Główne zagrożenia BHP w
zakładach fizykoterapii.

Dr inż.. Włodzimierz Szmurło
Katedra Balneologii i Chorób
Przemiany Materii AMB

Kilka słów o ergonomii



l. Podstawowe pojęcia z
zakresu ergonomii ogólnej w
odniesieniu do lecznictwa
uzdrowiskowego.



Przestrzenne rozmieszczenie
obiektów wyraża się określonym,
wzajemnym uporządkowaniem tych
obiektów ze względu na cel, jakim
może być na przykład prawidłowo
przeprowadzony zabieg leczniczy
na stanowisku zabiegowym.



Cel ten, w przełożeniu na kryteria
jego oceny, może

np.

oznaczać

minimalizację kosztów leczenia.
Nie można jednak mówić o
właściwym rozmieszczaniu obiektów,
dopóki w układzie tym nie zostanie
uwzględniony człowiek.



Należy pamiętać, iż wszelkie
projektowanie stanowisk pracy
(stanowisk zabiegowych) i
ulepszanie już istniejących, da
pozytywny rezultat jedynie wtedy,
kiedy będzie to realizowane z
myślą o człowieku.



Wzrastająca liczba urządzeń, maszyn
oraz innych dzieł techniki, które
zostają oznaczone napisem
"ergonomiczne", może sugerować, iż
żyjemy w epoce, kiedy przywiązuje
ogromną wagę do właściwego
kształtowania relacji "człowiek -
maszyna".



Nie zawsze jednak przyklejony
znaczek gwarantuje

ergonomiczność

używanego

sprzętu.



Ergonomia korekcyjna -
charakteryzuje się poprawą
warunków pracy, dokonywana jest
na drodze modernizacji istniejących i
pracujących już maszyn, urządzeń,
stanowisk pracy, itd. Działania tego
typu stosowane są najczęściej.



Ergonomia koncepcyjna -

charakteryzuje się uwzględnieniem

kryteriów ergonomicznych w

procesie projektowania maszyn,

urządzeń, stanowisk pracy, itd

.,

co

prowadzi w efekcie do wytworzenia

wyrobów o pożądanym poziomie

ergonomicznej jakości.



Ergonomia w lecznictwie

uzdrowiskowym obejmuje swym zasięgiem

relacje pomiędzy personelem medycznym,

pacjentami, a aparaturą

,

sprzętem

rehabilitacyjnym, organizacją pomieszczeń i

stanowisk zabiegowych oraz pomieszczeń

pomocniczych, a także transportem i

wykorzystaniem tworzyw leczniczych, w

celu prawidłowego przeprowadzenia

leczenia uzdrowiskowego.



Uzdrowiskowy zabieg leczniczy
- zabieg leczniczy przygotowany i
stosowany w zakładach

l

ecznictwa

uzdrowiskowego przede wszystkim
przy użyciu surowców
uzdrowiskowych.

Fizykoterapia w leczeniu
uzdrowiskowym



zajmuje znaczącą pozycję, ale jako
zespół metod wykorzystujących
różne formy energii, ma
zastosowanie jako metoda
uzupełniająca zabiegi
przyrodolecznicze.

Surowiec uzdrowiskowy
-



tworzywo pochodzenia naturalnego
ze złóż geologicznych, stosowane
w

balneoterapii

w postaci

naturalnej lub do przyrządzania
uzdrowiskowych zabiegów
leczniczych.



Do surowców uzdrowiskowych
zaliczamy: wodę leczniczą

,

gaz

leczniczy,

peloid

oraz klimat

charakterystyczny dla
miejscowości uzdrowiskowej.

Stanowisko zabiegowe -



wydzielona przestrzeń w
pomieszczeniu zabiegowym z
zainstalowaną aparaturą i
sprzętem dodatkowym - miejsce
aplikacji zabiegów leczniczych.

Przestr

z

eń robocza -



minimalna przestrzeń stanowiska

zabiegowego potrzebna do

prawidłowego przeprowadzenia

zabiegu leczniczego.

Prz

y

kład:

Przestrzeń robocza dla stanowiska do

inhalacji indywidualnej: 3 - 3,5m

2

Przestrzeń robocza dla stanowiska do

kąpieli

kwasowęglowych:

8m

2

2. Cechy psychofizycz

n

e

populacji użytkowników
aparatury i urządzeń
zabiegowych -



personel zabiegowy oraz
pacjenci korzystający z leczenia
uzdrowiskowego.

2.1. Cechy
psychofizyczne
personelu zabiegowego



Poza szczególnymi przypadkami należy

przyj

ąć

, że wymiary przestrzeni

roboczej powinny zapewniać wygodną

pracę dla 90% populacji przewidywanej

do obsługi danego aparatu lub

urządzenia,

tzn.

dla osób, których

wymiary mieszczą się między

wartościami dla 5 i 95

centyli

wybranej

populacji.



