dr n.hum.

Monika Bąk-Sosnowska

Zakład Psychologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

Gabinet Terapeutyczno-Szkoleniowy PRIMODIUM w Katowicach



Czym jest stres?



Co dzieje się z człowiekiem w stresie?



Jak przewlekły stres wpływa na zdrowie i

funkcjonowanie człowieka?



Jakie są specyficzne zaburzenia związane z

przewlekłym stresem?

STRE

S

100
73
63
53
50
47
45
45
40
39
38
37
36
35
13

Siła wpływu

Stresujące wydarzenia życiowe

(Holmes,

Rahne, 1967)

Nie tyle rodzaj sytuacji, ile jej subiektywna

interpretacja

powoduje stan stresu

Interpretacja sytuacji zależy od m.in.:



predyspozycji osobowościowych człowieka,



aktualnego samopoczucia psychofizycznego,



dotychczasowych doświadczeń,



aktualnej sytuacji życiowej.

Interpretacja sytuacji

Przekonanie o możliwości oddziaływania na otoczenie

w sposób decydujący o doświadczaniu pozytywnych lub

negatywnych skutków zdarzeń

Poczucie skuteczności

Przekonanie o zdolności do konkretnych działań

prowadzących do pożądanych skutków

Poczucie kontroli

atrybucja stabilna ≠ atrybucja niestabilna

atrybucja wewnętrzna ≠ atrybucja zewnętrzna

atrybucja globalna ≠ atrybucja specyficzna

Przypisywanie przyczyn
(atrybucja)

Stres jest to rodzaj RELACJI, która określa

stopień równowagi (lub jej braku) między

wymaganiami otoczenia a możliwością

sprostania im, bez nadmiernych lub

destrukcyjnych kosztów

(Lazarus, 1986)

Istota stresu

1.

Ocena pierwotna



transakcja jest bez znaczenia, nieistotna,



transakcja jest sprzyjająco-pozytywna,



transakcja jest stresująca – może stanowić krzywdę,

stratę

lub wyzwanie.

2.

Ocena wtórna

- możliwości poradzenia sobie z wymaganiami sytuacji.

Kora mózgowa

Rdzeń kręgowy

AUN (sympatyczny)

Podwzgórze

Rdzeń nadnerczy

Katecholaminy

(adrenalina,

noradrenalina)



przyspieszony, krótki oddech,



przyspieszone bicie serca,



podwyższone lub niestabilne ciśnienie,



zwiększony poziom cukru we krwi,



zwiększona potliwość,



zmniejszone wydzielanie śliny,



zmniejszona lub zwiększona aktywność żołądka i

jelit,



ucisk w skroniach, napięte mięśnie szyi i karku,



napięte mięśnie szczęki, zaciśnięte zęby i usta,



zgarbione ramiona i napięte ręce, napięte mięśnie

pleców.

Kora mózgowa

Przysadka mózgowa

Podwzgórze

Kora nadnerczy

Kortykosteroidy

(mineralokortykoidy,

glikokortykoidy)



utrata substancji mineralnych,



wzrost poziomu substancji tłuszczowych (cholesterol,

trójglicerydy),



wzrost ilości płytek krwi



wzrost ciśnienia krwi, arytmia,



zmęczenie, apatia, nadwrażliwość, rozdrażnienie,



osłabienie pamięci i koncentracji,



problemy ze snem,



utrata apetytu/ objadanie się,



obniżony popęd seksualny.

Reakcja mobilizacji

Reakcja rozstrojenia

Reakcja destrukcji

Psychika

Ciało

Reakcja alarmowa

Reakcja odporności

Reakcja wyczerpania



obniżenie odporności organizmu,



przedłużony okres rekonwalescencji,



zwiększona podatność na infekcje,



zaburzenie funkcjonowania układów: nerwowego,
pokarmowego, sercowo-naczyniowego, mięśniowego,
moczowo-płciowego,



rozwój tzw. chorób cywilizacyjnych,



zaburzenia psychiczne, zachowania, relacji
interpersonalnych.

Objawy somatyczne:



bóle głowy, kręgosłupa, nerwobóle,



wysypka skórna,



zaburzenia apetytu i trawienia,



napady duszności, astma,



problemy z potencją,



uczucie zmęczenia,



bezsenność,



wyziębienie organizmu i uczucie chłodu.

Zaburzenia specyficzne związane ze
stresem

Objawy psychologiczne i behawioralne:



lęk, niepokój,



smutek, przygnębienie, depresja,



rozdrażnienie, gniew, wrogość,



poczucie nudy i zniechęcenia,



poczucie odosobnienia, samotności,



chaos myśli, brak koncentracji uwagi,



poczucie zagubienia, braku kontroli nad życiem,



sięganie po używki, zaburzenia jedzenia,



nadpobudliwość ruchowa,



trudności z wysławianiem się.

Kryteria rozpoznania:



wyczerpanie emocjonalne – pustka emocjonalna,

chwiejność emocjonalna (smutek-gniew-euforia),

trudności opisania własnych emocji, świadomość

własnych emocji,



poczucie smutku, poirytowania, osamotnienia, braku

nadziei

i pomocy,



wrogość w stosunku do siebie i osoby, której pomoc

jest udzielana,



depersonalizacja – negatywny, „bezduszny”,

bezosobowy, zbyt obojętny stosunek do innych ludzi,



poczucie braku osiągnięć osobistych – spadek

poczucia własnych kompetencji i sukcesów w pracy

pomimo ich obiektywnych wskaźników,



wycofanie się z bliskich relacji (przyjaźni, rodziny itp.),



utrata zainteresowania aktywnością, która wcześniej

sprawiała radość,



zmiany dotyczące funkcji fizjologicznych (np.:

apetytu, wagi, snu),



większa podatność na zachorowania (np. infekcje, bóle

i choroby psychosomatyczne).

Proces wypalenia zawodowego

faza WYCZERPANIA

faza DEPERSONALIZACJI

faza ZABURZEŃ PRZYSTOSOWANIA

Najczęstsze skutki wypalenia
zawodowego



 spóźnianie się do pracy, częsta absencja,



zaniedbania i błędy w pracy,



brak satysfakcji z pracy,



zaburzenia emocjonalne i zachowania,



zaburzenia somatyczne,



nadużywanie alkoholu i innych używek,



zaburzenia w relacjach interpersonalnych.

Dziękuję za uwagę!

dr M. Bąk-Sosnowska

tel.: [phone]

www.psychosomatyka.110mb.com