Etyka ekologiczna

Etyka ekologiczna

Stwierdzenia wstępne

Stwierdzenia wstępne

Nie jesteśmy istotami wyjętymi spod

Nie jesteśmy istotami wyjętymi spod

praw natury. Nie możemy

praw natury. Nie możemy

przeżyć

przeżyć

bez

bez

względnie chociaż czystej wody,

względnie chociaż czystej wody,

powietrza, żywności.

powietrza, żywności.

Nie możemy

Nie możemy

cieszyć się życiem

cieszyć się życiem

, które jest

, które jest

nadmiernie sztuczne – zmechanizowane,

nadmiernie sztuczne – zmechanizowane,

wśród tłoku, pośpiechu, stresu. W miarę

wśród tłoku, pośpiechu, stresu. W miarę

czyste środowisko przyrodnicze jest nam

czyste środowisko przyrodnicze jest nam

niezbędne do przeżycia i dobrej jakości

niezbędne do przeżycia i dobrej jakości

życia.

życia.



Nie jesteśmy sami na naszej Planecie.

Nie jesteśmy sami na naszej Planecie.

Obok nas są miliony gatunków roślin i

Obok nas są miliony gatunków roślin i

zwierząt, które

zwierząt, które

też chcą żyć

też chcą żyć

.

.

Sumienie

Sumienie

ekologiczne mówi nam, że trzeba

ekologiczne mówi nam, że trzeba

uszanować wolę życia istot

uszanować wolę życia istot

pozaludzkich

pozaludzkich

. Mają prawo do życia, były

. Mają prawo do życia, były

na Ziemi wcześniej od nas, w sensie

na Ziemi wcześniej od nas, w sensie

ewolucyjnym są naszą kolebką.

ewolucyjnym są naszą kolebką.

Istnienie gatunków pozaludzkich sprawia,

Istnienie gatunków pozaludzkich sprawia,

że nasza Planeta jest piękna,

że nasza Planeta jest piękna,

interesująca i odporna na zagrożenia

interesująca i odporna na zagrożenia

biologiczne

biologiczne

.

.

Możemy przeżyć i być

Możemy przeżyć i być

szczęśliwi tylko w ich towarzystwie.

szczęśliwi tylko w ich towarzystwie.

Nie

Nie

dla cywilizacji, która zbyt dużo niszczy

dla cywilizacji, która zbyt dużo niszczy



Technika i kapitalizm sprawiły, że w krajach

Technika i kapitalizm sprawiły, że w krajach

rozwiniętych ludzie żyją dłużej niż w

rozwiniętych ludzie żyją dłużej niż w

średniowieczu, lepiej się odżywiają, krócej pracują

średniowieczu, lepiej się odżywiają, krócej pracują

(?), mają zabezpieczenia socjalne (umowy

(?), mają zabezpieczenia socjalne (umowy

zbiorowe, renty, emerytury), lepszą niż kiedyś

zbiorowe, renty, emerytury), lepszą niż kiedyś

opiekę zdrowotną, środki na podróże i korzystanie

opiekę zdrowotną, środki na podróże i korzystanie

z wartości kulturowych. Są to niewątpliwe

z wartości kulturowych. Są to niewątpliwe

zdobycze epoki przemysłowej i informacyjnej

zdobycze epoki przemysłowej i informacyjnej

.

.

Dokonały się jednak za cenę niespotykanej w

Dokonały się jednak za cenę niespotykanej w

dziejach destrukcji środowiska.

dziejach destrukcji środowiska.

Dramatyczny stan środowiska

Dramatyczny stan środowiska



Sytuacja ekologiczna dzisiejszego świata

Sytuacja ekologiczna dzisiejszego świata

jest krytyczna. Przykłady:

jest krytyczna. Przykłady:

Większość uczonych uważa, że wskutek

Większość uczonych uważa, że wskutek

działalności ludzkiej

działalności ludzkiej

została zakłócona

została zakłócona

równowaga klimatyczna.

równowaga klimatyczna.

