Mikroekonomia

Rynek

2

Charakterystyka rynku

Rynek:



obszar, w którym kupujący i sprzedający dokonują

wymiany towarów,



miejsce, w którym działają siły kształtujące ceny, popyt

i podaż,



forma poziomych więzi między różnymi podmiotami
gospodarczymi i konsumenckimi próbującymi sprzedać
i kupić towar



system współzależnych transakcji kupna i sprzedaży

dóbr.

3

Charakterystyka rynku

Rynek – zespół warunków, które

doprowadzają
do kontaktu między kupującymi i
sprzedającymi
w procesie wymiany dóbr i usług.

4

Charakterystyka rynku

Popyt na dane dobro:



to przypadające na jednostkę czasu wielkości
zapotrzebowania odpowiadające różnym cenom tego
dobra



to takie zapotrzebowanie na dane dobro, za które
nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę,
dysponując do tego celu odpowiednią sumą dochodu.

5

Krzywa popytu

6

Charakterystyka rynku

Popyt:



potencjalny – chęć nabycia lub posiadania dobra lub usługi
(popyt-marzenie) bez środków finansowych do tego
działania. Wykorzystuje się go przy planowaniu inwestycji.



efektywny – zapotrzebowanie zgłaszane w danej chwili na
określone dobro lub usługę, przy danej jego cenie

.

Wykorzystuje się go do określania wielkości produkcji
bieżącej.

7

Charakterystyka rynku

Popyt potencjalny jest zawsze większy od efektywnego.

Mogą się do siebie zbliżać, gdy:



wzrastają dochody konsumentów, przy nie
zmienionych cenach,



gdy spadają ceny, przy nie zmienionych dochodach.

8

Charakterystyka rynku

Wielkość popytu na dobro zależy od:



potrzeb i preferencji konsumentów (gusty, moda),



wysokości realnych dochodów konsumentów,



ceny dobra mają wpływ na ilość przy określonym
popycie,



ceny innych dóbr substytucyjnych i
komplementarnych



oczekiwań dotyczących przyszłych dochodów i cen,



liczby konsumentów.

10

Charakterystyka rynku

Wyjątki:



brak bliskich substytutów dobra– gdy drożejącego dobra

nie można zastąpić,



paradoks Giffena – wzrost ceny dobra powoduje wzrost
popytu na to dobro (np. dobra podstawowe)



przypadek Veblena (efekt snoba) – wzrost ceny przy
wysokich dochodach może być powodem zwiększonych
zakupów jakiegoś luksusowego dobra, dokonywanych przez
konsumenta w celu swoistego dowartościowania siebie.

11

Charakterystyka rynku

Dochody determinują rozmiary popytu w sposób następujący:



ich wzrost powoduje wzrost zakupów dotychczasowych
i nowych dóbr, dotychczas niedostępnych.



Dobro normalne – jeżeli wraz ze wzrostem dochodu rośnie

popyt na nie.



Dobro niższego rzędu (podrzędne) – popyt spada ze

wzrostem dochodu.

12

Charakterystyka rynku



dobra konsumpcyjne – kupowane przez gospodarstwa
domowe (cukier do herbaty),



dobra produkcyjne – do dalszego przetwarzania
(cukier do ciastkarni).

13

Charakterystyka rynku

Prawo popytu



funkcjonalna zależność między wysokością popytu na
dany towar a poziomem ceny rynkowej.

14

Charakterystyka rynku

Podaż:



ilość dobra, w jednostce czasu oferowana przez

producentów lub sprzedawców na rynku przy różnych
wysokościach ceny



zaoferowanie dobra przez producenta lub sprzedawcę
na rynku.

15

Charakterystyka rynku

Krzywa podaży

16

Charakterystyka rynku

Podaż zależy od:



ceny dobra,



ceny czynników produkcji (materiały, wynagrodzenia,
energia),



stosowanych technologii,



kosztów wytworzenia,



oczekiwań producentów co do przyszłych cen



polityki państwa.

