Badanie jamy brzusznej

Badanie jamy brzusznej

Ocena jamy brzusznej składa się z

Ocena jamy brzusznej składa się z

czterech metod badawczych:

czterech metod badawczych:

Oglądanie
Osłuchiwanie
Opukiwanie
Palpacja

Podstawowe warunki potrzebne do

Podstawowe warunki potrzebne do

prawidłowego przeprowadzenia badania

prawidłowego przeprowadzenia badania

to:

to:



Dobre oświetlenie



Całkowicie odkryty brzuch



Pacjent zrelaksowany, odwrócić uwagę

rozmową



Opróżniony pęcherz



Pacjent w pozycji grzbietowej z poduszką

pod głowę i wałkiem pod kolana

(zmniejszenie napięcia tłoczni brzusznej)



Kończyny górne ułożone wzdłuż ciała



Biodra osoby badającej powinny znajdować

się na wysokości ciała pacjenta



Pozycja badającego z prawej strony chorego

Pozycja do badania

wywiad

wywiad



Trudności lub ból podczas połykania



Występowanie niestrawności (uczucie

pieczenia, nagromadzenie gazów)



Nudności, wymioty – ich wygląd, ilość,

okoliczności występowania



Ból brzucha:

- trzewny
- somatyczny



Apetyt



Ciężar ciała, spadek masy ciała



Wypróżnienia (ich regularność,

konsystencja, barwa)

Wywiad c.d

Wywiad c.d



Używki (kawa, alkohol, papierosy)



Czy przyjmuje jakieś leki ?



Czy jest uczulony ?



Przebycie chorób przewlekłych, żółtaczki, itp..



Zabiegi operacyjne w obrębie jamy brzusznej, w

tym przeszczepy



Pytania dotyczące funkcjonowania innych

układów, np.. moczowego:

- ilość moczu
- barwa
- częstość mikcji
- parcie na mocz
- nietrzymanie moczu

anatomia

anatomia



dla celów dokumentowania :



- linia pionowa od wyrostka
mieczykowatego

do

spojenia

łonowego

- linia pozioma talerza biodrowego



4 kwadranty



         prawy górny



         prawy dolny



         lewy górny



         lewy dolny



 



okolice:



         nadbrzusze



         śródbrzusze



         podbrzusze

Okolice

brzucha



Prawy górny kwadrant



prawy płat wątroby



głowa trzustki



* wątroba pod prawym łukiem żebrowym,
u zdrowej osoby nie bada się wątroby
spod łuku żebrowego



u ludzi bardzo szczupłych, albo starszych
z małą masą możemy uchwycić podczas
badania prawą nerkę( prawa nerka
obniżona jest przez wątrobę)



palpacyjnie nie wybadamy pęcherzyka
żółciowego



Lewy górny kwadrant



  trzustka tuż pod okolicą IX-X
żebra w linii środkowej pachowej
lewej poza żołądkiem



śledziona



nerki położone są tylnie w okolicy
XII żebra



lewa nerka pod łukiem żebrowym,
który ją chroni



kwadrant dolny prawy, lewy



 - wyrostek robaczkowy – prawy
kwadrant



-          jelito cienkie



-          jelito grube



-          odbytnica



-          macica



-          jajniki



-          jajowody



-          pęcherz

- dolny biegun nerki



Aorta brzuszna



           na dwie tętnice biodrowe rozgałęzia się



-          na wysokości pępka, po lewej stronie
możemy zbadać



-          na wysokości nerek ( dwie tętnice
nerkowe, możemy osłuchać)



-          u szczupłych osób możemy wybadać
guzowatość na kręgosłupie

Osłuchiwanie tętnic znajdujących się w jamie

brzusznej

-    aorta brzuszna (2 cm powyżej pępka, w lewą

stronę)



-    tętnice nerkowe ( na liniach środkowo-
obojczykowych, pod łukiem żebrowym)



tętnice biodrowe ( w dole pachwinowym)

oglądanie

oglądanie



Odsłaniając brzuch pacjenta
obserwujemy kontury brzucha i
ewentualnie widoczną
perystaltykę. W następnej
kolejności patrzymy na:

1. Skóra



Blizny – ich lokalizacja.



