Prawo autorskie

Podmiot prawa

autorskiego

dr Zbigniew Okoń

Agenda



Podmiot prawa autorskiego



Współtwórczość



Utwory połączone i utwory zbiorowe



Prawa autorskie w stosunkach
pracowniczych

2

Autorstwo



Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile

ustawa nie stanowi inaczej (art. 8.1)



Zasada: prawo autorskie powstaje w

sposób pierwotny na rzecz twórcy



Twórcą jest tu osoba fizyczna, która

rzeczywiście stworzyła utwór



Odmienne regulacje ustawy:

»

Brak wyjątków w odniesieniu do uprawnień

osobistych

»

Wyjątki dotyczące pierwotnego nabycia

autorskich praw majątkowych (utwory zbiorowe,

programy komputerowe, Polskie Normy)

3

Domniemanie autorstwa



Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której

nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na

egzemplarzach utworu lub której autorstwo

podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek

inny sposób w związku z rozpowszechnianiem

utworu



Domniemanie prawne zwykłe – skutek to

przeniesienie ciężaru dowodu autorstwa na

osobę, która przeczy domniemaniu (SN w

orzeczeniu z 5.3.1971, II CR 686/70)



Uwaga – domniemanie dotyczy wyłącznie

podania imienia i nazwiska (nie dotyczy

publikacji pod pseudonimiem, podania firmy itp.)

4

Współautorstwo



Współtwórcom przysługuje prawo

autorskie wspólnie



Domniemywa się, że wielkości udziałów są

równe



Każdy ze współtwórców może żądać

określenia wielkości udziałów przez sąd,

na podstawie wkładów pracy twórczej



Problem umownego określenia udziałów

we wspólnym prawie



Czy możliwa jest współtwórczość przy

braku porozumienia?

5

Współautorstwo – przypadki
graniczne

Wprowadzenie do utworu, będącego

podręcznikiem akademickim, poprawek

niemających charakteru merytorycznego, a

jedynie będących poprawkami stylistycznymi

czy korektorskimi, nie jest przejawem

działalności twórczej i nie uzasadnia

przyznania osobie, która dokonała takich

poprawek, przymiotu współtwórcy utworu (art.

1 ust. 1 i art. 9 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o

prawie autorskim i prawach pokrewnych, tekst

jednolity: Dz.U. 2000 r. Nr 80 poz. 904 ze zm.).

»

Wyrok SN z dnia 7 listopada 2003 r. V CK

391/2002

6

Współautorstwo – przypadki
graniczne (2)

Osoba, która przy tworzeniu obiektu
fotograficznego wykonuje tylko czynności
techniczne obsługi sprzętu
fotograficznego ściśle według wskazówek
twórcy, nie jest współtwórcą w rozumieniu
art. 9 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o
prawie autorskim i prawach pokrewnych
(Tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 80 poz.
904).

»

Wyrok SN z dnia 5 lipca 2002 r. III CKN
1096/2000

7

Współautorstwo – zarząd wspólnym
prawem



Utwory współautorskie:

»

Nierozłączne – wykonywanie prawa autorskiego

zawsze wymaga zgody wszystkich współtwórców

»

Rozłączne (art. 9.2) – możliwość samodzielnego

wykonywania prawa autorskiego do części utworu

mającej samodzielne znaczenie



Inne zasady wykonywania wspólnych praw:

»

W razie braku zgody każdy ze współtwórców może

żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeka

uwzględniając interesy wszystkich współtwórców.

»

Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z

tytułu naruszenia prawa autorskiego do całości

utworu

»

Do praw majątkowych przysługujących współtwórcom

stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o

współwłasności w częściach ułamkowych.

8

Utwory połączone



Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory
w celu wspólnego rozpowszechniania, każdy
z nich może żądać od pozostałych twórców
udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie
tak powstałej całości, chyba że istnieje
słuszna podstawa odmowy, a umowa nie
stanowi inaczej.



