Wykład 4
Wykład 4
Cło. Mechanizm ekonomiczny.
Znaczenie
Wykład 4
Wykład 4
Najważniejsze klauzule stosowane
w handlu międzynarodowym:
1. klauzula największego
uprzywilejowania (KNU)
2. klauzula narodowa
3. klauzula ochronna
4. klauzula antydumpingowa
5. klauzula standstill.
Wykład 4
Wykład 4
Ad.1. Celem KNU jest przeciwdziałanie dyskryminacji w
stosunkach międzynarodowych. KNU zawiera
zobowiązanie państwa do traktowania swego partnera
w okresie obowiązywania umowy nie gorzej niż
najbardziej uprzywilejowanego kraju.
Praktyczny skutek zastosowania tej klauzuli można
zinterpretować w ten sposób, że państwo nie może
przyznać preferencyjnych stawek celnych żadnemu
krajowi bez ich rozciągnięcia na wszystkich partnerów
korzystających w tym państwie z KNU.
Z kolei jest to uprawnienie dla wszystkich państw do
domagania się takich samych preferencji, jakie zostały
przyznane jakiemukolwiek innemu państwu. Tak więc
KNU zapewnia równe traktowanie partnerów.
Wykład 4
Wykład 4
Wyjątki od KNU - mające bardzo duże
znaczenie w stosunkach
międzynarodowych:
preferencje przyznane w umowie o
utworzeniu strefy wolnego handlu lub unii
celnej,
ustępstwa w ruchu przygranicznym,
preferencje przyznane krajom
rozwijającym się w ramach Powszechnego
Systemu Preferencji (General System of
Preferences).
Wykład 4
Wykład 4
Ad. 2. Klauzula narodowa oznacza zobowiązanie
kraju, że na swym terytorium nie będzie traktował
towarów swego partnera gorzej niż własnych.
Ad.3.Klauzula ochronna stwarza państwu prawo do
zastosowania specjalnych środków ochronnych
(podwyższenia stawek celnych lub wprowadzenia
kontyngentów) jeżeli import danego towaru
powoduje poważne zakłócenia w gospodarce.
Ich występowanie musi być udokumentowane, a
zakres specjalnej ochrony i czas jej trwania -
dostosowany do stopnia i zakresu zakłóceń.
Wykład 4
Wykład 4
Ad.4. Na mocy klauzuli antydumpingowej państwo ma prawo
do wprowadzenia środków ochronnych wobec dostawcy
danego towaru, gdy import jest dokonywany po cenach
dumpingowych, tj. niższych od wartości normalnej. Według
art. VI GATT wartość normalna to cena, po której podobny
produkt jest sprzedawany na rynku wewnętrznym kraju
eksportera w normalnym obrocie handlowym.
Ad.5. Celem wprowadzenia klauzuli standstill jest
niepogarszanie warunków dostępu do rynku w zakresie
określonych towarów. Partnerzy zobowiązują się, że nie
wprowadzą wobec siebie żadnych nowych ceł i ograniczeń
ilościowych, lecz utrzymają poziom ochrony istniejącej w
wyraźnie określonym momencie (dniu).
Wykład 4
Wykład 4
Cło - najpowszechniejsza opłata
pobierana przez państwo od
przywozu, wywozu lub przewozu
towarów przez granice celne państwa
lub unii celnej.
Wykład 4
Wykład 4
Z punktu widzenia kierunku obrotu
towarowego rozróżnia się cła:
Przywozowe (importowe)
Wywozowe (eksportowe)
Przewozowe (tranzytowe).
Wykład 4
Wykład 4
Ze względu na cel stosowania cła
podzielić można na:
Fiskalne
Ochronne (protekcyjne)
Prohibicyjne
Odwetowe
Antydumpingowe lub wyrównawcze.
Wykład 4
Wykład 4
Ze względu na sposób obliczania cła
dzielimy na:
Cła od wartości (ad valorem) - są one
liczone w procentach od wartości
towarów.
Specyficzne - obliczane przeważnie
od ilości lub wagi towarów, rzadziej
od sztuki.
Mieszane.
Wykład 4
Wykład 4
Ze względu na sposób podejmowania
decyzji o wysokości stawki celnej
można dokonać podziału ceł na:
Autonomiczne
Konwencyjne
Preferencyjne.
Wykład 4
Wykład 4
Z uwagi na zobowiązania wobec
partnerów GATT/WTO cła możemy
podzielić na:
związane
niezwiązane.
Zakres „związań" taryfowych produktów
przemysłowych (w %) przed i po Rundzie Urugwajskiej
Grupy krajów
Procent „związanych” linii taryfowych
przed
Rundą
po Rundzie
Państwa rozwinięte
78
99
Państwa rozwijające się
21
73
Ameryka Północna
99
100
Ameryka Łacińska
38
100
Europa Zachodnia
79
82
Afryka
13
69
Azja
16
68
Ogółem
43
83
Wykład 4
Wykład 4
Taryfa celna jest zestawieniem
stawek celnych uszeregowanych
według ustalonej klasyfikacji
towarowej.
