Pojęcie sytuacji



Potoczna interpretacja pojęcia
„sytuacja”



Interpretacja psychologiczna

– Umysł + otoczenie
– Model poznawczy sytuacji
– Dynamiczność sytuacji

Sytuacja w sensie
psychologicznym



Sytuacja to uporządkowany ciąg par –

interakcji umysłu i otoczenia – dwóch ściśle

powiązanych ze sobą zakresów informacji i

typów struktur

– Bodźce, sygnały i struktury informacyjne zawarte w

oddziaływaniach otoczenia

– Schematy pojęciowe i profile doświadczenia

stanowiące podstawę kategoryzowania, reagowania

i formułowania celów działania – istniejące w

osobie



Nie da się stworzyć reprezentacji kompletnych

i logicznie spójnych – jesteśmy skazani na

poznanie fragmentaryczne

Wymiary sytuacji



Złożoność



Zmienność



Niepewność –

stan umysłu

Obiektywne wymiary otoczenia

Złożoność sytuacji



Sytuacje proste vs. złożone



Duża liczba elementów, wymiarów,
cech, jakości, kategorii itp.



Zbyt duża złożoność sytacji wymaga
myślenia upraszczającego



Problem: czy uproszczenia nie idą zbyt
daleko, z jakim stopnie, adekwatności
rozpoznano sytuację?

Zmienność sytuacji



Sytuacje statyczne vs.
dynamiczne



W intuicyjnym sensie zmienność
jest ważniejsza niż złożoność
(generuje większą niepewność)

Niepewność



Niepewność to stan umysłu
poznającego (kategoryzującego)
otoczenie i działającego w nim



Sytuacje:

– Deterministyczne
– Ryzykowne
– Niepewne



Każda sytuacja decyzyjna sprowadza
się do rozwiązywania problemu
niepewności

Źródła niepewności
(Kahnemann, Tversky, 1982)



Niepewność zewnętrzna

– wynikająca z braku lub niekompletności

wiedzy o obiektywnie istniejących cechach

i mechanizmach powstawania zdarzeń

– Może być reprezentowana w umyśle jako

rozkład zdarzeń lub jako niepowtarzalne

(wyjątkowe) zdarzenie jednostkowe



Niepewność wewnętrzna

– Wynikające ze świadomości własnych

ograniczeń poznawczych, typu

umysłowości, braku kompetencji,

doświadczeń itp.

– Może mieć formę niepewności

wnioskowanej lub doświadczanej

Sytuacje pod względem

stopnia swobody wyboru



Sytuacje otwarte (szerokie)

– Decydent ma poczucie dużej swobody wyboru

rozwiązania

– Decydent sam określa zbiór wariantów

działania i kryteria ich oceny



Sytuacje zamknięte (wąskie)

– Swoboda wyboru decyzji jest ograniczona
– Zamknięty może być np. zbiór wariantów

działania, zdeterminowany przez strategie,

technologię itp.



Swoboda wyboru lub przymus stanowi

istotną determinantę oceny decyzji jako

ostrożnej lub ryzykownej

Decyzje w organizacji



Istotą zarządzania jest myślenie

strategiczne i podejmowanie decyzji



Organizacja – „zbiorowy umysł”



Decydent – osoba lub grupa osób



Wymiary:

 Adekwatność poznawcza
 Formalna struktura myślenia

decyzyjnego

 Podział kompetencji decyzyjnych

wewnątrz organizacji

 Społeczne uczestnictwo w podejmowaniu

decyzji

Adekwatność poznawcza



Adekwatność poznawcza - trafne rozpoznanie charakteru

sytuacji, w jakiej znalazła się organizacja



Dobry poziom adekwatności i całkowita nieadekwatność



Jeśli sytuacje rozpoznano nietrafnie, to kompletna

formalna procedura decyzyjna nie usunie popełnionego

błędu



Typologia sytuacji:

– Zamknięte, rutynowe
– Zamknięte, zorientowane na redukcję lub wyeliminowanie

niepewności

– Zamknięte, zorientowane na usunięcie sprzeczności lub konfliktu

poznawczego

– Otwarte, rozbudowane analitycznie ze względu na złożoność

sytuacji

– Otwarte, wymagające intuicyjnego podejmowania decyzji z powodu

braku czasu lub znacznej niekompletności informacji

– Otwarte, ryzykowne
– Krótkoterminowe vs. Długoterminowe
– Lokalne vs. globalne

Formalna struktura
myślenia decyzyjnego



Jakie składniki struktury musi zawierać

myślenie decyzyjne, aby jego skutki można

było uznać za racjonalne i warte realizacji?

– Pełna reprezentacja sytuacji decyzyjnej
– Określony zbiór wariantów działania
– Sformułowane kryteria oceny wariantów

działania

– Dokonana ocena w układzie kryteria x warianty
– Wybór właściwej reguły decyzyjnej,

zagregowana ocena i podjęcie decyzji

– Wpływ podjętej decyzji na przyszłe decyzje
– Podjęcie decyzji w trafnym momencie czasu

Podział kompetencji
decyzyjnych



Podejmowanie decyzji jest trafne w
wymiarze procedur i podziału
kompetencji, jeśli decydenci nie naruszają
poziomów i zakresów kompetencji
przewidzianych w strukturze systemu
decyzyjnego danej organizacji



Przyczyny naruszania reguł kompetencji –
istnienie błędnych podziałów lub
powstanie nieformalnego systemu
decyzyjnego



Wielokryterialne decyzje, o zasięgu
globalnym a struktury organizacyjne

Społeczne uczestnictwo
w podejmowaniu decyzji



Decyzje indywidualne i zbiorowe



Stopień uczestnictwa w decyzji



Problemy i kwestie sporne:

–

Autonomia i zakres odpowiedzialności

decydentów

–

Głosowanie – nie rozwiązuje ono problemu

racjonalności decyzji

–

„Przejrzystość” decyzji dla uczestników

organizacji – warunek poczucia

odpowiedzialności za decyzję

–

Reprezentanci – jak wybierać, jaką funkcje

mają pełnić, kwestia mandatów wolnych i

wiązanych

Podsumowanie



Wymiary decyzji w organizacji

charakteryzują jej system decyzyjno-

informacyjny traktowany jako całość

– Adekwatność poznawcza i formalna struktura

myślenia decyzyjnego – myślenie jako proces

indywidualny, zachodzący w umyśle menedżera

– Podział kompetencji i społeczne uczestnictwo –

dotyczą wykonania decyzji i rozumienia jej

sensu przez wszystkich uczestników organizacji



Procedury decyzyjne stosowane w

organizacjach są skuteczne tylko wtedy,

gdy respektują one adekwatność

poznawczą i formalną strukturę myślenia

decyzyjnego