Opieka nad dzieckiem z

chorobami układu nerwowego

Pielęgniarstwo
pediatryczne

Choroby układu nerwowego

Padaczka - Epilepsja
Mózgowe porażenie dziecięce – Paralisis

cerebralis infantum

Wady wrodzone cewy nerwowej
Wodogłowie
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych –

Meningitis cerebrospinalis

Diagnostyka

Badania:



wywiad i badanie fizykalne



Badania krwi – morfologia, elektrolity



Badania bakteriologiczne



Punkcja lędźwiowa



EEG, TK głowy, MRI, RTG czaszki, USG



konsultacja okulistyczna,



konsultacja psychologiczna

Leczenie

Padaczka: leki przeciwdrgawkowe
Wodogłowie: leczenie chirurgiczne – założenie zastawki

drenującej nadmiar płynu mózgowo-rdzeniowego z
komór mózgu do przestrzeni pozaczaszkowej.

Mózgowe porażenie dziecięce: rehabilitacja
Rozszczep kręgosłupa: leczenie chirurgiczne, rehabilitacja
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: antybiotyki, leki

przeciwgorączkowe,

Padaczka

Definicja w/g WHO
Padaczką określa się przewlekłe zaburzenia czynności

mózgu o różnej etiologii i cechuje się nawracającymi
napadami (ruchowymi, czuciowymi,
psychosensorycznymi), będącymi następstwem
nadmiernego napadowego wyładowania czynności
bioelektrycznej komórek nerwowych mózgu.

Klasyfikacja napadów

padaczkowych wg MLP z 1981r.

1. Napady częściowe

a)

Napady częściowe proste (świadomość niezaburzona)



z objawami ruchowymi (twarz, szyja, kończyny)



z objawami somatosensorycznymi



z objawami autonomicznymi



z objawami psychicznymi

b) Napady częściowe złożone (świadomość zaburzona)
c)

Napady częściowe wtórnie uogólniające się

2. Napady uogólnione (symetryczne, obustronne niepoprzedzone

objawami lokalnymi)

a)

Napady nieświadomości

b)

Napady atoniczne i miokloniczne

c)

Napady toniczne i toniczno-kloniczne

d)

Zespół Westa

3. Napady niesklasyfikowane

Wady wrodzone cewy nerwowej

Typy wad:

1.

Bezmózgowie

2.

Przepuklina mózgowa

3. Rozszczep kręgosłupa
Odmiany rozszczepu kręgosłupa:



Zamknięty rozszczep kręgosłupa,



Rozszczep kręgosłupa z przepukliną oponowo-rdzeniową

Objawy

rozszczepu zależą od lokalizacji wady i ilości

uszkodzonych nerwów:



Ubytki czucia i upośledzenie funkcji ruchowych



Częściowe porażenie kończyn dolnych



Utrata kontroli nad procesami wydalania



Zaburzenia postawy ciała

Wodogłowie

Wodogłowie to powiększenie zawartości jamy czaszki

spowodowane retencją płynu mózgowo-rdzeniowego w
układzie komorowym mózgu

.

Objawy:



Wzrost obwodu głowy



Zaburzenia świadomości



Spastyczność kończyn dolnych



Drgawki



Zaburzenia karmienia i odżywiania



Zaburzenia krążeniowo – oddechowe

Mózgowe porażenie dziecięce

M.P.D. (wg Michałowicza) jest to zespół nie postępujących

zaburzeń czynności ośrodkowego neuronu ruchowego,

powstałych z powodu uszkodzenia mózgu, będącego w

okresie rozwoju.

