1

Co to jest hazard?



Z arabskiego Az-ahr – kostka, gra w

kości



Angielski - Ryzyko, niebezpieczeństwo



Francuski – los, przypadek, traf



Hazard to zaangażowanie w grę,

której wynik zależy w całości lub

części od losu, i w której stawkami są

pieniądze lub dobra materialne



Hazard kojarzy się z działalnością

moralnie dwuznaczną

2

Hazard na przestrzeni
dziejów



Nowy Testament



Hinduska Mahabharata



Średniowiecze – bardzo popularna gra w

kości, kary ustanowione przez Alfonsa X

Mądrego



Wiek XIX i początek wieku XX – hazard

zakazany w Europie i USA



Zmiana stosunku do hazardu od lat 70-tych



Gry losowe są bardzo popularne w USA,

Wielkiej Brytanii, Holandii, Hiszpanii,

Kanadzie, Australii.....

3

Psychologiczne
wyjaśnienie fenomenu
hazardu



Dlaczego ludzie angażują się w
często bardzo niekorzystne dla
siebie gry?



Dlaczego robią to, pomimo
ponoszenia strat i oczywistej
świadomości, że pokaźne zyski
przemysłu hazardowego biorą się z
pieniędzy przegranych przez
graczy?

4

Wyjaśnienie na gruncie

behawioryzmu



Warunkowanie instrumentalne –
wzmocnienia pozytywne powodują chętne
angażowanie się w daną sytuację



Wzmocnienia nieregularne (losowe) są
dużo bardziej skuteczne niż regularne



Wady tego podejścia:

– Nie da się go stosować do wszystkich gier
– Nie tłumaczy, dlaczego ludzie w ogóle

zaczynają grać

– Nie tłumaczy, dlaczego ludzie stosują

nieoptymalne strategie

– Nie tłumaczy różnic indywidualnych

5

Wyjaśnienie na gruncie

psychoanalizy



Model hazardu – amerykański

psychoterapeuta i lekarz Edmund

Bergler (1957)



Struktura osobowości – id, ego,

superego



Id – zasada przyjemności, superego

– zasada rzeczywistości



Hazardzista nieświadomie chce

przegrać – to narcystyczny neurotyk,

który nieświadomie buntuje się

przeciwko zasadzie rzeczywistości

6

Model hazardu wg
Berglera

Świadomość

Rozczarowanie

„świat jest niesprawiedliwy”

Nieświadomość

Masochistyczna

przyjemność

Chce wygrać

Bunt przeciwko rzeczywistości

Poczucie winy – chce przegrać

GRA

PRZEGRANA

7

Wady podejścia Berglera



Zbyt wyrafinowane



Niemożność weryfikacji empirycznej
zgodnei ze współcześnie przyjętymi
w nauce kryteriami



Twierdzenie że każdy hazardzista to
narcystyczny neurotyk, jest za daleko
idące – tego typu wytłumaczenie
może być trafne w stosunku do małej
grupy ludzi zaburzonych psychicznie,
ale nie dotyczy większości graczy

8

Wyjaśnienie na gruncie

psychologii poznawczej



Badania nad podejmowaniem decyzji w
warunkach niepewności od początku
prowadzone były z wykorzystaniem prostych
loterii



Teoria normatywna (SEU) vs. teoria
deskryptywna (teoria perspektywy)



Myślenie heurystyczne

– Heurystyki dostępności, reprezentacji i kotwiczenia
– Pozorne korelacje (np. stereotypy, myślenie

magiczne)



Wady tego podejścia – trudno ocenić, z jakim
błędem mamy do czynienia w danej chwili

9

Hazard patologiczny



W USA – ok.. 3% populacji ma

poważne problemy z hazardem,

dalsze 8% jest klasyfikowane jako

zagrożone wystąpieniem tych

problemów w przyszłości



Fazy hazardu

– Faza zwycięstw
– Faza strat
– Faza desperacji
– Faza utraty nadziei

10

Diagnozowanie hazardu
patologicznego (wg DSM-
IV)



Absorbujące myślenie o hazardzie – wcześniejszym i

przyszłym



Spadek wrażliwości – konieczność zwiększenia

zaangażowania w grę, by osiągnąć ten sam poziom

satysfakcji



Rozdrażnienie przy próbie przerwania gry



Hazard jako ucieczka od własnych problemów



Odgrywanie się



Okłamywanie innych w kwestii swojej aktywności



Nieudane próby kontrolowania swojej gry



Popełnianie czynów przestępczych by np. zdobyć

pieniądze na grę



Narażenie na szwank ważnej relacji osobistej lub

zawodowej jako efekt hazardu



Poleganie na pomocy innych osób, by poprawić swą

złą sytuację finansową

wywołaną hazardem

11

Uzależnienie od hazardu



Hazard nie poddaje się prostej analogii z innymi
uzależnieniami – hazard jest niematerialny



Jedna z najważniejszych cech patologicznych –
odgrywanie się (chasing) – szczególnie narażone
na odgrywanie się są osoby impulsywne, braz
natomiast związku z poszukiwaniem pobudzenia



Skuteczność leczenia – od 8 do 80%

– Programy wykluczenia
– Terapia i farmakologia



Wprocesie powstawania uzależnienia mamy do
czynienia ze złożoną interakcją procesów
poznawczych, społecznych, biologicznych i
motywacyjnych

12

Badania nad hazardem



Problemy – atmosfera

badania i dobór próby



Badania Andersona i

Browna (1984)

– Pomiar wzrostu tętna
– Pomiar cech temperamentu



Badania eksperymentalne

pozwalają na wyjaśnienie

procesów decyzyjnych,

ale nie procesów

fizjologicznych

0

5

10

15

20

25

S-L H-L H-K

13

Hazard – losowość +
strategia



Losowość - ignorujemy zasady rachunku
prawdopodobieństwa



Strategia

– Ujemna wartość oczekiwana gier

hazardowych

– Kryterium Kelly’ego – jaką stawkę obstawiać
– Systemy Martingale
– Jedyna gra losowa, w której stosując legalne

strategie, możemy uzyskać grę o dodatniej
wartości oczekiwanej, to blackjack

14

Podsumowanie –
dlaczego warto badać
hazard?



Gry losowe odegrały dużą rolę w
powstaniu współczesnej nauki, odcisnęły
też piętno na literaturze, sztuce i języku



Gry losowe stają się jedną z
najważniejszych rozrywek zachodu



Hazard jest wciąż wyzwaniem dla
badaczy zajmujących się problemem
racjonalności ludzkich zachowań



Hazard ma znaczenie także dla rozwoju
prawa i ekonomii