BADANIE FIZYKALNE JAMY

BADANIE FIZYKALNE JAMY

BRZUSZNEJ

BRZUSZNEJ

1. oglądanie

1. oglądanie

2. osłuchiwanie

2. osłuchiwanie

3. opukiwanie

3. opukiwanie

4. palpacja

4. palpacja

A. Znać podział na obszary i kwadranty.

A. Znać podział na obszary i kwadranty.

B. Dokonać wstępnego badania ogólnego:( stan

B. Dokonać wstępnego badania ogólnego:( stan

odżywienia i nawodnienia, występowania

odżywienia i nawodnienia, występowania

obrzęków)

obrzęków)

Kolejność badania

Kolejność badania

fizykalnego:

fizykalnego:

Oglądanie :

Oglądanie :

1.

1.

kształt, symetria( prawidłowy- brzuch wklęsły,

kształt, symetria( prawidłowy- brzuch wklęsły,

symetryczny, porusza się łagodnie z rytmem

symetryczny, porusza się łagodnie z rytmem

oddechu).

oddechu).

2.

2.

Skóra, blizny, rozstępy.

Skóra, blizny, rozstępy.

3.

3.

Żyły, kierunek przepływu krwi, tętnienie aorty

Żyły, kierunek przepływu krwi, tętnienie aorty

nad pępkiem.

nad pępkiem.

4.

4.

Ruchy perystaltyczne jelit.

Ruchy perystaltyczne jelit.

5.

5.

Obecność przepuklin ( okołopępkowa,

Obecność przepuklin ( okołopępkowa,

pachwinowa)

pachwinowa)

1. szmery jelitowe (odgłosy przelewania wywołane

1. szmery jelitowe (odgłosy przelewania wywołane

przez perystaltyczne ruchy jelit przesuwające gaz

przez perystaltyczne ruchy jelit przesuwające gaz

i płyn przez ich światło- odgłosy bulgotania i

i płyn przez ich światło- odgłosy bulgotania i

przelewania – słyszalne okresowo w odstępach 5-

przelewania – słyszalne okresowo w odstępach 5-

10 sekundowych), osłuchiwać jamę brzuszną

10 sekundowych), osłuchiwać jamę brzuszną

przez około 30 sekund.

przez około 30 sekund.

- brak szmerów (w niedrożności jelit),

- brak szmerów (w niedrożności jelit),

- głośne odgłosy perystaltyczne o zwiększonej

- głośne odgłosy perystaltyczne o zwiększonej

częstotliwości (u osób zdrowych, pierwszy objaw

częstotliwości (u osób zdrowych, pierwszy objaw

niedrożności mechanicznej gdy towarzyszą im

niedrożności mechanicznej gdy towarzyszą im

kolkowe bóle brzucha)

kolkowe bóle brzucha)

- szmery o odgłosie metalicznym (znaczne ilości

- szmery o odgłosie metalicznym (znaczne ilości

gazu i płynu w świetle jelit),

gazu i płynu w świetle jelit),

OSŁUCHIWANIE

OSŁUCHIWANIE

- charakterystyczny „objaw pluskania”( można usłyszeć,

- charakterystyczny „objaw pluskania”( można usłyszeć,

gdy potrząśnie się okolicę nadbrzusza i przyłoży

gdy potrząśnie się okolicę nadbrzusza i przyłoży

stetoskop do jego powierzchni- niedrożność

stetoskop do jego powierzchni- niedrożność

odźwiernika), żołądek nadmiernie wypełniony gazem

odźwiernika), żołądek nadmiernie wypełniony gazem

i płynem.

i płynem.

- szmery aorty ( fizjologicznie nie powinien być

- szmery aorty ( fizjologicznie nie powinien być

słyszalny

słyszalny

występuje przy tętniaku lub zmianach

występuje przy tętniaku lub zmianach

miażdżycowych).

miażdżycowych).

