FIZJOTERAPIA NOWORODKÓW I NIEMOWLĄT Z ZABURZENIAMI

CENTRALNEGO UKŁADU NERWOWEGO

KONCEPCJA NDT- BOBATH

Lata II wojny światowej Bertha Bobath (fizjoterapeutka) w

Londynie ,

doświadczalnie odkrywała drogę leczenia dzieci z mózgowym

porażeniem

dziecięcym, na podstawie obserwaji doroslych pacjentow z

dysfunkcjami

oun i wnikliwej analizie zachowań ruchowych dzieci z mpdz.

Zaobserwowała , że pacjent może kontrolować świadomie ruch i

zmniejszać spastyczność:

NAUKA WYKONYWANIA RUCHU PRZEZ JEGO ODCZUWANIE

RUCHY W BLIŻSZYCH -PROKSYMALNYCH ODCINKACH CIAŁA

WPŁYWAJĄ

NA DALSZE – DYSTALNE ODCINKI

BERTHA ( FIZJOTERAPEUTKA) I KAROL BOBATH (LEKARZ)

-pierwsi docenili wagę znajomości prawidłowego rozwoju dziecka

dla

prowadzenia usprawniania

-idea jaka przyświecała pracy Bobathów to zmniejszenie

nieprawidłowych wzorców ruchowych i zahamowanie ich dzięki

użyciu pomocniczych

ułożeń- czyli HAMUJĄCYCH ODRUCHÓW POSTAWY

Bobathowie znależli drogę wpływania na oun przez zmianę pozycji

ciała.

Dzięki odruchowym pozycjom hamującym postawę – wpływali

na napięcie mięśni.

Wprowadzili – dla ułatwienia wyzwalania reakcji prostowania i

równowagi

tzw. PUNKTY KLUCZOWE- czyli punkty kontroli

ruchu.

GŁOWA, OBRĘCZ BARKOWA, OBRĘCZ MIEDNICZNA

Podczas terapii dziecko jest stymulowane z proksymalnych punktów

ciała w celu wywołania

aktywnych i poprawnych reakcji w dystalnych.

Twórcy metody stwierdzili, ze istotą leczenia dzieci z

mózgowym
porażeniem dziecięcym nie mogą być często stosowane

ćwiczenia
osłabionych mięśni czy zwiększanie zakresu ruchu poprzez

rozluźnianie
albo redresowanie spastycznych lub sztywnych mięśni.

Nieskuteczna jest również próba stosowania wszelkiego

rodzaju ortez
dla rozciągnięcia spastycznego mięśnia

.

Równie niewłaściwe jest próba powielania prawidłowego

rozwoju
psychomotorycznego.

Bardziej użytecne jest usuwanie przeszkód, które blokują

uaktywnianie
prawidłowych,podstawowych wzorców posturalnych i

ruchowych,oraz
dostarczanie i wzmacnianie prawidłowych doświadczeń
sensomotorycznych.

W OPARCIU O ZAŁOŻENIA METODY BERTHY I KAROLA

BOBATHÓW

dr ELISABETH KÓNG -szwajcarska lekarka, specjalistka w

pediatrii i

fizjoterapeutka MARY QUINTON z Ośrodka Bobathów w

Londynie

- rozwinęły opisaną metodę usprawniania :

LECZENIE NEUROROZWOJOWE

NEURODEVELOPMENTAL TREATMENT – NDT

szczególnie wykorzystywane w leczeniu niemowląt i

młodszych dzieci

W METODZIE USPRAWNIANIA NEUROROZWOJOWEGO NIE PODAJE

SIĘ
GOTOWYCH ZESTAWÓW ĆWICZEŃ

- podstawowym celem postępowania usprawniającego jest

zbudowanie
prawidłowego potencjału sensomotorycznego, dla

indywidualnego, nie-
powtarzalnego rozwoju psychomotorycznego każdego dziecka

-prowadzenie usprawniania ta metodą wymaga nie tylko

doskonałej
znajomości prawidłowego przebiegu rozwoju motorycznego czy
umiejętności rozpoznawania zaburzonej aktywności ruchowej,
ale także określonych zdolności manualnych zdobytych przez

długotrwały
trening i różnorodność doświadczeń

TETAPEUTA NDT-BOBATH -PLANUJĄC I PROWADZĄC

USPRAWNIANIE

DZIECKA Z ZABURZENIAMI OUN MUSI ZAWSZE PAMIETAĆ

ŻE:

Dziecko uczy się stopniowo, integrując swoje

doświadczenia

zmysłowo-ruchowe z kolejnych okresów życia, poznając

własne
ciało i jego reakcje.