Znacząco

Znacząco

wzrosła liczba huraganów, powodzi,

wzrosła liczba huraganów, powodzi,

pożarów lasów i anomalii pogodowych.

pożarów lasów i anomalii pogodowych.

Każdego roku areał lasów zmniejsza się o

Każdego roku areał lasów zmniejsza się o

mniej więcej połowę obszaru Polski. Wraz

mniej więcej połowę obszaru Polski. Wraz

z nimi każdego dnia ginie bezpowrotnie

z nimi każdego dnia ginie bezpowrotnie

kilkanaście (kilkadziesiąt) gatunków roślin

kilkanaście (kilkadziesiąt) gatunków roślin

i zwierząt

i zwierząt

.

.



Kiedyś Europa w 80 – 90 % była pokryta

Kiedyś Europa w 80 – 90 % była pokryta

lasami; obecnie pozostało ich około 33%.

lasami; obecnie pozostało ich około 33%.

Około połowa europejskich gatunków ryb i

Około połowa europejskich gatunków ryb i

40% ssaków zmniejsza swoją liczebność –

40% ssaków zmniejsza swoją liczebność –

wskutek wyrębu lasów, zanieczyszczeń

wskutek wyrębu lasów, zanieczyszczeń

wód, intensywnego rolnictwa, turystyki i

wód, intensywnego rolnictwa, turystyki i

polowań.

polowań.





W Europie, podobnie jak w innych

W Europie, podobnie jak w innych

krajach uprzemysłowionych, ciągle

krajach uprzemysłowionych, ciągle

przybywa samochodów, coraz

przybywa samochodów, coraz

więcej stosuje się nawozów

więcej stosuje się nawozów

sztucznych, zwiększa się ilość

sztucznych, zwiększa się ilość

odpadów i śmieci

odpadów i śmieci

(od r. 1980 o ok. 35%).

(od r. 1980 o ok. 35%).



W Polsce straty gospodarcze z powodu

W Polsce straty gospodarcze z powodu

zanieczyszczeń powietrza, wód i gleby

zanieczyszczeń powietrza, wód i gleby

sięgają kilkunastu procent PKB, nie licząc

sięgają kilkunastu procent PKB, nie licząc

strat

strat

w zdrowiu ludzkim. W państwach Europy

w zdrowiu ludzkim. W państwach Europy

Zachodniej straty te wynoszą 2 – 4% ich

Zachodniej straty te wynoszą 2 – 4% ich

PKB.

PKB.



Ekologicznie zagrożone sa okręgi:

Ekologicznie zagrożone sa okręgi:

górnośląski, rybnicki, krakowski, legnicko

górnośląski, rybnicki, krakowski, legnicko

– głogowski, wałbrzyski. Zarazem

– głogowski, wałbrzyski. Zarazem

północny wschód Polski to część

północny wschód Polski to część

„Zielonych Płuc Europy”.

„Zielonych Płuc Europy”.



Gdyby Chińczycy i Hindusi (w sumie 1/3

Gdyby Chińczycy i Hindusi (w sumie 1/3

liczby ludzkości) chcieli mieć tyle

liczby ludzkości) chcieli mieć tyle

samochodów czy konsumować tyle mięsa

samochodów czy konsumować tyle mięsa

co Europejczycy, nie mówiąc o

co Europejczycy, nie mówiąc o

Amerykanach, byłaby to klęska

Amerykanach, byłaby to klęska

ekologiczna dla całego świata.

ekologiczna dla całego świata.

Tymczasem ich rozwój ma podobny,

Tymczasem ich rozwój ma podobny,

szkodliwy dla środowiska kierunek.

szkodliwy dla środowiska kierunek.

Wnioski ogólne

Wnioski ogólne

1) Dalszy „postęp” na zasadzie

1) Dalszy „postęp” na zasadzie

ujarzmiania i ciągłej eksploatacji natury

ujarzmiania i ciągłej eksploatacji natury

jest nie do utrzymania na Planecie

jest nie do utrzymania na Planecie

ograniczonej w swych zasobach i

ograniczonej w swych zasobach i

odporności.

odporności.

