Prosencephalon

Prosencephalon

Mesencephalon (Midbrain)

Mesencephalon (Midbrain)

Rhombencephalon

Rhombencephalon

Telencephalon

Telencephalon

Mesencephalon (Midbrain)

Mesencephalon (Midbrain)

Myelencephalon

Myelencephalon

Diencephalon

Diencephalon

Metencephalon

Metencephalon

Telencephalo

Telencephalo

n

n

Midbrain

Midbrain

Medulla oblongata

Medulla oblongata

Diencephalon

Diencephalon

Cerebellum +

Cerebellum +

Pons

Pons

Kora (cortex)

1. Kora jednorodna – sześć warstw

Kora nowa (neocortex; 90%)– sześć warstw

2. Kora niejednorodne – trzy warstwy

Kora stara (archicortex) – hipokamp i zakręt zębaty
Kora dawna (peleocortex) – kora węchowa

Warstwy kory nowej
1. Drobinowa
2. Ziarnista zewnętrzna
3. Piramidowa zewnętrzna
4. Ziarnista wewnętrzna
5. Piramidowa wewnętrzna
6. Komórek wielokształtnych

Pola czuciowe kory mózgu
1. Pierwszorzędowa kora czuciowa (pola 1-3)

- → jądra brzusznego tylnego wzgórza
- ← droga korowo-rdzeniowa
- organizacja somatotopowa

Uszkodzenie:
- Niedoczulica – niemożność rozpoznawania dotykiem

przedmiotów

- Astatognozja – niemożność określenia położenia kończyn

w przestrzeni

Pola czuciowe kory mózgu
2. Drugorzędowa kora czuciowa (wzdłuż bruzdy bocznej)
3. Kora asocjacyjna (kojarzeniowa kora czuciowa)

– płacik ciemieniowy górny oraz pola 5 i 7

- → pola 3, 1 i 2 (pole 5)
- → pola 19 (pole 7)

Uszkodzenia płacika ciemieniowego górnego

- przeciwstronne zniesienia dyskryminacji czuciowe

- stereognozja – zdolność do

rozróżniania kształtów)

- statognozja – zaburzenie rozpoznawania ciała w

przestrzeni

Pola czuciowe kory mózgu
3. Kora asocjacyjna (kojarzeniowa kora czuciowa) - zakręt

nadbrzeżny (pole 40)
- łączy informację czuciowe, wzrokowe i słuchowe

Uszkodzenie:
- apraksja ideokinetyczna (wyobrażeniowo-ruchowa) –

niemożność wykonania skomplikowanych czynności
ruchowych

- apraksja ideatoryjna (wyobrażeniowa) – niemożność

zademonstrowania użycia przedmiotu

- aprakcja tworzowa – niemożność wykonywania ruchów

twarzy na polecenie

- afazja wysepkowa – nieprawidłowe powtarzanie

usłyszanej wypowiedzi

Apraksja – zaburzenie ruchu dowolnego, niemożność wykonania celowego
ruchu
Afazja – osłabienie zdolności/niemożność komunikowania się za pomocą mowy
lub pisma

Pola czuciowe kory mózgu
4. Pierwszorzędowa kora wzrokowa (pole 17)

- → ciało kolankowate boczne

Uszkodzenia:

ubytki w polu widzenia (niedowidzenie połowicze
jednoimiennego, po stronie przeciwnej do uszkodzenia)

Pola czuciowe kory mózgu
5. Kora drugo- i trzeciorzędowa (pole 18,19)
Uszkodzenie:

- halucynacje wzrokowe

Pola czuciowe kory mózgu
6. Asocjacyjna kora wzrokowa (pola 39) – zakręt

kątowy
- → pole 18 i 19

Uszkodzenia:

nidowidzenie połowicze jednoimienne po stronie
przeciwnej lub niedowidzenie kwadrantowe dolne
Zespół Gerstmanna
- niemoznośc rozróżniania strony prawej i lewej
- agnozja palców- niemożność rozpoznawania i
nazywania palców
- agrafia niemożność pisania z zachowana
możliwością kopiowania
- dyskalkulia – zaburzenia zdolności liczenia

Pola czuciowe kory mózgu
7. Pierwszorzędowa kora słuchowa (pola 41, 42)

