Wzrost świadomości społecznej,

edukacja i etyka ekologiczna

jako metoda promowania w

przyszłości idei zrównoważonego

rozwoju

Wykorzystanie loga oraz lokalnych znaków i symboli w

propagowaniu idei zrównoważonego rozwoju

Świadomość społeczna – pojęcie socjologiczne wprowadzone przez Émile
Durkheima oznaczające zbiór wyobrażeń, symboli, pojęć,
opinii, poglądów i przesądów, wspólnych dla olbrzymiej większości danej
społeczności. Świadomość społeczna w szerszym znaczeniu obejmuje całokształt
charakterystycznych dla danego społeczeństwa treści i formy życia duchowego:
wyobrażeń rzeczywistości przyrodniczej i społecznej, czyli całość poglądów
naukowych, filozoficznych, ideologicznych, politycznych, prawnych, religijnych,
etycznych, estetycznych, które się składają się na sposób myślenia i kulturę
umysłową danego społeczeństwa. W tym znaczeniu świadomość obejmuje opinie,
poglądy i postawy ludzi, właściwości psychiczne klas i warstw społecznych,
określonych grup etnicznych, środowisk zawodowych, oraz różne formy życia
duchowego jednostek.

Edukacja ekologiczna (element edukacji środowiskowej) – koncepcja kształcenia i
wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie
z hasłem myśleć globalnie – działać lokalnie. Edukacja ekologiczna definiowana jest także
jako psychologiczno-pedagogiczny proces oddziaływania na człowieka w celu
kształtowania jego świadomości ekologicznej. Edukacja ekologiczna obejmuje
wprowadzanie do programów szkół wszystkich szczebli tematyki z zakresu ochrony
środowiska i kształtowania środowiska, umożliwiającej łączenie wiedzy przyrodniczej z
postawą humanistyczną, tworzenie krajowych i międzynarodowych systemów kształcenia
specjalistów i kwalifikowanych pracowników dla różnych działów ochrony środowiska,
nauczycieli ochrony środowiska, dokształcanie inżynierów i techników różnych specjalności
oraz menedżerów gospodarki, a także powszechną edukację szkolną i pozaszkolną.
W potocznym rozumieniu są to wszelkie formy działalności skierowanej do społeczeństwa,
ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży, które mają na celu wpływanie na
poziom świadomości ekologicznej, propagowanie konkretnych zachowań korzystnych dla
środowiska naturalnego, upowszechnianie wiedzy o przyrodzie. Działania te prowadzone są
przez szkoły, przez specjalistyczne placówki edukacyjne zarówno publiczne jak i
niepubliczne, a także przez liczne organizacje ekologiczne.
Może przyjmować różne formy, np.:
- kształcenie ustawiczne poprzez rozdawanie ulotek i programy edukacyjne
- kształcenie dzieci i młodzieży w zakresie ekologii
zielone szkoły
Edukacja ekologiczna obecna jest w formalnym systemie kształcenia. Rozporządzenie
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych
typach szkół, wprowadza edukację ekologiczną w postaci oddzielnej ścieżki edukacyjnej o
charakterze wychowawczo-dydaktycznym począwszy od II etapu edukacyjnego (klasy IV-
VI).

Reguły etyki ekologicznej 
Można wyróżnić 5 zasad (reguł) etyki ekologicznej:

I Etyczne postępowanie wobec człowieka

a) prawo do zachowanie stanu środowiska przyrodniczego, zapewniającego dobry stan
biologiczny i psychiczny człowieka
b) prawo do kontemplacji przyrody, realizacji prawy, dobra, piękna i doskonałości moralnej
c) przetwarzanie przyrody na dobra pracy

Cześć dla życia nie może wiązać się z krzywdą i cierpieniem człowieka.

