Astma

– od epidemiologii do

terapii

dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska

lek. Damian Tworek

Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii

Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 1 im N.

Barlickiego

Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. med. Piotr Kuna

Agenda

Epidemiologia astmy

Etiologia astmy

Definicja astmy

Klasyfikacja astmy

Patogeneza

Patofizjologia astmy

Obraz kliniczny

Diagnostyka astmy

Terapia astmy

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Według szacunków WHO:

 obecnie 300 milionów ludzi na świecie choruje

na astmę

 kolejne 100 milionów zachoruje na astmę do
2025 roku

 astma jest najczęstszą przewlekłą chorobą
wśród dzieci

Epidemiologia astmy

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

WHO ogłosiła, że astma jest istotnym

powszechnym problemem zdrowotnym na całym

świecie

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

> 9%

6 to < 9%

3 to 6%

< 3%

ISAAC Steering Committee, Lancet
1998

Zróżnicowanie zapadalności na

astmę

ISAAC

(

dzieci

13-14

lat

)

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Narzędzia
badawcze:

Kwestionariusze

Punktowe testy skórne
(niektóre ośrodki)

Przesiewowa spirometria
(niektóre ośrodki)

Kliniczna weryfikacja

POLSKA PMSEAD

Wyniki:

Częstość astmy

Dorośli 5.4 % (5.0 –

5.8)

Dzieci

8.6 % (7.7 –

9.6)

Liebhart J et al. J Investig Allergol Clin Immunol. 2007;17(6):367-74

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Kupryś I et al. Urban-rural differences in the prevalence of atopic diseases in Lodz province
(Poland). EAACI 2004
Kupryś I. et al. Underdiagnosis and undertreatment of asthma in general population of Lodz
province (Poland). Eur Resp J 2003; 22 (Suppl 45): 296s

ŁÓDŹ – PMSEAD

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

ETIOLOGIA ASTMY:

•

wieloczynnikowa,

•

predyspozycje genetyczne,

•

ekspozycja na czynniki środowiskowe

•

działanie niespecyficznych
adiuwantów

•

czynniki psychologiczne

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Czynniki ryzyka astmy

Osobnicze

Środowiskowe

• Genetyczne
• Alergia
• Nadreaktywność

oskrzeli

• Płeć?
• Rasa?

• Alergeny
• Czynniki zawodowe
• Dym tytoniowy
• Zanieczyszczenia

powietrza
atmosferycznego

• Zakażenia
• Status ekonomiczny
• Otyłość

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

•

Grupa ekspertów z
całego świata

•

Tworzenie wytycznych
dotyczących
rozpoznawania,
leczenia i prewencji
astmy
w oparciu o najnowsze
doniesienia naukowe

Cel – zmniejszenie chorobowości i

umieralności

z powodu astmy

1993

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą
zapalną dróg oddechowych, w której
uczestniczy wiele komórek i substancji przez
nie uwalnianych.

Przewlekłe zapalenie jest przyczyną
nadreaktywności oskrzeli, prowadzącej
do nawracających epizodów świszczącego
oddechu, duszności, ściskania w klatce
piersiowej i kaszlu, występujących
szczególnie w nocy lub nad ranem.

Epizodom tym zwykle towarzyszy rozlana
obturacja oskrzeli o zmiennym
nasileniu, często ustępująca samoistnie lub
pod wpływem leczenia.

Definicja

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Klasyfikacja astmy

Podział wg etiologii

•

Astma alergiczna
(zewnątrzpochodna)

•

Astma niealergiczna
(wewnątrzpochodna)

Stopnie ciężkości

•

Astma sporadyczna

•

Astma przewlekła

–

Łagodna

–

Umiarkowana

–

Ciężka

Podział wg stopni
kontroli

•

Kontrolowana

•

Częściowo
kontrolowana

•

Niekontrolowana

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Reakcja alergiczna

Napad astmy

Alergeny

Limfocyt B



-switch

Mediator

zapaleni

Produkcja

IgE

Mastocyt

Bazofile

Zapalenie alergiczne

Nadreaktywnosc oskrzeli

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Zapalenie

Eozynofile

Komorki tuczne

Bazofile

Limfocyty T

Komorki

dentrytyczne

Makrofagi

Neutrofile

Komórki nabłonka

Fibroblasty

Miofibrob

sty

Miocyty

Komórki endotel

Komórki nerwowe

Komórki nacieku

zapalnego

Komórki

strukturalne

•Cytokiny

•Chemokiny

•Eikozanoidy

•Proteazy

Mediatory zapalenia

Cząsteczki
adhezyjne

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Zapalenie

błony śluzowej

oskrzeli

Nadreaktywność

oskrzeli

Obturacja

oskrzeli

•Objawy kliniczne

•Bodźce swoiste

•Bodźce nieswoiste

•Bodźce swoiste

•Bodźce nieswoiste

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Zapalenie

obturacja

nadreaktywność

oskrzeli

remodeling

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

ZAPALENIE

OBTURACJA

SWOISTE:

•

alergen

NIESWOISTE:

•

zimne powietrze

•

zanieczyszczenia powietrza

•

wysiłek fizyczny

•

zakażenia

•

stres

BODŹCE

•

skurcz mięśni gładkich oskrzeli

•

remodeling

•

obrzęk błony śluzowej oskrzeli

PROCES

•

wydzielina śluzowa w świetle

NIEODWRACALNY

NIEODWRACALNY
oskrzeli

PROCESY ODWRACALNE

NADREAKTYWNOŚĆ

OSKRZELI

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Występują:

•

Napadowo,

•

Często w nocy lub nad ranem,

•

Obecność czynników
prowokujących swoistych i
nieswoistych

Objawy kliniczne

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Objawy kliniczne

Zwykle występują:

•

Duszność

•

Kaszel

•

Świsty

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Duszność

•

Ucisk/ciężar w klatce piersiowej, brak
tchu, krótki oddech

•

Charakter wydechowy, rzadziej
wdechowo-wydechowy

•

Zmienne nasilenie

•

Napadowa

•

Po ekspozycji na czynniki
prowokujące

•

Ustępuje samoistnie lub po lekach
rozkurczających oskrzela

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Kaszel

•

Napadowy

•

Suchy

•

Męczący

•

Niezwiązany z przeziębieniem

•

Często występuje w nocy lub po
wysiłku

•

Czasem jedyny objaw astmy (zespół
Corrao)

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Świszczący oddech

•

„Gra w piersiach”, gwizdy

•

Występuje w nocy lub w związku z
wysiłkiem

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Objawy kliniczne - inne

•

Zła tolerancja wysiłku

•

Niepokój

•

Rozdrażnienie

•

Objawy depresji

•

Senność

•

Objawy innych chorób alergicznych
(nieżyt nosa, zapalenie spojówek,
atopowe zapalenie skóry)

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Czynniki prowokujące

objawy

SWOISTE

NIESWOISTE

Alergeny
NLPZ

Wysiłek fizyczny
Intensywne
zapachy
Zimne powietrze
Dym tytoniowy
Czynniki
psychiczne
(zdenerwowanie)
Infekcje

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Objawy przedmiotowe

•

świsty nad polami płucnymi

•

wydłużony wydech

•

furczenia

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

W ciężkim zaostrzeniu

•

tachypnoe

•

bachykardia

•

tętno paradoksalne,

•

wdechowe ustawienie klatki piersiowej,

•

praca dodatkowych mięśni oddechowych

•

zaciąganie międzyżebrzy

•

cisza nad polami płucnymi (nie ma
świstów!)

•

sinica warg, koniuszka nosa i małżowin
usznych

•

zaburzenia świadomości

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Poza epizodami napadów i
zaostrzeń astmy objawy
zarówno podmiotowe, jak i
przedmiotowe mogą w ogóle
nie występować.
Dlatego podstawą rozpoznania
jest dobrze zebrany wywiad!

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Badania dodatkowe

•

Badania czynnościowe płuc

•

potwierdzenie diagnozy, ocena stopnia ciężkości,
postępów leczenia

•

Badania alergologiczne

•

wykrycie tła atopowego, potwierdzenie swoistych
czynników prowokujących (SPT, sIgE, cIgE)

•

RTG płuc

wykluczenie innych przyczyn

•

Badanie laryngologiczne

•

Gazometria

- ocena stopnia ciężkości

zaostrzania

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

ROZPOZNANIE ASTMY

charakterystyczny wywiad
chorobowy

objawy przedmiotowe, jeśli
występują

wykazanie:

odwracalności obturacji

–

nieswoistej/swoistej
nadreaktywności oskrzeli

–

zmienności PEF

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Wywiad

charakterystyka objawów
klinicznych,

identyfikacja czynników
wywołujących napady astmy,

badanie uwarunkowań
genetycznych przez analizę
wcześniejszego występowania
objawów innych chorób atopowych u
badanego i jego najbliższej rodziny.

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Spirometria spoczynkowa

pojemność życiowa

W zaburzeniach
obturacyjnych wartość tego
wskaźnika jest zwykle
prawidłowa lub obniżona w
mniejszym stopniu niż FEV1

FEV1

natężona objętość
wydechowa
pierwszosekundowa

W zaburzeniach
obturacyjnych wartość tego
wskaźnika jest obniżona,
jednak jego prawidłowy wynik
nie wyklucza astmy

FVC

pojemność życiowa
mierzona w czasie
natężonego wydechu

W zaburzeniach
obturacyjnych wartość tego
wskaźnika jest zwykle
prawidłowa lub obniżona w
mniejszym stopniu niż FEV1

FEV1/VC

FEV1/FV
C

wskaźnik Tiffenau

Wartość wskaźnika jest
obniżona w zaburzeniach
obturacyjnych, prawidłowy
jego wynik nie wyklucza
astmy.

Prawidłowy wynik badania spirometrycznego nie wyklucza
choroby !!!