Rozstępy – kiedy powstały.



Różowo- purpurowe rozstępy w zespole

Cushinga( wydzielanie hormonów przez

Nadnercza- kobiety w

okresie rozrodczym,

Czasami w alkoholizmie)



Poszerzenie żył.Poszerzenie żył w zwężeniu żyły próżnej dolnej



Normalna sieć może być widoczna

2. Pępek
Jego kontur, lokalizacja
Objawy zapalenia, przepukliny.
3. Kontur brzucha

Jest płaski lub wklęsły. Czy nie ma miejscowych wybrzuszeń.

Nadłonowe wybrzuszenie może świadczyć o wypełnionym

pęcherzu
lub ciężarnej macicy.

Zaobserwować trzeba również okolicę pachwinową.

4. Powiększenie narządów

Podczas oddychania zaobserwować, czy
powiększona wątroba lub śledziona widoczna jest
poniżej łuku żebrowego.

 Asymetria powiększonych organów.

5. Guzy
6. Perystaltyka

Należy obserwować przez kilka minut, jeżeli
podejrzewana jest niedrożność jelitowa. U osób
bardzo szczupłych może być widoczna.

7. Pulsacje

Normalna pulsacja aorty jest często widoczna w
nadbrzuszu. Zwiększona pulsacja- w tętniaku aorty
lub przy zwiększonym ciśnieniu pulsacyjnym.

Rozstępy na skórze brzucha

OGLĄDANIE

OGLĄDANIE

Brzuch chorego z marskością

wątroby i poszerzoną siatką

żylną tworzącą caput medusae

(GŁOWA MEDUZY)

WODOBRZUSZE

Osłuchiwanie

Osłuchiwanie



Osłuchiwanie przynosi korzyści w ocenie
ruchliwości jelit i wykrywaniu zwężeń tętnic.



Należy osłuchiwać brzuch przed jego
badaniem palpacyjnym, ponieważ palpacja
zwiększa perystaltykę.



Do osłuchiwania używamy membrany
stetoskopu, którą przykładamy do brzucha.
Wysłuchać należy dźwięków perystaltycznych
i zwrócić uwagę na ich częstość i charakter.



w 4 kwadrantach:



perystaltyka ( 5 minut osłuchujemy, jak u
pacjenta nie występuje ruch robaczkowy)



u zdrowych wystarczy osłuchać w prawym
dolnym kwadrancie ( jest to aktywna
część brzucha, jeżeli chodzi o perystaltykę



perystaltyka prawidłowa ( normalna)



zwiększona( przelewanie wody)



hypoaktywna ( kilka przelewań w ciągu 5
minut)



w przeciętnym brzuchu 5-10 przelewań w
ciągu minuty



* jeżeli wysłuchujemy coś nad aortą
brzuszną oprócz lab- dab, nieprawidłowo
jeżeli słyszymy grzmoty ( buczenie,
szmery) = zwężenie aorty = zaburzenia
w zwężeniu naczyń krwionośnych



u zdrowych ludzi żadnych odgłosów z
tętnic

aorty

brzusznej,

nerkowej,

biodrowych,

udowych(

nic

nie

wysłuchujemy)



osłuchać

WĄTROBĘ,

po

badaniu

palpacyjnym, gdy jest powiększona



bardzo powiększona, zwiększony
przepływ krwi= odgłos buczenia żył

Budowa jamy brzusznej człowieka

Pola osłuchiwania jamy brzusznej

OPUKIWANIE

OPUKIWANIE



w jamie brzusznej dwa odgłosy



nad powierzchnią gdzie powietrze-



ODGŁOS BĘBENKOWY



TŁUMIENIE BĘBENKOWE – nad organem
powiększonym, guzy, pęcherz wypełniony;



Najpierw ogólne opłukiwanie, w których
bębenkowy

a

w

których

stłumienie

bębenkowe
( zależne to będzie od tego kiedy pacjent
jadł)



Zwracamy uwagę na narządy( wątroba,
śledziona)



