ZABURZENIA

ODŻYWIANIA I

ZACHOWANIA

Opracowanie:

dr n. hum. Monika Bąk-Sosnowska
mgr Alicja Michalak
Zakład Psychologii, Śląski Uniwersytet Medyczny

ZABURZENIA
ODŻYWIANIA
(F50)



JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY (anorexia nervosa) – F50.0



ŻARŁOCZNOŚĆ PSYCHICZNA (bulimia) – F50.2



PRZEJADANIE SIĘ ZWIĄZANE Z CZYNNIKAMI
PSYCHOLOGICZNYMI – F50.4

FAKTY !!

FAKTY !!

!

!

ZABURZENIA ODŻYWIANIA…

dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn
ich zasięg jest bardzo duży (około 90%
wszystkich kobiet stale ogranicza ilość
zjadanego pożywienia)
dotyczą coraz młodszych ludzi.

Ich liczba stale rośnie !!!

Ich liczba stale rośnie !!!

Zaburzenia odżywiania

Zaburzenia odżywiania

NIE są fanaberią, kaprysem…

NIE są fanaberią, kaprysem…



zarówno nadmierne objadanie się, bulimia,
jak i anoreksja to choroby



osoba chorująca na zaburzenia odżywiania
nie potrafi sama „przestać”



To nie zaburzenia jedzenia, to zaburzenia
PRZEŻYWANIA



osoba chorująca na zaburzenia odżywiania
potrzebuje profesjonalnej pomocy

(lekarza, psychologa, dietetyka).



systematyczne dążenie do obniżenia

masy swojego ciała, przez ograniczanie

ilości zjadanego pożywienia

i wyczerpujące ćw.fizyczne.



występuje zakłócenie wizerunku

własnego ciała i silny lęk

przed przybraniem na wadze.



brak 3 kolejnych menstruacji
(amenorrhoea)



typ „ograniczający” i „oczyszczający”



ok. 40% ma napady bulimiczne

ANOREKSJA

UWAGA!!!



znaczny spadek na wadze w krótkim czasie



dążenie do osiągnięcia jakiejś wagi, a kiedy tylko to się uda,
ustanawianie sobie następnego – niższego progu



narzekanie na otyłość przy obiektywnie zaniżonej wadze,



jedzenie bardzo małych ilości pokarmu i nie przyznawanie się
do uczucia głodu,



spędzanie dużo czasu w samotności i jedzenie w samotności



obsesja na punkcie ćwiczeń fizycznych



zaburzenia lub zatrzymanie cyklu menstruacyjnego



przygnębienie, rozdrażnienie

ANOREKSJ

ANOREKSJ

A

A

SAMOPOCZUCIE w anoreksji



euforia, ekscytacja, poczucie władzy, siły, kontroli



poczucie wyższości moralnej, bezpieczeństwa, własnej wartości



lekceważenie sygnałów płynących z ciała (np. głodu, zimna)



zaburzony obraz własnego ciała



obsesje (np. na punkcie diety, porządku) i kompulsje
(np. ćwiczenia fizyczne, drobne kradzieże), perfekcjonizm,
psychiczne współzawodnictwo



lęk przed przytyciem, niepokój,
chwiejność emocjonalna, depresja,

SAMOPOCZUCIE w anoreksji

SKUTKI MEDYCZNE anoreksji



arytmia



niskie ciśnienie krwi



hipoglikemia



hipotermia -

obniżenie temperatury ciała



zatrzymanie miesiączkowania

(niedobór estrogenu, LH, LSH)



łamliwość kości/osteoporoza



zaburzona praca nerek



zaburzona praca układu pokarmowego – bóle brzucha
zaparcia, uczucie przepełnienia



lanugo - meszek na skórze

(podwyższony poziom testosteronu)



„wiewiórcza twarz”

„DEKALOG” anorektyczki

1.

Jeśli nie jesteś szczupła, to znaczy, że nie jesteś atrakcyjna.

2.

