SEMINARIUM
CHIRURGIA

SUM 2012

KATARZYNA ŚCISKAŁA

MARTA ADWENT

KONSPEKT PREZENTACJI

0. Nowotwory zębopochodne.

1. Guzy łagodne jamy ustnej, chirurgiczne leczenie.

2. Stany przedrakowe jamy ustnej, chirurgiczne leczenie.

3. Zasady profilaktyki onkologicznej jamy ustnej. Technika pobierania materiału tkankowego do badania hist-pat i cytologicznego

NOWOTWORY ZĘBOPOCHODNE

0. Klasyfikacja nowotworów

1. Charakterystyka

2. Leczenie

KLASYFIKACJA GUZÓW ZĘBOPOCHODNYCH
wg. Barnesa, Evesona, Reicharta i Sidransky`ego - WHO, 2005

KLASYFIKACJA GUZÓW ZĘBOPOCHODNYCH
wg. Barnesa, Evesona, Reicharta i Sidransky`ego - WHO, 2005

0. SZKLIWIAK LITY/WIELOKOMOROWY (SMA)

(ameloblastoma solidum/multicisticum)

0. SZKLIWIAK JEDNOKOMOROWY (UA)

(ameloblastoma unicysticum)

0. SZKLIWIAK DESMOPLASTYCZNY (DA)

(ameloblastoma desmoplasticum)

0. SZKLIWIAK ZEWNĄTRZKOSTNY/OBWODOWY (PA)

(ameloblastoma periphericum)

Włókniakozębiniak szkliwiakowy (AFD)

0. zawiera tkankę zębinopodobną

1. nie zawiera tkanek twardych zęba

2. RTG – jednokomorowy ubytek kości, wewnątrz uwapnione złogi

Włókniakozębiak szkliwiakowy (AFO)

0. zawiera elementy szkliwa i zębiny

1. występuje rzadko

2. RTG – jedno- lub wielokomorowy ubytek kości, z otoczką osteosklerotyczną, wewnątrz guza nieregularnie uwapnione masy

GUZY ŁAGODNE JAMY USTNEJ

0. Klasyfikacja nowotworów

1. Charakterystyka

2. Leczenie

STANY PRZEDRAKOWE JAMY USTNEJ

0. Klasyfikacja

1. Charakterystyka

2. Leczenie

STANY PRZEDRAKOWE JAMY USTNEJ

0. to choroby ogólnoustrojowe niosące wyższe ryzyko rozwoju raka

PODZIAŁ CHORÓB PRZEDNOWOTWOROWYCH
KLASYFIKACJA GWIEŹDŹIŃSKIEGO

0. choroby z pogranicza chorób przednowotworowych i raków o wysokim prawdopodobieństwie zezłośliwienia (40-50%):

1. choroba Bowena

2. erytroplakia

3. właściwe choroby przednowotworowe o średnim prawdopodobieństwie zezłośliwienia (10-20%):

4. leukoplakia

5. choroby warg

6. owrzodzenia

7. rogowacenie ciemne

8. skóra pergaminowa i barwnikowa

9. zmiany predysponujące do rozwoju nowotworów o niskim prawdopodobieństwie zezłośliwienia (1-5%):

10. kiła trzeciorzędowa

11. gruźlica toczniowa

12. brodawczakowatość kwitnąca jamy ustnej

13. nowotwory łagodne

14. melanoza ograniczona

15. przewlekłe zwłóknienie błony podśluzowej

16. zmiany bliznowate i zanikowe

17. liszaj płaski – postać nadżerkowa

CHOROBA BOWENA

0. M, K

1. na błonie śluzowej – liczne czerwone lub białe plamy, następnie kilkucentymetrowe nawarstwienia, ulegające rozrostowi

LOKALIZACJA

0. błona śluzowa i skóra narządów płciowych

1. jama ustna - na brzegu wyrostka zębodołowego, okolica kąt ust, na wargach, na języku

ETIOLOGIA

0. nadmierne nasłonecznienie

1. zatrucie nieorganicznymi związkami arsenu

2. HPV 16

CHOROBA BOWENA

ERYTROPLAKIA (ERYTROPLAZJA)

0. M (60-80 lat) > K

1. owalne dobrze odgraniczone jasnoczerwone płytki lub plamy, o różnej fakturze powierzchni, wewnątrz zmiany mogą być ogniska niezmienionej błony śluzowej

2. brak dolegliwości

3. etiologia- egzogenny czynnik drażniący (palenie tytoniu, alkohol)

