Zawał mięśnia sercowego

• Zawał mięśnia sercowego ostra,

groźna choroba serca w której
powstaje obszar martwicy mięśnia
sercowego w wyniku jego
niedotlenienia. Zawał mięśnia
sercowego jest postacią choroby
niedokrwiennej mięśnia sercowego.

• Przyczyny
• Do zawału mięśnia sercowego najczęściej

dochodzi na tle miażdżycy tętnic wieńcowych

w przebiegu choroby wieńcowej (często

utożsamianej z chorobą niedokrwienną serca).

Ognisko miażdżycy w ścianie tętnicy

wieńcowej nazywane jest blaszką

miażdżycową. Powoduje ona zwężenie światła

tego naczynia i ograniczenie przepływu krwi -

często w tych przypadkach pacjent odczuwa

objawy dławicy piersiowej przy wysiłku czy

zdenerwowaniu.

• Mechanizmem, który bezpośrednio prowadzi do

zawału, jest pęknięcie lub krwotok do blaszki

miażdżycowej albo narastanie zakrzepu na jej

powierzchni. Jeśli średnica naczynia zostanie

zwężona powyżej 2/3 - 3/4 jego średnicy (krytyczne

zwężenie tętnicy wieńcowej) wówczas zwykle

dokonuje się zawał mięśnia sercowego w obszarze

zaopatrywanym przez dane naczynie (mięsień

sercowy ulega niedokrwieniu i w ciągu kilku-

kilkunastu minut rozpoczyna się jego nieodwracalne

uszkodzenie, które w wypadku nie przywrócenia

dopływu krwi prowadzi do powstania ogniska

martwicy tego fragmentu mięśnia sercowego).

• Krytyczne zwężenie światła (powyżej

2/3 średnicy) prawej tętnicy
wieńcowej powoduje:

• zawał ściany dolnej
• zawał tylnej lewej komory serca
• zawał tylnej części przegrody

międzykomorowej.

• Krytyczne zwężenie światła gałęzi

okalającej lewej tętnicy
wieńcowej powoduje:

• zawał ściany przedniej
• zawał ściany bocznej

zwężenie gałęzi międzykomorowej

przedniej powoduje:

• zawał w przedniej części przegrody
• zawał ściany przedniej lewej komory

serca

• W rzadkich przypadkach przyczyną

zawału może być zator tętnicy

wieńcowej, zmiany zapalne tętnic

wieńcowych (np. w kile) lub

neuropochodne zaburzenia w regulacji

przepływu krwi przez układ naczyń

wieńcowych.

Ogniskowa martwica mięśnia sercowego

może pojawić się także w przebiegu

wstrząsu i przy dużym przeroście mięśnia

sercowego.

• Czynniki ryzyka

• Zawał mięśnia sercowego występuje na ogół po

40. roku życia, częściej u mężczyzn niż u kobiet,

zwłaszcza u osób otyłych i z nadciśnieniem

tętniczym. Do czynników ryzyka należą:

• starzenie się

• palenie tytoniu

• nadciśnienie tętnicze i inne przyczyny przerostu

lewej komory serca

• wysoki poziom cholesterolu

• brak aktywności fizycznej

• osobowość typu A

Morfologia zawału mięśnia

sercowego

• Dokonany zawał mięśnia sercowego pod

względem morfologicznym jest zawałem

bladym, w którym pojawia się martwica

skrzepowa (denaturacyjna). Na obrzeżach

ogniska zawałowego mogą powstać ogniska

uszkodzenia reperfuzyjnego, w wyniku

którego pojedyncze kardiomiocyty ulegają

martwicy rozpływnej. Zawały powstają

prawie wyłącznie w mięśniu komory lewej i w

przegrodzie międzykomorowej serca (zawały

komory prawej lub przedsionków są bardzo

rzadkie).