Bycie szczupłą jest ważniejsze od bycia zdrową.

3.

Będziesz się głodziła i robiła wszystko co w Twojej mocy,
aby wyglądać coraz szczuplej.

4.

Nie będziesz jadła nadprogramowo bez poczucia winy.

5.

Nie będziesz jadła niczego nadprogramowo bez ukarania siebie za to.

6.

Będziesz liczyła każdą kalorię i ograniczała ich ilość.

7.

To proste: chudnięcie jest dobre, a przybieranie na wadze - złe.

8.

Nigdy nie jesteś zbyt szczupła.

9.

Bycie szczupłą i powstrzymywanie się od jedzenia są dowodami prawdziwej
siły woli.

10.

Waga jest wskaźnikiem twoich codziennych sukcesów i porażek.



okresowe napady żarłoczności,
po których następują prowokowane
wymioty.



w czasie napadów następuje utrata
kontroli nad ilością spożywanych
pokarmów.



napady występują co najmniej 2 razy

w tygodniu, przez okres 3 miesięcy.



ok. 20% nadużywa alkoholu,
środków farmaceutycznych lub narkotyków

BULIMIA



napady niekontrolowanego jedzenia



zjadanie dużych ilości pożywienia bez przybierania

na wadze



wymiotowanie po posiłkach



zaaferowanie masą własnego ciała



na grzbietach dłoni blizny od wywoływania
wymiotów,



powiększenie gruczołów ślinowych,



nadużywanie alkoholu, leków,



chwiejność emocjonalna.

UWAGA!!!

BULIMI

BULIMI

A

A

BŁĘDNE KOŁO BULIMII

poczucie winy

objadanie się

napięcie

psychiczne

wymioty



NARASTAJĄCE NAPIĘCIE PSYCHICZNE, niepokój,

obsesyjnie myśli o jedzeniu



PLANOWANIE ucztowania, dokonanie obfitych zakupów

oraz wybór odpowiedniego czasu i miejsca, aby nikt nie przeszkadzał



W MOMENCIE OBJADANIA SIĘ - odczuwanie satysfakcji,

fizycznej przyjemności, poczucia mocy i niezależności



PO NAPADZIE - poczucie winy, wstręt wobec siebie, wstyd,

poczucie małej wartości, silny lęk przed przybraniem na wadze
oraz ogromna potrzeba naprawienia błędu, oczyszczenia się
i rozpoczęcia diety „od nowa”,



PROWOKOWANIE wymiotów, biegunek, głodzenie się

lub intensywne ćwiczenia fizyczne - przynoszą poczucie ulgi.

BŁĘDNE KOŁO BULIMII

Samopoczucie psychiczne
w bulimii



poczucie podporządkowania się jedzeniu,



poczucie samotności w tłumie,



rozterki dotyczące kobiecości czy
męskości,



poczucie uzależnienia od jedzenia,



utrata panowania nad sobą,



zmienność nastrojów,



nałogi.

SKUTKI MEDYCZNE bulimii



arytmia serca



przepuklina



rany na przełyku



blizny na grzbietach dłoni



zawroty głowy



omdlenia



zmęczenie, awitaminoza



bóle mięśni i gardła



odwodnienie



obniżenie poziomu elektrolitów



przewlekłe zaparcia



hipoglikemia



powiększone, często zakażone gruczoły ślinowe



zniszczone szkliwo zębów, próchnica, schorzenia dziąseł

Przyczyny anoreksji, bulimii

KULTUROWE:



ideał szczupłej sylwetki

(utożsamiana z młodością, zdrowiem,
autonomią społeczną, zdolnością do pracy)



idealizowanie niezależności,
samokontroli oraz wysokich wymagań
wobec siebie,



społeczne oczekiwania dotyczące
stosowania diety.