Objawy zależne od typu :



zaburzenia ruchowe (niedowłady, porażenia)



zaburzone (zwiększone lub zmniejszone) napięcie mięśni



zaburzenia rozwoju ruchowego i postawy ciała



zaburzenia rozwoju umysłowego



zaburzenia zachowania



napady drgawek padaczkowych



zaburzenia mowy



uszkodzenia wzroku i słuchu

Zapalenie opon mózgowo-

rdzeniowych

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to zakażenie o.u.n.
Etiologia: zakażenie wirusowe lub bakteryjne
Objawy:



Wysoka gorączka



Silne bóle głowy, wymioty, światłowstręt, niepokój,
senność,



Wzmożona pobudliwość, drgawki, sztywność karku



Niemowlęta – napięte, tętniące ciemiączko



Wysypka wybroczynowa na skórze (meningokoki)



Objawy oponowe

Diagnozy pielęgniarskie

I Podwyższona temperatura ciała
II Ryzyko niedoboru płynów
III Zaburzony wzorzec snu
IV Niepokój
V Opóźnienie wzrostu i rozwoju
VI Ryzyko urazu i uszkodzenia ciała
VII Ryzyko zakażenia
VIII Zaburzenia lub upośledzenie sprawności fizycznej
IX Ból
X Nieprawidłowy stan odżywienia organizmu
XI Nadmierna ilość płynu mózgowo rdzeniowego
XII Zaburzony proces myślenia
XIII Niedostateczna wiedza
XIV Niewydolność oddechowa
XV Zaburzone radzenie sobie rodziny z chorobą
XVI Zaparcia lub nietrzymanie kału
XVII Zaburzenia w oddawaniu moczu
XVIII Zaburzone spostrzeganie własnej osoby

Diagnoza pielęgniarska III

Zaburzony wzorzec snu
Przyczyny: zaburzenia neurologiczne, zmiany środowiskowe

Cechy charakterystyczne:



Zakłócenia snu, bezsenność, koszmary senne



Rozdrażnienie, zmęczenie, osłabienie, apatia



Hospitalizacja, samotność, brak prywatności, negatywne
bodźce

Cel opieki:
Dziecko będzie zdolne do normalnego snu

Diagnoza pielęgniarska III -

plan



Ocena wzorca snu i jego zaburzenia,



Ocena stopnia zmęczenia, rozdrażnienia, bezsenności,

osłabienia, ziewanie



Ocena innych dolegliwości zaburzających sen (ból,

duszność, podwyższona temperatura)



Zapewnienie spokoju i komfortu do snu, drzemki



Prawidłowe układanie dziecka do snu w łóżeczku

(bielizna, przykrycie, przytulanka)



Przestrzeganie godzin snu



Unikanie przerywania snu dziecka



Pomoc rodzicom w rozwiązywaniu problemów ze snem

Diagnoza pielęgniarska V i

VIII

Opóźnienie wzrostu i rozwoju
Zaburzenia lub upośledzenie sprawności fizycznej (ruchowej)

Przyczyny: skutki zaburzeń neurologicznych i lub niepełnosprawności

Cechy charakterystyczne:



Niedowłady, porażenia (wiotkie, spastyczne)



Niezdolność do wykonywania samodzielnych, zamierzonych ruchów



Nieprawidłowości w układzie kostno-mięśniowym



Zaburzenia wzrastania



Zaburzenia funkcjonowania ruchowego



Zahamowanie lub trudności w nabywaniu umiejętności ruchowych,

emocjonalnych i społecznych



Zaburzenia zachowania i funkcji intelektualnych

Cel opieki: Dziecko osiąga optymalny poziom rozwoju i sprawności ruchowej

Diagnoza pielęgniarska V i VIII -

plan



Ocena zaburzeń neurologicznych



Ocena stopnia rozwoju fizycznego, psychicznego i

ruchowego dziecka



Ocena zaburzeń funkcji sensorycznych i motorycznych



Zapewnienie dziecku właściwej pozycji (karmienie,

noszenie, zabawa, zabiegi higieniczne, sen)



Wykonywanie masażu i ćwiczeń usprawniających

(biernych i czynnych)