Może ona zawierać stawki celne w
układzie jedno-, dwu- lub
wielokolumnowym.
Wykład 4
Wykład 4
Nomenklatura (klasyfikacja) towarowa
powinna być:
wyczerpująca w zakresie ilości towarów nią
objętych,
przejrzysta,
aktualna,
porównywalna z nomenklaturami taryf
celnych obowiązującymi w innych krajach,
jak również z nomenklaturą i klasyfikacją
towarów stosowaną w oficjalnych
statystykach międzynarodowych.
Wykład 4
Wykład 4
Obecnie taryfy celne prawie wszystkich krajów
oparte są albo na Zharmonizowanym Systemie
Oznaczania i Kodowania Towarów HS
(Harmonized System), albo na Scalonej
Nomenklaturze Towarowej Handlu Zagranicznego
CN (Combined Nomenclature) stanowiącej jego
rozwinięcie.
Wiele krajów oraz organizacji międzynarodowych, w
tym agendy ONZ, publikują dane statystyczne
dotyczące obrotów handlowych również według
Standardowej Klasyfikacji Handlu
Międzynarodowego SITC (Standard International
Trade Classification).
Wykład 4
Wykład 4
Inne opłaty w imporcie:
a.
opłaty manipulacyjne
b.
opłaty statystyczne
Wykład 4
Wykład 4
Inne instrumenty taryfowe
Wykład 4
Wykład 4
Kontyngent taryfowy (inaczej zwany celnym)
polega na ustaleniu zredukowanych stawek
celnych w odniesieniu do określonej ilości lub
wartości towarów importowanych na wyznaczony
okres. Przywóz towarów odbywa się na podstawie
pozwoleń wydawanych przez władze.
Kontyngent taryfowy wygasa po jego wyczerpaniu
lub po wygaśnięciu terminu jego obowiązywania.
Przywóz przekraczający wielkość kontyngentu
taryfowego jest dozwolony, lecz według
normalnej stawki celnej występującej w taryfie.
Wykład 4
Wykład 4
Plafon taryfowy jest instrumentem umożliwiającym
władzom bardziej elastyczną regulację importu.
Polega on na ustaleniu obniżonych stawek celnych
w odniesieniu do określonej ilości lub wartości
towarów, jednakże z możliwością przekroczenia tej
ilości lub wartości przed terminem zamknięcia
plafonu.
Zamknięcie to wymaga specjalnego rozporządzania.
O wygaśnięciu plafonu decyduje urzędowy akt jego
zamknięcia, który nie jest potrzebny w przypadku
kontyngentu (gdyż okres jego obowiązywania jest z
góry wyznaczony w sposób wiążący).
Wykład 4
Wykład 4
Zawieszenie poboru ceł w całości
lub części
Wykład 4
Wykład 4
Mechanizm ekonomiczny działania ceł
– model małego kraju
Wykład 4
Wykład 4
Skutki:
-
zmniejszenie nadwyżki konsumenta (różnica pomiędzy
kwotą, jaką nabywca jest skłonny zapłacić za określoną
ilość dobra, a kwotą jaką musi rzeczywiście zapłacić)
-
zwiększenie nadwyżki producenta (różnica między sumą,
którą producent lub sprzedający jest skłonny przyjąć za
daną ilość produktu a sumą, którą otrzymuje na rynku)
-
wystąpienie efektów:
fiskalnego (pole c)
redystrybucyjnego (pole a)
konsumpcyjnego (pole d)
protekcyjnego (pole b)
Wykład 4
Wykład 4
Straty konsumentów:
a + b + c + d
Korzyści producentów: a
Korzyści budżetu państwa:
c
Straty netto
b + d
Wprowadzenie ceł w małym kraju prowadzi
w ostatecznym rachunku do poniesienia
przez ten kraj strat netto. Straty te są
ceną, jaką płaci się za odejście od zasady
wolnego handlu, mimo że dla niektórych
podmiotów i grup społecznych
wprowadzenie ceł może być korzystne.
Wykład 4
Wykład 4
Mechanizm ekonomiczny działania ceł
– model dużego kraju
Wykład 4
Wykład 4
Skutki:
-
zmniejszenie nadwyżki konsumenta (różnica pomiędzy
kwotą, jaką nabywca jest skłonny zapłacić za określoną
ilość dobra, a kwotą jaką musi rzeczywiście zapłacić)
-
zwiększenie nadwyżki producenta (różnica między sumą,
którą producent lub sprzedający jest skłonny przyjąć za
daną ilość produktu a sumą, którą otrzymuje na rynku)
-
wystąpienie efektów:
fiskalnego (pole c)
redystrybucyjnego (pole a)
konsumpcyjnego (pole d)
protekcyjnego (pole b)
terms of trade (pole e)
Wykład 4
Wykład 4
Straty konsumentów.
a + b + c + d
Korzyści producentów:
a
Korzyści budżetu państwa:
c
Korzyści z poprawy terms of trade: e
Straty netto
b + d - e
Wprowadzenie cła niekoniecznie musi
prowadzić do strat netto.