- → ciało kolankowate przyśrodkowe

Uszkodzenie:

częściowa głuchota

Pola czuciowe kory mózgu
8. Asocjacyjna kora słuchowa (pole 22) –tylna część

zakrętu skroniowego górnego (ośrodek czuciowy mowy
Wernickego
- → ciało kolankowate przyśrodkowe

Uszkodzenie w półkuli dominującej
- afazja czuciowa Wernickego - trudności w zrozumieniu

języka mówionego

- niemożność rozpoznawania akcentów i rytmu mowy

Pola czuciowe kory mózgu
9. Kora smakowa (pole 43) – wieczko ciemieniowe i

kora okołowyspowa
- → jadro brzuszno-tylno przyśrodkowe wzgórza

Uszkodzenie:

agustia – zaburzenie smaku (jeżeli obustronnie)

Pola czuciowe kory mózgu
10. Kora przedsionkowa (pole 2) – zakręt zaśrodkowy

- → jadro brzuszno-tylno dolne i boczne wzgórz

Pola ruchowe kory mózgu
1. Pierwszorzędowa kora ruchowa (pole 4)

Uszkodzenie:
uszkodzenie neuronu ośrodkowego po stronie
przeciwnej

Pola ruchowe kory mózgu
2. Kora przedruchowa (pole 6)

- ← droga korowo-rdzeniowa
- reguluje napięcie mięsni proksymalnych i
osiowych

Uszkodzenie

aprakcja współczulna – apraksja ruchowa w lewej
dłoni

Pola ruchowe kory mózgu
3. Dodatkowa kora ruchowa (pole 6) do przodu od płacika

okołośrodkowego
- ← droga korowo-rdzeniowa
- odgrywa rolę w planowaniu ruchów złożonych

Uszkodzenie:
- przejściowe zaburzenie mowy lub afazję
- obustronne uszkodzenie powoduje zwiększenie napięcia

mięśni zginaczy bez ich porażenia

Afazja – osłabienie zdolności/niemożność komunikowania się za pomocą
mowy lub pisma

Pola ruchowe kory mózgu
4. Korowy ośrodek skojarzonego spojrzenia w bok (pole 8)

tylna część zakrętu czołowego środkowego
- ← droga korowo-opuszkowa do ośrodków w moście

Uszkodzenie:

skojarzone zbaczanie gałek ocznych w stronę ogniska
chorobowego

Pola wyższej czynności nerwowej kory mózgu
1. Korowa przedczołowa (pole 9-12)

- → jądro przyśrodkwo-grzbietowe wzgórza

Uszkodzenie: Zespół płata czołowego (Phineasa-Gage’a)

- niewłaściwe zachowanie
- trudności w przystosowaniu się
- utrata inicjatywy
- występowanie odruchu ssania, poszukiwania i
chwytania

- apraksja chodu – trudności w chodzeniu i staniu
- nietrzymanie moczu
- abulia – utrata zdolności do działania zależnego od woli
- mutyzm akinetyczny – stan zbliżony do śpiączki tzw.
połśpiączka

Pola wyższej czynności nerwowej kory mózgu
2. Pola ruchowe mowy Broki (pole 44, 45) – tylna część

zakrętu czołowego dolnego
↔ pole czuciowe mowy Wernickego (22) - pęczek
łukowaty

Uszkodzenie:
- afazja ruchowa Broki – pacjent mówi wolno, z wysiłkiem

ale rozumie mowę i język pisany

- niedowład mięśni dolnej części twarzy i kończyny górnej

po stronie przeciwnej

- apraksja współczulna – niemożność pisania nieporażoną

ręką

Pola wyższej czynności nerwowej kory mózgu
3. Pola czuciowe mowy Wernickego (pole 22) – tylna cześć

zakrętu skroniowego górnego
↔ pole ruchowe mowy Broki (44, 45) - pęczek łukowaty

Uszkodzenie:
- afazja czuciowa Wernikego – słabe rozumienie mowy,

pacjent mówi szybciej niż normalnie ale ma problemy ze
znalezieniem odpowiednich słów aczkolwiek osoba nie
jest świadoma swojej choroby

Pola wyższej czynności nerwowej kory mózgu
4. Pęczek łukowaty (pole 22) – położony jest poniżej zakrętu

nadbrzeżnego (pole 40) i wieczka czołowo-ciemieniowego
pole ruchowe mowy Broki (44, 45) ↔ pole czuciowe
Wernikego

