BADANIE

PRZEDMIOTOWE

JAMY BRZUSZNEJ

Jama brzuszna

OKOLICE

Jama brzuszna

WARUNKI BADANIA



Pomieszczenie – dobrze oświetlone i
ogrzane



Wygodna leżanka do badania na wznak



Jedna lub dwie poduszki pod głowę



Jama brzuszna odsłonięta od wyrostka
mieczykowatego do spojenia łonowego



Klatkę piersiową i nogi należy przykryć

Jama brzuszna

OGLĄDANIE (I)



Zmiany skórne oraz pochodzenie
blizn



Brodawki starcze i naczyniaki –
norma u osób starszych



Rozstępy skóry – pochodzenie:
choroba lub zespół Cushinga,
ciąża, nagła otyłość

Jama brzuszna

OGLĄDANIE (II)



Włosy - brak lub całkowite zniknięcie po
okresie dojrzewania płciowego –
niedoczynność przysadki, hipogonadyzm



Wiryrlizacja pochodzenia
nadnerczowego u kobiet – owłosienie o
typie męskim (ok. łonowa)



Owłosienie typu kobiecego – marskość
wątroby u mężczyzn

Jama brzuszna

OGLĄDANIE (III)



Żyły – kręte w ok. bocznych brzucha –
utrudnienie odpływu krwi przez żyłę
główną dolną – żż. nabrzuszne
powierzchowne (krew płynie ku górze
zamiast do pachwin)



Caput medusae – głowa meduzy –
rozszerzone żyły odchodzące
promieniście od pępka (krążenie
oboczne) – w marskości wątroby

Jama brzuszna

OGLĄDANIE (IV)



Ruchomość i kształt brzucha – tor
oddechowy brzuszny (= przeponowy) –
u mężczyzn – zanik ruchomości
oddechowej w zapaleniu otrzewnej



Tętnienie – nadbrzusze – udzielone od
aorty brzusznej, rzadko od prawej
komory, wątroby, tętniaka aorty
brzusznej – ważna ocena typu, trwania,
kierunku fali tętna – pomocne USG

Jama brzuszna

OGLĄDANIE (V)



Kształt i symetria brzucha

– zapadnięty: wygłodzenie, choroby wyniszczające,

odwodnienie

– wysklepiony ponad klatkę piersiową: otyłość,

wzdęcie jelit, płyn w jamie brzusznej (wybrzuszenie
okolic bocznych), ciąża

– centralne wygórowanie z miednicy: powiększony

pęcherz moczowy, macica, jajnik

– wypukłość w górnej cz. brzucha – zwężenie

odźwiernika  rozdęcie żołądka, fala perystaltyczna,

wstrząsanie jamy brzusznej – objaw pluskania (gaz +
płyn)

Jama brzuszna

OGLĄDANIE (VI)



Ruchy perystaltyczne jelita cienkiego – cienkie

powłoki, w niedrożności – bardzo wyraźne



Miejscowe obrzmienie

– przepuklina pępkowa – u małych dzieci często

zanika samoistnie;

– rozstęp mm. prostych brzucha – u wieloródek;
– przepuklina nabrzuszna – śr. ok. 1 cm – tłuszcz

zewnątrzotrzewnowy przez ubytek w powięzi( w

kresie białej);

– przepuklina w bliźnie pooperacyjnej – gdy

zaburzenie gojenia rany, np. ropienie

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (I)



Ręce badającego – ogrzane



Pacjent leżący na wznak z kończynami

górnymi wzdłuż ciała



Ocena grubości tkanki tłuszczowej – fałd

skórno – tłuszczowy



Ocena nawodnienia pacjenta –

elastyczność skóry



Ocena utraty masy ciała - zwisające

fałdy skórne

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (II)



Powierzchowne



Głębokie



Oburęczne



Narządów:

– Wątroby
– Śledziony
– Pęcherzyka żółciowego
– Nerek

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (III)



Powierzchowne

– Badanie napięcia mięśniowego – lekkie

uciskanie powłok jamy brzusznej
symetrycznie po obu stronach linii
pośrodkowej ciała, z dala od miejsca bólu;

– Stwierdzanie obrony mięśniowej – np. w

punkcie Mac Burneya ( ostre zapalenie
wyrostka robaczkowego)

– Bolesność odbita – zapalenie części jamy

otrzewnej

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (IV)



Głębokie

– Unikać obmacywania końcami palców

– może wywołać obronę mięśniową

– Guz w górnej cz. jamy brzusznej nie

przesuwający się przy oddychaniu –

związany ze ścianą jamy brzusznej

– Uwaga na smugi ścięgniste mm.

prostych brzucha – przypominają

brzeg wątroby, guza

Jama brzuszna

Schemat obmacywania

Przyczyny
mylnej
interpretacji
oporów jamy
brzusznej

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (V)



Oburęczne

– Przy obmacywaniu wątroby, nerek,

śledziony, guzów jamy brzusznej

– Jedna ręka z tyłu w zagłębieniu między XII

żebrem a grzebieniem biodrowym wypycha
narząd ku przodowi – większa dostępność
badaniu ręki na powierzchni jamy brzusznej:
granice, stosunek do narządów otaczających

