Wybrane zagadnienia

Wybrane zagadnienia

prawa

prawa

Warszawa, 13 października 2010 r.

Warszawa, 13 października 2010 r.

Zagadnienia tematyczne

Zagadnienia tematyczne

1.

1.

Źródła prawa, procedura tworzenia

Źródła prawa, procedura tworzenia

prawa, trójpodział władzy, władza

prawa, trójpodział władzy, władza

sądownicza

sądownicza

2.

2.

Prawa człowieka w konstytucji i prawie

Prawa człowieka w konstytucji i prawie

międzynarodowym, z uwzględnieniem

międzynarodowym, z uwzględnieniem

praw dziecka i osób niepełnosprawnych

praw dziecka i osób niepełnosprawnych

3.

3.

Zdolność do czynności prawnych osoby

Zdolność do czynności prawnych osoby

fizycznej a ubezwłasnowolnienie

fizycznej a ubezwłasnowolnienie

4.

4.

Prawo wobec osób niepełnosprawnych

Prawo wobec osób niepełnosprawnych

5.

5.

Prawa autorskie – odpowiedzialność

Prawa autorskie – odpowiedzialność

karna, cywilna i dyscyplinarna za plagiat

karna, cywilna i dyscyplinarna za plagiat

Pojęcie prawa i normy

Pojęcie prawa i normy

prawnej

prawnej



Prawo = system norm ustanowionych przez

Prawo = system norm ustanowionych przez

organy władzy publicznej

organy władzy publicznej



Norma prawna = zakaz albo nakaz

Norma prawna = zakaz albo nakaz

określonego postępowania

określonego postępowania



Aby dana norma obowiązywała musi:

Aby dana norma obowiązywała musi:



Być wydana przez odpowiedni organ z

Być wydana przez odpowiedni organ z

zachowaniem odpowiedniej procedury

zachowaniem odpowiedniej procedury



Być zgodna z normami wyższego rzędu –

Być zgodna z normami wyższego rzędu –

weryfikacja przez Trybunał Konstytucyjny

weryfikacja przez Trybunał Konstytucyjny



Akty normatywne są generalne i abstrakcyjne

Akty normatywne są generalne i abstrakcyjne

– akty stosowania prawa (wyroki, decyzje

– akty stosowania prawa (wyroki, decyzje

administracyjne) są konkretne i indywidualne

administracyjne) są konkretne i indywidualne

Hierarchia aktów prawnych

Hierarchia aktów prawnych



Konstytucja

Konstytucja



Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią

Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią

zgodą wyrażoną w ustawie

zgodą wyrażoną w ustawie



Ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe

Ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe



Rozporządzenia

Rozporządzenia



Akty prawa miejscowego

Akty prawa miejscowego



Akty prawa wewnętrznego danych organów i instytucji

Akty prawa wewnętrznego danych organów i instytucji

– nie stanowią prawa dla ogółu obywateli, nie mogą

– nie stanowią prawa dla ogółu obywateli, nie mogą

stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, są

stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, są

wiążące w hierarchii danej instytucji

wiążące w hierarchii danej instytucji



Zarządzenia – tylko na podstawie upoważnienia ustawowego

Zarządzenia – tylko na podstawie upoważnienia ustawowego



Uchwały

Uchwały



Postanowienia

Postanowienia



Wytyczne

Wytyczne



Instrukcje

Instrukcje

Ustawa

Ustawa



Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi,

Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi,

Prezydentowi, Radzie Ministrów, grupie 100 tyś. obywateli

Prezydentowi, Radzie Ministrów, grupie 100 tyś. obywateli

mających bierne prawo wyborcze

mających bierne prawo wyborcze



Projekt rozpatruje się w trzech czytaniach, poprawki mogą

Projekt rozpatruje się w trzech czytaniach, poprawki mogą

wnosić: wnioskodawca projektu, posłowie, Rada Ministrów,

wnosić: wnioskodawca projektu, posłowie, Rada Ministrów,

projekt może być opracowywany w komisji

projekt może być opracowywany w komisji



Ustawę przyjmuje się zwykłą większością głosów w obecności

Ustawę przyjmuje się zwykłą większością głosów w obecności

co najmniej połowy posłów

co najmniej połowy posłów



Uchwaloną ustawę przekazuje się do Senatu

Uchwaloną ustawę przekazuje się do Senatu



Senat ma 30 dni na: przyjęcie jej bez zmian, uchwalenie

Senat ma 30 dni na: przyjęcie jej bez zmian, uchwalenie

poprawek, odrzucenie w całości – jeśli w ciągu 30 dni nic nie

poprawek, odrzucenie w całości – jeśli w ciągu 30 dni nic nie

zrobi, ustawę uważa się za przyjętą

zrobi, ustawę uważa się za przyjętą



Jeśli Senat zaproponował poprawki, albo odrzucił ustawę,

Jeśli Senat zaproponował poprawki, albo odrzucił ustawę,

wraca ona do Sejmu – ten uchwałę Senatu może odrzucić

wraca ona do Sejmu – ten uchwałę Senatu może odrzucić

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej

połowy ustawowej liczny posłów, inaczej uchwałę (poprawkę

połowy ustawowej liczny posłów, inaczej uchwałę (poprawkę

lub odrzucenie) Senatu uważa się za przyjętą

lub odrzucenie) Senatu uważa się za przyjętą

Ustawa

Ustawa



Następnie ustawę przedstawia się Prezydentowi do podpisu – ma

Następnie ustawę przedstawia się Prezydentowi do podpisu – ma

na to 21 dni, może w tym czasie wystąpić do Trybunału

na to 21 dni, może w tym czasie wystąpić do Trybunału

Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z

Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z

Konstytucją, nie może odmówić jej podpisania, jeśli Trybunał

Konstytucją, nie może odmówić jej podpisania, jeśli Trybunał

stwierdzi zgodność, jeśli jednak Trybunał stwierdził jej

stwierdzi zgodność, jeśli jednak Trybunał stwierdził jej

niezgodność z Konstytucją, prezydent odmawia jej podpisania

niezgodność z Konstytucją, prezydent odmawia jej podpisania



Jeśli Prezydent nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału, może z

Jeśli Prezydent nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału, może z

umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do

umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do

ponownego rozpatrzenia

ponownego rozpatrzenia



Sejm może przyjąć ustawę ponownie w tym samym brzmieniu

Sejm może przyjąć ustawę ponownie w tym samym brzmieniu

większością 3/5 w obecności co najmniej połowy posłów; w takim

większością 3/5 w obecności co najmniej połowy posłów; w takim

wypadku Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę, nie może jej

wypadku Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę, nie może jej

skierować do Trybunału

skierować do Trybunału



Po podpisaniu Prezydent zarządza ogłoszenie ustawy w Dzienniku

Po podpisaniu Prezydent zarządza ogłoszenie ustawy w Dzienniku

Ustaw – ogłoszenie w Dz. U. jest warunkiem wejścia w życie

Ustaw – ogłoszenie w Dz. U. jest warunkiem wejścia w życie

Ratyfikowane umowy

Ratyfikowane umowy

międzynarodowe

międzynarodowe



Umowa międzynarodowa najpierw jest podpisywana (przez organ

Umowa międzynarodowa najpierw jest podpisywana (przez organ

wskazany w umowie), co nie znaczy, że obowiązuje w porządku

wskazany w umowie), co nie znaczy, że obowiązuje w porządku

krajowym

krajowym



Ratyfikuje ją Prezydent RP i ogłasza w Dz. U., wtedy dopiero

Ratyfikuje ją Prezydent RP i ogłasza w Dz. U., wtedy dopiero

wchodzi w życie i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej

wchodzi w życie i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej

stosowanie wymaga wprowadzenia ustawy

stosowanie wymaga wprowadzenia ustawy



Ratyfikacja umowy międzynarodowej wymaga zgody wyrażonej w

Ratyfikacja umowy międzynarodowej wymaga zgody wyrażonej w

ustawie, jeśli dotyczy ona:

ustawie, jeśli dotyczy ona:



