CHARAKTERYSTYKA
BILANSU – PASYWA
BILANS UPROSZCZONY
BILANS - wersja uproszczona
sporządzony na dzień ...........................
Wartość
Wartość
AKTYWA
Rok
ubiegły
Rok
bieżący
PASYWA
Rok
ubiegły
Rok
bieżący
A. AKTYWA
TRWAŁE
A. KAPITAŁ
WŁASNY
I. Wartości
niematerialne i
prawne
I. Kapitał podstawowy
II. Rzeczowe aktywa
trwałe
II. Należne wpłaty na
kapitał podstawowy
III. Należności
długoterminowe
III. Udziały (akcje)
własne (wielkość
ujemna)
IV. Inwestycje
długoterminowe
IV. Kapitał zapasowy
V. Długoterminowe
rozliczenia
międzyokresowe
V. Kapitał z aktualizacji
wyceny
B. AKTYWA
OBROTOWE
VI. Pozostałe kapitały
rezerwowe
I. Zapasy
VII. Zysk (strata) z lat
ubiegłych
II. Należności
krótkoterminowe
VIII. Zysk (strata) netto
III. Inwestycje
krótkoterminowe
IX. Odpisy z zysku netto
w ciągu roku
obrotowego
(wielkość ujemna)
IV. Krótkoterminowe
rozliczenia
międzyokresowe
B. Zobowiązania i
rezerwy na
zobowiązania
I. Rezerwy na
zobowiązania
II. Zobowiązania
długoterminowe
III. Zobowiązania
krótkoterminowe
IV. Rozliczenia
międzyokresowe
AKTYWA RAZEM
PASYWA RAZEM
PASYWA –KAPITAŁY WŁASNE
Pasywa
A. Kapitał(fundusz) własny
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość
ujemna)
III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego
(wielkość ujemna)
Kapitały własne
Kapitał własny stanowi równowartość pieniężną
bezterminowego wkładu właściciela (jedno- lub
wieloosobowego) w majątek (aktywa) jednostki.
Na kapitał własny składają się:
- kapitały podstawowe, pierwotne (np. kapitał zakładowy w
spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, w spółkach
akcyjnych, kapitał wspólników w spółkach osobowych,
fundusz założycielski w przedsiębiorstwach państwowych)
oraz
- kapitały uzupełniające (np. rezerwowe, zapasowe,
powstałe z wygospodarowanego zysku).
Kapitały własne powstają zatem z finansowych wkładów
właścicieli (z reguły nie wolno ich zwracać w trakcie
funkcjonowania jednostki) oraz wygospodarowanego zysku
przeznaczonego na rozwój jednostki.
Należne wpłaty na poczet kapitału
podstawowego
Specyficzną pozycję kapitału własnego stanowią
należne wpłaty na poczet kapitału
podstawowego zapisywane jako wielkość
ujemna.
Ma to miejsce, gdy sumy wpłacone przez
akcjonariuszy na poczet kapitału podstawowego
pokrywają jedynie część kwot zadeklarowanych
na ten cel
Kodeks Spółek Handlowych dopuszcza
ograniczenie wpłat gotówkowych przy subskrypcji
akcji do 25% ich wartości nominalnej, przy czym
pozostała kwota powinna być wniesiona w
terminach ustalonych w statucie spółki.
Akcje własne
Jako ujemna wartość występują także
akcje własne i udziały do zbycia.
Zakłada się, że nabyte akcje, jeśli nie
zostaną zbyte (nabywa się je także w
celu umorzenia) zostaną umorzone, a
więc nastąpi pomniejszenie kapitałów
własnych, dlatego ich wartość zapisuje
się jako wartość ujemną.
Kapitał zapasowy
Kolejną pozycją jest kapitał (fundusz) zapasowy. Tworzy
się go między innymi:
1. Ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej,
2. Ustawowo, tzn. w spółce akcyjnej należy zgodnie z
Kodeksem Spółek Handlowych (KSH) 8% zysku netto
odprowadzać na kapitał zapasowy dopóki nie osiągnie on
1/3 kapitału zakładowego,
3. Zgodnie ze statutem lub umową spółki,
4. Z dopłat wspólników.
Kapitał zapasowy zapewnia spółce ciągłość jej bytu, stabilizuje
jej
działalność i służy do pokrycia ewentualnej straty netto.