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

•

O obturacji świadczy obniżenie wartości
wskaźnik Tiffeneau poniżej dolnej
granicy normy dla danej grupy
wiekowej

•

Stopień ciężkości astmy w zależności
od parametrów czynnościowych układu
oddechowego klasyfikuje się na
podstawie wartości FEV1

–

FEV1 > 80% WN

astma sporadyczna i przewlekła lekka

–

60% < FEV1 < 80% WN

astma przewlekła umiarkowana

–

FEV1 < 60% WN

astma przewlekła ciężka

Spirometria spoczynkowa

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Przykłady spirometrii

Mężczyzna lat 56,

168 cm

Kobieta lat 47, 168

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Próba rozkurczowa



Wykonuje się u chorych, u których w
badaniu spoczynkowym stwierdza się
obturację



Służy do oceny czy obturacja oskrzeli jest
odwracalna



Podaje się salbutamol lub fenoterol (400
μg fenoterolu lub salbutamolu) z
inhalatora typu MDI przez komorę
inhalacyjną, ewentualnie salbutamol w
nebulizacji 2,5-5 mg i ponownie
wykonuje badanie spirometryczne po 15-
20 min.

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Okresy karencji leków przed próbą rozkurczową

Beta – mimetyki

–

Krótko działające

8 godz.

–

Doustne

24 godz.

–

Długo działające

48 godz.

Leki antycholinergiczne

–

Krótko działające

12 godz.

–

Długo działające

7 dni

Teofilina

–

Krótko działająca

12 godz.

–

Retard

24 godz.

–

Long

48 godz.

Leki antyleukotrienowe

godz.

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Wynik próby rozkurczowej

Wynik ujemny

Wynik dodatni

ΔFEV1<200 ml lub <12% WN

ΔFVC<200 ml lub <12% WN

ΔFEV1≥200 ml i ≥12% WN

lub

ΔFVC≥200 ml i ≥12% WN

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Próba rozkurczowa

Mężczyzna lat 56, 168 cm

Salbutamolu w dawce 400 μg

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Testy prowokacyjne

•

Brak zaburzeń wentylacyjnych i
ujemny wynik próby
rozkurczowej nie wyklucza
astmy.

•

W takim wypadku wykonuje się testy
prowokacyjne w celu wykrycia
charakterystycznej dla astmy
nadreaktywności oskrzeli.

•

Dopiero ujemny wynik prowokacji
czyni rozpoznanie astmy mało
prawdopodobnym.

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Testy prowokacyjne

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

niesw

ois

niesw

ois

Nieswoiste prowokacje

wziewne

•

Wykonuje się dla
wykrycia/potwierdzenia
nadreaktywności oskrzeli

•

Zwykle wykonuje się prowokację z
metacholiną lub histaminą

•

Obowiązują okresy karencji
odstawienia leków jak w próbie
rozkurczowej, a dla prowokacji
histaminowej dodatkowo odstawienie
leków przeciwhistaminowych

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

•

Roztwory substancji wykorzystywanej do

prowokacji podaje się przez nebulizator lub
dozymetr we wzrastających stężeniach,

•

Prowokację prowadzi się do uzyskania 20%

spadku FEV1 w stosunku do wartości
wyjściowych lub uzyskania maksymalnej
dawki/stężenia.

•

W przypadku prowokacji metacholiną,

stężenie maksymalne wynosi 16 mg/ml.

Nieswoiste prowokacje

wziewne

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Nieswoiste prowokacje

wziewne

Dodatnia prowokacja

20% spadek FEV1

w stosunku do wartości

wyjściowych

Mężczyzna lat 21, 193

Prowokacja roztworem
metacholiny

PC20 1 mg/ml

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Przeciwwskazania do

wykonania próby

prowokacyjnej

BEZWZGLĘDNE

WZGLĘDNE

• Ciężka obturacja (FEV1<50%

normy lub <1,0 L)

• Zawał serca lub udar w czasie

poprzedzających 3 miesięcy

• Niekontrolowane nadciśnienie

tętnicze, ciśnienie skurczowe
>200 lub rozkurczowe >100
mmHg

• Tętniak aorty

• Obecność umiarkowanej

obturacji (FEV1<60% normy lub
<1,5 L)

• Ciąża
• Okres laktacji
• Stosowanie leków z grupy

inhibitorów cholinoesterazy (np.
miastenia gravis) dla prób z
metacholiną

• Niedawno przebyte zakażenie

górnych dróg oddechowych (do
2 tygodni)

• Padaczka wymagająca leczenia

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Inne przyczyny

nadreaktywości

•

po ostrej infekcji oskrzelowej,

•

w niewydolności krążenia,

•

w wadach serca,

•

w POChP,

•

w rozstrzeniach oskrzeli,

•

mukowiscydozie,

•

po szczepieniu na grypę,

•

po wypaleniu papierosa.

