Zagadnienia podstawowe. Terminologia.

Demokracja – ograniczone rządy większości, ograniczone

zbiorem praw i wolności przysługujących pojedynczym
ludziom, których to wolności i praw większości naruszać nie
wolno. Tak więc prawa i wolności jednostki ograniczają wolę
większości.

Państwo prawa – art. 2 Konstytucji – „RP jest

demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym
zasady sprawiedliwości społecznej”.

Państwo prawne to państwo, w którym reguły gry między

jednostką a władzą są jasne, stabilne i powszechnie znane.
To państwo, w którym obywatel z bardzo dużym
prawdopodobieństwem może przewidzieć, jaka będzie
reakcja władz na jego postępowanie, gdyż w państwie tym
rządzi przejrzyste prawo, a nie arbitralna wola urzędnika
czy funkcjonariusza.

Wolność – (aspekt negatywny) jest nałożony na rządzących

zakaz ingerowania w określone obszary naszego życia.

Prawo – (aspekt pozytywny) jest to obowiązek rządzących

zrobienia czegoś czynnie dla każdego z nas.

Prawa człowieka – (W. Osiatyński) są to powszechne prawa

moralne o charakterze podstawowym, przynależne każdej
jednostce w jej kontaktach z państwem.
Wynika z tego, iż

• każda władza jest ograniczona;
• każda jednostka posiada sferę autonomii oraz
• każda jednostka może domagać się od państwa ochrony.

Niezbywalność praw człowieka – niektórych praw jednostka

nie może się zrzec, ani nie może ich przenieść na inną osobę.

Powszechność praw człowieka – oznacza, iż prawa i

wolności przysługują każdemu bez względu na jakiekolwiek
rozróżnienie.
(nie dot. praw obywatelskich).

Art. 30 Konstytucji RP – „Przyrodzona i niezbywalna

godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka
i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i
ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”.

Godność osobowa – jest związana z samą istotą

człowieczeństwa, wynika z faktu bycia człowiekiem.

Godność osobista – jest to pojęcie bliskie honorowi. Na

godność tą należy zapracować, ale także można stracić ją w
oczach innych osób.

Klasyfikacja praw i wolności jednostki.

1.Prawa człowieka i obywatela.
- prawa te uzależnione są od posiadania obywatelstwa.

2. Prawa materialne i prawa proceduralne.
- materialne – to konkretne wolności prawa;
- proceduralne – dostępne jednostce sposoby działania i

związane z nimi instytucje, pozwalające jednostce
wyegzekwować od rządzących przestrzeganie wolności i
realizację praw.

3. Prawa polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturalne.
- polityczne – gwarantują jednostce aktywny udział w

rządzeniu;

- gospodarcze – dot. ekonomicznej egzystencji jednostek;
- społeczne – mają na celu zapewnienie właściwych

społecznych i socjalnych warunków życia jednostki;

- kulturalne – gwarantują zaspokojenie kulturalnych potrzeb

jednostki i stwarzają dzięki temu warunki dla jego duchowego
rozwoju.

4. Trzy generacje praw człowieka.
I – prawa obywatelskie i polityczne;
II – prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne;
III – prawa solidarnościowe, zbiorowe lub kolektywne.

---------------------------------------------