Uszkodzenie:
- afazja wysepkowa – trudności z powtórzeniem usłyszanej

wypowiedzi

- afazja płynna – złe powtarzanie wypowiedzi
- parafazja – podstawienie niewłaściwych słów w miejsce

prawidłowych

- afazja nominatywna lub pamięciowa (anomia) -

upośledzenie

nazywania przedmiotów

Pola wyższej czynności nerwowej kory mózgu
5. Ciała modzelowate

łączy obie półkule ale bez włókien spoidłowych z okolic
ruchowych i czuciowych ręki oraz kory prążkowej

Uszkodzenie:

połowicza lewostronna dysleksja

Układ limbiczny

-

anatomiczne podłoże odpowiedzialne za wzorce
zachowań i stanów emocjonalnych

-

odpowiedzialny z uczucia, łaknienie, podejmowanie
walki, ucieczki i działań złożonych

-

← podwzgórze (ośrodki autonomiczne)

Ośrodki i połączenia układu limbicznego (cd)
1. Kora oczodołowo-czołowa (powonienie)

↔ jądro przyśrodkowe grzbietowe wzgórza, pole
przegrodowe i podwzgórze (pęczek przyśrodkowy
przodomózgowia)

2. Jądro przyśrodkowe grzbietowe wzgórza (zahamowanie

emocjonalne i pamięć)
↔ kora oczodołowo-czołowa, przedczołowa oraz
podwzgórze

3. Jądro przednie wzgórza

↔ jądro suteczkowate
← kora obręczy

4. Pole przegrodowe

- zakręt przykrańcowy i pole podspoidłowe, jądra
przegrody
↔ jądro zespół hipokampa (sklepienie)
↔ jądro podwzgórze (pęczek przyśrodkowy
przodomózgowia)
↔ uzdeczki (prążek rdzenny wzgórza)

5. Płat limbiczny

- pole podspoidlowe, zakręt przykrańcowy i obręczy,
zakręt przyhipokampowy z hakiem, zespół jądra
migdałowatego

Ośrodki i polaczenia układu limbicznego
5a. Zespół hipokampa (uczenie, pamięć, reakcja na zmiany

otoczenia)
- zakręt zębaty, hipokamp, podkladka
↔ pole przegrodowe, jadra suteczkowate, kora
śródwęchowa (p. 28)
→ kora kojarzeniowa mózgu (19, 22, 7), jądra przednie
wzgórze
Uszkodzenie:
- niski próg aktywności padaczkowej
- zaburzenie pamięci i uczenia się

6. Ciało migdałowate (łaknienie, agresja)

→ opuszka i kora węchowa, podwzgórze
← kora kojarzeniowa, podwzgórze, pień mózgu i rdzeń
kręgowy
Uszkodzenie:
- łagodność, utrata poczucia strachu
- nadpobudliwość seksualna
- żarłoczność
- ślepota psychiczna (agnozji wzrokowej – niemożność
rozpoznawania obiektu za pomocą wzroku)

7. Podwzgórze

↔ pień mózgu i rdzeń kręgowy

8. Jądra limbiczne śródmózgowia

- pole brzuszne nakrywki ↔ pozostałe struktury układu
limbicznego
- miejsce sinawe ↔ pozostałe struktury układu
limbicznego

Obręcz

Uszkodzenie
- akineza – bezruch lub utrata zdolności do wykonywania
ruchów
- mutyzm – stan zbliżony do śpiączki tzw. połśpiączka
- apatia – obniżenie nastroju
- analgezja – niewrażliwość na ból

Przednia część płata skroniowego (ciało migdalowate +

hipokamp)
Uszkodzenie obustronne (zespół Kluver-Bucy’ego)
- ślepota psychiczna (agnozji wzrokowej – niemożność
rozpoznawania obiektu za pomocą wzroku)
- żarłoczność
- potulność
- nadmierna aktywność seksualna

Ciała suteczkowate i jądra przyśrodkowe grzbietowe

wzgórza
Uszkodzenie
Zespół Korsakowa (anamnestyczno-konfabulacyjny)

- amnezja – zaburzenia pamięci
- konfabulacje
- dezorientacja skroniowa – brak orientacji miejsca,

czasu i

przestrzeni