Zawał mięśnia sercowego:

• zawał pełnościenny może obejmować

całą grubość ściany komory,
charakterystyczny przy zwężeniu jednej z
gałęzi tętnic wieńcowych

• zawał podwsierdziowy może

lokalizować się podwsierdziowo oraz
dotyczyć mięśni brodawkowatych,
charakterystyczny dla zwężenia
wszystkich trzech gałęzi tętnic
wieńcowych.

• zawał wczesny w pierwszych kilkunastu godzinach

od dokonania martwicy. W tym czasie obszar

zawału ujawnia się morfologicznie: pojawia się tzw.

rąbek czerwony (pas przekrwienia na obrzeżu

ogniska) oraz rąbek żółty (pas granulocytów

obojętnochłonnych ulegających stłuszczeniu na

obrzeżu ogniska), włókna mięśniowe ulegają

fragmentacji i zanika ich poprzeczne prążkowanie.

• zawał w stanie rozmiękania trwa od drugiej do

dziesiątej - czternastej doby. W tym okresie

granulocyty obojętnochłonne i makrofagi uprzątają

martwą tkankę, a następnie dochodzi do proliferacji

naczyń włosowatych

• zawał w okresie organizacji następuje

w trzecim i czwartym tygodniu po
dokonaniu zawału. Organizacja zawału
polega na rozplemie tkanki ziarninowej w
miejscu uprzątniętej martwicy.

• kształtowanie się blizny pozawałowej

trwa od drugiego do szóstego miesiąca po
zawale. Formowanie blizny polega na
przekształceniach tkanki ziarninowej, w
której przybywa włókien kolagenowych

Objawy

• Podmiotowe (subiektywne)
• bardzo silny ból
• w klatce piersiowej, nie ustępujący po

odpoczynku i po nitratach

(nitrogliceryna), piekący, dławiący,

rozpierający, promieniujący do żuchwy,

lewej kończyny górnej (lub obu)

• lęk przed śmiercią
• duszność

• Przedmiotowe (obiektywne)
• bladość
• lepki pot
• spadek ciśnienia tętniczego
• tachykardia - wzrost częstości akcji

serca, lub inne zaburzenia tętna

• pobudzenie ruchowe

• W badaniach dodatkowych
• zmiany elektrokardiograficzne (badanie

decyzyjne przy rozpoznawaniu zawału)

• obecność markerów zawału we krwi (badanie

decyzyjne przy rozpoznawaniu zawału)

• podwyższony poziom glukozy we krwi
• przyspieszone opadanie krwinek (OB)
• wzrost liczby leukocytów we krwi obwodowej

(zwiększona leukocytoza)

• Postacie kliniczne zawału
• bólowa
• obrzękowa (występują objawy obrzęku płuca)
• wstrząsowa (objawy wstrząsu kardiogennego)
• arytmiczna (zaburzenia rytmu lub przewodnictwa)
• brzuszna (gastryczna, gdy dotyczy ściany tylnej)
• neurologiczna (objawy niedowładu, dezorientacja

i zaburzenia świadomości)

• Bez bólowa
• Bezobjawowa

Powikłania:

• Wczesne

• zgon, najczęściej w wyniku nagłego zatrzymania krążenia w

mechanizmie migotania komór

• wstrząs kardiogenny

• poszerzenie się ogniska zawałowego (najczęściej w wyniku

poszerzenia się obszaru uskodzenia reperfuzyjnego lub

wstecznego narastania zakrzepicy w zajętej tętnicy

wieńcowej)

• zaburzenia rytmu serca i przewodnictwa

• ostra niewydolność krążenia z obrzękiem płuc

• ostra dyskineza mięśnia sercowego (ostry tętniak serca)

• pęknięcie ściany serca (tamponada serca) lub przegrody

międzykomorowej

• pęknięcie mięśnia brodawkowatego i ostra niewydolność

zastawki mitralnej

• Późne
• zakrzepica przyścienna w komorze nad

obszarem zawału i inne powikłania
zatorowo-zakrzepowe

• pozawałowe zapalenie nasierdzia
• przewlekły tętniak serca
• przewlekła niewydolność krążenia
• zespół ramię-ręka
• zespół pozawałowy Dresslera