Zapewnienie dziecku zabezpieczenia ortopedycznego



Mobilizowanie dziecka do wykonywania czynności

samoobsługowych i pomoc w próbach ich wykonywania



Nauka posługiwania się przyborami do higieny i

karmienia

Diagnoza pielęgniarska VI

Ryzyko urazu i uszkodzenia ciała
Przyczyny: podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe,
zabieg operacyjny (założenie zastawki), zaburzenia regulacji układu

nerwowego,

Cechy charakterystyczne:



zwiększony obwód głowy



zaburzenia nerwowo-mięśniowe



zaburzenia czuciowe i widzenia



zaburzenia funkcji życiowych



zaburzenia świadomości i zmiany zachowania



napady drgawkowe z zaburzeniami świadomości, upadki,

niedotlenienie tkanek,



zaburzenia funkcji poznawczych i emocjonalnych



nieprawidłowości w obrębie układu kostno-mięśniowego

Cel opieki: Dziecko nie dozna urazu i uszkodzenia ciała

Diagnoza pielęgniarska VI – plan

1/4

Dziecko z wodogłowiem



Ocena tempa przyrostu obwodu głowy, uwypuklenia
ciemiączka, poszerzenia szwów czaszkowych



Ocena stanu neurologicznego i objawów wzrostu
ciśnienia śródczaszkowego



Ocena wczesnych objawów funkcji życiowych



Układanie głowy dziecka w pozycji półwysokiej



Po zabiegu układanie dziecka na nieoperowanym boku

Diagnoza pielęgniarska VI – plan

2/4

Dziecko z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych



Ocena stanu neurologicznego (zaburzenia
świadomości, drgawki, reakcja na światło, bóle
głowy, zaburzenia widzenia, zmiany zachowania)



Ocena funkcji życiowych (RR, tętno, oddech)



Ułożenie dziecka z lekko uniesioną głową (bez
poduszek)



Zmiana pozycji ciała dziecka co 2 godziny,



Wyeliminowanie zbędnych bodźców (ruchy
gwałtowne, hałas, nadmierne oświetlenie)



Zapewnienie spokoju i odpoczynku

Diagnoza pielęgniarska VI – plan

3/4

Dziecko z drgawkami



Ocena napadu drgawkowego (rodzaj drgawek, części ciała, czas
trwania, nietrzymanie moczu i stolca, stan po napadzie)



Ocena koloru skóry (bladość, zaczerwienienie, sinica)



Ocena oddechu, tętna, drożności dróg oddechowych



Usunięcie niebezpiecznych przedmiotów z otoczenia dziecka



Ułożenie dziecka w pozycji bocznej i zapewnienie lekkiego
oparcia dla głowy, ramion i kończyn (jeżeli są narażone na urazy)



Unikanie prób ograniczania ruchów i wkładania przedmiotów do
jamy ustnej, rozluźnienie ubrań dziecku



Zapewnienie dziecku bezpiecznego otoczenia i opieki po
napadzie



Dokumentowanie napadów drgawkowych

Diagnoza pielęgniarska VI – plan

4/4

Dziecko z rozszczepem kręgosłupa z przepukliną
i dziecko z mózgowym porażeniem dziecięcym



Ocena stanu skóry i błon śluzowych



Ocena zmian na skórze i błon śluzowych



Kąpiele dzieci, higiena bielizny osobistej i pościelowej



Bielizna z włókien naturalnych, luźna



Prawidłowe układanie i sadzanie dziecka



Częsta zmiana ułożenia dziecka w czasie czuwania i snu



Zastosowanie materaca przeciw odleżynowego

Diagnoza pielęgniarska XIII

Niedostateczna wiedza
Przyczyny: brak dostępu do informacji
Cechy charakterystyczne:



Rodzice potrzebują informacji na temat opieki nad

dzieckiem w szpitalu i w domu

Cel opieki: Rodzice uzyskają informacje
Plan działań pielęgniarskich:



Ocena wiedzy na temat choroby lub

niepełnosprawności dziecka



Ocena zainteresowania rodziców opieką nad dzieckiem



Przygotowanie rodziców do obserwacji, pielęgnacji i

usprawniania dziecka

Diagnoza pielęgniarska XVI

Zaparcia lub nietrzymanie kału

Przyczyny: nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowo-

mięśniowego

Cechy charakterystyczne:
Zaparcia – zmniejszona częstość oddawania stolca, masy kałowe

wypełniają jelita, obniżone napięcie zwieracza odbytu

Nietrzymanie kału – stałe wyciekanie lub mimowolne oddawanie

stolca, uszkodzenie ciągłości skóry

Cel opieki: U dziecka ustąpią zaparcia lub zmniejszy się częstość

nietrzymania stolca

Diagnoza pielęgniarska XVI - plan



Ocena wydalania stolca (zaparć – konsystencja, częstość i stopnia
nietrzymania kału)



Ocena występowania jelita neurogennego i możliwości rehabilitacji



Mycie okolicy okołoodbytniczej, stosowanie kremów ochronnych i
zmiana pieluch u starszego dziecka zachęcenie do noszenia
wodoodpornej bielizny



Wprowadzanie programu rehabilitacji - sadzanie dziecka na nocniku
lub sedesie codziennie o tej samej porze i stosowanie stymulacji
(zioła, czopki)



Podawanie płynów powyżej 2000 ml/dobę w zależności od wieku



Włączenie błonnika do diety dziecka o ustalonych porach



Przygotowanie dziecka i rodziców do kontrolowania defekacji

Diagnoza pielęgniarska XVII

Zaburzenia w oddawaniu moczu
Przyczyny: nieprawidłowe funkcjonowanie układu

nerwowo-mięśniowego

Cechy charakterystyczne:



Nietrzymanie moczu, wyciekanie moczu



Pęcherz neurogenny ze wzmożonym lub obniżonym
napięciem



Nieświadomość obecności wypełnionego pęcherza

Cel: U dziecka nastąpi poprawa oddawania moczu

Diagnoza pielęgniarska XVII -

plan



Ocena zaburzeń oddawania moczu (nietrzymanie, ból, zaleganie) i

zmian w moczu (np. mętny)



Ocena występowania pęcherza neurogennego, możliwości

rehabilitacji



Zachęcanie do przyjmowania napojów, w tym napojów

zakwaszających mocz



Utrzymanie w czystości okolicy narządów płciowych i odbytu po

oddaniu moczu, zakładanie pieluch, lub bielizny wodoodpornej



Kontrolowanie zalegania moczu (cewnikowanie)



Wprowadzenie programu rehabilitacji – sadzanie dziecka na

nocniku lub sedesie codziennie o tej samej porze



Stosowanie cyklów cewnikowania (zapobieganie zakażeniom)



Przygotowanie rodziców i dziecka do cewnikowania pęcherza

moczowego i wdrażania programu rehabilitacji

Diagnoza pielęgniarska XVIII

Zaburzone spostrzeganie własnej osoby

Przyczyny: czynniki biofizyczne i psychologiczne
Cechy charakterystyczne:



Częste hospitalizacje



Niedowłady, porażenia, niepełnosprawność



Zmiany w funkcjonowaniu społecznym



Wyrażanie negatywnych uczuć, poczucie beznadziejności i
bezradności

Cel opieki: Podniesienie samooceny u dziecka

Diagnoza pielęgniarska XVIII -

plan



Ocena odczuć dziecka związanych z niepełnosprawnością w
codziennym życiu



Zachęcanie do niezależności i zwiększanie możliwości
funkcjonowania dziecka w życiu codziennym



Chwalenie dziecka za próby samodzielnego radzenia sobie



Zachęcanie do wyrażania uczuć i obaw oraz wspieranie
kontaktów z rodziną i rówieśnikami



Podkreślanie osiągnięć dziecka



Zachęcanie rodziców do wspierania dziecka i opiekowania się
nim