LECZENIE
CHOROBY BOWENA i ERYTROPLAKI

0. chirurgiczne

1. terapia fotodynamiczna

LEUKOPLAKIA
klasyfikacja wg Pindborga

LEUKOPLAKIA

Typy leukoplakii:

0. homogenna

1. niehomogenna

ZAAWANSOWANIE LEUKOPLAKII w jamie ustnej OLEP (klasyfikacja van der Waal)

0. L - wielkość leukoplakii

1. L1 - pojedyncze lub mnogie wykwity do 2cm

2. L2 - pojedyncze lub mnogie wykwity 2-4cm

3. L3 - pojedyncze lub mnogie wykwity>4cm

4. Lx - wielkość wykwitu nieokreślona

0. P - obraz histopatologiczny leukoplakii

1. P0 - bez dysplazji nabłonka

2. P1 - z dysplazją nabłonka

3. Px - dysplazja nieokreślona

LEUKOPLAKIA

KLASYFIKACJA ZAAWANSOWANIA LEUKOPLAKII:

0. Stopień I-L1, P0

1. Stopień II-L2, P0

2. Stopień III-L3, P0 lub L1,L2,P1

3. Stopień IV-L3,P1

Ze względu na czynnik etiologiczny wyróżniamy leukoplakię:

0. odczynową (nikotyna, alkohol, promieniowanie UV, gorące napoje)

1. Idiopatyczna

Leukoplakia:

0. głównie dotyczy palących M (57 lat)

1. HPV16, HPV18- transformacja nowotworowa (najczęściej zezłośliwieniu ulega leukoplakia niehomogenna języka i dna jamy ustnej, zwłaszcza leukoplakia cętkowana)

LEUKOPLAKIA

Rozpoznanie leukoplakii:

0. badanie histopatologiczne (hiperkeratoza)

1. wybarwianie zmienionych obszarów biologicznymi markerami tkankowymi.

Różnicowanie:

0. liszajem płaskim

1. przewlekłym nagryzanie policzka

2. rogowaceniem spowodowanym tarciem

3. rogowacenie tytoniowe

4. leukoedemą

5. znamieniem białym, gąbczastym,

6. drożdżakowym zap. j. ust.

LEUKOPLAKIA

LECZENIE

0. usunięcie czynnika sprawczego

1. wyeliminowanie parafunkcji

2. dieta

3. leczenie zachowawcze-l. homogenna (terapia przeciwgrzybicza, wit.A)

4. leczenie chirurgiczne-nieustępujące zmiany:

5. wycięcie skalpelem

6. krioterapia

7. laseroterapia

8. terapia fotodynamiczna

LEUKOPLAKIA

LEUKOPLAKIA

LEUKOPLAKIA

CHOROBY PRZEDNOWOTWOROWE WARG

CECHY:

0. zdolność do nawrotów

1. zaburzone rogowacenie

2. złuszczanie

3. powstanie wykwitów wtórnych (nadżerki, owrzodzenia, pęknięcia)

4. wysokie prawdopodobieństwo metaplazji

GRUCZOŁOWE ZAPALENIE WARG

0. przemieszczenie gruczołów ślinowych do strefy przejściowej Kleina

1. M (40-70 lat)>K

2. warga dolna!

3. o charakterze surowiczym lub ropnym

4. objawy

5. ból, pieczenie, zesztywnienie, obrzęk

6. warga sucha, popękana

7. powstają: nadżerki, owrzodzenia, łuski, przetoki i zbliznowacenia (z wtórnych pęknięć)

8. dysplazja nabłonka (hist-pat)

9. ryzyko transformacji w raka płaskonabłonkowego

LECZENIE

0. chemioterapia (zap. ropne)

1. chirurgiczne (znaczne powiększenie wargi, ryzyko zezłośliwienia)

2. krioterapia

3. laseroterapia

4. aplikacja 5-fluorouracylu

SŁONECZNE ZAPALENIE WARG

0. rozlany obrzęk w obrębie czerwieni wargi

1. u osób starszych, o jasnej karnacji, narażonych na prom.UV

2. >50r.ż.