Pokoju, sojuszy, układów politycznych i wojskowych

Pokoju, sojuszy, układów politycznych i wojskowych



Wolności, praw i obowiązków obywatelskich wynikających z

Wolności, praw i obowiązków obywatelskich wynikających z

Konstytucji

Konstytucji



Członkowstwa RP w organizacji międzynarodowej

Członkowstwa RP w organizacji międzynarodowej



Znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

Znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym



Spraw uregulowanych w ustawie lub do których Konstytucja

Spraw uregulowanych w ustawie lub do których Konstytucja

wymaga ustawy

wymaga ustawy



Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą

Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą

wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawami, jeśli są z

wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawami, jeśli są z

nią sprzeczne

nią sprzeczne



O zamiarze przedłożenia Prezydentowi do ratyfikacji umów

O zamiarze przedłożenia Prezydentowi do ratyfikacji umów

międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody

międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody

wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.

wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.

Ratyfikowane umowy

Ratyfikowane umowy

międzynarodowe

międzynarodowe



Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy

Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy

międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej

międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej

lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów

lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów

władzy państwowej w niektórych sprawach.

władzy państwowej w niektórych sprawach.



Ustawa, wyrażająca zgodę na ratyfikację takiej umowy

Ustawa, wyrażająca zgodę na ratyfikację takiej umowy

międzynarodowej, jest uchwalana przez:

międzynarodowej, jest uchwalana przez:



Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy

Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy

ustawowej liczby posłów oraz

ustawowej liczby posłów oraz



Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy

Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy

ustawowej liczby senatorów.

ustawowej liczby senatorów.



Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być

Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być

uchwalone w referendum ogólnokrajowym

uchwalone w referendum ogólnokrajowym



Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację

Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację

podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co

podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co

najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

najmniej połowy ustawowej liczby posłów.



Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą

Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą

Polską umowy konstytuującej organizację

Polską umowy konstytuującej organizację

międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest

międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest

stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w

stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w

przypadku kolizji z ustawami.

przypadku kolizji z ustawami.

Prawo Unii Europejskiej

Prawo Unii Europejskiej

T r a k t a t y

( p r a w o p i e r w o t n e )

R o z p o r z ą d z e n i a

( p r a w o w t ó r n e

b e z w z g l ę d n i e o b o w i ą z u j ą c e )

D y r e k t y w y

( p r a w o w t ó r n e

z o b o w i ą z k i e m d o s t o s o w a n i a

p r a w a k r a j o w e g o d o d y r e k t y w y )

D e c y z j e

( p r a w o w t ó r n e

b e z w z g l e d n i e o b o w i ą z u j ą c e

k o n k r e t n y c h a d r e s a t ó w )

R e z o l u c j e , S t a n o w i s k a , O p i n i e ,

Z a l e c e n i a , R e k o m e n d a c j e , K o m e n t a r z e

S t r a t e g i e , W y t y c z n e , D e c y z j e R a m o w e , i t p

( p r a w o w t ó r n e n i e w i ą ż ą c e )

Rozporządzenia

Rozporządzenia



Wydawane są przez organy wskazane w

Wydawane są przez organy wskazane w

Konstytucji:

Konstytucji:



Prezydent

Prezydent



Rada Ministrów

Rada Ministrów



Ministrowie

Ministrowie



Na podstawie upoważnienia zawartego w

Na podstawie upoważnienia zawartego w

ustawie i w celu jego wykonania

ustawie i w celu jego wykonania



Upoważnienie określa organ właściwy

Upoważnienie określa organ właściwy



Organ upoważniony nie może przekazać swoich

Organ upoważniony nie może przekazać swoich

kompetencji

kompetencji



Zakres spraw przekazanych do uregulowania

Zakres spraw przekazanych do uregulowania



Wytyczne dotyczące treści aktu

Wytyczne dotyczące treści aktu

Trójpodział władzy

Trójpodział władzy

1.

