Stosunek prawny

to taki rodzaj stosunku społecznego,

którego powstanie, elementy składowe, zmiana i ustanie
regulowane są przepisami obowiązującego prawa.

Stosunki prawne przebiegają pomiędzy przynajmniej dwoma
podmiotami prawa jako skutek zaistnienia przewidzianego
przez prawo faktu.

W wyniku zaistnienia tego faktu tworzy się między
podmiotami więź prawna, polegająca na obowiązku jednego
podmiotu do konkretnego zachowania się względem drugiego
i na odpowiadającym mu uprawnieniu.

Ze względu na metodę regulacji stosunki prawne można
podzielić na stosunki:
a) administracyjnoprawne,
b) prawnokarne,
c) cywilnoprawne
d) mieszane.

Stosunek

administracyjnoprawny



Regulowany jest normami prawa administracyjnego



Strony stosunku ad. nie są równorzędne.



Jedną ze stron tego stosunku jest zawsze organ
administracji o uprawnieniach władczych. Organ
administracji jednostronnie, mocą swoich kompetencji
rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku
prawnego, która musi podporządkować się jego woli.



Organ dysponuje środkami przymusu (władztwo
administracyjne, określane też jako imperium). Przymus
może przybrać postać przymusu egzekucyjnego lub kar
administracyjnych.



Przymus może być stosowany tylko wtedy, gdy przepis
prawa taką możliwość przewiduje.



Przymus może być stosowany w odniesieniu do decyzji
nakładających obowiązek (nigdy uprawnienie).

Stosunek prawnokarny



Regulowany jest normami prawa karnego



Strony stosunku prawnokarnego są nierównorzędne.



Jedną ze stron tego stosunku jest zawsze państwo

reprezentowane przez kompetentny organ (sąd o
uprawnieniach władczych, drugą stroną jest sprawca
czynu zabronionego przez prawo Organ administracji
jednostronnie, mocą swoich kompetencji rozstrzyga o
pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego, która
musi podporządkować się jego woli.



Organ dysponuje środkami przymusu. Przymus może

przybrać postać sankcji karnych.



Przymus może być stosowany tylko wtedy, gdy przepis

prawa taką możliwość przewiduje.

Stosunek cywiloprawny



Regulowany jest normami prawa cywilnego



Strony stosunku cywilnoprawnego są
równorzędne



Oznacza to, że żadna ze stron nie jest
podporządkowana drugiej, ani nie ma uprawnień
władczych.



Żadna ze stron nie może stosować wobec drugiej
środków przymusu.

Stosunek mieszany – stosunek pracy



Treścią stosunku pracy jest świadczenie pracy za

wynagrodzenie.



Zachodzi między pracodawczą a pracownikiem.



W czasie trwania stosunku pracy pracownik jest

podporządkowany pracodawcy.



Z reguły stosunek ten zbliżony jest do stosunku

cywilnoprawnego. Stosuje się tutaj przepisy dotyczące

umowy.



Niektóre rodzaje stosunków pracy powstają przez

mianowanie na określone stanowisko, odbywa się to w

drodze aktu administracyjnego.



W takich sytuacjach stosunek pracy zbliżony będzie do

stosunku administracyjnoprawnego.

W każdym stosunku prawnym można wyodrębnić stałe
elementy:

a)

podmioty

między którymi stosunek prany zachodzi

(strony),

b)

przedmiot

stosunku prawnego, czyli określone

zachowanie
(np. naprawa samochodu zlecona warsztatowi
samochodowemu, sprawowanie opieki nad osobą
niedołężną przez wynajętą opiekunkę, sprzedaż domu),

c)

treść

stosunku prawnego, czyli uprawnienia i

obowiązki podmiotów stosunku prawnego

Powiązania między kupującym a sprzedającym

Sprzedawca



Jest uprawniony do żądania

zapłaty



Jest uprawniony do żądania

by kupujący odebrał

przedmiot sprzedaży



Ma obowiązek

przeniesienia na

kupującego własności

przedmiotu sprzedaży i

wydania go kupującemu



Ma obowiązek przyjęcia

zapłaty

Kupujący



Ma obowiązek zapłaty



Ma obowiązek odebrania

przedmiotu sprzedaży



Jest

uprawniony

do

żądania, by sprzedawca

przeniósł nań własność

przedmiotu sprzedaży i

wydał go kupującemu



Jest uprawniony do

żądania, by sprzedawca

przyjął zapłatę

Zdarzenia prawne – okoliczności co do których
przyjmuje się, że są niezależne od zachowania
podmiotów, a wywołują określone skutki prawne.

