Trening interpersonalny

Prowadzenie:
mgr psycholog Anna Porańska

Tematyka zajęć



Historia treningu interpersonalnego



Teoretyczne podstawy treningu interpersonalnego



Wewnętrzna struktura treningu interpersonalnego



Pojęcie grupy i jej struktura

Historia

treningu interpersonalnego

Historia treningu
interpersonalnego

Kurt Lewin i jego współpracownicy



praca w grupach T (training group)



rozwijanie umiejętności rozumienia zachowań
własnych i innych osób, komunikowania się,
rozwiązywania konfliktów itp.



prowadzenie grup pracowników organizacji
komercyjnych i administracji

Historia treningu
interpersonalnego

Carl Rogers



praca w grupach spotkaniowych



prowadzenie treningów dla psychoterapeutów-
cel treningów- wywołanie u uczestników
lepszego rozumienia siebie, uświadomienie
sobie własnych odczuć i postaw w relacjach
społecznych



grupy spotkaniowe - cel rozwijanie wrażliwości
społecznej, ekspresja własnych
(indywidualnych) możliwości, pobudzenie
autentyczności, spontaniczności i radości życia

Teoretyczne podstawy

treningu interpersonalnego

Teoretyczne podstawy
treningu interpersonalnego

Kierunki rozwoju

treningu

interpersonalnego

Interpersonalno –

grupowy

Korektywno –

kliniczny

Osobisto –

ekspresyjny

Teoretyczne podstawy
treningu interpersonalnego

Kierunki rozwoju

treningu

interpersonalnego

Interpersonalno –

grupowy

Rozwój kompetencji interpersonalnych, efektywności

funkcjonowania w grupie. Trener dąży do uformowania
demokratycznej struktury grupowej i rozwoju norm
stymulujących poprawę funkcjonowania jednostki w
grupie.

Teoretyczne podstawy
treningu interpersonalnego

Kierunki rozwoju

treningu

interpersonalnego

Korektywno –

kliniczny

Grupa jako czynnik ułatwiający rozwój indywidualny. Trener

pełni funkcję głównie terapeuty. Celem jest formowanie
spontaniczności, wzajemnego zaufania, redukcja postaw
kompulsywnych, obronnych.

Teoretyczne podstawy
treningu interpersonalnego

Kierunki rozwoju

treningu

interpersonalnego

Osobisto –

ekspresyjny

Pobudzenie ekspresji, podniesienie świadomości. Na plan

pierwszy wysuwają się czynniki emocjonalne i aktualne
przeżycia. Przeżycia intelektualne mają tu wtórne
znaczenie.

Teoretyczne podstawy
treningu interpersonalnego

Zastosowanie idei treningowych w różnych

dziedzinach życia:



Wychowanie



Psychoterapia



Religia



Sztuka



Wspólnoty



Ruchy młodzieżowe



Ruchy ideologiczne



Organizacje przemysłowe, handlowe, oświatowe

Teoretyczne podstawy
treningu interpersonalnego

Zastosowanie idei treningowych w różnych

dziedzinach życia:



zmiany w ideologii treningów są ściśle związane ze
współczesnymi przemianami cywilizacyjnymi i
społeczno-ekonomicznymi – pracą zorientowaną na
coraz większy zysk, wydajność, lepszą organizację.



umiejętności i postawy nabyte w toku treningu
stanowią środek umożliwiający lepsze
funkcjonowanie w określonych układach
instytucjonalnych i społecznych i ułatwiają
osiąganie wyższych pozycji, awansów i zysków.

Teoretyczne podstawy
treningu interpersonalnego

Nowe trendy w treningu interpersonalnym:



Trening asertywności



Trening umiejętności społecznych

Teoretyczne podstawy
treningu interpersonalnego

Nowe trendy w treningu interpersonalnym:



Trening asertywności

Dotyczy głównie postaw i zachowań

interpersonalnych w mniejszym stopniu motywów i

emocji. U podstaw leży założenie, że jednostka ma

prawo być sobą, bronić swoich potrzeb i opinii,

wyrażać prawdziwe emocje pod warunkiem, że jej

zachowania nie naruszają praw innych i ich

godności. Trening ten ma za zadanie nauczenie

jednostki takich zachowań, aby utrzymać

równowagę z innymi osobami równocześnie nie

odczuwając poczucia zagrożenia, winy, lęku,

dyskomfortu.