II Etyczne postępowanie wobec zwierząt
Światowa deklaracja Praz Zwierząt, uchwalona przez ONZ w 1978r., głosi, że wszystkie
zwierzęta rodzą się równe wobec życia i mają prawo do istnienia i poszanowanie przez
człowieka. Mają prawo oczekiwać pomocy od człowieka, opieki, ochrony. Każdy akt zabicia
zwierzęcia bez konieczności, określony został jako zbrodnia przeciw życiu. W świetle tym winno
unikać się testowanie na zwierzętach, corridy, polowań sportowych, tresury zwierząt w cyrku,
itp. Godny poparcia jest wegetarianizm i w krańcowej formie weganizm. Zwolennikami
wegetarianizmu byli: Budda, Cyceron, Albert Einstein, Gandhi, Schweitzer, Shaw i wielu innych.
Powodem stosowanie diet wegetariańskich jest poprawieni swojego zdrowia.

III Powściągliwość wobec środowiska przyrodniczego
Wynika z tego oszczędność korzystania z zasobów przyrody, zachowanie czystości wód,
powietrza, gleby, ochrony roślin i krajobrazu.

IV Tolerancja 
Tolerancja wobec osób i wobec środowiska przyrody, ochrona i wspieranie różnorodności
form przyrodniczych i kulturowych. Szacunek wobec cudzych poglądów, praw wyboru
własnej drogi i własnego systemu wartości.

V Odpowiedzialność za środowisko przyrodnicze
Odpowiedzialność za stan i sposób jego wykorzystania. Winno się określić granice ingerencji
w środowisko dla zachowania własnego życia zdrowia i możliwości rozwoju przyszłości praz
zapewnienie przetrwania istot poza ludzkich.

Historia

Narodziny edukacji dla zrównoważonego rozwoju możemy datować niemal od dnia,
gdy w oficjalnym międzynarodowym obiegu pojawiło się to określenie powtarzane dziś
często choć nierzadko w zaskakujących kontekstach. ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY-
zawdzięczamy spopularyzowanie tego pojęcia Światowej Komisji do spraw Środowiska i
Rozwoju powołanej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Komisja
pracująca pod przewodnictwem pani Gro Harlem Brundtland ogłosiła w 1987 r. raport pt.
Nasza Wspólna Przyszłość. Wskazywał on kierunki działań mogących zapewnić trwały
rozwój ludzkości w harmonii ze środowiskiem i z zachowaniem jego zasobów dla przyszłych
pokoleń.
W grudniu 2002 r. Zgromadzenie Generalne NZ
podjęło stosowną decyzję zobowiązując wszystkie państwa do rozpoczęcia odpowiednich
przygotowań by 1 stycznia 2005 r. uroczyście zainaugurować DEKADĘ EDUKACJI DLA
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU na całym świecie.
Z tej okazji przypomniano jeszcze raz, co rozumiemy przez edukację dla zrównoważonego
rozwoju:
TO STARANIE PODEJMOWANE PRZEZ CAŁE ŻYCIE, TO WYZWANIE DLA
KAŻDEGO Z NAS, DLA INSTYTUCJI I CAŁYCH SPOŁECZEŃSTW - BY NA ŻYCIE
PATRZEĆ Z PERSPEKTYWY JUTRA JAKO DNIA, KTÓRY NALEŻY DO NAS
WSZYSTKICH ALBO...NIE BĘDZIE NALEŻAŁ WCALE.

Edukacja dla zrównoważonego rozwoju - to znaczy jaka?
Spróbujmy określić precyzyjniej pojęcie edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Jaka to
edukacja? Najczęściej określa się ją jako:
• edukację, która umożliwia uczącemu się zdobywanie umiejętności, wiedzy i
przymiotów zapewniających mu trwały rozwój
• edukację jednakowo dostępną na wszystkich szczeblach i we wszelkich społecznych
kontekstach (rodzinnym, szkolnym, zawodowym, w lokalnej społeczności)
• edukację budującą odpowiedzialność obywatelską i promującą demokrację poprzez
uświadomienie jednostce jej praw i obowiązków
• edukację opartą na zasadzie nauki przez całe życie
• edukację wspierającą równomierny rozwój jednostki.
Tak więc, w praktyce edukacja dla zrównoważonego rozwoju oznacza o wiele więcej niż
tylko edukację ekologiczną. Obejmuje także: prawa człowieka, rozwiązywanie
konfliktów, dobre rządy, gospodarkę, kulturę i sztukę. EZR oznacza multidyscyplinarne
podejście do reformy edukacji, oferujące wszystkim ludziom, we wszystkich
kontekstach edukacyjnych i we wszystkich fazach życia okazję do nauki takiego stylu
życia, który zapewni im trwały rozwój. EZR wykracza daleko poza formalne systemy
edukacyjne, natomiast powinna wywierać na nie wpływ, znajdując odzwierciedlenie w
podręcznikach, programach i metodach nauczania.