Powrót do dawnych czasów również

Powrót do dawnych czasów również

nie jest możliwy ani pożądany.

nie jest możliwy ani pożądany.

Jedynym wyjściem jest „rozwój

Jedynym wyjściem jest „rozwój

zrównoważony”. Zakłada on

zrównoważony”. Zakłada on

równorzędność celów

równorzędność celów

ekonomicznych i ekologicznych oraz

ekonomicznych i ekologicznych oraz

troskę o życie przyszłych pokoleń.

troskę o życie przyszłych pokoleń.



2) Dla zahamowania destrukcji środowiska nie

2) Dla zahamowania destrukcji środowiska nie

wystarczą kary, podatki, sortowanie odpadów,

wystarczą kary, podatki, sortowanie odpadów,

katalizatory w samochodach itp.

katalizatory w samochodach itp.

Potrzeba nowego obrazu człowieka i jego

Potrzeba nowego obrazu człowieka i jego

miejsca w przyrodzie.

miejsca w przyrodzie.

Potrzeba etyki

Potrzeba etyki

środowiskowej.

środowiskowej.

Zasadę „czyńcie sobie Ziemię

Zasadę „czyńcie sobie Ziemię

poddaną” trzeba zastąpić inną : „Czyńcie sobie

poddaną” trzeba zastąpić inną : „Czyńcie sobie

Ziemię szanowaną

Ziemię szanowaną

i kochaną”.

i kochaną”.

Człowiek nie jest panem wszelkiego

Człowiek nie jest panem wszelkiego

stworzenia, ale cząstką globalnej

stworzenia, ale cząstką globalnej

rodziny istot żyjących.

rodziny istot żyjących.

Pięć przyczyn współczesnego kryzysu

Pięć przyczyn współczesnego kryzysu

ekologicznego

ekologicznego



1) Wzrost liczby ludzi na Ziemi

1) Wzrost liczby ludzi na Ziemi

–

–

trzykrotny w samym tylko XX wieku.

trzykrotny w samym tylko XX wieku.

Oznacza on zwiększone zapotrzebowanie

Oznacza on zwiększone zapotrzebowanie

na żywność, surowce, pola uprawne,

na żywność, surowce, pola uprawne,

tereny pod budowę domów, dróg,

tereny pod budowę domów, dróg,

parkingów itp.

parkingów itp.



2) Wzrost światowej produkcji i

2) Wzrost światowej produkcji i

konsumpcji przemysłowej

konsumpcji przemysłowej

–

–

siedemnastokrotny

siedemnastokrotny

(!) w minionym

(!) w minionym

stuleciu. Np. w r. 1900 na całym świecie

stuleciu. Np. w r. 1900 na całym świecie

użytkowano kilka tysięcy samochodów,

użytkowano kilka tysięcy samochodów,

obecnie jest ich ponad 500 milionów.

obecnie jest ich ponad 500 milionów.

Podobnie wzrosła ilość samolotów,

Podobnie wzrosła ilość samolotów,

telewizorów, komputerów itp.

telewizorów, komputerów itp.

Wzrost światowej produkcji przemysłowej

Wzrost światowej produkcji przemysłowej

pociąga za sobą dwa skutki:

pociąga za sobą dwa skutki:

A)

A)

Zwiększone wydobycie wszelkich

Zwiększone wydobycie wszelkich

surowców – węgla, ropy naftowej, gazu

surowców – węgla, ropy naftowej, gazu

ziemnego, drzewa itp.

ziemnego, drzewa itp.

B) Połowa do trzech

B) Połowa do trzech

czwartych wykorzystanych surowców

czwartych wykorzystanych surowców

wraca do środowiska w postaci

wraca do środowiska w postaci

odpadów!

odpadów!

Dla zmniejszenia ilości odpadów konieczna

Dla zmniejszenia ilości odpadów konieczna

jest

jest

czysta

czysta

(lub przynajmniej

(lub przynajmniej

czystsza

czystsza

)

)

produkcja.

produkcja.