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Pomiar szczytowego

przepływu wydechowego

(PEF)

•

Diagnostyka i monitorowanie
astmy

•

Parametr zależny od techniki
wykonania badania

•

Badanie może być
wykonywane przez chorego w
domu

•

Zmienność dobowa i
tygodniowa

•

Δ PEF > 20%

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Rozpoznanie różnicowe

•

POChP

•

Dysfunkcja krtani

•

Niewydolność serca

•

Rozstrzenie oskrzeli

•

Zatorowość płucna

•

Zakażenia układu oddechowego

•

Guz

•

Ciało obce w oskrzelach

•

Zwężenie tchawicy

•

Zarostowe zapalenie oskrzelików

•

Odma opłucnowa

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Terapia astmy

Osiągnięcie i utrzymanie kontroli

astmy

CEL

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Kontrola astmy

•

bez objawów astmy w ciągu dnia (minimalne
objawy astmy występujące nie częściej niż
dwukrotnie w ciągu tygodnia)

•

bez ograniczeń aktywności życiowej z powodu
astmy, w tym dobra wydolność wysiłkowa

•

bez przebudzeń w nocy z powodu astmy i bez
nocnych objawów astmatycznych

•

bez konieczności stosowania doraźnych leków
rozkurczających oskrzela (sporadycznie lek
ratunkowy - stosowany nie częściej niż 2 razy w
tygodniu)

•

czynność płuc prawidłowa (PEF i/lub FEV1)

•

bez zaostrzeń astmy (w ciągu ostatniego roku)

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Poziomy kontroli astmy

Cechy

Kontrolowana

(wszystkie z

poniższych)

Częściowo

kontrolowana

(którykolwiek)

Niekontrolowana

Objawy w ciągu dnia

Nie występują

(2≤/tydzień)

>2 razy/tydzień

≥3 kryteria częściowo

kontrolowanej astmy

obecne w

którymkolwiek

tygodniu

Ograniczona

aktywność fizyczna

Nie występuje

Jakiekolwiek

ograniczenie

Objawy

nocne/przebudzenia

Nie występuje

Jakiekolwiek

Konieczność

stosowania leków

doraźnych

Nigdy (2 ≤/tydzień)

>2 razy/tydzień

Czynność płuc

(PEF lub FEV1)

Prawidłowa

<80% wartości należnej

lub najlepszej

maksymalnej (jeśli

znana)

Zaostrzenie

Nie występują

≥1/rok

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Terapia astmy

Zapalenie

Obturacja

(skurcz mięśniówki oskrzeli)

Leki przeciwzapalne

Leki rozkurczowe

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Choroba przewlekla

Napadowe objawy

Leki kontrolujące

Leki ratunkowe

Terapia astmy

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi



Wziewne glikokortykosteroidy



Leki antyleukotrienowe



Długo działające β2-mimetyki
wziewne



Systemowe glikokortykosteroidy



Ksantyny



Kromony



Długo działające β2-mimetyki
doustne



Anty-IgE

Leki kontrolujące

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi



Wziewne glikokortykosteroidy - najskuteczniejsze,
stosowane
w monoterapii i w skojarzeniu z innymi lekami



Leki antyleukotrienowe – w monoterapii w
łagodnych postaciach lub w skojarzeniu z wGKS,
wskazane w przypadkach astmy z ANN



Długo działające β2-mimetyki wziewne – tylko w
skojarzeniu
z wGKS



Systemowe glikokortykosteroidy – w ciężkiej
astmie,
w zaostrzeniach, przewlekłe stosowanie
obarczone wysokim ryzykiem AE



Ksantyny



Kromony



Długo działające β2-mimetyki doustne



Anty-IgE – zarezerwowane dla ciężkiej astmy o
etiologii alergicznej, umożliwia redukcję
steroidów, poprawia kontrolę astmy

Leki kontrolujące

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi



Szybko działające β2-mimetyki



Systemowe glikokortykosteroidy



Leki antycholinergiczne



Ksantyny



Krótko działające β2-mimetyki
doustne

Leki ratunkowe

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi



Szybko działający β2-agoniści -

leki z

wyboru



Systemowe glikokortykosteroidy –

dodatkowo stosowane w ciężkich napadach astmy, gdzie
nie uzyskuje się poprawy po lekarz rozkurczowych



Leki antycholinergiczne

– dodatkowo w

stanie astmatycznym



Ksantyny



Krótko działające β2-mimetyki
doustne

Leki ratunkowe

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Intensywność

terapii

Nasilenie objawów

klinicznych  zapalenie

zewlekłe leczenie astmy

- stopnie intensywnosci
terapii

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych

Szybko działający B2-

agonista w razie

potrzeby

Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby

Wybór leku

kontrolującego

Wybierz jeden

Dodaj jeden

lub więcej

Dodaj jeden

lub oba

Niska dawka wGKS

LABA

Średnia lub wysoka

dawka

wGSK

LABA

Doustne GKS

(najniższa dawka)