1.

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza

Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej

Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej

sprawują Sejm i Senat – stanowią prawo.

sprawują Sejm i Senat – stanowią prawo.

Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady

Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady

Ministrów w zakresie określonym przepisami

Ministrów w zakresie określonym przepisami

Konstytucji i ustaw.

Konstytucji i ustaw.

2.

2.

Władza wykonawcza

Władza wykonawcza



Prezydent RP

Prezydent RP



Premier i Rada Ministrów

Premier i Rada Ministrów



Organy terenowej administracji publicznej –

Organy terenowej administracji publicznej –

wojewodowie

wojewodowie

3.

3.

Władza sądownicza

Władza sądownicza



Sąd Najwyższy i sądy powszechne

Sąd Najwyższy i sądy powszechne



Sądy wojskowe

Sądy wojskowe



Trybunały – stanu i konstytucyjny

Trybunały – stanu i konstytucyjny



Prokuratura i organy ścigania

Prokuratura i organy ścigania

Zasady wymiaru

Zasady wymiaru

sprawiedliwości

sprawiedliwości



Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości – wyroki wydawać

Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości – wyroki wydawać

mogą tylko sądy (wyjątek – mandat za wykroczenie), pozbawiać

mogą tylko sądy (wyjątek – mandat za wykroczenie), pozbawiać

wolności mogą tylko sądy

wolności mogą tylko sądy



Zasada niezależności sądownictwa – wyjątek – prawo łaski

Zasada niezależności sądownictwa – wyjątek – prawo łaski

Prezydenta

Prezydenta



Zasada niezawisłości sędziów – wobec stron i innych organów

Zasada niezawisłości sędziów – wobec stron i innych organów

władzy

władzy

:

:



Podległość tylko Konstytucji i ustawom/aktom międzynarodowym

Podległość tylko Konstytucji i ustawom/aktom międzynarodowym

wyższego lub równego rzędu – prawo skierowania do TK zapytania o

wyższego lub równego rzędu – prawo skierowania do TK zapytania o

zgodność ustawy z Konstytucją

zgodność ustawy z Konstytucją



Powołanie na czas nieoznaczony przez Prezydenta na wniosek

Powołanie na czas nieoznaczony przez Prezydenta na wniosek

Krajowej Rady Sądownictwa – nieusuwalność sędziów – tylko z

Krajowej Rady Sądownictwa – nieusuwalność sędziów – tylko z

ustawowo określonych wypadkach wyłącznie na mocy orzeczenia

ustawowo określonych wypadkach wyłącznie na mocy orzeczenia

sądu

sądu



Immunitet formalny – ściganie za przestępstwa tylko za zgodą sądu

Immunitet formalny – ściganie za przestępstwa tylko za zgodą sądu

dyscyplinarnego, ściganie za wykroczenia – tylko dyscyplinarne

dyscyplinarnego, ściganie za wykroczenia – tylko dyscyplinarne



Zakaz przynależności do partii politycznych, sprawowania mandatu

Zakaz przynależności do partii politycznych, sprawowania mandatu

parlamentarnego oraz powołania na stanowisko w administracji

parlamentarnego oraz powołania na stanowisko w administracji

państwowej

państwowej



Zasada udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru

Zasada udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru

sprawiedliwości

sprawiedliwości



Zasada wieloinstancyjności postępowania

Zasada wieloinstancyjności postępowania

Sądy powszechne

Sądy powszechne

Sąd Najwyższy

(kasacyjny)