Konieczność istnienia porozumienia co do
połączenia utworów



Odpowiednie zastosowanie przepisów o
współtwórczości

9

Utwory zbiorowe



Pojęcie utworu zbiorowego:

»

Dzieło składające się z szeregu oddzielonych od

siebie i odrębnych partii, które łączy w jedną całość

działalność redaktorska, polegająca przede

wszystkim na odpowiednim doborze i układzie tych

partii

»

Przykłady: encyklopedie, słowniki, księgi

pamiątkowe, kalendarze, periodyki



Pierwotne nabycie autorskich praw

majątkowych do utworu zbiorowego przez

wydawcę lub producenta



Prawa autorskie do poszczególnych części

utworu zbiorowego



Domniemanie przysługiwania praw do tytułu



Domniemanie „producentcwa” (art. 15)

10

Twórczość pracownicza – zasady
ogólne



Nabycie przez pracodawcę praw
autorskich na zasadach ogólnych (art. 12
PrAut):

»

do utworów stworzonych w wykonaniu
obowiązków ze stosunku pracy

»

z chwilą przyjęcia utworu

»

w granicach wynikających z celu umowy o
pracę i zgodnego zamiaru stron

»

bez dodatkowego wynagrodzenia



Nabycie własności nośników
(egzemplarzy) dzieła

11

Twórczość pracownicza c.d.



Utwory stworzone w wykonaniu obowiązków

ze stosunku pracy to utwory stworzone w

wykonaniu:

»

Obowiązków określonych w umowie o pracę

»

Bezpośrednich poleceń służbowych

»

Obowiązków określonych w normach wewnętrznych

»

W realizacji znanych planów wydawniczych,

repertuarowych itp.



W razie wątpliwości należy uwzględnić:

»

Zwyczaje przyjęte w zakładzie pracy

»

Możliwość postawienia zarzutu, że niewykonanie

określonej pracy twórczej stanowi naruszenie

obowiązków pracowniczych

»

Podporządkowanie twórcy pracodawcy,

dostarczenie utworu

12

Twórczość pracownicza – przyjęcie
utworu



Przyjęcie utworu:

»

Może nastąpić w dowolny sposób, chyba że
strony inaczej się umówią



Równoznaczne z przyjęciem:

»

Milczenie pracodawcy przez okres 6 miesięcy
od dostarczenia utworu

»

Rozpoczęcie korzystania z utworu przez
pracodawcę

13

Twórczość pracownicza – zakres
nabycia praw



Zakres nabycia praw uzależniony od:

»

Działalności pracodawcy

»

Sposobu eksploatowania przez pracodawców
utworów

»

Charakteru i przeznaczenia utworu

»

Obowiązek przystąpienia do
rozpowszechniania utworu przeznaczonego w
umowie o pracę do rozpowszechniania w
terminie 2 lat od daty przyjęcia

14

Twórczość pracownicza -
naukowcy



Uprzywilejowana sytuacja pracowników
naukowych (art. 14):

»

Uprawnienia instytucji naukowej ograniczone
wyłącznie do pierwszeństwa opublikowania
utworu

»

Publikacja na podstawie odrębnej umowy
zawartej w terminie 6 miesięcy od
dostarczenia utworu

»

Konieczność zapłaty dodatkowego
wynagrodzenia

15

Twórczość pracownicza – programy
komputerowe



Różnice w stosunku do regulacji ogólnej
(art. 74 ust. 3):

»

Nabycie praw autorskich z mocy prawa z
chwilą stworzenia utworu

»

Nabycie całości autorskich praw majątkowych

»

Brak obowiązku przystąpienia do
rozpowszechniania programu

16

Twórczość pracownicza – umowy
„cywilnoprawne”



Wątpliwości dotyczące sposobu nabycia
autorskich praw majątkowych:

»

Na zasadach takich jak przy umowie o pracę

»

Na zasadach właściwych dla innych umów
autorskich



Wyrok SN z 9.1.2001 r. (I PKN/493/00,
opubl. OSNAPiUS 2002/17 poz. 407) –
możliwość zastosowania przepisów
odnoszących się do umowy o pracę



Brak możliwości eliminacji ryzyka
prawnego

17

Prawa uczelni do prac
studentów



Uczelni w rozumieniu przepisów o
szkolnictwie wyższym przysługuje
pierwszeństwo w opublikowaniu pracy
dyplomowej studenta (art. 15b)



Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy
dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej
obrony, student, który ją przygotował,
może ją opublikować, chyba że praca
dyplomowa jest częścią utworu
zbiorowego.

18

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

dr Zbigniew Okoń