3. M>K

4. warga dolna- białe plamy, pojedyncze owrzodzenia

5. objawy

6. obrzęk, złuszczanie, pęknięcia

7. elastoza słoneczna

LECZENIE

0. unikanie nasłonecznienia

1. maści lub kremy z wit.A lub retinoidami

2. chirurgiczne

ROGOWACENIE STARCZE

0. dotyczy części skórnej wargi

1. żółtawobrunatne nawarstwienia rogowe o suchej i szorstkiej powierzchni, po ich zdrapaniu jest różowa, krwawiąca powierzchnia

2. jego szczególną postacią jest róg skórny

Leczenie poprzedzone badaniem histopatologicznym:

0. carcinoma in situ:

1. leczenie chirurgiczne

2. głębokie zamrożenie płynnym azotem

0. niepowikłane zmiany: krioterapia, kremy z witaminą A, 5-fluorouracyl, preparaty sterydowe

ROGOWACENIE STARCZE

ROGOWIAK KOLCZYSTOKOMÓRKOWY

0. kraterowaty guzek wypełniony masą rogową

LECZENIE - chirurgiczne (terapia fotodynamiczna, krioterapia, laseroterapia, wycięcie w znieczuleniu)

BRODAWKOWATE I OGRANICZONE ROGOWACIEJĄCE ZAPALENIE WARGI

0. forma brodawkowata (guzkowe/ brodawkujące zmiany o twardej konsystencji- boczna okolica wargi dolnej)

1. forma rogowaciejąca (cienkie łuski zapadnięte w stosunku do otaczającej błony śluzowej)

ROGOWACENIE CIEMNE

0. rozrost warstwy kolczystej nabłonka wargi

1. nadmierne rogowacenie z nadmierną pigmentacja

2. zmiany brodawczakowate

0. postać dorosłych (złośliwa)

1. postać młodzieńcza (dobrotliwa)

LECZENIE: endokrynologiczne (postać młodzieńcza), chirurgiczne

OWRZODZENIA

0. owrzodzenia w wyniku urazu zewnątrzpochodnego

1. owrzodzenia pochodzenia ogólnoustrojowego:

2. w chorobach krwi (białaczka, agranulocytoza)

3. w przewlekłej niewydolności krążenia

4. w dermatozach (liszaj płaski, rumień wielopostaciowy wysiękowy, pęcherzyca)

5. w kile

6. w gruźlicy

7. grzybicy

8. owrzodzenia powstające w wyniku zakażenia

Leczenie:

0. owrzodzenie obecne> 14 dni- niezwłocznie wysłać pacjenta do chirurga-bad.histopatologiczne

1. owrzodzenie trwające krócej- wyeliminować przyczynę, NLPZ, miejscowo sterydy

OWRZODZENIA JĘZYKA
KIŁA

SKÓRA PERGAMINOWA BARWNIKOWA

0. schorzenie wrodzone

1. w wyniku zwiększonej wrażliwości na światło powstają plamiste przebarwienia, zmiany zanikowe, rozszerzenie naczyń skóry i błony śluzowej

2. zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu języka

Leczenie:

0. brak skutecznej metody

1. kremy z filtrem

2. witamina A

3. chirurgiczne

CHOROBY PREDYSPONUJĄCE DO ROZWOJU NOWOTWORÓW

KIŁA III- RZĘDOWA- śródmiąższowe zapalenie warg lub języka

Leczenie - antybiotykoterapia.

GRUŹLICA TOCZNIOWA- rozległe owrzodzenia ze skłonnością do bliznowacenia, na wardze dolnej, pliczkach, podniebieniu twardym, języku

Leczenie – antybiotykoterapia

BRODAWCZAKOWATOŚĆ KWITNĄCA JAMY USTNEJ = RAK BRODAWCZAKOWATY

0. mnogie polipowate lub brodawkowate rozrosty błony śluzowej

1. na wardze dolnej, policzkach, języku, podniebieniu

Leczenie - chirurgiczne, bad. histopatologiczne

NOWOTWORY ŁAGODNE I TORBIELE

0. mogą ulec zezłośliwieniu

1. leczenie chirurgiczne, bad. histopatologiczne.

CHOROBY PREDYSPONUJĄCE DO ROZWOJU NOWOTWORÓW

MELANOZA OGRANICZONA

0. ciemne przebarwienia (0,5cm)błony śluzowej o nieregularnych kształtach, głównie na wardze dolnej

Leczenie:

0. zachowawcze (witamina A)

1. chirurgiczne

PRZEWLEKŁE ZWŁÓKNIENIE BŁONY PODŚLUZOWEJ

0. marmuropodobne zblednięcie śluzówki jamy ustnej

1. zwłóknienie tkanki podśluzowej

2. sztywnienie błony śluzowej

3. głównie ludzie Indochin

ZMIANY BLIZNOWATE I ZANIKOWE (zespół Plummera- Vinsona)

CHOROBY PREDYSPONUJĄCE DO ROZWOJU NOWOTWORÓW

LISZAJ PŁASKI – postać nadżerkowa

0. silny ból

1. grudki, nadżerki

LECZENIE

0. dobra higiena

1. dieta

2. ziołowe płukanki (nie z chlorheksydyną)

3. postacie pęcherzowo- nadżerkowe- preparaty z takrolimusem

4. witaminy: A, B1, B2, B6, PP

5. kortykosterydy-miejscowo i ogólnie

6. laseroterapia biostymulacyjna.