LTRA

Średnia lub wysoka

dawka

GKS

LTRA

Anti-IGE

Niska dawka

GKS

LTRA

teofilina

ługo

dzia

Niska dawka

GKS

teofilina d

ługo

dzia

Stopień

Stopie

Stopień

zmniejsz

zwiększ

Intensywność

eczeni

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Poziom kontroli

Zalecane

postępowanie

Kontrola

Kontynuuj leczenie i określ

minimum leczenia kontrolującego

przebieg choroby

Częściowa kontrola

Rozważ intensyfikację leczenia w

celu poprawy kontroli

Brak kontroli

Intensyfikuj leczenie do momentu

osiągnięcia kontroli

Zaostrzenie

Lecz jak w zaostrzeniu

ię

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych

Szybko działający B2-

agonista w razie

potrzeby

Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby

Wybór leku

kontrolującego

Wybierz jeden

Dodaj jeden

lub więcej

Dodaj jeden

lub oba

Niska dawka

wGKS

Niska dawka wGKS

LABA

Średnia lub wysoka

dawka

wGSK

LABA

Doustne GKS

(najniższa dawka)

LTRA

Średnia lub wysoka

dawka

GKS

LTRA

Anti-IGE

Niska dawka

GKS

LTRA

teofilina

ługo

dzia

Niska dawka

GKS

teofilina d

ługo

dzia

Poziom kontroli

Zalecane postępowanie

Kontrola

Kontynuuj leczenie i określ minimum

leczenia kontrolującego przebieg choroby

Częściowa kontrola

Rozważ intensyfikację leczenia w celu

poprawy kontroli

Brak kontroli

Intensyfikuj leczenie do momentu

osiągnięcia kontroli

Zaostrzenie

Lecz jak w zaostrzeniu

ię

Stopień

Stopie

Stopień

zmniejsz

zwiększ

Intensywność

eczeni

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych

Szybko działający B2-

agonista w razie

potrzeby

Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby

Wybór leku

kontrolującego

Wybierz jeden

Dodaj jeden

lub więcej

Dodaj jeden

lub oba

Niska dawka wGKS

LABA

Średnia lub wysoka

dawka

wGSK

LABA

Doustne GKS

(najniższa dawka)

LTRA

Średnia lub wysoka

dawka

GKS

LTRA

Anti-IGE

Niska dawka

GKS

LTRA

teofilina

ługo

dzia

Niska dawka

GKS

teofilina d

ługo

dzia

Stopień

Stopie

Stopień

zmniejsz

zwiększ

Intensywność

eczeni

ZWYKLE
ROZPOCZYNAM
LECZENIE

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych

Szybko działający B2-

agonista w razie

potrzeby

Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby

Wybór leku

kontrolującego

Wybierz jeden

Dodaj jeden

lub więcej

Dodaj jeden

lub oba

Niska dawka wGKS

LABA

Średnia lub wysoka

dawka

wGSK

LABA

Doustne GKS

(najniższa dawka)

LTRA

Średnia lub wysoka

dawka

GKS

LTRA

Anti-IGE

Niska dawka

GKS

LTRA

teofilina

ługo

dzia

Niska dawka

GKS

teofilina d

ługo

dzia

Stopień

Stopie

Stopień

zmniejsz

zwiększ

Intensywność

eczeni

GDY OBJAWY
SĄ BARDZIEJ
NASILONE

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych

Szybko działający B2-

agonista w razie

potrzeby

Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby

Wybór leku

kontrolującego

Wybierz jeden

Dodaj jeden

lub więcej

Dodaj jeden

lub oba

Niska dawka wGKS

LABA

Średnia lub wysoka

dawka

wGSK

LABA

Doustne GKS

(najniższa dawka)

LTRA

Średnia lub wysoka

dawka

GKS

LTRA

Anti-IGE

Niska dawka

GKS

LTRA

teofilina

ługo

dzia

Niska dawka

GKS

teofilina d

ługo

dzia

Stopień

Stopie

Stopień

zmniejsz

zwiększ

Intensywność

eczeni

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych

Szybko działający B2-

agonista w razie

potrzeby

Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby

Wybór leku

kontrolującego

Wybierz jeden

Dodaj jeden

lub więcej

Dodaj jeden

lub oba

Niska dawka wGKS

LABA

Średnia lub wysoka

dawka

wGSK

LABA

Doustne GKS

(najniższa dawka)

LTRA

Średnia lub wysoka

dawka

GKS

LTRA

Anti-IGE

Niska dawka

GKS

LTRA

teofilina

ługo

dzia

Niska dawka

GKS

teofilina d

ługo

dzia

Stopień

Stopie

Stopień

zmniejsz

zwiększ

Intensywność

eczeni

ASTMA+

ANN

ASTMA+

ANN

ASTMA+

ANN

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych

Szybko działający B2-

agonista w razie

potrzeby

Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby

Wybór leku

kontrolującego

Wybierz jeden

Dodaj jeden

lub więcej

Dodaj jeden

lub oba

Niska dawka wGKS

LABA

Średnia lub wysoka

dawka

wGSK

LABA

Doustne GKS

(najniższa dawka)