Producenci powinni odbierać

Producenci powinni odbierać

swoje towary, gdy skończy się ich

swoje towary, gdy skończy się ich

przydatność. Będą wtedy inaczej je

przydatność. Będą wtedy inaczej je

projektować.

projektować.



3) Uciążliwe dla środowiska technologie.

3) Uciążliwe dla środowiska technologie.

Np. energetyka oparta na paliwach

Np. energetyka oparta na paliwach

kopalnych, intensywne rolnictwo

kopalnych, intensywne rolnictwo

stosujące ogromną ilość chemikaliów,

stosujące ogromną ilość chemikaliów,

nadmiernie terenochłonny,

nadmiernie terenochłonny,

zanieczyszczający atmosferę i

zanieczyszczający atmosferę i

wypadkowy system transportowy itp.

wypadkowy system transportowy itp.



4) Konsumistyczny styl życia:

4) Konsumistyczny styl życia:

‘”Im

‘”Im

więcej się posiada, tym więcej się

więcej się posiada, tym więcej się

pożąda”. Na obywateli bogatych

pożąda”. Na obywateli bogatych

krajów przypada około 86%

krajów przypada około 86%

światowej konsumpcji prywatnej.

światowej konsumpcji prywatnej.



5) Przyczyna świadomościowa:

5) Przyczyna świadomościowa:

Większość

Większość

ludzi kieruje się mentalnością podboju,

ludzi kieruje się mentalnością podboju,

panowania i krótkowzrocznej eksploatacji

panowania i krótkowzrocznej eksploatacji

natury.

natury.



Zapoczątkowany w latach 60- tych ub.

Zapoczątkowany w latach 60- tych ub.

stulecia

stulecia

światowy ruch ekologiczny

światowy ruch ekologiczny

wywalczył zasadę „zanieczyszczający

wywalczył zasadę „zanieczyszczający

płaci”, ochronę ginących gatunków,

płaci”, ochronę ginących gatunków,

liczne proekologiczne technologie,

liczne proekologiczne technologie,

program ”rozwoju zrównoważonego” itp.

program ”rozwoju zrównoważonego” itp.



Powstała „ekofilozofia”, której ideą

Powstała „ekofilozofia”, której ideą

przewodnią jest „Najpierw Ziemia”.

przewodnią jest „Najpierw Ziemia”.

Pięć zasad etyki ekologicznej

Pięć zasad etyki ekologicznej



W odniesieniu do istot pozaludzkich

W odniesieniu do istot pozaludzkich

żyjących w stanie naturalnym należy

żyjących w stanie naturalnym należy

kierować się następującymi zasadami:

kierować się następującymi zasadami:



1) Zasadą etycznej samoobrony

1) Zasadą etycznej samoobrony

.

.

Zabijanie istot żywych, które zagrażają

Zabijanie istot żywych, które zagrażają

naszemu życiu bądź zdrowiu jest

naszemu życiu bądź zdrowiu jest

dopuszczalne, ale jedynie wówczas, gdy

dopuszczalne, ale jedynie wówczas, gdy

nie ma żadnej innej możliwości

nie ma żadnej innej możliwości

samoobrony.

samoobrony.



Pytanie: Czy polowania są etyczne?

Pytanie: Czy polowania są etyczne?



2) Zasadą proporcjonalności

2) Zasadą proporcjonalności

.

.

Niemoralne jest zaspokajanie

Niemoralne jest zaspokajanie

nieistotnych interesów ludzkich kosztem

nieistotnych interesów ludzkich kosztem

podstawowych interesów istot

podstawowych interesów istot

pozaludzkich. Przykładem polowania na

pozaludzkich. Przykładem polowania na

słonie czy nosorożce dla uzyskania ich

słonie czy nosorożce dla uzyskania ich

kości do produkcji pamiątek,

kości do produkcji pamiątek,

afrodyzjaków czy rzekomych leków.

afrodyzjaków czy rzekomych leków.