- „skrzypiący” szmer tarcia nad wątrobą lub śledzioną

- „skrzypiący” szmer tarcia nad wątrobą lub śledzioną

( zapalenie zewnętrznej torebki narządu i otaczającej

( zapalenie zewnętrznej torebki narządu i otaczającej

otrzewnej ściennej).

otrzewnej ściennej).

Cel – ustalenie czy przyczyna poszerzenia jamy

Cel – ustalenie czy przyczyna poszerzenia jamy

brzusznej jest nadmierna ilość płynu, czy gazu,

brzusznej jest nadmierna ilość płynu, czy gazu,

określenia wielkości pęcherza moczowego. Odgłos

określenia wielkości pęcherza moczowego. Odgłos

przy opukiwaniu przedniej ściany brzucha między

przy opukiwaniu przedniej ściany brzucha między

łukami żebrowymi i grzebieniami biodrowymi ma

łukami żebrowymi i grzebieniami biodrowymi ma

prawidłowo charakter bębenkowy.

prawidłowo charakter bębenkowy.

1.górna granica wątroby – 6 przestrzeń międzyżebrowa

1.górna granica wątroby – 6 przestrzeń międzyżebrowa

(opukać trzecią przestrzeń później każdą kolejną, aż

(opukać trzecią przestrzeń później każdą kolejną, aż

do przejścia odgłosu jawnego w stłumiony).

do przejścia odgłosu jawnego w stłumiony).

dolna granica wątroby – dolna granica żeber

dolna granica wątroby – dolna granica żeber

(punkt opukiwania leży zazwyczaj nad jelitami –

(punkt opukiwania leży zazwyczaj nad jelitami –

odgłos bębenkowy, przesuwać palec bliżej łuku

odgłos bębenkowy, przesuwać palec bliżej łuku

żebrowego –

żebrowego –

aż odgłos opukowy stanie się stłumiony)

aż odgłos opukowy stanie się stłumiony)

Opukiwać od odgłosu bębenkowego do stłumionego,

Opukiwać od odgłosu bębenkowego do stłumionego,

z udziałem głębokiego oddechu.

z udziałem głębokiego oddechu.

OPUKIWANIE

OPUKIWANIE

OPUKIWANIE

OPUKIWANIE

2. Śledziona - opukiwanie między 9 – 11

2. Śledziona - opukiwanie między 9 – 11

przestrzenią międzyżebrową w linii pachowej

przestrzenią międzyżebrową w linii pachowej

lewej przedniej – odgłos bębenkowy,

lewej przedniej – odgłos bębenkowy,

ale przy powiększeniu śledziony – stłumiony.

ale przy powiększeniu śledziony – stłumiony.

3. Brzuch – przy wodobrzuszu : stłumienie,

3. Brzuch – przy wodobrzuszu : stłumienie,

przy gazach : bębenkowy

przy gazach : bębenkowy

4. Pęcherz moczowy – rozpocząć opukiwanie

4. Pęcherz moczowy – rozpocząć opukiwanie

od poziomu pępka, układając palce

od poziomu pępka, układając palce

równolegle

równolegle

do spojenia łonowego- stłumienie nadłonowe

do spojenia łonowego- stłumienie nadłonowe

PALPACJA : pozycja leżąca ze zgięciem kończyn

PALPACJA : pozycja leżąca ze zgięciem kończyn

dolnych

dolnych

w stawach kolanowych i biodrowych. Ogrzać ręce

w stawach kolanowych i biodrowych. Ogrzać ręce

przed badaniem. Bada się czubkami palców i

przed badaniem. Bada się czubkami palców i

dłoniową stroną

dłoniową stroną

palców; można badać jedną ręką lub oburącz ( ręka

palców; można badać jedną ręką lub oburącz ( ręka

położona na brzuchu jest ręką badającą, a ręka na

położona na brzuchu jest ręką badającą, a ręka na

jej grzbiecie zwiększa siłę ucisku na brzuch).

jej grzbiecie zwiększa siłę ucisku na brzuch).

Zapytać pacjenta czy odczuwa ból lub tkliwość w

Zapytać pacjenta czy odczuwa ból lub tkliwość w

obrębie jamy brzusznej.

obrębie jamy brzusznej.

