Chirurgia onkologiczna
Operacje rozpoznawcze - chirurgiczne pobranie tkanki do badania mikroskopowego (operacje diagnostyczne).
Operacje radykalne - usunięcie całości nowotworu.
Operacje przerzutów - dotyczą przerzutów do węzłów chłonnych, pojedynczych przerzutów do mózgu, wątroby, płuc. Są kojarzone z chemio- i radioterapią.
Operacje cytoredukcyjne - mają zmniejszyć masę guza, w celu umożliwienia leczenia napromieniowaniem i chemioterapią (no. Odbytnica, jajnik)
Operacje wytwórcze - odtwarzanie rozległych ubytków ciała, likwidacja trwałych kalectw (rekonstrukcje).
Operacje paliatywne - nakłucia odbarczające, opanowywanie krwotkoków, przywrócenie drożności dróg oddechowych, pokarmowych, moczowych, chirurgia bólu.
Energetyczne następstwa operacji:
- utrata ciepła przez ranę
- rozpad komórek mięśni i negatywny bilans azotowy.
- wzrost zapotrzebowania ustroju na energię niezbędną do pracy narządów..
- zużycie endogennego tłuszczu.
Osobnicze czynniki ryzyka powikłań pooperacyjnych:
- wiek
-choroby współistniejące
- nadwaga
- styl życia, papierosy, stres.
Okres katabolizmu (rozpadu) pooperacyjnego trwa kilka dni, w czasie których:
-utrata 300-500g tłuszczu dziennie
-utrata 300 g mięśni dziennie.
Okres anabolizmu pooperacyjnego (odbudowy) trwa od kilku do kilkunastu tygodni:
-przyrost mięśni 90-150 g dziennie.
-powrót prawidłowych wartości osocza.
Operacyjne czynniki ryzyka powikłań pooperacyjnych:
-ułożenie chorego podczas operacji
-czas trwania operacji
-ból
-narkoza
- unieruchomienie chorego
- wzdęcie jelit
Postępowanie fizjoterapeutyczne przed i pooperacyjne.
Okres przedoperacyjny:
-Zapobieganie obniżonej sprawności fizycznej. Pacjenci onkologiczni unikają ruchu, prowadzą oszczędzający tryb życia.
-Przygotowanie chorego do operacji -> instruktaż, wytłumaczenie czego może spodziewać się pacjent po zabiegu pod względem rehabilitacji (np. ból przy wykonywaniu ruchu w początkowej fazie po operacji, wytłumaczenie choremu celów ćwiczeń, ich potrzeby, przedstawienie powikłań, zachęcenie do współpracy.
-Fizjoterapia zaburzeń czynności układu naczyniowego, oddechowego i ruchu -> nauka odpowiednich ćwiczeń i ich metodyki np. nauka ćwiczeń oddechowych, efektywnego kaszlu, ćwiczeń przeciwzakrzepowych.
Okres pooperacyjny:
-Zapobieganie powikłaniom ze strony głównie układu ruchu, naczyniowego, oddechowego, samoobsługi, czynności dnia codziennego.
-Usuwanie czynnościowych następstw operacji np. unikanie ruchu przez chorego okolicy operowanej a powstawanie przykurczy.
Powikłania płucne/ upośledzenie wentylacji płuc. ->zniesienie lub upośledzenie kaszlu -> zaleganie wydzieliny w oskrzelach -> zmniejszenie drożności oskrzeli -> niedodma -> zapalenie płuc -> ropień płuca.
Metody pobudzania chorego do kaszlu:
-zmiana pozycji
-ćwiczenia oddechowe
- oklepywanie klatki piersiowej
-inhalacje
Przy niedodmie (bezpowietrzność miąższu płucnego spowodowana zamknięciem oskrzela doprowadzającego powietrze do określonego obszaru miąższu płucnego):
-wysoka pozycja złożeniowa
-inhalacje
-ćwiczenia oddechowe (wydech z oporem)
-pozycje drenażowe
-oklepywanie klatki piersiowej
-ćwiczenia skutecznego kaszlu.
Powikłania naczyniowe:
- > zakrzepica żył głębokich: w 50% przebiega bezobjawowo, a najgroźniejszym powikłaniem jest zator tętnicy płucnej (zgon); 40% skrzeplin pochodzi z żył głębokich podudzia. Tylko 30% chorych z zatorem tętnicy płucnej ma objawy obwodowego zakrzepu żylnego.
Metody zapobiegania zakrzepicy żył głębokich:
-bierne:
-ćwiczenia bierne
-elastyczne pończochy
-unieruchomienie kończyny.
-czynne:
-ćwiczenia fizyczne, pionizacja.
-> obrzęk chłonny: zamknięcie powierzchownych naczyń chłonnych wskutek usunięcia naczyń i węzłów chłonnych, opory w układzie żylnym wywołane zmianami bliznowatymi, ograniczenie wykonywania ruchów kończyną.
- I stadium obrzęku - nierozpoznawalne klinicznie, ukryta faza obrzęku.
- II stadium obrzęku - wzrost stężenia białek w przestrzeniach tkankowych co wzmaga ciśnienie koloidoosmotyczne -> rozciągnięcie tkanek i obniżenie ich napięcia.
- III stadium obrzęku - dalsze utrzymywanie się obrzęku prowadzi do zwłóknienia i nieodwracalnego obrzęku.
- IV stadium obrzęku - słoniowacizna kończyny.
Metody likwidacji obrzęku chłonnego:
-elewacja - wyższe ułożenie tej partii ciała, gdzie węzły usunięte i jest obrzęk.
- ręczny drenaż limfatyczny
-ćwiczenia izometryczne, czynne w odciążeniu i wolne, oddechowe i rozluźniające..
-leczenie kompresyjne, uciskowe.
Powikłania w obrębie narządu ruchu:
- ograniczenie ruchomości w stawach
- osłabienie siły mięśniowej - może być spowodowane przecięciem lub usunięciem mięśni przy operacji, ból pooperacyjny, unieruchomienie lub nieprawidłowe ustawienie w stawie - długotrwałe rozciągnięcie.
Operowany we wczesnym okresie po zabiegu unika wykonywania ruchów w operowanej okolic, co nasila zmiany w późniejszym okresie .
Blizny oraz zwłóknienie tkanek okołostawowych upośledza czynności układu ruchu.