Onkologia dziecięca

Onkologia dziecięca

Nowotwór złośliwy kości

Nowotwory kości najczęściej występują w wieku pomiędzy 10 - 20

r. ż. i stanowią ok. 6% wszystkich nowotworów dziecięcych

Przyczyny powstawania nowotworów są nadal nie znane, natomiast

czynnikami ryzyka mogą być wyirusy, substancje chemiczne,

czynniki fizyczne oraz immunologiczne, jak np. nieprawidłowo

rozwijające się komórki. Nowotwory złośliwe składają sięz

komórek mało zróżnicowanych, czyli mniej lub bardziej

niepodobnych do komórek odpowiadających normalnej tkance.

Do nowotworów złośliwych tkanki kostnej zaliczamy:

Mięsak kostnopochodny: najczęstrzy charakteryzuje się bólem

kości, obrzękiem lub bolesnością w okolicy kości lub okolicy

stawu, upośledzeniem prawidłowych ruchów, osłabieniem kości

prowadzące do złamań, ogólnym zmęczeniem, gorączką, utratą

masy ciała, niedokrwistością. Zdarza się, że dziecko ulega

urazom w czasie zabawy, a bolesność utrzymuje się długo -

dłużej niż powinno wystarczyć do zagojenia urazu.

Guzy wtórne: powstałe w wyniku przerzutów innych nowotworów

Szpiczak mnogi: charakteryzujący się zachamowaniem czynności

szpiku kostnego, powiększeniem i/lub śledziony, objawami

niewydolności nerek, objawami zespołu nadlepkowości (bóle i

zawroty głowy, upośledzenie słuchu, drgawki, zaburzenia

świadomości do śpiączki włącznie, charakterystyczne zmiany w

dnie oka, niewydolność krążenia).

Rozpoznanie: objawy w początkowych okresach, są często

zbliżone do innych niezłośliwych procesów chorobowych, co

powoduje u wielu chorych zbyt późne rozpoznanie. W bardziej

zaawansowanej postaci dochodzi do zniekształceń lub złamań

patologicznych kości. W celu rozpoznania choroby stosuje się

wszechstronne badanie radiologiczne a ostatecznie decyduje

badanie histologiczne. Dodatkowo ważne są wyniki badań

laboratoryjnych krwi, innych płynów ustrojowych, szpiku

kostnego, zwiększone stężenie niektórych enzymów, scyntygrafia

kości, poprzeczna tomografia komputerowa oraz magnetyczny

rezonans jądrowy. W pierwszym etapie diagnostyki najważniejsze

jest ustalenie, czy jest to nowotwór pierwotny, czy przerzut z

innego narządu, a jeśli tak, to gdzie znajduje się główne ognisko.

Głównym objawem wskazującym, że coś się dzieje jest ból

nasilający się podczas ruchu oraz niekontrolowane skurcze

mięśni.

Leczenie rozsiewu nowotworowego do kości obejmuje wiele

metod, takich jak leczenie systemowe (chemioterapia,

hormonoterapia, immunoterapia oraz leki z grupy bifosfonianów),

napromienianie (z zewnątrz oraz zastosowanie radioizotopów),

leczenie operacyjne i przeszczepianie hematopoetycznych

komórek szpiku, immunoterapia.

W przebiegu choroby kość coraz bardziej staje się

narażona na wystąpienie złamań patologicznych,

jednak nie powinno to być przeszkodą w

ostrożnym uruchamianiu pacjentów zgodnie z ich

tolerancją wysiłku.

Testy diagnostyczne wymagające stawiania oporu

oraz izolowane, wzmacniające ćwiczenia siłowe

są niewskazane – preferowane są ćwiczenia

czynne.

Bardzo pożyteczne dla tych chorych jest nauczenie

ich przyjmowania prawidłowej postawy oraz

dbania o swoje plecy (układanie się, wykonywanie

prostych ćwiczeń).

Rehabilitacja w chorobie

kości

Nowotwór kości strzałkowej

Białaczka

Jest to nazwa grupy chorób nowotworowych układu

krwiotwórczego. Nazwa historycznie wywodzi się

od białawego koloru próbki krwi chorego na ostrą

białaczkę. Białaczka charakteryzuje się ilościowymi

i jakościowymi zmianami leukocytów we krwi,

szpiku i narządach wewnętrznych. Dzieli się na

białaczkę ostrą (ok 95%) i przewlekłą białaczkę

szpikową. Jest najczęstrzym typem nowotworów

wieku dziecięcego: około 30-35% i stanowi 2

przyczynę zgonów u dzieci powyżej 1 roku życia.

Rozpoznanie białaczki stawiamy na podstawie

badania szpiku kostnego (mielogramu) kryterium

białaczki to 30% blastów w szpiku.