RODZINNE:



relacje rodzinne, które utrudniają osiąganie autonomii

w okresie dojrzewania
(usidlenie, nadopiekuńczość, sztywność, przesadna
kontrola i oczekiwania)



dzieci zbyt odpowiedzialne
lub za wcześnie odpowiedzialne



występowanie w rodzinie zaburzeń jedzenia, alkoholizmu,
innych uzależnień lub chorób afektywnych.

Przyczyny anoreksji, bulimii

INDYWIDUALNE:



zaburzony obraz siebie



silna potrzeba osiągnięć



nadwaga w dzieciństwie



ucieczka od własnej seksualności (np. w wyniku
doświadczenia nadużycia seksualnego)



perfekcjonizm w działaniu, tłumienie emocji,



nadwrażliwość emocjonalna,



silna potrzeba akceptacji i uznania,



bulimia: poczucie osamotnienia, impulsywność i chwiejność
emocjonalna skrywana pod pozorami opanowania
i pozytywnego nastroju („uśmiech wyryty żyletką”)

Przyczyny anoreksji, bulimii



napady żarłoczności prowadzące

do niekontrolowanego jedzenia,

skutkującego przybieraniem

na wadze i otyłością.



napady występują przynajmniej

2 razy w tygodniu, przez okres

6 kolejnych miesięcy.

ZESPÓŁ KOMPULSYWNEGO
OBJADANIA SIĘ



„jedzenie ponad miarę”



jedzenie, aż do nieprzyjemnego uczucia pełności,



zjadanie dużych ilości pożywienia, pomimo braku uczucia
głodu,



jedzenie samotne,



uczucie wstrętu do siebie, przygnębienia lub winy



zjadanie dużej ilości pożywienia z powodu
zdenerwowania,
niepokoju, samotności, przygnębienia, znudzenia.

ZESPÓŁ KOMPULSYWNEGO
OBJADANIA SIĘ



otyłość



problemy kostno – stawowe (szkielet rozwijającego się człowieka
może ulec deformacjom,co w dojrzałym wieku skutkuje
większą podatnością na zapalenia kości i stawów



podatność na schorzenia układu oddechowego



zaburzenia przemiany materii – sprzyjają m.in. rozwojowi cukrzycy



hiperlipidemia – nadmiar m.in. cholesterolu we krwi,
zwiększający ryzyko choroby wieńcowej



podwyższone ciśnienie krwi – razem z innymi czynnikami, sprzyja
wylewom i atakom serca

SKUTKI MEDYCZNE

zespołu kompulsywnego objadania się

SKUTKI PSYCHOLOGICZNE
otyłości



obniżone poczucie własnej wartości



frustracja w wyniku zmniejszonej sprawności fizycznej



nadmierna koncentracja na własnym wyglądzie,
jedzeniu i odchudzaniu



unikanie kontaktów z rówieśnikami, izolowanie się



utrudnione i stresujące wykonywanie codziennych
czynności, np.: kupowanie ubrań, korzystanie
z pływalni, udział w lekcjach w-f, chodzenie na plażę,
na dyskoteki.

Obszary wymagające terapii,
w przypadku zaburzeń
odżywiania



OBJAWY

(zmniejszenie bądź całkowita eliminacja objawów,

normalizacja nawyków żywieniowych)



SAMOŚWIADOMOŚĆ

(zrozumienie mechanizmu

występujących objawów oraz źródeł choroby)



EMOCJE

(nauka umiejętności adekwatnego rozpoznawania,

nazywania i wyrażania uczuć)



CIAŁO

(przywrócenie zdrowego podejścia do własnego ciała)



RELACJE

Z

LUDŹMI

(lepsze poznanie siebie i swojego

funkcjonowania w relacjach interpersonalnych

oraz nauka budowania głębszych i bardziej

satysfakcjonujących relacji z ludźmi).

GDZIE MOŻNA SZUKAĆ POMOCY?



Ośrodek Leczenia Nerwic i Zaburzeń Jedzenia
„Dąbrówka”

ul. Asnyka 10, 44-100 Gliwice

tel. [phone]
[e-mail]



Poradnie Leczenia Otyłości,



Poradnie Zdrowia Psychicznego,



Gabinety lekarskie i psychologiczne.