WĄTROBA



prawy górny kwadrant



wymiar w linii środkowo- obojczykowej 6-12 cm



gdy opłukujemy w linii mostkowej prawej jest 4-8

cm



opłukiwanie

zaczynamy

powyżej

linii

gdzie

spodziewamy się, że znajduje się wątroba



w

linii

środkowo-obojczykowej

opukujemy

upowietrzone płuca



opłukiwanie powyżej= odgłos rezonansu, obniżamy

się w kierunku wątroby= stłumiony odgłos

( zaznaczamy na skórze to miejsce)



Prawidłowa wątroba, chowa się pod łukiem

żebrowym, prawym



od dołu opukujemy kilka cm niżej w linii środkowo

obojczykowej, do góry, w kierunku wątroby, wypuk

bębenkowy, potem nagle stłumienie



stłumienie= łuk wątroby zaznaczamy

śledziona



pacjent leży na wznak



śledziona w linii pachowej, środkowej lewej na

wysokości IX-X żebra, znajduje się za żołądkiem



u zdrowych nie wybadamy za pomocą opłukiwania,

gdy powiększona wówczas możemy opukać



pacjent na prawym boku



opłukujemy w linii środkowo-pachowej na wysokości

pomiędzy IX a XI m/żebrem



normalnie

występuje

rezonans

jeżeli

jest

powiększona, gdy nie ma stłumienia to norma



stłumienie gdy słyszymy albo chcemy sprawdzić-

opłukujemy przy głębokim wdechu i wstrzymaniu

powietrza,

opłukujemy

poniżej

XI

m/żebrza,

sprawdzamy czy słyszymy stłumienie, czy nie

( śledziona jest przepchnięta, gdy powiększona)



przesunięcie w dół i do przodu, można wypukać

stłumienie



niektórzy opłukują u pacjenta leżącego na plecach,

łatwiej gdy pacjent leży na prawym boku

OPUKIWANIE DOLNEJ I GÓRNEJ GRANICY

WĄTROBY

Palpacja

Palpacja

Palpacja lekka – jest pomocna w określeniu oporu,

tkliwości brzucha oraz umiejscowienia narządów

położonych powierzchniowo i guzów. Badanie to

wymaga delikatności. Brzuch obmacujemy ciepłą dłonią,

trzymając palce złączone razem, badamy paliczkami,

zagłębiając je nieco w brzuch. Unikamy gwałtownych

ruchów. Pace przesuwamy płynnie, badając wszystkie

cztery kwadraty. Rozpoznajemy narządy, oraz jeżeli

istnieje jakiś opór ( obrona), tkliwość.
Palpacja głęboka – jest na ogół potrzebna do opisania

narządów jam brzusznej i mas położonych głębiej.

Badamy podobnie jak w palpacji lekkiej naciskając

mocniej. Należy zidentyfikować masy, określić ich

lokalizację, rozmiar, kształt, tkliwość, pulsowanie i

ruchomość.
Jeżeli palpacja głęboka jest trudna z powodu otyłości lub

oporu mięśniowego należy użyć obu rąk, nakładając

jedną na drugą.



Palpacyjnie brzuch badamy:



palpacja lekka, używając końców naszych

palców



( okrężny ruch, ucisk ok. 2cm)



wybadać zgrubienia, masy, guzy



po lekkiej palpacji głęboka, dwie ręce



głęboka palpacja:



* oprócz narządów wyczuć masy, guzy



badamy brzegi aorty brzusznej tuż powyżej

pępka



( delikatnie, bo aorta jest wrażliwa)



wątroba, śledziona



otrzewnowe podrażnienie



objaw Blumberga, Rossinga



u młodych ludzi ból w kolanie i w udzie

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

JEDNĄ RĘKĄ

DWIEMA
RĘKAMI



Palpacja wątroby



Należy umieścić lewą rękę równolegle do

pleców na wysokości 11-12 żebra. Przez lewą

ręką do przodu wątroba pacjenta jest łatwiej

wyczuwalna od przodu. Umieścić swą prawą

rękę na brzuchu pacjenta równolegle do mięśnia

prostego brzucha z końcami palców dobrze

poniżej granicy stłumienia nad wątrobą. Należy

polecić pacjentowi nabrać głęboki wdech.

Należy wyczuć brzeg wątroby jak zbliża się do

dołu w kierunku palców badającego.



