Reguły decyzyjne



„Naturalne reguły decyzyjne” to reguły

stosowane spontanicznie przez osoby

dokonujące ocen i podejmujące decyzje



Służą one do integrowania ocen

cząstkowych dokonanych w układzie

kryteria x warianty



Stosowanie reguł decyzyjnych jest podobne

do stosowania reguł gramatycznych w

języku



Problem – jak wybrać odpowiednią regułę

(reguła wyboru reguł)

Reguła dominacji



Wybierz ten wariant, który jest korzystniejszy

od pozostałych pod względem przynajmniej

jednej cechy, a nie gorszy pod względem

wszystkich pozostałych cech



Najprostsza, często stosowana



Pozwala na uzyskanie kontrastowej sytuacji

decyzyjnej, nie obciąża zbytnio naszych

zasobów umysłowych i zapewnia stałą rezerwę

operacyjną



Wynik stosowania reguły dominacji obciążony

jest stosunkowo niewielkim dysonansem

podecyzyjnym

Reguła koniunkcji



Wybierz ten wariant, w którym wszystkie

ocenione cechy osiągają lub przekraczają

założone progi krytyczne



Ułatwia podejmowanie ostrożnych decyzji –

jeśli decydent stosuje tę regułę,

najprawdopodobniej rozpoznał decyzję jako

bardzo ryzykowną, jako wielowymiarowy

problem wymagający myślenia analitycznego



Stawia dość duże wymagania umysłowi

decydenta



Prowadzi do bardzo ostrej selekcji wariantów

działania

Kwestia progów
krytycznych



Dla każdego kryterium progi
wyznaczane są oddzielnie



Wartość progu musi być
uzależniona od zmienności
obiektywnej (rozkładu
statystycznego) dla danej skali



Należy się starać formułować
kryteria ilościowe, a nie jakościowe

Reguła dysjunkcji



Wybierz ten wariant, w którym przynajmniej jedna

spośród ocenianych cech przekracza lub osiąga

założony próg krytyczny



Przeciwieństwo reguły dysjunkcyjnej



Bierzemy pod uwagę jedną, góra dwie najbardziej

wyróżniające się cechy



Wybieramy zwykle ten wariant, który jest

najbardziej skontrastowany, albo który jako

pierwszy nasunął się nam na myśl



Przydatna w sytuacjach codziennych, rutynowych,

powtarzalnych



W sytuacjach nietypowych prowadzi do błędów i

chaotycznych decyzji

Reguła leksykograficzna



Wybierz ten wariant, który jest korzystniejszy

pod względem najważniejszej cechy. Powtarzaj

tę procedurę, biorąc pod uwagę hierarchię

ważności cech



W zbiorze kryteriów tworzony jest porządek

hierarchiczny, uporządkowanie pod względem

ważności, przez co ujawniane są preferencje

decydenta



W decyzjach rutynowych nie ma potrzeby

drobiazgowego analizowania preferencji, w

sytuacjach złożonych pojawia się natomiast

forma myślenia hierarchizującego zarówno

kryteria, jak i warianty decyzji



Zastosowanie tej reguły rozwiązuje problem

niespójności w strukturze preferencji, i

porządkuje myślenie inwencyjne

Reguła eliminacji



Odrzuć wszystkie te warianty, które na
skalach ocen dla określonych cech nie
osiągnęły założonego progu krytycznego.
Powtarzaj tę procedurę, biorąc pod uwagę
hierarchię cech



Ułatwia redukcję zbioru wariantów gdy ich
liczba jest zbyt duża, jej stosowanie
zmniejsza zakres przetwarzanych informacji



W sytuacjach prostych może doprowadzić
do końcowej decyzji

Reguła maksymalizacji



Z dwóch wariantów wybierz ten,
który przeważa pod względem
liczby korzystnych cech, Dla
każdej pary wariantów podaj
liczby świadczące o przewadze
określonych wariantów



Stosowanie – jak w przypadku
reguły eliminacji

Reguła maksymalizacji
subiektywnej
użyteczności



Wybierz ten wariant, który osiągnął

największą sumę ważonej użyteczności

ocenianej dla wszystkich cech



Reguła ta ma wiele postaci i modeli

formalnych



Wymaga, by decydenci określili wagi

dla użyteczności stosowanych kryteriów,

rozkłady prawdopodobieństwa itp.



Reguła ta jest trafna i stosowana

jedynie w przypadku wąskiej klasy

sytuacji