W przedsiębiorstwach państwowych odpowiednikiem omawianego
wyżej źródła finansowania jest fundusz przedsiębiorstwa, a w
przedsiębiorstwach spółdzielczych-fundusz zasobowy.
Kapitał z aktualizacji wyceny
Kapitał z aktualizacji wyceny zwiększają skutki
aktualizacji wyceny niektórych aktywów na skutek:
urzędowego przeszacowania (aktualizacji wyceny
środków trwałych na podstawie odrębnych przepisów),
przeszacowania inwestycji zaliczonych do aktywów
trwałych, powodujące wzrost ich wartości do poziomu
cen rynkowych.
Kapitał z aktualizacji wyceny zmniejszają między
innymi:
obniżenie wyceny długoterminowych inwestycji do
wysokości uprzedniego podwyższenia ich wartości,
odniesionych na ten kapitał,
odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych, których
wycena uprzednio zwiększała ten kapitał.
Pozostałe kapitały rezerwowe
Pozostałe kapitały rezerwowe tworzy się
zgodnie ze statutem lub umową spółki na
pokrycie szczególnych wydatków, np. w celu
sfinansowania przedsięwzięć, z którymi wiążą
się znaczne nakłady bądź też których
pozytywny wynik związany jest z ryzykiem
(wprowadzenie nowej technologii, zmiana
profilu produkcji).
Kapitał ten tworzy się z zysku netto, wpłat
wspólników, obniżenia kapitału
podstawowego.
Zysk (strata)
Zysk (strata) z lat ubiegłych pojawia się w pasywach, gdy
zysk (strata) netto nie zostanie w całości rozdysponowana
(rozliczona).
Zysk jest elementem pasywów, ponieważ stanowi źródło
finansowania wzrostu aktywów lub zmniejszenia
zobowiązań, tzn. jest źródłem wzrostu wartości
aktywów netto (aktywów pomniejszonych o
zobowiązania).
Strata natomiast zapisywana jest ze znakiem ujemnym,
oznacza ona bowiem uszczuplenie aktywów (majątku), które
nie jest wynikiem zmniejszenie zobowiązań.
Oznacza to zmniejszenie kapitału własnego (aktywów
netto) i wyraża się zapisem wyniku finansowego ze znakiem
ujemnym.
Zysk netto stanowi element kapitału własnego do momentu
podjęcia decyzji co do jego podziału.
Jeśli w jej wyniku część tego zysku ma być przeznaczona na
dywidendy czy inne wypłaty ( np. na rzecz funduszy
specjalnych), wówczas ta część zysku staje się kapitałem
obcym.
Odpisy z zysku netto
Odpisy z zysku netto w ciągu roku
obrotowego występują jako wielkość
ujemna.
Mają one miejsce, gdy następuje wypłata
zaliczkowa na poczet zysku netto
(przewidywanej dywidendy) bieżącego roku
obrotowego, przed zatwierdzeniem rocznego
sprawozdania finansowego i podjęciem
uchwały o podziale zysku (spółka może
wypłacić taką zaliczkę, jeśli wykazuje zysk).
KAPITAŁY OBCE
Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I.Rezerwy na zobowiązania
1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2.Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne
- długoterminowa
- krótkoterminowa
3.Pozostałe rezerwy
- długoterminowe
- krótkoterminowe
II. Zobowiązania długoterminowe
1. Wobec jednostek powiązanych
2.Wobec pożyczki pozostałych jednostek
a) kredyty i pozyczki
b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
c) inne zobowiązania
d) inne
Istota zobowiązań
Ustawowa definicja zobowiązań jest następująca:
Jest to wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek
wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości,
który spowoduje wykorzystanie już posiadanych lub
przyszłych aktywów jednostki.
Zobowiązania muszą spełniać następujące warunki:
musi istnieć obowiązek wykonania świadczeń w
przyszłości (obowiązek wykonania świadczeń musi być
pewny, czyli wynikać z konkretnych zdarzeń w
przeszłości),
wartość tych świadczeń musi być określona wiarygodnie,
co jest możliwe po spełnieniu warunku pierwszego,
wykonanie świadczenia spowoduje wykorzystanie
posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.