PROFILAKTYKA ONKOLOGICZNA JAMY USTNEJ

Zasady profilaktyki onkologicznej jamy ustnej

KARCINOGENNE CZYNNIKI:

0. palenie tytoniu,

1. zanieczyszczenie atmosfery,

2. pracę zawodową w kontakcie ze smołą, sadzą węglową, benzenem, chromem, azbestem,

3. promienie jonizujące i ultrafioletowe,

4. nieprawidłowe odżywianie,

5. jatrogenne czynniki chemiczne (cytostatyki, leki immunosupresyjne)

6. herbicydy, pestycydy, insektydy,

7. brak higieny życia seksualnego,

8. pasożyty jelitowe,

9. nadużywanie alkoholu,

10. niedobory odpornościowe,

11. zaburzenia genetyczne.

 

Zasady profilaktyki onkologicznej jamy ustnej

PROFILAKTYKA POWINNA OBEJMOWAĆ:

0. wyszkolenie lek.dent. w problematyce wczesnego rozpoznania choroby nowotworowej oraz zapobieganie im przez zwalczanie stanów przednowotworowych i eliminację czynników rakotwórczych,

1. dokładny wywiad, staranne badanie,

2. eliminowanie mechanicznych skutków drażniących (ostre brzegi zębów, protez ruchomych i stałych)

3. leczenie owrzodzeń, odleżyn i stanów zapalnych,

4. częsta kontrola podejrzanych znamion barwnikowych lub ich usuwanie,

5. protezowanie bezzębnych szczęk w celu w celu uniemożliwiania odgryzania i żucia pokarmów dziąsłem wyrostków zębodołowych,

6. wymiana protez zębowych najpóźniej po 3 do 5 latach ich używania,

7. częsta kontrola blizn po wyleczeniu kiły i gruźlicy,

8. dokładne badanie chorych po radioterapii i chemioterapii z powodu nowotworów nawet z innej okolicy ciała,

9. podniesienie świadomości ludzi na temat nowotworów,

10. organizacja okresowych badań stomatologicznych.

Zasady profilaktyki onkologicznej jamy ustnej

ALGORYTM DIAGNOSTYCZNY:

0. wywiad, badanie przedmiotowe, ocena węzłów chłonnych,

1. mikroskopowa weryfikacja tkanek (biopsja) z ogniska i okolic guzów,

2. przy podejrzeniu nowotworu- TK

3. przy naciekaniu szczęki- pantomogram,

4. zmienione węzły chłonne szyi- ultrasonografia szyi i b.a.c. węzłów,

5. RTG klatki piersiowej,

6. podejrzenie przerzutów- USG jamy brzusznej

Techniki pobierania materiału tkankowego
do badania hist-pat i cytologicznego

Materiał tkankowy do badań mikroskopowych uzyskuje się przez:

0. pobranie wycinka tkankowego:

1. ze zmian leżących powierzchownie i łatwo dostępnych

2. nożem lub specjalnymi szczypcami- klinowaty wycinek na granicy zmienionych i niezmienionych tkanek (tak aby znalazło się w nim kilka warstw tkankowych)

3. pobrane tkanki umieszcza się w szczelnie zamkniętym szklanym naczyniu, zalewa 10% wodnym roztworem formaliny

4. zabezpieczony materiał z danymi pacjenta i opisem zmiany przesyłamy do pracowni histopatologicznej

5. punkcja wiertarkowa:

6. z użyciem wiertarki stomatologicznej oraz dryli

7. pobieranie materiału z głębszych warstw tkankowych, z kości, zatok szczękowych, tworów torbielowatych

Techniki pobierania materiału tkankowego
do badania hist-pat i cytologicznego

Materiał tkankowy do badań mikroskopowych uzyskuje się przez:

0. biopsja aspiracyjna cienkoigłowa

1. materiał pobierany przez aspirowanie tłokiem do strzykawki przez wkłutą w głąb zmiany igłę iniekcyjną

2. uzyskanie materiału z głębszych, trudno dostępnych zmian: gruczoły, zmiany śródmięśniowe, śródkostne

3. wymaga niewielkiej ilości materiału

4. wymaga wprawy w pobieraniu

Rozpoznanie choroby nowotworowej stawia się na podstawie:

0. wywiadu klinicznego – badania

1. wyniku badania histopatologicznego

2. badań dodatkowych: USG, rtg, badań laboratoryjnych

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