Teoretyczne podstawy
treningu interpersonalnego

Nowe trendy w treningu interpersonalnym:



Trening umiejętności społecznych

Trening umiejętności społecznych ma na celu

polepszyć społeczne funkcjonowanie jednostki,
nauczyć ją sprawnej komunikacji, umiejętności
rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie w
trudnych sytuacjach, z różnymi osobami.

Oprócz ćwiczeń, które odnoszą się do nawyków,

umiejętności i zachowania trening oddziaływuje
również na sferę poznawczą.

Wewnętrzna struktura

treningu interpersonalnego

Wewnętrzna struktura
treningu interpersonalnego

Funkcje

treningu

interpersonalnego

Samorelizacyjne

Społeczne

Kierunkowo –

aksjologiczne

Wewnętrzna struktura
treningu interpersonalnego

Funkcje

treningu

interpersonalnego

Samorelizacyjne

Dotyczą uruchomienia procesów i zmian wewnętrznych

sprzyjających lepszemu rozumieniu siebie, zwiększających
otwartość na nowe informacje i doświadczenia oraz
redukowaniu mechanizmów obronnych.

Wewnętrzna struktura
treningu interpersonalnego

Funkcje

treningu

interpersonalnego

Społeczne

Dotyczą nabywania umiejętności trafnego poznawania innych i

poprawnej komunikacji z innymi – uważne słuchanie,
koncentrowanie się na partnerze i jego przeżyciach,
pozytywnym wzmacnianiu jego zachowań, jasnym
wypowiadaniu swoich opinii, umiejętnym udzielaniu informacji
zwrotnych.

Wewnętrzna struktura
treningu interpersonalnego

Funkcje

treningu

interpersonalnego

Kierunkowo –

aksjologiczne

Dotyczą formowania się u uczestników postaw wobec wartości

moralnych i społecznych, lojalności, uczciwości i
odpowiedzialności za innych. Trening powinien podnosić u
uczestników kulturę współżycia i współpracy, prowadzić do
humanizacji życia społecznego.

Pojęcie grupy i jej struktura

Pojęcie grupy i jej struktura

Grupa to zbiór co najmniej trzech osób,

które spełniają następujące warunki:



Zachodzi między nimi bezpośrednia interakcja



Mają wspólne cele



Posiadają wspólne dla nich normy zachowania



Członkowie grupy mają strukturę ról



Mają świadomość swojej odrębności jako grupa

Pojęcie grupy i jej struktura

Normy grupowe to wzorce, do których

stosują się członkowie danej grupy. Normy:



regulują wzajemne zachowania członków i ich
stosunek do grupy



określają czynności, które są odpowiednie oraz
czynności, które są nieodpowiednie

Pojęcie grupy i jej struktura

Struktura społeczna grupy



Zgodnie z podstawowymi założeniami treningu
pozycje i role członków grupy w życiu społecznym
i zawodowym nie powinny odgrywać żadnej roli
podczas treningu – członkowie grupy są
partnerami na równych prawach i zasadach.
Powinni darzyć się wzajemnym zaufaniem i
akceptacją a w miarę poznawania wśród członków
grupy tworzą się określone oceny i opinie, które
dają początek strukturze ról i pozycji członków.

Pojęcie grupy i jej struktura

Struktura społeczna grupy



Odgrywanie świadomie bądź nie świadomie ról
prowadzi do interakcji między członkami grupy, a
to z kolei zmusza do analizy sytuacji jaka
powstaje podczas treningu. Sytuacje te stwarzają
dobre warunki do wglądu we własne przeżycia i
doznania partnerów, pogłębienia procesu
samoanalizy, rozumienia innych oraz uczenia się
zachowań społecznych.

Pojęcie grupy i jej struktura

Cola trenera w grupie interpersonalnej



pomoc psychologiczna



modelowanie postaw i zachowań



okazywanie i przejawianie empatii



używanie wielu technik pracy z klientem :
prowokacja, psychodrama, klaryfikacja

Pojęcie grupy i jej struktura

Cola trenera w grupie interpersonalnej



wsparcie



znajomość procesów grupowych



dystans wobec zjawisk zachodzących w grupie



stwarzanie atmosfery sprzyjającej w
uświadomieniu sobie własnych uczuć i przeżyć

Pojęcie grupy i jej struktura

Fazy rozwoju grupy

I. Faza

orientacji

i zależności

II. Faza

konfliktu

i buntu

IV. Faza

świadomej

i celowej

aktywności

III. Faza

współpracy

i spójności

V. Faza

końcowa

Pojęcie grupy i jej struktura

I. Faza orientacji i zależności



W fazie tej uczestnicy poznają się, szukają osób
podobnych, identyfikują siłę, atrakcyjność, pozycję
pozostałych osób. Dowiadują się o cele oraz zasady
obowiązujące podczas treningu.