Istota zobowiązań
Popularnie zobowiązania kojarzą
się z usankcjonowanym prawem
obowiązkiem przekazania przez
jednostkę w określonym terminie
(przyszłości), określonych kwot środków
pieniężnych na rzecz osób trzecich
(prawnych, fizycznych) będący
następstwem zaszłości wcześniejszych,
takich jak zaciągnięcie kredytu
bankowego, otrzymanie dostawy
rzeczowych składników majątku z
późniejszą za nie zapłatą*.
*R. Nilidziński, Podstawy rachunkowości s. 20.
Rezerwy na zobowiązania
Rezerwy występujące jako kapitał obcy
tym różnią się od rezerw tworzonych w
ramach kapitału własnego (np. rezerw
tworzonych z zysku netto w celu
zabezpieczenia się przed ryzykiem poniesienia
strat w przyszłości, czy na przedsięwzięcia
inwestycyjne - w bilansie pozycja pozostałe
kapitały rezerwowe), że są swego rodzaju
zobowiązaniem, tyle że:
- jego termin wymagalności lub (i)
- kwota nie są jeszcze pewne.
Tworzenie rezerw ma na celu wykazanie
całości zobowiązań, w tym tych, których
istnienie, wysokość, lub termin wykonania są
na dzień bilansowy niepewne.
Rezerwy na zobowiązania
Tworzone rezerwy obciążają (powiększają)
koszty, co powoduje obniżenie wyniku
finansowego.
W wyniku utworzenia tych rezerw zmniejsza się
kapitał własny a zwiększają się kapitały obce.
Ma to wpływ na ocenę sytuacji finansowej
jednostki dokonywaną przez zewnętrznych
adresatów sprawozdań finansowych.
Takie podejście jest podyktowane zasadą
ostrożności i ma na celu ochronę interesów
tych adresatów.
Jednocześnie zmniejsza się dostępny do
podziału (na dywidendę) zysk. W tym sensie
tworzenie tych rezerw stwarza warunki do
sprostania ewentualnym przyszłym wydatkom.
KAPITAŁY OBCE
III. Zobowiązania krótkoterminowe
1. Wobec jednostek powiązanych
a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności”
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
b) inne
2. Wobec pozostałych jednostek
a) kredyty i pożyczki
b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
c) inne zobowiązania finansowe
d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
e) zaliczki otrzymane na dostawy
f) zobowiązania wekslowe
g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń
h) z tytułu wynagrodzeń
i) i inne
3. Fundusze specjalne
Zobowiązania długoterminowe i
krótkoterminowe
Zobowiązania pojawiają się w firmie, gdy kapitał własny
nie wystarcza na pełne rozwinięcie działalności.
Zobowiązania długoterminowe to takie, których
okres spłaty jest dłuższy niż rok (licząc od dnia, na który
sporządzany jest bilans).
Zobowiązania krótkoterminowe nazywane bieżącymi
obejmują zadłużenie, którego spłata dotyczy okresu nie
dłuższego niż rok.
Niektóre z tych zobowiązań mogą wynikać z
obowiązujących terminów rozliczeń ( zobowiązania z
tytułu podatków, z tytułu ubezpieczeń), są wiec trudne
do uniknięcia i należy je traktować jako stan normalny.
Z umownych terminów płatności mogą wynikać
zobowiązania z tytułu dostaw i usług ( zobowiązania
wobec dostawców).
Swoistym rodzajem zobowiązania są fundusze
specjalne , do których zalicza się wydzielone z zysku lub
tworzone w ciężar kosztów fundusze przeznaczone dla
pracowników( fundusz socjalny, mieszkaniowy, nagród).
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE
IV. Rozliczenia międzyokresowe
1. Ujemna wartość firmy
2. Inne rozliczenia międzyokresowe
- długoterminowe
- krótkoterminowe
Rozliczenia międzyokresowe
Ostatnią grupę pasywów tworzą rozliczenia
międzyokresowe. Składają się na nie:
- ujemna wartość firmy, która wystąpi, gdy cena nabycia
jednostki lub jej zorganizowanej części jest niższa od
wartości godziwej przejętych aktywów netto.
- inne rozliczenia międzyokresowe.