Dodatkowo wskazywać na białaczkę może RTG kości

długich, USG jamy brzusznej węzłów chłonnych

obwodowych i jąder oraz dodatkowe badania

laboratoryjne (poziom kwasu moczowego oraz LDH

w surowicy)

Czynniki powodujące tę chorobę mogą być

pochodzenia genetycznego ( anomalie

chromosomowe, choroby dziedziczne),

środowiskowego (promieniowanie jonizujące, pole

elektromagnetyczne, związki chemiczne), infekcyjne

(wirusy) oraz immunologiczne (wrodzone niedobory

odprności, przewlekłe leczenie immunosupresyjne)

Diagnostyka to: badania cytologiczne i

cytochmiczne, badania immunologiczne,

cytogenetyczne oraz molekularne.

Objawy w ostrej białaczce to gorączka, bóle kończyn,

stawów, apatia, nadmierna senność, zła tolerancja

wysiłku, bladość, częste infekcje, obecność

wybroczyn na skórze i błonach śluzowych, siniaki,

duszność, powiększenie węzłów chłonnych

Leczenie polega na intensywnej wielolekowej

długoterminowej chemioterapii podzielonej na IV

etapy (indukcja remisji, konsolidacja remisji,

intensywna reinkudacja remisji, leczenie

podtrzymujące remisję), oraz leczeniu osłonowym

mającym na celu profilaktykę przed powikłaniami

wynikającymi z chemioterapii. Dokonuje się również

przeszczepu szpiku kostnego w cięższych

przypadkach choroby.

Chłopiec z powiększonymi

węzłami chłonnymi

Ostra białaczka

Przewlekła białaczka

Mięsaki mięśni poprzecznie

prążkowanych

Jest to nowotwór złośliwy rozwijający się

w mięśniach poprzecznie prążkowanych

umożliwiających czynny ruch (kończyny,

tułów, gałki oczne, głównie duże grupy

mięśniowe). Przeważnie pojawia się w

okresie noworodkowo-niemowlęcym

oraz między 15-19 rokiem życia.

Objawia się w formie ograniczonego

sprężystego guza, później nacieka na

tkanki i może dawać owrzodzenie skóry

oraz krwawienia. Posiada on bardzo

złożoną histogenezę oraz przejawia się

dużymi trudnościami diagnostycznymi.

Rozpoznanie ustala się badaniem

mikroskopijnym wycinka (lub całego

guza). Przed rozpoczęciem leczenia

wykonuje się radiologiczne badanie

narządów do których najczęściej

występują przerzuty drogą krwi.

Leczenie polega na całkowitym usunięciu

guza i późniejszej radioterapii i

chemioterapii. Jeżeli guz nie może być

operowany (ze względu na rozmiary i

naciekanie okolicznych tkanek) chemio i

radioterapię stusuje się jako pierwszą.

Terapia skojarzona daje duże szanse

trwałego wyleczenia dziecka. Czasami

może być konieczne wykonanie więcej

niż jednego zabiegu operacyjnego.

Postępowanie rehabilitacyjne

Z powodu zwłóknienia tkanek w

napromieniowanym obszarze, istnieje duże

zagrożenie dysfunkcją stawów zajętej

kończyny przez co cała kończyna może stać

się bolesna.

Należy zwrócić uwagę na wszystkie stawy dotkniętej

kończyny oraz ustalić niezależny codzienny

profilaktyczny program ćwiczeń rozciągających.

Nie należy jednak przesadzać z silnymi

ćwiczeniami tego typu.

Guzy ośrodkowego układu

nerwowego

Są grupą nowotworów rozwijających się w

tkankach mózgowia i rdzenia kręgowego.

Mogą to być nowotwory pierwotne i

przerzutowe, nowotwory pierwotne dzielą się

na łagodne i złośliwe. Inaczej niż w innych

lokalizacjach, nowotwory łagodne

ośrodkowego układu nerwowego również

nierzadko wiążą się z poważnym rokowaniem,

ponieważ mogą wywierać objawy uciskowe. U

dzieci to głównie: rdzeniaki, wyściółczaki,

guzy pnia mózgu, przewodu czaszkowo-

gardłowego, rozrodczaki, czy brodawczak

splotu naczyniówkowego.

Nowotwory te mają drugie miejsce co do

częstości występowania u dzieci. Najczęściej

w 2-3 i 5-7 roku życia.

Objawy zależa od umiejscowienia. Mogą to być bóle

głowy, nudności, nasilające się wymioty - zwłaszcza na

czczo, zez, podwójne widzenie, oczopląs, zaburzenia

równowagi – od niewielkich do znacznie nasilonych,

senność apatia, nadpobudliwość, parestezje, niedowłady,

drgawki, zmiany na dnie oka, zaburzenia w oodawaniu

moczu i stolca.

U niemowląt objawami często jest wzmożone ciśnienie

śródczaszkowe przejawiające się zmianą zachowania

(pobudzenie, apatia), wymioty, biegunka, czy narastające

wodogłowie z rozstpem szwów czaszkowych.