LTRA

Średnia lub wysoka

dawka

GKS

LTRA

Anti-IGE

Niska dawka

GKS

LTRA

teofilina

ługo

dzia

Niska dawka

GKS

teofilina d

ługo

dzia

Stopień

Stopie

Stopień

zmniejsz

zwiększ

Intensywność

eczeni

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

ASTMA

TRUDNA

LECZENIA

Efekt terapii w czasie

Woolcock, Clin Exp Allergy Rev 2001

100

Lata

iesiące

Tygodnie

Bez objawów

nocnych

poranny

PEF

FEV

Nadreaktywność oskrzeli

Zużycie

SABA

Leczenie przeciwzapalne

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Działanie

przeciwzapalne

INDEKS

TERAPEUTYCZNY

Działanie

niepożądane

Skuteczność

Bezpieczeństwo

wGKS

8252639

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Intensywność

terapii

Najniższa skuteczna dawka

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Historia naturalna choroby

Zaostrzenie

Zmienny obraz kliniczny astmy

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Terapia astmy

OCEŃ

LECZ

MONITORUJ

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Badanie Asthma Insights and Reality in Europe (AIRE)

Rabe i wsp.: Eur Respir J 2000

Tylko u 5% chorych na astmę dobra kontrola choroby!

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Czynniki wpływające na

niezadowalającą kontrolę

astmy

• Małe zużycie leków kontrolujących

chorobę

• Nie stosowanie się do zaleceń
• Niedoszacowanie ciężkości choroby

przez pacjentów i lekarzy

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Ryzyko zgonu z powodu astmy

Suissa et al. N Engl J Med 2000

W Polsce zużywamy 3.5

opakowania

wGKS/chorego/rok

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Stopień zaostrzenia

Lekkie

Umiarkowan
e

Ciężkie

Zagrażające
zatrzymaniem
oddechu

Objawy kliniczne

Duszność

Przy chodzeniu,
Chory może się
położyć

Przy mówieniu
Chory siedzi

W spoczynku
Chory podpiera się
na rękach, łokciach

W spoczynku
Chory

znacznie

osłabiony

trudności

utrzymaniu

pozycji

siedzącej

Świadomość

Może

być

pobudzony

Zwykle pobudzony

Senny,

splątany,

zmęczony

dużym

wysiłkiem
odechowym

Mowa

Pełnymi zdaniami

Fragmentami zdań

Pojedynczym
słowami

Trudności

wypowiedzeniem
pojedynczego słowa

Praca
dodatkowych
mięśni
oddechowych

Brak

Widoczna

Paradoksalne

ruch

przepony

Częstość oddechu

Zwiększona

Zwiększona
< 30/min

> 30/min

Tachypnoe

lub

nieregularne
oddechy

Tętno

< 100/min

100-120/min

> 120/min

Bradykardia

Tętno
paradoksalne

Nieobecne

Może być obecne
10-25 mmHg

Obecne
> 25 mmHg

Brak wskazuje na
zmęczenie

mięśni

oddechowych

Świsty

Ciche

umiarkowane,
często tylko na
końcu wydechu

Głośne

Cisza

PEF (FEV1) po leku
rozkurczającym
oskrzela

wartości należnej
lub

max

dla

danego chorego)

> 80%

60-80%

< 60%

Zaburzenia
świadomości,
pacjent
niewspółpracujący,
niezdolny

wykonania wysiłku

Saturacja

> 95%

91-95%

< 90%

PaO2

Prawidłowe

> 60 mmHg

< 60 mmHg

PaCO2

< 45 mmHg

> 45 mmHg

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Podstawą leczenia zaostrzeń

są:

powtarzane inhalacje szybko działającymi
beta2-mimetykami

wczesne włączenie systemowych
glikokortykosteroidów

wyrównywanie zaburzeń
gazometrycznych

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Napad

astmy

Leczenie początkowe:

2-4 wdechów szybko działającego beta-mimetyku

Czynniki ryzyka zgonu

z powodu astmy

Odpowiedź na leczenie

Dobra

Całkowite ustąpienie
objawów utrzymujące się min
przez 4 h
PEF>80% wartości
maksymalnej (w. max.)

Niepełne

Znaczna poprawa, ale objawy
nadal utrzymują się lecz o
mniejszym nasileniu lub
szybko nawracają
PEF 60-80% w. max

Bez poprawy lub
odpowiedź słaba

Leczenie bez efektu, lub
krótkotrwała poprawa lub
narastanie objawów
PEF<60% w. max.

Napad lekki

Napad umiarkowany

Napad ciężki

•Jeśli trzeba stosuj
β-mimetyk co 3-4 h

Rozważ potrzebę konsultacji z
lekarzem
w celu zmiany leczenia
podtrzymującego, jeśli musisz
stosować
β-mimetyk>3/d

•Stosuj β-mimetyk co
20 min

•Zażyj doustnie GCS

•Możesz zastosować cholinolityk
wziewnie

Skontaktuj się pilnie z lekarzem
(tego samego dnia)

•Stosuj β-mimetyk co
20 min

•Zażyj doustnie GCS

•Zastosuj wziewnie cholinolityk

Natychmiast wezwij pomoc lub
zgłoś się do szpitala

Skontaktuj się z lekarzem

TAK

NIE

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Kwalifikacja do leczenia

szpitalnego

Zaostrzenie

astmy

Lekkie

Umiarkowane

Ciężkie

Leczenie

ambulatoryjne

Rozważ
leczenie

szpitalne

Ciężkość

zaostrzenia

Czynniki

ryzyka zgonu

z powodu astmy

Leczenie

szpitalne

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Czynnikami ryzyka zgonu z powodu

astmy są:

• przebyte zaostrzenie astmy zagrażające życiu, które

wymagało mechanicznej wentylacji (zwiększa ryzyko
ponownej konieczności intubacji 19-krotnie),

• hospitalizacja w ostatnim roku z powodu pilnych wskazań

związanych z astmą

• konieczność przewlekłego stosowania doustnych

glikokortykosteroidach lub niedawno zakończone takie
leczenie

• nie stosowanie przez chorego wziewnych

glikokortykosteroidów

• częste stosowanie / nadużywanie szybko działających

beta2-mimetyków

• choroby psychiczne, stosowanie leków sedatywnych
• niestosowanie się przez pacjentów do zaleceń lekarskich

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Astma u kobiet w ciąży

•

Cel – kontrola astmy

•

Zasady terapii zgodne z ogólnymi

•

Ścisłe monitorowanie terapii

•

Leki do terapii astmy należą do klasy
bezpieczeństwa B i C wg FDA

•

Ciężka niekontrolowana astma
związana jest z wysokim ryzykiem
powikłań ciążowych

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Klasa

FDA

Definicja

Leki

przeciwastmatyczn

Wiarygodne, kontrolowane badania kliniczne u kobiet w ciąży nie
wykazały ryzyka dla płodu w pierwszym trymestrze ciąży i nie ma
dowodów na istnienie takiego ryzyka w okresie późniejszym.

Badania na zwierzętach nie wykazały ryzyka dla płodu, ale brak
wiarygodnych danych z badań u kobiet ciężarnych.

lub

Badania na zwierzętach wykazały działania uboczne, ale wiarygodne,
kontrolowane badania kliniczne u kobiet w ciąży nie wykazały ryzyka dla
płodu w pierwszym trymestrze ciąży i nie ma dowodów na istnienie
takiego ryzyka w okresie późniejszym.

Budezonid
Fenoterol
Fenoterol/Ipratropiu
m
Ipratropium
Kromoglikan sodu
Montelukast
Nedokromil
Terbutalina
Zafirlukast

Badania na zwierzętach wykazały działania uboczne, ale nie ma
wystarczających badań u ludzi, korzyści ze stosowania leku u kobiet
ciężarnych mogą przewyższać jego potencjalne ryzyko.

lub

Nie ma badań na zwierzętach i wiarygodnych badań u ludzi.

Beklometazon
Fluticason
Formoterol
Salbutamol
Salmeterol
Teofilina
Tiotropium
Triamcinolon
Zileuton

Udowodniono ryzyko dla płodu związane ze działaniem leku, ale
potencjalne korzyści wynikające z zastosowania go u kobiet ciężarnych
mogą uzasadniać jego użycie pomimo potencjalnego ryzyka.

Badania na zwierzętach lub ludziach wykazują uszkodzenie płodu
związane z działaniem leku lub raporty z niepożądanych działań
ubocznych leku wskazują na potencjalne ryzyko takiego działania.
Ryzyko z zastosowania tego leku u kobiety ciężarnej w oczywisty sposób
przewyższa jakiekolwiek korzyści wynikające z jego działania.

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Należy przekonywać kobiety
ciężarne, że większe zagrożenie
dla ich dzieci niesie
nieodpowiednia kontrola astmy niż
jej leczenie podkreślać
bezpieczeństwo nowoczesnych
leków przeciwastmatycznych,
szczególności wziewnych
glikokortykosteroidów

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

5 - punktowy plan leczenia astmy

1. Wypracowanie partnerskiej relacji między
pacjentem i lekarzem

2. Identyfikacja czynników ryzyka i zmniejszenie
ekspozycji na te czynniki

3. Ocena astmy, leczenie i monitorowanie

4. Leczenie zaostrzeń

5. Postępowanie w sytuacjach szczególnych.

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Przewleka terapia astmy

Kontrola

astmy

Lekarz

Pacjent

współprac

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Elementy edukacji pacjenta i jego rodziny:

•

Informacje dotyczące rozpoznania i istoty choroby

•

Różnice między lekami doraźnymi i kontrolującymi

chorobę

•

Techniki inhalacji leków

•

Zapobieganie napadom astmy

•

Symptomy pogorszenia astmy

•

Monitorowanie kontroli astmy

•

Kiedy i gdzie szukać pomocy medycznej

•

Postępowanie według indywidualnego planu leczenia

opracowanego przez lekarza, w tym postępowanie w

zaostrzeniach

•

Omówienie działań ubocznych stosowanych leków i

postępowanie w przypadkach ich wystąpienia

•

Interaktywny dialog dotyczący oczekiwań pacjenta i

możliwości ich realizacji

•

Uspokajanie obaw i lęków

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Indywidualny plan terapii

Stałe leczenie
...............

Kiedy zwiększyć intensywność leczenia?
Ocena stopnia kontroli astmy:

•

Czy w ostatnim tyg objawy dzienne astmy wystąpiły u ciebie więcej niż 2 razy?