Zaburzenia nawyków i popędów
(F63)

Charakteryzują je powtarzające się działania bez jasnej, racjonalnej
motywacji,
które nie mogą być kontrolowane i zazwyczaj szkodzą interesom pacjenta
i innych ludzi.



Patologiczny hazard



Patologiczne podpalanie (piromania)



Patologiczne kradzieże (kleptomania)



Trichotilomania

Zaburzenia nawyków i
popędów (F63)



Patologiczny hazard

– F63.0

często powtarzające się uprawianiu hazardu,
który przeważa w życiu człowieka ze szkodą
dla wartości i zobowiązań społecznych,
zawodowych, materialnych i rodzinnych.

Zaburzenia nawyków i
popędów (F63)



Patologiczne podpalanie (piromania) F63.1

Wielokrotne podpalenia lub próbami wzniecenia pożaru
bez widocznego motywu, ale z uporczywym zainteresowaniem się
tematami związanymi z ogniem czy pożarem.

Takie zachowanie jest często związane z uczuciem narastającego napięcia przed

podpaleniem oraz intensywnym podnieceniem bezpośrednio po nim.

Zaburzenia nawyków i
popędów (F63)



Patologiczne kradzieże (kleptomania) F63.2

Powtarzające się trudności lub niemożność powstrzymania się

od kradzieży przedmiotów, które nie są zabierane dla osobistego użytku ani z
chęci zysku. Zamiast tego rzeczy skradzione mogą być wyrzucane, rozdawane lub
zbierane.

Zachowanie to idzie również w parze z wzrastającym uczuciem napięcia przed

kradzieżą i gratyfikacji w czasie i tuż po czynie.

Zaburzenia nawyków i
popędów (F63)



Trichotillomania – F63.3

Wyraźna utrata włosów spowodowana niemożnością

powstrzymania się od ich wyrywania.
Czynność jest poprzedzana wzrastającym napięciem,
a po jej zakończeniu następuje uczucie ulgi lub
zadowolenia.

Zaburzenia identyfikacji
płciowej
(F64)



Transseksualizm



Transwestytyzm o typie podwójnej
roli

Zaburzenia identyfikacji
płciowej
(F64)



TRANSSEKSUALIZM – F64.0
-

osoba pragnie żyć i być akceptowana,

jako PRZEDSTAWICIEL PŁCI PRZECIWNEJ,

- uczucie niezadowolenia z powodu niewłaściwości własnych
anatomicznych cech płciowych

- chęć poddania się leczeniu hormonalnemu czy operacyjnemu,
aby własne ciało uczynić możliwie najbardziej podobnym
do ciała płci preferowanej.

Zaburzenia identyfikacji
płciowej
(F64)



TRANSWESTYTYZM
o typie podwójnej roli – F64.1

- przebieranie się w odzież płci przeciwnej w celu
osiągnięcia
przyjemności z chwilowego odczuwania przynależności
do płci przeciwnej,
- bez chęci bardziej trwałej zmiany płci
- bez pragnienia operacyjnego potwierdzenia tej zmiany.

Zaburzenia preferencji
seksualnej
F65



Fetyszyzm



Ekshibicjonizm



Oglądactwo



Pedofilia



Sadomasochizm

uzależnienie się od martwych przedmiotów,
jako bodźców wywołujących podniecenie i
satysfakcję seksualną.

tendencja do eksponowania narządów
płciowych obcym osobom (zwykle
przeciwnej płci)
bez dążenia do bliższego kontaktu

tendencja do podglądania ludzi - bez ich wiedzy
w czasie seksualnych zbliżeń czy w intymnych
sytuacjach, np. rozbierania się.

kontakty seksualne osoby dorosłej z dziećmi,
najczęściej w wieku pokwitania lub przed
pokwitaniem.

kontakty seksualne, związane z
zadawaniem bólu, upokarzaniem, czy
zniewalaniem.