– Badanie na szczycie wdechu, gdy mięśnie

chwilowo ulegają rozluźnieniu

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (VI)



Wątroba

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (VII)



Wątroba

– Ocena brzegu – miękki i ostry

(prawidłowy), czy twardy, nieregularny,

tkliwy

– Ocena powierzchni
– Położenie dolnego brzegu – wyczuwalny

przy wdechu

– Powiększenie wątroby – prawokomorowa

niewydolność, przerzuty npl, marskość

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (VIII)



Pęcherzyk żółciowy

– Konkrementy – zwykle niewyczuwalne
– Często z kamicą – ostre zapalenie 

bolesność prawego podżebrza ( objaw

Murphy`ego – uciśnięcie powłok w rzucie

pęcherzyka ż. i polecenie wykonania przez

pacjenta głębokiego wdechu  gwałtowny ból

– Wyczuwalny pęcherzyk  powiększony

pęcherzyk; jeśli bez żółtaczki  wodniak lub

ropniak; jeśli z żółtaczką  niedrożność PŻW

+ bez bólu: zwykle npl: rak głowy trzustki

(objaw Courvoisier)

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (IX)



Śledziona

– Jedną rękę kładzie się w ok. kąta lewej nerki,

drugą układa się płasko w lewym podżebrzu

– Pomocne ułożenie pacjenta – na prawym

boku z lewą nogą zgiętą w stawie
biodrowym i klolanowym

– Powiększenie (splenomegalia)– zawsze jest

patologią: zakażenia, malaria, marskość
wątroby, białaczki, ch. rozrostowe ukł.
chłonnego

– Prawie nigdy nie zmienia kształtu

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (X)



Śledziona

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (XI)



Nerki

– Dłoń badająca lekko ułożona od przodu na

brzuchu, bocznie od mięśnia prostego; palce
ręki od tyłu ciała chorego ułożone w ok.trójkąta
nerkowego – obie dłonie zbliża się w momencie
wydechu

– Prawidłowa nerka – bardzo spoista z gładką

powierzchnią, dolny biegun zwykle wyczuwalny

– Tkliwość nerek – objaw Goldflamma – w pozycji

siedzącej lekkie uderzenie ręką w ok. lędźwiową

Jama brzuszna

OBMACYWANIE (XII)



Nerki

Jama brzuszna

OPUKIWANIE (I)



Daje możliwość rozróżnienia obecności w

jamie brzusznej gazów, płynu, tworów

torbielowatych lub litych



Kierunek opukiwania - od miejsca odgłosu

jawnego do ok. stłumienia



Palec, w który uderzamy, należy ustawić II w

stosunku do kier. przewidywanej zmiany

odgłosu



Badanie tkanek powierzchownych –

opukiwanie delikatne, badanie tkanek głębiej

leżących – opukiwanie silniejsze

Jama brzuszna

OPUKIWANIE (II)



Rozdęcie jamy brzusznej gazami –
odgłos bębenkowy, dźwięczny



Duża torbiel jajnika - odgłos stłumiony w
centrum jamy brzusznej, a wokół odgłos
bębenkowy ( gazy w jelitach)

Jama brzuszna

OPUKIWANIE (III)



Wodobrzusze

– Płyn w jamie otrzewnej  jelita z gazem

przesuwają się ku przodowi

– Płyn wywołuje stłumienie odgłosu

opukowego – może się przemieszczać

– Gdy chory stoi – płyn spływa ku dołowi, gdy

leży na wznak – płyn spływa na boki, gdy

leży na boku - płyn spływa na jeden bok

( grawitacja)

– Objaw chełbotania – dużego stopnia

wodobrzusze lub duża torbiel

Jama brzuszna

OPUKIWANIE (IV)



Śledziona

– Osłabienie odgłosu opukowego
– Opukiwanie od przodu do tyłu, przy

wstrzymaniu oddechu na szczycie wdechu



Wątroba

– Stłumienie odgłosu opukowego
– Częste błędy - wpływ płuc i opłucnej przy

opukiwaniu górnego brzegu wątroby oraz
gazów w jelicie grubym, przy opukiwaniu
dolnego brzegu

Jama brzuszna

OSŁUCHIWANIE (I)



Ruchy perystaltyczne – przesuwanie

treści jelit (bulgotanie) co 5 – 10 sekund



Zanik perystaltyki – niedrożność

porażenna (zapalenie otrzewnej)



Wzmożona perystaltyka – biegunka, w

świetle jelit duża ilość krwi, w zespole

rakowiaka (bardzo głośne fenomeny

osłuchowe), niedrożność mechaniczna

- (perystaltyka częstsza, głośniejsza i

bardziej dźwięczna)

Jama brzuszna

OSŁUCHIWANIE (II)



Szmery naczyniowe – z aorty, czasem ze
zwężonych tt. nerkowych lub t. krezkowej



Nad pierwotnym ogniskiem guza wątroby
Hepatoma – może być słyszlny szmer
tętniczy



Buczenie żylne – miedzy wyrostkiem
mieczykowatym a pępkiem – zawirowanie
krwi w krążeniu obocznym przy
nadciśnieniu wrotnym