Sąd Apelacyjny

(odwoławczy

II instancja)

Sąd Okręgowy

(odwoławczy

II instancja)

Sąd Okręgowy

(I instancja)

Sąd Rejonowy

(I instancja)

Cywilny

Karny

Rodzinny, opiekuńczy

i nieletnich

Grodzki

Pracy

Gospodarczy

Ksiąg wieczystych

Rejestrowy (KRS)

Cywilny i rodzinny

Karny

Gospodarczy

Pracy i ubezpieczeń

społecznych

Sądownictwo administracyjne

Sądownictwo administracyjne

Naczelny

Sąd Administracyjny

Administracyjny

Sąd Wojewódzki

Izba Finansowa

Izba Gospodarcza

Izba

Ogólnoadministracyjna

Organ władzy państwowej

(odwoławczy – III instancja)

Samorządowe Kolegia

Odwoławcze

(II instancja)

Organ władzy państwowej

(odwoławczy II instancja)

Organ władzy

Samorządowej

(organ I instancji)

Organ władzy państwowej

lub samorządowej w ramach

zadań zleconych (organ I instancji)

Postępowanie przed sądem

Postępowanie przed sądem



Postępowanie cywilne – KPC

Postępowanie cywilne – KPC



Postępowanie procesowe – pozew, powód, pozwany, pełnomocnik,

Postępowanie procesowe – pozew, powód, pozwany, pełnomocnik,

wartość przedmiotu sporu, wyrok, apelacja, ew. kasacja

wartość przedmiotu sporu, wyrok, apelacja, ew. kasacja



Koszty postępowania – wniosek o zwolnienie z kosztów, postanowienie,

Koszty postępowania – wniosek o zwolnienie z kosztów, postanowienie,

zażalenie

zażalenie



Postępowanie nieprocesowe – wniosek, wnioskodawca, uczestnik

Postępowanie nieprocesowe – wniosek, wnioskodawca, uczestnik

postępowania, pełnomocnik, postanowienie, apelacja, ew. kasacja

postępowania, pełnomocnik, postanowienie, apelacja, ew. kasacja



Postępowanie egzekucyjne – komornik, skarga na czynności

Postępowanie egzekucyjne – komornik, skarga na czynności

komornika, powództwo przeciwegzekucyjne

komornika, powództwo przeciwegzekucyjne



Postępowanie karne – KPK

Postępowanie karne – KPK



Postępowanie przygotowawcze – policja, prokurator, pokrzywdzony,

Postępowanie przygotowawcze – policja, prokurator, pokrzywdzony,

podejrzany, obrońca, postanowienie, zażalenie, umorzenie

podejrzany, obrońca, postanowienie, zażalenie, umorzenie



Postępowanie przed sądem karnym - akt oskarżenia, oskarżony,

Postępowanie przed sądem karnym - akt oskarżenia, oskarżony,

obrońca, oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel

obrońca, oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel

prywatny, pełnomocnik, wyrok, apelacja, kasacja

prywatny, pełnomocnik, wyrok, apelacja, kasacja



Postępowanie w sprawach wykroczeń – policja, izba skarbowa, straż

Postępowanie w sprawach wykroczeń – policja, izba skarbowa, straż

lasów państwowych, straż graniczna, straż miejska, mandat,

lasów państwowych, straż graniczna, straż miejska, mandat,

wniosek o ukaranie, obwiniony, wyrok, apelacja

wniosek o ukaranie, obwiniony, wyrok, apelacja



Postępowanie administracyjne – KPA

Postępowanie administracyjne – KPA



Strona postępowania, decyzja organu administracyjnego,

Strona postępowania, decyzja organu administracyjnego,

pełnomocnik, odwołanie, skarga do sądu administracyjnego

pełnomocnik, odwołanie, skarga do sądu administracyjnego

Do następnego spotkania!

Do następnego spotkania!