Jeżeli b + d ≥ e, to duży kraj poniesie straty lub nie
odniesie korzyści z wprowadzenia cła.
Jeżeli natomiast e > b + d, to wprowadzenie cła
przyniesie dużemu krajowi korzyści.
Wykład 4
Wykład 4
Cło optymalne
Wykład 4
Wykład 4
Przyczyny, dla jakich cła są bardziej pożądane w
handlu niż restrykcje ilościowe:
1. cła utrzymują automatyczne powiązanie między
cenami krajowymi i zagranicznymi, zapewniają, że
najbardziej efektywny dostawca nadal będzie mógł
obsługiwać rynek; tego typu więź ulega zerwaniu
podczas stosowania kontyngentów;
2. korzystając z ceł, łatwo jest zapewnić
niedyskryminację zagranicznych źródeł dostaw, co
jest znacznie trudniejsze podczas stosowania
kontyngentów - alokacja kwot importowych często
bywa kierowana arbitralnymi decyzjami urzędników;
Wykład 4
Wykład 4
3. cła są przejrzyste: gdy raz się je ustali, każdy handlowiec
zna już cenę dostępu do rynku dla specyficznego produktu;
nie jest tak przy stosowaniu kontyngentów, kiedy to
warunki dostępu do rynku mogą być zależne od czasu (np.
przydzielanie na zasadzie kolejności składania wniosków),
dotychczasowych wyników (jeżeli kontyngenty są
przydzielane na podstawie dotychczasowego ich
wykorzystania) lub korupcji (łapówki wręczane urzędnikom
odpowiedzialnym za licencjonowanie);
4. cła są także bardziej przejrzyste w tym sensie, że nominalny
poziom protekcjonizmu łatwo jest wyliczyć; ocena tego
poziomu jest znacznie trudniejsza przy stosowaniu
kontyngentów;
Wykład 4
Wykład 4
5. cła generują dochody dla rządu, podczas gdy przy
stosowaniu kontyngentów ekwiwalent cła może płynąć do
eksporterów lub pośredników, w zależności od alokacji kwot
importowych; w większości wypadków rządy nie otrzymują
wykreowanej premii -dodatkowy dochód na jednostkę
sprzedaży, wynikający z powodowanego restrykcją efektu
zwiększania ceny, jest transferowany do tych, którzy
dysponują prawami do kontyngentu, co staje się głównym
bodźcem dla grup nacisku i poszukiwania furtek;
6. cła są również bardziej efektywne, ponieważ zmniejszają
skłonność do wywierania nacisków, przynoszą korzyść całej
branży produkującej chronione towary, zmniejszają korzyści
dla indywidualnych firm prowadzących lobbying na rzecz
protekcjonizmu.
Wykład 4
Wykład 4
Obniżki ceł w ramach GATT
Wykład 4
Wykład 4
Wyszczególnienie
Przed Rundą
Urugwajską
Po Rundzie
Urugwajskiej
Kraje rozwinięte
6,3
3,8
Australia
20,1
12,2
Japonia
3,9
1,7
Kanada
9,0
4,8
Islandia
18,2
11,5
Nowa Zelandia
23,9
11,3
Norwegia
3,6
2,0
RPA
24,5
17,2
Szwajcaria
2,2
1,5
Unia Europejska
5,7
3,6
Stany Zjednoczone
5,4
3,5
Wykład 4
Wykład 4
Wyszczególnienie
Przed Rundą
Urugwajską
Po Rundzie
Urugwajskiej
Kraje w okresie
transformacji
8,6
6,0
Czechy i Słowacja
4,9
3,8
Polska
16,0
9,9
Węgry
9,6
6,9
Kraje rozwijające się
15,3
12,3
Indie
71,4
32,4
Korea Płd.
18,0
8,3
Meksyk
46,1
33,7
Rumunia
33,9
11,7
11,7
Singapur
12,4
5,1
Tajlandia
37,3
28,0
Wykład 4
Wykład 4
Redukcje ceł były zróżnicowane w poszczególnych
grupach towarów. Relatywnie największe
dotyczyły: wyrobów metalurgicznych oraz maszyn
i urządzeń (prawie 60% obniżka), tzw. pozostałych
wyrobów przemysłowych (56%) oraz produktów
mineralnych i metali szlachetnych (52%).
Znaczna część importu (w krajach rozwiniętych)
została objęta zerowymi stawkami celnymi.
Dotyczy to np. produktów farmaceutycznych,
maszyn rolniczych, urządzeń budowlanych,
aparatury medycznej, mebli, papieru, wyrobów
stalowych i zabawek.
Wykład 4
Wykład 4
Obniżka ceł na artykuły rolne
Problem taryfikacji
Wykład 4
Wykład 4
Dziękuję za uwagę