Wykorzystanie loga oraz lokalnych znaków

W aktualnych warunkach ekonomicznych konsument, mając szeroki wybór towarów, w
przypadku wysokiej świadomości ekologicznej uwzględnia źródło pochodzenia oraz
sposób wyprodukowania danego produktu. Zasadnicze znaczenie w tym zakresie
odgrywa marka lub symbol (logo) produktu. Symbol produktu często jest elementem
potwierdzającym jakość produktu. Dowodem takiego postrzegania rynku przez
konsumentów są dostępne badania marketingowe, które wykazały następującą
hierarchię wymagań konsumenta: bezpieczeństwo produktu (jego szczegółowy opis),
obecność lub brak systemu jakości, sposób produkcji, prezentacja produktu i
pochodzenie geograficzne. Oprócz znaków głównych (np. gwarancja jakości, zgodność
z obowiązującym certyfikatem, produkcja ekologiczna) dużą rolę odgrywają znaki
lokalne (produkt chłopski, produkt regionalny, produkt parku regionalnego) . Znaki te
są związane z produktami ściśle powiązanymi z danym regionem. Do takich
produktów, które będą służyły rozwojowi obszarów chronionych, można zaliczyć dobra
materialne i niematerialne związane między innymi z walorami środowiska
przyrodniczego, atrakcyjnością turystyczną, ofertami lokalizacyjnymi, ideami
społeczności lokalnej. Ponadto mogą to być usługi komunalne, różnego rodzaju
opracowania planistyczne, projektowe, ekspertyzy czy usługi doradcze związane z
rozwojem danego obszaru .

Ważnym instrumentem w omawianym zakresie jest reklama ekologiczna, która
identyfikuje i podkreśla proekologiczne walory produktów i związane z tym
postawy społeczne. Działania te mają na celu wypromować dany produkt lub
region (obszar) w celu zwiększenia jego sprzedaży lub zwrócenia na niego uwagi,
np. w celu przyciągnięcia turystów.
W aspekcie rozwoju obszarów chronionych istotne znaczenie odgrywa znak
towarowy, który może stanowić ważny element zachowania tożsamości
kulturowej danego obszaru. Znak taki może być stymulatorem rozwoju lokalnego
ze względu na specyfikę i niepowtarzalność, której nigdzie indziej się nie
uświadczy. Ponadto można go wykorzystać przy wprowadzaniu zrównoważonego i
trwałego rozwoju, zwłaszcza na terenie parku krajobrazowego lub narodowego.
Oznakowanie wyjątkowego ze względu na specyfikę regionu produktu może być
wizytówką takiego parku lub obszaru.

Przykłady

Bibliografia

http://kropla.eko.org.pl/newkropla/?pismo=33&kolejny=6
http://www.mos.gov.pl/g2/big/2009_04/4f3f267429420f4dfcb32b98
f1ac8605.pdf

http://www.rceeplock.nazwa.pl/files/rcee/mater_szkol/2_edukacja.pd
f

http://www.mos.gov.pl/artykul/4770_badanie_swiadomosci_2011/1
8296_badanie_swiadomosci_ekologicznej_2011.html

http://www.unesco.pl/edukacja/dekada-edukacji-nt-zrownowazoneg
o-rozwoju/unesco-a-zrownowazony-rozwoj/