co stanie się z dziećmi”.



Stawianie zbyt wielu lub niewłaściwych pytań- barierami

w relacjach są często pytania zamknięte; są to takie

pytania, na które można zazwyczaj odpowiedzieć w kilku

słowach- często przez zwykłe „tak” lub „nie”.



Doradzanie- dawanie drugiej osobie rozwiązania dla jej

problemów.
Np. „jeśli byłabym na twoim miejscu, z pewnością

powiedziałabym mu do słuchu”.

3. Unikanie udziału w troskach drugiego

człowieka.



Odwracanie uwagi- odsunięcie na bok

problemu drugiej osoby przez odwrócenie jej

uwagi. Np. „nie wracaj do tego, Marta.

Pogadajmy o czymś przyjemniejszym”.



Logiczne argumentowanie- próba przekonania

drugiej osoby przez odwoływanie się do faktów

lub logiki, zazwyczaj bez brania pod uwagę

emocjonalnego aspektu sprawy. Np. „przyjrzyj

się faktom; jeśli nie kupiłbyś nowego

samochodu, nie wpadli byśmy w kłopot ze

spłatą domu”.



Uspokajanie- próba powstrzymania

negatywnych emocji odczuwanych przez drugą

osobę. Np. „nie przejmuj się, zawsze

najciemniej jest przed świtem”.

Metody przezwyciężania
trudności komunikacyjnych

1.

Aktywne słuchanie, któremu sprzyja:

a)

Postawa ciała

b)

Odległość

c)

Kontakt wzrokowy

d)

Brak dekoncentrujących gestów

e)

Odzwierciedlanie uczuć, emocji

f)

Nie należy przerywać i kończyć zdania za innych

g)

Nie wtrącamy się ze swoimi opowieściami

h)

Nie oceniamy

i)

Zadawanie otwartych pytań

j)

Stwarzanie odpowiedniej atmosfery dla osoby

mówiącej

2. Parafraza- mówienie własnymi

słowami tego co powiedział
nadawca. Parafrazę zaczynamy
zwykle od słów: czy dobrze
zrozumiałem, że…, powiedziałeś,
że…,

Unikamy oceniania i doradzania.

3. Wypowiedzi osobiste
Ja, mnie, moje. (Ja uważam, Moje

odczucia, Moje wrażenia)



Wzrasta szczerość i zaufanie



Zwiększają szansę na rozwój
przyjaźni



Zapewniają jasność komunikacji

4. Wypowiedzi o kontakcie.
Informacje wyrażające co czujesz i co

myślisz na temat drugiej osoby we
wzajemnej relacji, np. sprawiasz, że
czuję się lubiany.
Gniewasz się na mnie?

5. Nadawanie komunikatów „JA”
Komunikat „JA” sprawia, że osoba staję

się bardziej otwarta i szczera.

Ważną rolę w skutecznym porozumiewaniu się
odgrywają empatia i asertywność, ponieważ
umożliwiają budowanie pozytywnych więzi
międzyosobowych.

Empatia „Empatia to pełne szacunku rozumienie
tego, czego doświadczają inni ludzie.” W
komunikacji oznacza szczególnego rodzaju
wsłuchanie się w to co mówi drugi człowiek. Słuchać
empatycznie to wczuwać się w świat myśli i przeżyć
drugiego człowieka, pozostając przy tym sobą, nie
tracąc własnej tożsamości i odczuć emocjonalnych.
Aby słuchać empatycznie, musimy posiadać właściwą
intencję. Wsłuchiwanie się w to, co myśli druga osoba
musi być bezinteresowne. Tak więc umiejętność
słuchania empatycznego ma duże znaczenie dla
komunikacji międzyludzkiej z kilku powodów.
Wczuwanie się w świat partnera umożliwia
pokonanie głównych przeszkód w komunikacji
interpersonalnej, które wynikają przede wszystkim z
odmienności naszych spojrzeń i przeżyć . Dzięki temu
unikamy wielu konfliktów i nieporozumień.

Asertywność jest umiejętnością, która prowadzi do
pełnego wyrażania siebie w kontaktach z innymi
osobami. Jest powiązana z poczuciem własnej
godności i szacunkiem do samego siebie. Osoba
asertywna to taka, która szanuje siebie i innych.

Jeżeli człowiek w kontaktach z innymi robi cos na co
nie ma ochoty, reaguje złoszcząc się. W takiej sytuacji
czuje się skrzywdzony. Jeśli taka sytuacja trwa dłuższy
czas, relacje między tymi osobami pogarszają się. W
takiej sytuacji nie może istnieć skuteczne
porozumiewanie się. Jeśli chcemy mieć z ludźmi
poprawne stosunki, powinniśmy powiedzieć, w jaki
sposób chcemy być traktowani.

Opanowanie zasad empatii i asertywności ułatwi
porozumiewanie się między sobą. Musimy pamiętać,
że podstawą komunikacji nie jest umiejętność
mówienia, lecz zdolność w słuchania się w to, co mówi
współrozmówca.

Komunikacja nie jest przywilejem
ludzi, istnieje również u roślin i
zwierząt.



Pszczoła wracająca ze

zbiorem informuje

swym tańcem inne

pszczoły, gdzie

znajdują się kwiaty, a

nawet jaka jest jakość

pyłku. Zranione sosny,

topole i klony

ostrzegają inne drzewa

swego gatunku o

doznanym uszkodzeniu,

co wywołuje w całym

zagajniku mechanizm

chemicznej obrony

przeciw agresorom.

Temat opracowali:



Grudziński Dariusz



Hunik Anna



Ksionek Anita