W rozwoju pozałonowym przechodzi od dużego

(maksymalnego)
podporu małej ( minimalnej) równowagi

- do małego podporu i dużej równowagi.

CELEM OSTATECZNYM LECZENIA NEUROROZWOJOWEGO

- JEST NAUCZENIE DZIECKA ZBLIŻONYCH DO PRAWIDŁOWYCH

WZORCÓW RUCHOWYCH, KTÓRE SĄ FUNKCJONALNE

I NIEZBĘDNE DO OSIAGNIĘCIA TAKIEJ SAMODZIELNOŚCI W

ŻYCIU,

NA JAKIE POZWALA ISTNIEJĄCE USZKODZENIE MÓZGU

WARUNKI POWODZENIA TERAPII:

- WCZESNY POCZĄTEK

- SYSTEMATYCZNOŚĆ

- AKCEPTACJA PRZEZ DZIECKO I OPIEKUNÓW - WSPÓŁPRACA

GŁOWNE ZASADY USPRAWNIANIA WG..KONCEPCJI NDT-BOBATH

-NORMALIZACJA NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO

(obniżenie wzmożonego i podwyższenie obniżonego,

przez stosowanie odpowiednich technik postępowania

,

możliwych już od pierwszych tygodni i miesięcy życia

dziecka)

-HAMOWANIE I KONTROLOWANIE NIEPRAWIDŁOWYCH

ODRUCHÓW

I RUCHÓW

- ZAPEWNIENIE PEŁNEJ RUCHOMOŚCI W STAWACH I RUCHÓW

POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI CIAŁA

- WYRABIANIE KONTROLI POSTAWY I NAJBARDZIEJ, JAK TO

MOŻLIWE

ZBLIŻONYCH DO PRAWIDŁOWYCH ,REAKCJI

RUCHOWYCH

- WYKORZYSTYWANIE ZDOBYTYCH UMIEJETNOSCI RUCHOWYCH

W CZYNNOŚCIACH CODZIENNYCH

OD 1986r METODA NDT-BOBATCH JEST STOSOWANA W POLSCE

KURSY POCZATKOWO PROWADZONE BYŁY TYLKO PRZEZ

EIZABETH KONG I ELIZABETH QUINTON

W 1993r powstało POLSKIE STOWARZYSZENIE NDT-SI

FIZJOTERAPIA NOWORODKÓW I NIEMOWLĄT Z ZABURZENIAMI OUN WG.MET.VOJTY

VACLAV VOJTA – neuropediatra , profesor Kliniki Neurologii Uniwersytetu Karola w Pradze
w latach 1959- 1969 opracował i rozwijał metodę usprawniana nazwaną od

od Jego nazwiska metodą Vojty

Pracował wiele lat w Żeleznice- w ośrodkku dla dzieci z mózgowym porażeniem mózgowym
- dążył do znalezienia sposobu normalizacji nieprawidłowego napięcia mięśniowego
W latach 60-tych XX w.wyemigrował do Nimiec- gdzie prowadził dalsze prace nad rozwojem
swojej koncepcji.

Wypracował tzw. METDĘ VOJTY w dwu postaciach:- metodę diagnozowania funkcji

układu nerwowego i
- METODĘ REHABILITACJI

METODA REHABILITACJI WG. VOJTY

Tradycyjne sposoby rehabilitacji opierały się na działaniu

objawowym
( jak tabletka przeciwbólowa w zwalczaniu bólu):

- skrócone i napięte mięśnie – rozciągnąć

- dziecko niechodzące : postawić (nawet jeśli nie jest do

tego
przygotowane)

Jest to próba tymczasowego zlikwidowania skutku, a nie

przyczyny

( po zaprzestaniu działania leku – ból wraca
po rozciągnięciu- przykurcz mięśnia nasila się)

VOJTA- TWORZĄC SWĄ KONCEPCJĘ POSŁUŻYŁ SIE

POJĘCIEM

ONTOGENEZY RUCHOWEJ
( INDYWIDUALNY PROGRAM ROZWOJU

RUCHOWEGO PRZYNALEŻNY GATUNKOWI LUDZKIEMU)

Wg. Vojty – dziecko z uszkodzeniem oun , już od pierwszych dni,

nie może

realizować „ programu rozwoju”

- w wyniku nieprawidłowego napięcia mięśniowego
i przetrwałych prymitywnych odruchów – niemowlę

zaczyna
posługiwać się tzw. zastępczymi wzorcami ruchowymi

ZASADY REHABILITACJI METODA ODRUCHOWEJ LOKOMOCJI

SYSTEM TOROWANIA ODRUCHOWEJ LOKOMOCJI
- UMOŻLIWIA WKROCZENIE DO WZORCA PODSTAWOWEGO DLA

POSTAWY
CIAŁA I SWOBODNEGO PORUSZANIA SIĘ.