Ujemna wartość firmy rozlicza się w czasie w ten sposób,
że odpisuje się ją na pozostałe przychody operacyjne przez
okres będący średnią ważoną okresu ekonomicznej
użyteczności aktywów trwałych
Inne rozliczenia międzyokresowe to:
- rozliczenia międzyokresowe kosztów bierne
- rozliczenia międzyokresowe przychodów.
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów różnią się od
rezerw na zobowiązania (grupa B.I) przede wszystkim
skutkiem utworzenia, tzn. bierne rozliczenia
międzyokresowe kosztów obciążają koszty podstawowe
operacyjne i tym samym mają wpływ na koszt wytworzenia
a rezerwy na zobowiązania obciążają pozostałe koszty
operacyjne lub koszty finansowe.
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów ( rezerwy na
koszty przyszłych okresów) stanowią równowartość kwot
zaliczonych do kosztów danego okresu, które będą pokryte w
następnym okresie (dokonuję się ich w wysokości
prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący
okres sprawozdawczy).
Obejmują one rezerwy na te nakłady, które zgodnie z
zasadą współmierności muszą być uwzględnione przy
obliczaniu wyniku finansowego, a w związku z którymi nie
zostały jeszcze poniesione wydatki. Uwzględnianie tego
rodzaju kosztów pozwala, poza właściwym odzwierciedleniem
wyniku finansowego, wykazać zobowiązania, ciążące na
jednostce*.
Do rozliczeń międzyokresowych kosztów w pasywach zaliczamy:
- koszty wykonanych na rzecz jednostki świadczeń , na które brak
jest jeszcze faktur,
- prawdopodobne koszty, których kwotę można oszacować, mimo
że data powstania zobowiązania z ich tytułu nie jest jeszcze
znana, a w szczególności z tytułu napraw gwarancyjnych za
sprzedane produkty długotrwałego użytku.
Przychody przyszłych
okresów
Ostatnią pozycją pasywów są przychody
przyszłych okresów obejmujące wartość
pobranych świadczeń lub innych uznanych za
należność przychodów nie dotyczących
bieżącego okresu, np. otrzymanej od
kontrahentów zapłaty przyszłych świadczeń.
Zasada współmierności przychodów i
związanych z nimi kosztów nakazuje , by
tego rodzaju przychody nie wpływały na
wynik finansowy a to oznacza, że należy
zaliczyć je do pasywów.
Zadanie – identyfikacja składników bilansu
Wartość na dzień 31
grudnia
Wyszczególnienie
ubiegłego
roku
bieżącego
roku
Maszyny produkcyjne
01
2.400.000
2.800.000
Nabyte prawa do programów komputerowych
02
280.000
320.000
Materiały podstawowe
03
400.000
600.000
Środki pieniężne w banku
04
1.280.000
1.120.000
Grunty nabyte jako lokata
05
3.200.000
3.120.000
Udziały w obcych spółkach
06
-
880.000
Produkty gotowe
07
600.000
400.000
Zadłużenie z tytułu dostaw i usług w okresie
wymagalności powyżej 12 miesięcy
08
240.000
-
Zadłużenie z tytułu dostaw i usług w okresie
wymagalności do 12 miesięcy
09
120.000
320.000
Akcje zakupione celem odsprzedaży
10
400.000
-
Pożyczki otrzymane od obcych firm - termin
wymagalności 30 miesięcy
11
880.000
640.000
Kwoty należne od odbiorców z tytułu dostaw i
usług o okresie spłaty ponad 12 miesięcy
12
160.000
-
Kwoty należne od odbiorców z tytułu dostaw i
usług o okresie spłaty do 12 miesięcy
13
320.000
720.000
Zaciągnięte kredyty bankowe o okresie spłaty
24 miesiące
14
400.000
240.000
Kapitał zapasowy
15
2.400.000
3.000.000
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
16
720.000
880.000
Należności od ZUS z tytułu wypłaconych
zasiłków rodzinnych
17
-
80.000
Zadłużenie wobec urzędów skarbowych z
tytułu podatku dochodowego
18
840.000
680.000
Zysk z lat ubiegłych
19
600.000
-
Zysk netto
20
-
1.440.000
Kapitał udziałowy
21
2.840.000
2.840.000