Rozpoznanie: głównie dzięki tomografii komputerowej,

oraz u niemowląt USG. Dodatkowo ocena dna oka, EEG,

badanie histopatologiczne, czy ocena płynu mózgowo

rdzeniowego. Dużą pomoc stanowi monitorowana biopsja

umożliwiająca uzyskanie odpowiedniego materiału przy

rozległych, trudno dostępnych guzach.

Leczenie optymalne to tylko radykalne wycięcie guza, co

niestety nie jest możliwe we wszystkich przypadkach.

Dodatkowym leczeniem jest terapia megawoltowa i

stosowana coraz szerzej w wielu postaciach nowotworów

chemioterapia jedno i wielolekowa.

Rokowanie zależy od postaci mirfologicznej i jego

umiejscowienia.

Ma ona dwie podstawowe funkcje:

- zapobieganie powikłaniom krążeniowo-

oddechowym oraz czynnościowym

następstwom leczenia

- usuwanie czynnościowych zaburzeń

leczenia nowotworów złośliwych w

obrębie układu oddechowego, krążenia,

narządu ruchu.

Rehabilitacja onkologiczna

Usuwanie czynnościowych zaburzeń leczenia

nowotworów złośliwych w obrębie układu

oddechowego, krążenia i narządu ruchu, a w

szczególności:

- upośledzenia wentylacji płuc (ćwiczenia oddechowe,

oklepywanie, drenaż ułożeniowy, ćwiczenia

skutecznego kaszlu)

- obrzęków chłonnych (przerywana komprecja

pneumatyczna, ręczny drenaż chłonny, ćwiczenia,

elastyczne rękawy i pończochy, odpowiednio dobrane

pozycje ułożeniowe)

- ograniczenia ruchomości stawów,

- osłabienia siły mięśniowej,

- korygowanie wad postawy,

- zmniejszenie wydolności i ogólnej sprawności.

Stusujemy ćwiczenia odpowiednio dobrane do obecnego

stanu zdrowia pacjenta: czynne, wspomagane, bierne

o różnej intensywności.

Wskazane jest:

Znaczenie aktywności ruchowej

u pacjentów z choroba nowotworową

Dzięki aktywności ruchowej można uzyskać:

wzrost sprawności układu krążenia i pracy mięśnia sercowego,

zwiększenie wydolności układu oddechowego,

zwiększenie wydolności mięśni szkieletowych i sprawności mięśni

gładkich,

lepszą koordynację i równowagę,

zmniejszenie napięcia nerwowego,

zwiększenie odporności,

zwiększenie wydolności fizycznej i wzrost tolerancji wysiłkowej,

złagodzenie stresu związanego z chorobą nowotworową – wzrost

wiary w swoje możliwości.

Przeciwwskazania

Winningham (1991) sugeruje, że ćwiczenia są

przeciwwskazane, jeżeli wartości morfologii spadają

poniżej podanych następujących wartości:

Płytki < 50 000/ mmm

3

Hemoglobina < 10 g/dl

Białe krwinki < 3000/mm

3

Chorzy poddawani radioterapii i chemioterapii mogą już

nie reagować prawidłowo na ćwiczenia fizyczne.

Rehabilitacja w opiece

paliatywnej

Cele:

- łagodzenie bólu

- zmniejszenie duszności

- redukcja obrzęku chłonnego

- zapobieganie odleżynom

- zmniejszenie deficytu ruchomości i siły mięśniowej

- utrzymanie aktywności ruchowej i niezależności funkcjonalnej

- edukacja członków zespołu oraz rodziny

Rehabilitacja powinna być ciągła i trwać przez wszystkie fazy

choroby. Ma nie tylko korzystne skutki medyczne, ale także

zmniejsza uczucie osamotnienia

Stan pacjenta (osłabienie, wyniszczenie, ból, niedowłady)

warunkują intensywność i zakres terapii. Fulton i Else

sformułowali zasadę „często, ale po trochu”

Procedury rehabilitacyjne w opiece paliatywnej

- Kinezyterapia – ćwiczenia bierne, czynno-bierne, czynne,

izometryczne, masaż

- Fizykoterapia – łagodne ciepłolecznictwo (okłady żelowe), łagodne

światłolecznictwo (sollux, Bioptron, promienie laserowe),

elektroterapia (jonoforeza, prądy diadynamiczne, TENS)

- Terapia zajęciowa

- Muzykoterapia

- Zaopatrzenie ortopedyczne

Ośrodki specjalistyczne

- Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi

- Klinika Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży w

Instytucie Matki i Dziecka

- Klinika Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej we Wrocławiu

- Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny im. dr Ludwika Zamenhofa

Akademii Medycznej w Białymstoku

- Oddział onkologii i hematologii dziecięcej w Szczecinie

Dokładne adresy placówek można uzyskać na stronie internetowej:

http://katalog.mediweb.pl/oddzial-onkologiczny-dla-dzieci,rd437.html

„Ruch jako lek nie ma

substancji ani opakowania.

Przekazanie go choremu wraz

z osobowością i sercem, czyni

ten lek niezastąpionym”.

Wiktor Dega