Do zdarzeń prawnych można zaliczyć:
a) urodzenie,
b) śmierć,
c) upływ czasu,
d) klęski żywiołowe.

Fakty prawne – wszelkie okoliczności
wymienione w przepisach prawa (hipoteza
normy prawnej), które powodują powstanie
skutków prawnych, czyli powstanie, zmianę
lub wygaśnięcie uprawnień lub obowiązków.

Działania prawne- fakty zależne od działań ludzkich i
wywołujące przewidziane prawem skutki prawne.

Działania prawne można sklasyfikować jako:
działania wolicjonalne
działania niezamiarowe

Działania wolicjonalne (zamiarowe) – to celowe i zamierzone
zachowania określonych podmiotów, zmierzające do
wywołania skutków prawnych mocą odpowiednich
oświadczeń woli.

Do działań wolicjonalnych zaliczyć można:
czynności prawne,
orzeczenia sądowe,
decyzje administracyjne.

Czynność prawna

– świadome i zgodne z przepisami

prawa zachowanie podmiotów, zmierzające do
wywołania skutków prawnych mocą składanego
oświadczenia woli.

Oświadczenie woli jest uzewnętrznieniem pewnego
zamiaru, aby mogło ono wywoływać przewidziane
prawem skutki prawne musi być wolne od wad.

Art. 82. Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez
osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się
w stanie wyłączającym świadome albo swobodne
powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w
szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju
umysłowego albo innego, chociażby nawet
przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

.

 § 1. Art. 83. Nieważne jest oświadczenie woli złożone

drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli
oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej
czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się
według właściwości tej czynności.

§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na

skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na
podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej
czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje
zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej
wierze.

Art. 84. § 1. W razie błędu co do treści czynności
prawnej można uchylić się od skutków prawnych
swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie
woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego
skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy,
gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby
bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub
mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to
nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.

§ 2. Można powoływać się tylko na błąd
uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający
oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i
oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia
tej treści (błąd istotny).

Art. 85. Zniekształcenie oświadczenia woli przez osobę użytą
do jego przesłania ma takie same skutki, jak błąd przy
złożeniu oświadczenia.

Art. 86. § 1. Jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie,
uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli
złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy,
gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył
treści czynności prawnej.
§ 2. Podstęp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem
strony, jeżeli ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła o nim
drugiej strony albo jeżeli czynność prawna była nieodpłatna.

Art. 87. Kto złożył oświadczenie woli pod wpływem
bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten
też może uchylić się od skutków prawnych swego
oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się
obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne
niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Art. 88. § 1. Uchylenie się od skutków prawnych
oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod
wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie
złożone tej osobie na piśmie.
§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu -
z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z
upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.

Orzeczenie sądowe

– kończy proces stosowania prawa

przez sąd, rozstrzygają spory powstające na tle
stosunków prawnych.

Powstanie, zmianę lub wygaśnięcie stosunku prawnego
powodują jedynie orzeczenia

konstytutywne,

czyli

takie, które stwarzają nową sytuację prawną.

Charakteru takiego nie mają orzeczenia

deklaratywne

,

które jedynie autorytatywnie stwierdzają istnienie
jakiegoś stosunku prawnego.

Decyzja administracyjna

jest to akt administracyjny

stanowiący jednostronne ustalenie organu
administracji publicznej o wiążących dla jednostki (i
organu) konsekwencjach normy prawa
administracyjnego.

Decyzja:
dotyczy indywidualnych spraw obywateli regulowanych
przez prawo administracyjne, jej wydanie następuje w
trybie regulowanym przez przepisy o postępowaniu
administracyjnym, rozstrzyga sprawy co do jej istoty w
całości lub w części albo w inny kończy sprawę w danej
instancji.

Elementy decyzji:
oznaczenie organu, który wydaje decyzję,
data wydania decyzji,
oznaczenie stron, do których decyzja jest skierowana,
powołanie podstawy prawnej decyzji,
osnowa, czyli rozstrzygnięcie co do istoty sprawy,
pouczenie czy i w jakim trybie przysługuje odwołanie
od decyzji,
podpis pracownika, który w imieniu lub z upoważnienia
organu administracji wydał decyzję z podaniem
imienia, nazwiska i stanowiska służbowego,
uzasadnienie faktyczne i prawne – w sytuacji gdy:
decyzja nie uwzględnia w całości żądania strony,
rozstrzyga sporne interesy stron, nakłada na strony
obowiązek, jeżeli jest to decyzja wydana na skutek
odwołania.