Charakterystyczne dla tej fazy zachowania, postawy i
uczucia uczestników to opór, niechęć do wyrażania
opinii i uczuć, pseudointegracja wynikająca z
zaciekawienia i z napięcia, duża poprawność w
prezentowaniu własnej osoby, ugrzecznienie,
uprzejmość, obawa, niepokój, lęk, wahania,
ciekawość, zaskoczenie.

Pojęcie grupy i jej struktura

II. Faza konfliktu i buntu



W fazie tej, w wyniku „docierania się” uczestników
pojawia się bądź ujawnia rywalizacja, tworzenie
koalicji, wrogość, brak zrozumienia, walka, itp.
Członkowie grupy zaczynają się zastanawiać, czy
wszystko to czego oczekiwali od zajęć jest spełniane,
nawet jeśli tak, to odczuwany jest pewien niedosyt.

Pojęcie grupy i jej struktura

II. Faza konfliktu i buntu



Jest to moment ujawniania przez uczestników
prawdziwych emocji i opinii, wchodzenie w
pierwsze konfrontacje, które nie prowadzą do
rozwiązania konfliktów lecz do zintensyfikowania
negatywnych emocji wobec siebie nawzajem,
założeń treningu, wobec trenera. Widoczny jest
opór grupy, milczenie, niechęć, powściągliwość.
Faza ta powinna prowadzić do wzięcia
odpowiedzialności przez każdą osobę z grupy za
uczestnictwo i przebieg zajęć.

Pojęcie grupy i jej struktura

III. Faza współpracy i spójności



W tej fazie wzrasta współpraca, rozwija się
ujawnianie prawdziwych norm i relacji,
równocześnie występuje przejaskrawienie miłych
uczuć. Budowane jest na nowych zasadach
poczucia bezpieczeństwa, uczestnicy wyrażają
swoje potrzeby i emocje . Rozwija się dialog
między uczestnikami bazujący na informacjach
zwrotnych.

Pojęcie grupy i jej struktura

III. Faza współpracy i spójności



Pojawienie się rezygnacji z wielu oczekiwań
wobec trenera rodzi autonomię grupy. Problemy
zgłaszane są bezpośrednio do grupy oraz
szukanie rozwiązań skierowane jest do
uczestników treningu. Uaktywnia to osoby
będące uczestnikami treningu, rozpoczyna się
samodzielna praca, początkowo z dużą
ostrożnością i niepewnością.

Pojęcie grupy i jej struktura

III. Faza współpracy i spójności



W III fazie zdążają się jednak okresy oporu:
powrót do ciszy, wyrażanie względem siebie
złośliwości, sprawdzanie na nowo poziomu
bezpieczeństwa. Jedna takie okresy trwają krótko
i przerywane są często przez samych
uczestników treningu.

Pojęcie grupy i jej struktura

IV. Faza współpracy i spójności



Jest to faza efektywnej pracy grupowej opartej o
ustalone role, normy, cele oraz przejęcie
odpowiedzialności za efekty pracy przez grupę.
Skrystalizowanie się ról, zaakceptowanie
różnorodności prowadzi ostatecznie do
właściwego podziału zadań oraz efektywnej
współpracy.

Pojęcie grupy i jej struktura

V. Faza końcowa



Następuje bez względu na to jak pracuje dana
grupa. Ma dwa cele: pokazanie uczestnikom jak
zdobyte umiejętności i sprawności mogą przydać
się w życiu oraz sprawdzenie z czym uczestnicy
wychodzą z treningu. Jest konfrontacją z
oczekiwaniami i wyznaczonymi celami.

Pojęcie grupy i jej struktura

Koncepcja ról społecznych - podstawowe
role przyjmowane w grupach:



Lider



Buntownik



Sumienie grupy



Kamikadze



Szara eminencja



Kozioł ofiarny



Błazen



Dobry uczeń

Role przyjmowane przez

konkretnych uczestników są

wypadkową osobowości

oraz sytuacji. Mogą być

świadome lub nie.