Normalna wątroba wykazuje twardy, ostry o

regularnym zarysie z gładką powierzchnią

brzeg.



Jeżeli nie uda się wyczuć za pierwszym razem,

należy zwiększyć siłę ucisku do środka i

powtórzyć manewr.



Palpacja śledziony



Za pomocą prawej ręki należy
sięgnąć przez pacjenta i
podtrzymać jego plecy na
wysokości 11-12 żebra uciskając do
przodu jego lewy łuk żebrowy. Za
pomocą lewej ręki poniżej lewego
łuku żebrowego ucisnąć w kierunku
śledziony. Należy zacząć palpację
dość nisko, aby upewnić się, że jest
niżej niż powiększona śledziona.



Palpacja nerek



Przy badaniu nerek podkłada się lewą rękę

pod okolicę lędźwiową badając prawą

stronę, a prawą rękę przy badaniu po lewej

stronie. Drugą rękę kładzie się poniżej łuku

żebrowego. Opuszkami palców ręki

podłożonej pod lędźwie wykonuje się bardzo

słabe, delikatne ruchy unoszące. Druga ręka

leżąca na brzuchu odczuwa, jako

przemieszczenie się nerki w płaszczyźnie

strzałkowej, tzw. balotowanie. W czasie

badania chory powinien wstrzymać oddech



Powiększenie spowodowane może być

obecnością wodonercza, raka, torbieli.



Tkliwość występuje w infekcjach nerek.

Obmacywanie nerki

OBJAW GOLDFLAMA
ból przy uderzeniu



Objaw Murphy’ego – obserwuje się przy ostrym zapaleniu

pęcherzyka żółciowego.



Należy ,,zahaczyć’’ kciuk pod prawym łukiem żebrowym,

na brzegu mięśnia prostego i poprosić pacjenta aby

głęboko nabrał powietrza.



Ostra bolesność i nagłe zatrzymanie oddechu świadczy o

dodatnim objawie.



 Objaw Blumberga – powoli ucisnąć tkliwy obszar

brzucha, a następnie szybko odjąć dłoń. Większy ból przy

odjęciu dłoni potwierdza występowanie objawu Blumberga.



Ból po nagłym zwolnieniu ucisku brzucha sugeruje

zapalenie otrzewnej.



 Objaw Chełmońskiego – występuje w chorobach

wątroby, polega na występowaniu bolesności w trakcie

uderzenia w okolicę łuku żebrowego prawego. Położyć dłoń

na łuku żebrowym prawym, pięścią drugiej ręki uderzyć w

dłoń leżącą płasko.



W przypadku wystąpienia bólu uznaje się objaw za dodatni

i świadczy o istnieniu procesu zapalnego pęcherzyka

żółciowego.

OBJAW BLUMBERGA

Badanie per rectum



Pacjent powinien w tym celu leżeć na lewym boku, z nogami

zgiętymi w stawach biodrowych. Należy pacjenta

poinformować o wykonaniu zamierzonej czynności.

Wstępnie ogląda się okolicę okołoodbytniczą, poszukując

ewentualnych nieprawidłowości (znamion, przetok, guzków

krwawniczych zewnętrznych, szczelin, otarcia). Następnie

wprowadza się delikatnie do kanału odbytu naoliwiony

palec w rękawicy. Palpacyjnie poszukuje się patologicznych

oporów (np. rak, polip), obrzęku, stwardnień (nieswoiste

zapalenia jelit) lub nieprawidłowych stolców (zaparcia,

biegunki). U mężczyzn bada się wcześniej gruczoł krokowy,

a u kobiet szyjkę macicy.

Obecność świeżej krwi lub ropy na rękawicy (po badaniu)

stwierdza się u pacjentów z rakiem lub zapaleniem

śluzówki, smolisty stolec natomiast u chorych z

krwawieniem z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Badanie per rectum może być pomocne w postawieniu

rozpoznania u pacjentów z bólem brzucha. Wykazanie

miejscowej wrażliwości pozwala podejrzewać zapalenie

wyrostka robaczkowego bądź choroby zapalne w obrębie

miednicy.

Badanie
per
rectum

Dziękuje za uwagę

Dziękuje za uwagę