WZORZEC TEN KSZTAŁTUJE SIĘ W 1 ROKU ŻYCIA- JAKO SCHEMAT

CIAŁA
- NA BAZIE WRODZONEGO ,UWARUNKOWANEGO GENETYCZNIE
PRPGRAMU ROZWOJU RUCHOWEGO.

SCHEMAT TEN POZOSTAJE DO DYSPOZYCJI PRZEZ CAŁE ŻYCIE DLA
ZAPEWNIENIA POSTAWY,PODNOSZENIA SIĘ I PROSTOWANIA ORAZ
CELOWEGO PORUSZANIA SIE DO PRZODU.

LOKOMOCJA TO SKOORDYNOWANA, AUTOMATYCZNA CZYNNOŚĆ
RUCHOWA SŁUŻĄCA DO PRZEMIESZCZANIA CIAŁA W

PRZESTRZENI.
ZALEŻY OD KONTROLI POSTAWY CIAŁA, MECHANIZMÓW

PODPOROWYCH,
PORUSZANIA SIĘ PRZECIWKO SILE CIĘŻKOŚCI, PRZEKSZTAŁCANIA
TONICZNYCH ODRUCHÓW PIERWOTNYCH.

MOTORYKA – jest środkiem nawiązywania kontaktu z otoczeniem i

służy
poznawaniu świata

Np: Dla wykonania ruchu celowego (chwytanie zabawki) niemowlę

musi:
- posiadać umiejętność zwrotu głowy w stronę przedmiotu
- wyciągnięcia kończyny górnej
- otwarcia ręki ,
- przeniesienia cieżaru ciała
Wszystkie te czynności wykonywane są automatycznie,
ale do wykonania ruchu potrzebna jest motywacja i wyobrażenie

ruchu.

Wzorce tych form lokomocji sa zakodowane genetycznie w oun w

postaci
charakterystycznej dla człowieka i dostepne stopniowo niemowleciu,

w
procesie ontogęnezy motorycnej, właściwej dla pierwszego roku zycia

dziecka.

OŚRODKOWA KOORDYNACJA NERWOWA
- w której kluczową rolę odgrywa przetwarzanie bodźców ze

świata
zewnętrznego, jak też
z wnętrza własnego ciała. pozwala na istnienie równowagi

pomiedzy
postawą ciała a poruszaniem się

Następstwem rozwoju funkcji ruchowych jest tworzenie się

schematu ciała
w korze mózgowej, tzw. świadomość schematu ciała

( somatognozja)
Brak lub zaburzona funkcja poszczególnej części ciała może

prowadzić do
zaniku motoneuronów korowych oraz do deficytów schematu

ciała
w świadomości.
Np: niedowład kończyny górnej na skutek uszkodzenia splotu

ramienngo
prowadzi do zaniku komórek nerwowych i mieśniowych oraz

pomijania
jej w czynnościach

ZASADY WYZWALANIA KOMPLEKSÓW MOTORYCZNYCH
ODRUCHOWEJ LOKOMOCJI

WYZWALANIE KOMPLEKSÓW MOTORYCZNYCH POD WPŁYWEM
STYMULACJI WYBRANYCH MIEJSC NA CIELE PACJENTA

U dzieci z zaburzona ośrodkową koordynacją nerwową nie ma

prawidłowego
sterowania , brak jest prawidłowych mechanizmów podporowo-

wyprostnych
i utrudnione są ruchy fazowe. Pojawiają się WZORCE ZASTĘPCZE.