•

Czy astma ogranicza wydolność wysiłkową?

•

Czy budziłeś się w nocy z powodu astmy?

•

Czy stosowałeś lek ratunkowy więcej niż 2 razy w ostatnim tyg.?

•

Czy PEF był poniżej wartości krytycznej (jeśli pacjent monitoruje PEF)?

Jeśli było 3 i więcej odpowiedzi TAK to astma nie jest kontrolowana, a leczenie wymaga intensyfikacji
(alternatywnie pacjent może korzystać z Testu Kontroli Astmy)

Jak zwiększyć intensywność terapii
Zwiększ dawkowanie leków podstawowych................
Dodaj do terapii leki......................
Utrzymaj to leczenie przez.................

Kiedy zadzwonić po pomoc/przyjść na wizytę
Jeśli nie ma poprawy po leczeniu w ciągu.............
Zadzwoń/skonsultuj się z lekarzem Tel.......................

Stan nagły, ciężka duszność
Kiedy masz ciężką duszność, mówisz pojedynczymi słowami
Jeśli masz ciężki napad i nie panujesz nad astmą
Jeśli musisz stosować lek doraźny częściej niż co 4 godz
Jeśli Mie czujesz poprawy po leku doraźnym
Zastosuj.....
Lek doraźny...........wdechy co ..............min
Przyjmij mg................doustnego glikokortykosteroidu
Skontaktuj się ze specjalistą/zadzwoń po pogotowie/przyjedź do poradni lub szpitala
Adres......tel.........
Kontynuuj stosowanie leków do czasu uzyskania pomocy lekarskiej

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

K o n tr o la a s tm y - s p r a w d ź s w ó j w y n ik

T e s t k o n tro li

a s tm y (A C T

™

)

L i c z b a p u n k tó w : 2 5 – G r a tu l a c je !

W c ią g u o s ta tn ic h 4 ty g o d n i c h o r o b a u P a n a ( i) b y ła

w P E Ł N I K O N T R O L O W A N A .

N ie w y s tą p iły ż a d n e o b ja w y a s tm y , a n i te ż ż a d n e u tr u d n ie n ia

w ż y c iu c o d z i e n n y m s p o w o d o w a n e c h o r o b ą . J e ś li te n s ta n s ię

z m ie n i, p r o s z ę s k o n ta k to w a ć s ię z le k a r z e m .

L ic z b a p u n k tó w : 2 0  2 4 – W y n ik z a d o w a la ją c y

W c ią g u o s ta tn ic h 4 ty g o d n i a s tm a u P a n a ( i) b y ła D O B R Z E

K O N T R O L O W A N A , je d n a k n i e b y ła to P E Ł N A K O N T R O L A .

P a n a ( i) le k a r z m o ż e p o m ó c o s ią g n ą ć c e l, ja k im je s t P E Ł N A

K O N T R O L A a s tm y .

L i c z b a p u n k tó w : p o n iż e j 2 0 – W y n ik n ie z a d o w a l a j ą c y

W c ią g u o s ta tn ic h 4 ty g o d n i P a n a ( i) a s tm a m o g ł a B Y Ć

N IE W Ł A Ś C IW IE K O N T R O L O W A N A .

P a n a ( i) le k a r z m o ż e z a le c ić o d p o w ie d n ie p o s tę p o w a n ie , a b y

u z y s k a ć le p s z ą k o n tr o lę a s tm y .

K o n tr o la a s tm y -

s p r a w d ź s w ó j w y n ik

P o l a n d / P o li s h

A s t h m a C o n t r o l T e s t ™ i s a tr a d e m a r k o f Q u a l i t y M e t r i c I n c o r p o r a t e d .

[ I n s e r t li n k t o l o c a l w e b s i t e ]

www.astma.edu.pl

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska, lek. Damian Tworek - Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii UM w Łodzi

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Slide 79
Slide 80
Slide 81
Slide 82
Slide 83
Slide 84
Slide 85
Slide 86

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychozy schizofreniczne Od czterech A do piÄ™ciu wymiarĂłw Leki antypsychotyczne Leki antypsychoty
od relatywizmu do prawdy
od 33 do 46
od 24 do 32
Ewolucja techniki sekcyjnej – od Virchowa do Virtopsy®
Od zera do milionera
OD BABILONII DO HISZPANII
Od złotówki do stówki
Moje dziecko rysuje Rozwój twórczości plastycznej dziecka od urodzenia do końca 6 roku życia
Zagadnienia z botaniki pytania od 30 do 38, Botanika
Dziecko poznaje smaki - żywienie niemowląt, Dziecko, Żywienie niemowląt, żywienie dzieci (od noworod
Od zera do gier kodera6
03 Od krzaczka do krzaczka
Od marzen do realizacji fragment id 330850
Dajczak W Od retoryki do argumentacji prawniczej
Optymalizacja dostaw od producent%F3w do hurtowni

więcej podobnych podstron

Kupryś I Tworek D Astma od epidemiologii do terapii v2

Document Outline