17

Charakterystyka rynku

Podaż jest zdeterminowana ceną dobra:



wzrost ceny zachęca do wytwarzania – wielkość podaży

rośnie



spadek ceny–wielkość podaży maleje



ceny czynników produkcji określają koszt wytwarzania, który
ma znaczenie przy ustalaniu ceny danego dobra



innowacyjne technologie – niższe koszty produkcji – większa
produkcja – więcej dobra na rynku nawet po niższej cenie,



oczekiwania co do przyszłych cen (dóbr i czynników) – jeśli

oczekuje się wzrostu bieżąca produkcja jest ograniczana.

18

Równowaga rynkowa krótkookresowa



Niedobór rynkowy – gdy na rynku notowana jest
nadwyżka zapotrzebowania zgłaszanego przez
konsumentów nad produkcją dostarczaną wytwórców
(nadwyżka popytu).



Konsekwencją niedoboru jest wzrost ceny, który powoduje
ograniczenie popytu ze strony konsumentów.



Wzrost ceny wynikać może z ingerencji rządu w rynek, np.
administracyjne wprowadzenie górnych pułapów cen –
ceny maksymalne (co może doprowadzić do sprzedaży
„spod lady” i czarnego rynku).

19

Równowaga rynkowa krótkookresowa



Nadwyżka rynkowa – gdy na rynku notowana jest
nadwyżka oferty produktów w stosunku do
zapotrzebowania zgłaszanego przez konsumentów
(nadwyżka podaży).



Jej konsekwencją jest spadek ceny.



Jest notowana np. w przypadku minimalnych cen
płodów rolnych lub płac.

20

Równowaga rynkowa krótkookresowa

21

Równowaga rynkowa krótkookresowa

22

Równowaga rynkowa krótkookresowa



Wprowadzenie cła lub podatku pośredniego



Ilościowe ograniczenia przewozowe - kontyngenty

23

Równowaga rynkowa
krótkookresowa



Cena równowagi rynkowej – cena, przy której
zapotrzebowanie zrównuje się z ilością oferowaną na rynku,



Cena maksymalna – to najwyższa cena, którą można
uzgodnić w legalnej transakcji kupna i sprzedaży; leży
poniżej punktu równowagi rynkowej.



Cena minimalna – to najniższa cena, którą można uzgodnić

w legalnej transakcji kupna i sprzedaży; leży powyżej
punktu równowagi rynkowej.

24

Rynkowe skutki zmian popytu i podaży

Przyczyny przesunięcia krzywej popytu

:



zmiany dochodu



zmiany cen innych dóbr –substytutów i
komplementarnych



zmiany gustów i mody



reklama



sprzedaż ratalna



przewidywania przyszłych cen i dochodów.

25

Rynkowe skutki zmian popytu i podaży

Przyczyny zmian podaży

:



zmiany cen czynników wytwórczych



postęp techniczny i wydajność



warunki pogodowe



podatki i subsydia

.

26

Rynkowe skutki zmian popytu i podaży

Jakie będą skutki

spowodowane
działaniem
sprzedających (A)?



spadek podaży,



wzrost ceny



spadek ilości.

27

Rynkowe skutki zmian popytu i podaży

Jakie będą skutki

spowodowane
działaniem kupujących
(B)?



spadek popytu,



wzrost ceny



spadek ilości.

28

Równowaga rynkowa długookresowa



Okres długi w ekonomii – wystarczający, aby
przedsiębiorstwo mogło powiększyć swoje moce
wytwórcze drogą inwestycji.



Okres krótki kres krótki – przedsiębiorstwo nie zdąży
rozpocząć i zakończyć wszystkich inwestycji. Wzrost
produkcji w krótkim okresie wynika z pełniejszego
wykorzystania istniejącego potencjału wytwórczego.

29

Równowaga rynkowa długookresowa



Równowaga

krótkookresowa



W długim okresie wzrost

popytu



W długim okresie wzrost

podaży, o sile

uzależnionej od ceny (im

cena wyższa, tym

większe wykorzystanie

mocy produkcyjnych;

równoległa krzywa

podaży długookresowej)