Rozpocząć badanie od segmentów położonych jak

Rozpocząć badanie od segmentów położonych jak

najdalej od bólu.

najdalej od bólu.

Bada się każdy z 9 segmentów, lekko naciskając

Bada się każdy z 9 segmentów, lekko naciskając

i odrywając dłoń od powierzchni brzucha, starając

i odrywając dłoń od powierzchni brzucha, starając

się wyczuwać struktury leżące pod przednią ścianą

się wyczuwać struktury leżące pod przednią ścianą

brzucha.

brzucha.

Przy każdym przesunięciu ręki należy spojrzeć na twarz

Przy każdym przesunięciu ręki należy spojrzeć na twarz

pacjenta (grymas twarzy – bolesność uciskowa).

pacjenta (grymas twarzy – bolesność uciskowa).

1. Bolesność uciskowa wywołana zapaleniem otrzewnej

1. Bolesność uciskowa wywołana zapaleniem otrzewnej

ściennej:

ściennej:

- żywa reakcja na najlżejszy dotyk,

- żywa reakcja na najlżejszy dotyk,

-

dodatni objaw Blumberga,

dodatni objaw Blumberga,

-

obrona mięśniowa i deskowate napięcie powłok

obrona mięśniowa i deskowate napięcie powłok

brzusznych.

brzusznych.

2. Stwierdzenie ewentualnych guzów w jamie brzusznej –

2. Stwierdzenie ewentualnych guzów w jamie brzusznej –

badanie szczegółowe.

badanie szczegółowe.

3. Badanie wątroby – z udziałem głębokich oddechów –

3. Badanie wątroby – z udziałem głębokich oddechów –

dolną granicę wątroby należy badać opuszkami palców

dolną granicę wątroby należy badać opuszkami palców

lub promieniową stroną palca wskazującego, siedząc po

lub promieniową stroną palca wskazującego, siedząc po

prawej stronie pacjenta. Dolny brzeg wątroby można

prawej stronie pacjenta. Dolny brzeg wątroby można

wyczuć promieniową stroną palca wskazującego prawej

wyczuć promieniową stroną palca wskazującego prawej

dłoni, ułożonej poniżej i równolegle do łuku żebrowego, w

dłoni, ułożonej poniżej i równolegle do łuku żebrowego, w

momencie przesuwania się narządu w dół w czasie

momencie przesuwania się narządu w dół w czasie

oddychania.

oddychania.

PALPACJA c.d.

PALPACJA c.d.

4.Pecherzyka żółciowego- uciskając dość silnie delikatnie

4.Pecherzyka żółciowego- uciskając dość silnie delikatnie

okolice pęcherzyka żółciowego, kierując czubki palców

okolice pęcherzyka żółciowego, kierując czubki palców

ku badanemu narządowi i polecając pacjentowi

ku badanemu narządowi i polecając pacjentowi

głęboko oddychać.

głęboko oddychać.

Cholecistitis- charakterystyczne objawy:

Cholecistitis- charakterystyczne objawy:

-

bolesność uciskowa,

bolesność uciskowa,

-

obrona mięśniowa okolicy pęcherzyka,

obrona mięśniowa okolicy pęcherzyka,

-

pacjent „krzywi się z bólu”,

pacjent „krzywi się z bólu”,

-

wstrzymuje oddech w momencie, gdy palce

wstrzymuje oddech w momencie, gdy palce

badającego dotykają obniżąjącego się narządu ( objaw

badającego dotykają obniżąjącego się narządu ( objaw

Murphy’ego).

Murphy’ego).

-

prawidłowo, pęcherzyk jest niewyczuwalny

prawidłowo, pęcherzyk jest niewyczuwalny

4. badanie śledziony- wyczuwalna wówczas, gdy

4. badanie śledziony- wyczuwalna wówczas, gdy

ulegnie dwukrotnemu powiększeniu ( od lewego łuku

ulegnie dwukrotnemu powiększeniu ( od lewego łuku

żebrowego do prawego dołu biodrowego –do dołu i

żebrowego do prawego dołu biodrowego –do dołu i

dośrodkowo).

dośrodkowo).