3) Zasadą najmniejszego zła.

3) Zasadą najmniejszego zła.

Dotyczy ona

Dotyczy ona

bardzo ważnych, aczkolwiek

bardzo ważnych, aczkolwiek

niepodstawowych interesów ludzkich,

niepodstawowych interesów ludzkich,

takich jak budowa lotnisk, autostrad,

takich jak budowa lotnisk, autostrad,

elektrowni wodnych itp. Należy wówczas

elektrowni wodnych itp. Należy wówczas

zmniejszyć do minimum uciążliwość takich

zmniejszyć do minimum uciążliwość takich

inwestycji dla życia zwierząt czy dla piękna

inwestycji dla życia zwierząt czy dla piękna

krajobrazu.

krajobrazu.



4) Zasadą sprawiedliwego podziału.

4) Zasadą sprawiedliwego podziału.

Zasoby surowcowe Planety są dla

Zasoby surowcowe Planety są dla

wszystkich istot, nie tylko dla człowieka.

wszystkich istot, nie tylko dla człowieka.

Należy tworzyć rezerwaty, oszczędzać

Należy tworzyć rezerwaty, oszczędzać

zużycie wody, gdzie jest jej mało itp.

zużycie wody, gdzie jest jej mało itp.



5) Zasadą zadośćuczynienia.

5) Zasadą zadośćuczynienia.

Np.

Np.

wycinając las sadzimy nowy w innym

wycinając las sadzimy nowy w innym

miejscu; pomagamy zwierzętom w czasie

miejscu; pomagamy zwierzętom w czasie

suszy, ciężkiej zimy, klęsk żywiołowych,

suszy, ciężkiej zimy, klęsk żywiołowych,

stosujemy różne formy rekultywacji itp.

stosujemy różne formy rekultywacji itp.



W ten sposób do naszego traktowania

W ten sposób do naszego traktowania

zwierząt i ich środowiska w miejsce walki

zwierząt i ich środowiska w miejsce walki

na śmierć i życie wprowadzamy zasadę

na śmierć i życie wprowadzamy zasadę

„żyj i pozwól żyć innym”.

„żyj i pozwól żyć innym”.



Uchodziło niegdyś za głupotę zakładać, że ludzie

Uchodziło niegdyś za głupotę zakładać, że ludzie

kolorowi naprawdę są ludźmi i że trzeba ich

kolorowi naprawdę są ludźmi i że trzeba ich

traktować po ludzku. Głupota stała się prawdą.

traktować po ludzku. Głupota stała się prawdą.

Dziś uznaje się za przesadę obowiązek stałego

Dziś uznaje się za przesadę obowiązek stałego

baczenia na wszystko, co żyje, aż po najniższe

baczenia na wszystko, co żyje, aż po najniższe

przejawy życia. Przyjdzie wszakże moment,

przejawy życia. Przyjdzie wszakże moment,

kiedy człowieka ogarniać będzie zdziwienie, że

kiedy człowieka ogarniać będzie zdziwienie, że

ludzkość tak dużo czasu potrzebowała, aby

ludzkość tak dużo czasu potrzebowała, aby

zrozumieć, że bezmyślne niszczenie życia nie

zrozumieć, że bezmyślne niszczenie życia nie

daje się pogodzić

daje się pogodzić

z etyką”.

z etyką”.

(Albert Schweitzer, 1923).

(Albert Schweitzer, 1923).

Pytania.

Pytania.



Podaj kilka przykładów współczesnego

Podaj kilka przykładów współczesnego

kryzysu ekologicznego.

kryzysu ekologicznego.



Wymień 4 przyczyny tego kryzysu

Wymień 4 przyczyny tego kryzysu



Objaśnij pojęcie „ekorozwoju”.

Objaśnij pojęcie „ekorozwoju”.



Wymień 5 zasad etyki w odniesieniu do

Wymień 5 zasad etyki w odniesieniu do

zwierząt dzikich.

zwierząt dzikich.