Lista ról jest otwarta. Każdy

członek grupy pełni jakąś

rolę. W trakcie procesu

rozwoju grupy każdy

uczestnik może po kolei

pełnić kilka różnych ról.

Pojęcie grupy i jej struktura

Lider

Wyróżnia się 3 zasadnicze sposoby pełnienia roli
lidera:



lider aktywny

Organizuje aktywność grupy, proponuje zadania,

rozdziela funkcje, nadaje emocjonalny i
intelektualny ton przebiegu zajęć. Staje mniej lub
bardziej otwarcie wobec osoby prowadzącej.
Panuje krótko, detronizacja jest często przebiega
burzliwie.

Pojęcie grupy i jej struktura

Lider



lider nawigator

Jest zorientowany na cel grupy. Koryguje na ogół

chaotyczną działalność aktywisty. Niezależna,
autonomiczna jednostka umiejąca zachować
dystans wobec sytuacji.



lider emocjonalny

Dobrze wyczuwa atmosferę emocjonalną w grupie.

Potrafi rozpoznawać i nazywać uczucia. Ma dobry
słuch emocjonalny. Dba o bliskość emocjonalną.

Pojęcie grupy i jej struktura

Szara eminencja

Pragnie mieć znaczący wpływ na sytuację w

grupie ale próbuje ten wpływ zamaskować, nie
wprost sterować sytuacjami i osobami w grupie.
Chce mieć wpływ na przebieg relacji i zadań w
grupie. Często w opozycji do poszczególnych,
ważnych osób w grupie.

Pojęcie grupy i jej struktura

Buntownik

Jego aktywność jest skierowana w dwie strony:

może albo przewodzić buntowi przeciwko
trenerowi, albo aktywnie atakować ważne normy
grupowe. Odgrywa ważną rolę w fazie buntu,
jednak gdy ta faza mija przestaje być potrzebny
grupie i często ryzykuje rolą kozła ofiarnego.

Pojęcie grupy i jej struktura

Kozioł ofiarny

To osoba, która nie podporządkowuje się jakieś

istotnej zasadzie, czym wzbudza agresję grupy i
bywa obiektem jej rozładowania. Kozioł ofiarny
słabo się broni, rzadko mówi „nie”, stara się
przypodobać grupie czym wzmaga jej agresję.
Może zostać zaakceptowany lub pomijany w wielu
istotnych sprawach, bardziej tolerowany niż brany
pod uwagę jak inni członkowie grupy. Przestaje być
potrzebny grupie kiedy ta wytworzy i utrzyma
normę pogłębionej akceptacji odmienności.

Pojęcie grupy i jej struktura

Sumienie grupy

Jest to osoba dbająca o innych w grupie, broniąca

przed atakiem szczególnie słabszych członków
grupy. Często występuje w roli obrońcy kozła
ofiarnego.

Pojęcie grupy i jej struktura

Błazen

Ważna funkcja zwłaszcza w początkowej fazie

rozwoju grupy. Śmiechem i żartem rozładowuje
napięcie i konflikty. W kolejnych fazach, jeśli nie
zmieni zachowania, a grupa będzie podejmować
ważne i trudne zadania, zaczyna wzbudzać
agresję, co może spowodować przejęcie roli kozła
ofiarnego.

Pojęcie grupy i jej struktura

Kamikadze

Realizuje radykalnie zasadę otwartości. W
początkowej fazie spotkań, kiedy wszyscy są
wobec siebie nieufni on pierwszy opowiada o
swoich problemach, intymnych sprawach. Często
budzi zażenowanie, niepokój a wreszcie złość. On
również nie weryfikując swojego zachowania, może
stać się kozłem ofiarnym.

Pojęcie grupy i jej struktura

Dobry uczeń

Osoba taka nastawia się od początku głównie na
odczytywaniu intencji trenerów lub liderów,
dostosowanie się do nich, często apeluje do grupy
by tez tak robiła.

Bibliografa



Holler I. Porozumienie bez przemocy. Ćwiczenia.

Jacek Santorski & Co, Warszawa 2007.



Jedliński J. i inni, Trening interpersonalny.

Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2008.



Rosenberg M.B. Porozumienie bez przemocy. O

języku serca, Jacek Santorski & Co, Warszawa

2003.



Stewart J. Mosty zamiast murów. Podręcznik

komunikacji interpersonalnej. PWN, Warszawa

2005