PALPACJA c.d.

PALPACJA c.d.

5. badanie nerek – leża na wysokości od 12 kręgu

5. badanie nerek – leża na wysokości od 12 kręgu

piersiowego do 3 kręgu lędźwiowego,

piersiowego do 3 kręgu lędźwiowego,

-

nerki zwykle nie są wyczuwalne,

nerki zwykle nie są wyczuwalne,

-

Łatwiej wyczuć nerkę prawą, położona jest niżej niż

Łatwiej wyczuć nerkę prawą, położona jest niżej niż

lewa.

lewa.

6. Badanie pęcherza moczowego – należy opukiwać od

6. Badanie pęcherza moczowego – należy opukiwać od

poziomu pępka, układając palce równolegle do

poziomu pępka, układając palce równolegle do

spojenia łonowego i stopniowo przesuwając je w

spojenia łonowego i stopniowo przesuwając je w

kierunku kości łonowej( odgłos bębenkowy aż do

kierunku kości łonowej( odgłos bębenkowy aż do

kości łonowej).

kości łonowej).

7. Aorta – można wyczuć przy pomocy kciuka i palca

7. Aorta – można wyczuć przy pomocy kciuka i palca

jednej ręki, lub układając palce obu rąk po

jednej ręki, lub układając palce obu rąk po

przeciwnych stronach linii pośrodkowej ciała w

przeciwnych stronach linii pośrodkowej ciała w

punkcie znajdującym się w połowie odległości między

punkcie znajdującym się w połowie odległości między

wyrostkiem mieczykowatym mostka i pępkiem

wyrostkiem mieczykowatym mostka i pępkiem

( tętnienie można wyczuć u osób szczupłych).

( tętnienie można wyczuć u osób szczupłych).

- ułożenie przy krawędzi, na lewym boku, zgięte

- ułożenie przy krawędzi, na lewym boku, zgięte

kończyny dolne w stawach kolanowych i biodrowych,

kończyny dolne w stawach kolanowych i biodrowych,

-

uprzedzić chorego o uczuciu pełności i parcia na

uprzedzić chorego o uczuciu pełności i parcia na

stolec.

stolec.

Oglądanie: odbytu i okolicy okołoodbytowej,

Oglądanie: odbytu i okolicy okołoodbytowej,

można stwierdzić:

można stwierdzić:

-

obecność polipowatych wyrośli odbytu,

obecność polipowatych wyrośli odbytu,

-

obecność zatok włosowych,

obecność zatok włosowych,

-

kłykcin kończystych,

kłykcin kończystych,

-

przetok,

przetok,

-

zewnętrznych guzków krwawniczych,

zewnętrznych guzków krwawniczych,

-

wypadanie odbytu,

wypadanie odbytu,

-

sinawe zabarwienie skóry wokół odbytu sugeruje

sinawe zabarwienie skóry wokół odbytu sugeruje

chorobę Crohna,

chorobę Crohna,

BADANIE PRZEZ ODBYT

BADANIE PRZEZ ODBYT

Ból i tkliwość tej okolicy sugeruje :

Ból i tkliwość tej okolicy sugeruje :

-

zakażenie (ropień okołoodbytniczy),

zakażenie (ropień okołoodbytniczy),

-

szczelinę, przetokę odbytu,

szczelinę, przetokę odbytu,

-

lub zakrzepicę żylaków zewnętrznych

lub zakrzepicę żylaków zewnętrznych

Badanie palpacyjne: ocenia

Badanie palpacyjne: ocenia

-

śluzówkę odbytnicy ( guz nowotworowy, polipy),

śluzówkę odbytnicy ( guz nowotworowy, polipy),

-

gruczoł krokowy ( określa wielkość, spoistość guza

gruczoł krokowy ( określa wielkość, spoistość guza

i bolesność),

i bolesność),

-

macicę (można wyczuć szyjkę, tyłozgięcie).

macicę (można wyczuć szyjkę, tyłozgięcie).