Vojta odkrył sposób odblokowywania niedostepnego dla pacjenta ,

wzorca
ruchu poprzez stymulowanie kilku stref na ciele dziecka, ułożonego

w tzw.
POZYCJI AKTYWUJACEJ.
Wg. hipotezy Vojty, stymulacja odpowiedniej strefy,wyzwala

odpowiedź różnych
części ciała jednocześnie.
Wielokrotne ich wywoływanie podczas ćwiczeń – otwiera drogę do

użycia ich
w dowolnej motoryce spontanicznej przez:
TOROWANIE PRAWIDŁOWEGO RUCHU

TOROWANIE PRAWIDŁOWEGO RUCHU

- bazuje na zakodowanej matrycy rozwoju posturalnego
- wykorzystuje zjawiska plstyczności mózgu
- torowane bodźce stymuluja procesy naprawcze w przebiegu

zaburzonej
, koordynacji nerwowej, dzieki integrującej funkcji kory

mózgowej i jej
plastyczności

W wyniku zadziałania bodźca proprioceptywnego o okreslonej

sile i kierunku
- stymuluje mózg w wyniku czego dochodzi do wyzwolenia

odpowiedzi
obwodowej w postaci

IDEALNEGO WZORCA RUCHOWEGO
- opisywanego jako:

ODRUCHOWY OBRÓT Z PLECÓW NA BRZUCH
-oraz kompleks motoryczny przypominający pełzanie

ODRUCHOWĄ LOKOMOCJĘ W POZYCJI NA

BRZUCHU

WYZWALANIE KOMPLEKSOW RUCHOWYCH

-wpływa nie tylko na motorykę ciała, lecz również na funkcje

całego organizmu
- na czynność układu wegetatywnego
-układu czuciowego
-na stan emocjonalny

Terapia może wpływać na :

- pogłębienie i regularność oddechu
- rozrzedzenie wydzieliny w drzewie oskrzelowym
- zmiane częstości tętna,
- zmiany ciśnienia
- zmiany w krażeniu obwodowym
Pod wpływem terapii

- zmniejsza się ślinotok
- poprawia połykanie, mowa ,wzrok, zmniejsza się zez, oczopląs
- dochodzi do poprawy funkcj zwieraczy pęcherza i odbytu
- obserwuje się poprawę rozwoju psychicznego a także więzi

uczuciowej

( również u dzieci autystycznych)

WSKAZANIA DO TERAPII NEUROKINEZJOLOGICZNEJ METODĄ

ODRUCHOWEJ LOKOMOCJI

BEZWZGLĘDNE WSKAZANIA:

- Śreniociężkie i ciężkie zaburzenia ośrodkowej koordynacji

nerwowej

ZOKN)

-Lekkie zokn z asymetrią

-Kręcz szyi pochodzenia mięśniowego i neurogennego.

-Niedowłady obwodowe

-Przepuklina oponowo-rdzeniowa wodogłowie

-Miopatie uwarunkowane genetycznie

-Aarthrogrypoza.

WZGLĘDNE WSKAZANIA:

- Zespół Downa

- Padaczka w ciezkiej postaci np.zespół Westa.

- Dysplazja stawów biodrowych.

-Przykurcze w stawach strukturalne lub czynnościowe

ZALETY METODY VOJTY:

- Stosunkowo łatwa do wyuczenia rodziców ćwiczeń do

wykonywania

w domu.

-Nie wymaga bardzo częstych kontaktów z terapeutą.

- Tania: nie wymaga stosowania żadnego sprzętu rehabilitacyjnego

WADY
- Niski poziom akceptacji przez pacjenta i rodziców.

- Brak funkcjonalnych aspektów prowadzonej terapii

ZALETY METODY NDT-BOBATH:
- Indywidualne podejście do pacjenta.

- Wysoki poziom akceptacji przez pacjenta i rodziców.

-wszechstronny program,obejmujący każdy aspekt życia:

pielęgnacja, karmienie, odpoczynek,zabawa, podkreslana

współpraca terapeuty z logopedą i terapeutą zajęciwym.

WADY:

- Zbyt mała liczba wykształconych terapeutów(dostepność)

- Złożoność terapii- ograniczająca możliwość prowadzenia terapii

przez rodziców

ISTOTA WCZESNEGO ROZPOCZĘCIA TERAPII W PRZYPADKACH

ZABURZEŃ

OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO

- MODYFIKACJA NIEPRAWDŁOWOŚCI- DAJE SZANSĘ DZIECKU
MAKSYMALNEGO WYKORZYSTANIA SWOJEGO POTENCJAŁU
ROZWOJOWEGO MIMO ISTNIEJĄCYCH DEFICYTÓW
( złagodzenie ciężkości postaci mpdz)

- W PRZYPADKU BRAKU MOŻLIWOŚCI UZYSKANIA

ZADOWALAJACYCH
EFEKTÓW W POSTACI POPRAWY ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO,

WCZEWSNA REHABILITACJA ZAPEWNI DZIECKU WŁASCIWĄ

PIELĘGNACJĘ
ZAPOBIEGNIE PRZYKURCZOM MIĘŚNIOWYM I BOLESNYM

ZWICHNIĘCIOM
W STAWACH.