Centyl

(centyla)

jest to punkt na

skali ocen, poniżej którego
znajduje się określony procent
przypadków. Na przykład 95 centyli
jest to punkt na skali

,

poniżej

którego leży 95% wyników.



Pomimo, że czas trwania zabiegów wynosi

około 10-30 min, to stanowisko zabiegowe

musi być dostosowane pod względem

ergonomicznym nie tylko dla personelu,

ale także dla każdego pacjenta.

Typowym przykładem są zabiegi

inhalacyjne indywidualne, przy których

pacjent często jest zmuszony w czasie

wdychania aerozolu do głębokiego

przechylania się,

garbienia

nad aparatem

inhalacyjnym, a więc przyjmowania

zabiegu ze skurczoną klatką piersiową.



Poprawny natomiast układ
stanowiska zabiegowego powinien
być taki, aby pacjent wdychał
aerozol będąc oparty o wygodny
fotel, co jest zgodne z zasadami
ergonomii i ma istotny wpływ na
skuteczność zabiegu.

3.   Główne uciążliwości
i zagrożenia dla obsługi
i pacjenta powodowane
przez aparaturę, sprzęt
zabiegowy oraz
uzdrowiskowe
tworzywa lecznicze -
zagadnienia
bezpieczeństwa pracy.

NDS

- najwyższe

dopuszczalne stężenie
substancji toksycznej,
określające najwyższe
stężenie tej substancji w
powietrzu środowiska
pracy,

NDS

–



ustalone jako wartości średnie

ważone, którego oddziaływanie na

pracownika w ciągu 8 godzinnego

dnia pracy, przez cały okres jego

aktywności zawodowej nie powinno

spowodować niekorzystnych zmian

w jego stanie zdrowia oraz w stanie

zdrowia jego pokoleń.

3.1 Ochrona przed
działaniem dwutlenku
węgla



Dwutlenek węgla jest gazem
cięższym od powietrza,
bezbarwnym, bez zapachu, o
smaku

kwaskowatym,

wywołuje

uczucie szczypania w błonach
śluzowych.



Zawartość

CO2

w powietrzu

atmosferycznym wynosi

ok.

0,03%

obj.

Przyjmuje się, że maksymalne

stężenie

CO2

w powietrzu

atmosferycznym wynosi ok. 0,5% obj.
W pomieszczeniach pracy stężenie

CO2

nie powinno przekraczać 1% obj.

Działanie

CO2

na

organizm człowieka:



- przy stężeniu powyżej 2% - zaburzenia

funkcji oddychania

- przy stężeniu 4% - bóle, zawroty głowy,

szum w uszach

- przy stężeniu 5% - przyspieszenie i

pogłębienie oddychania

- przy stężeniu 8% - silne duszności

- przy stężeniu powyżej 8% -

natychmiastowa utrata przytomności,

sinica, porażenie oddychania



W warunkach uzdrowiskowych nadmierne

stężenie

CO2

w powietrzu może

występować w pomieszczeniach do kąpieli

kwasowęglowych,

kąpieli

szczawnych,

kąpieli gazowych

CO2

oraz zabiegach z

krioterapii

miejscowej.

Nawet przy prawidłowych instalacjach

zawartość C

0

2 może wzrastać w tych

pomieszczeniach

np.

w skutek naturalnego

wydzielania się gazu z wody.



Wypadki wskutek nadmiernych
stężeń C

0

2 mogą być śmiertelne,

przy czym los pierwszej of

i

ary

mogą podzielić osoby spieszące na
pomoc, jeśli nie orientują się w
przyczynach wypadku.

3.2 Prace przy użyciu
butli z gazami pod
ciśnieniem



W zakładach zabiegowych stosuje się

często przy aplikacjach zabiegów gazy

sprężone w butlach,

np.

tlen i dwutlenek

węgla. Przy obsłudze tych butli obowiązują

specjalne środki ostrożności. Butle należy

przenosić ostrożnie, nie wolno ich rzucać,

przewracać. Butle napełniane gazem,

ustawione w pomieszczeniach powinny być

oddalone co najmniej Im od grzejników

centralnego ogrzewania i innych źródeł

ciepła.



Pobór gazu z butli może być

dokonywany jedynie przez reduktor,

przeznaczony na odpowiedni gaz.

Manometry powinny być pełnosprawne

i legalizowane. Transport butli powinien

obywać się na specjalnych wózkach, w

obrębie zaś budynków za pomocą

specjalnych noszy.

3.3 Ochrona przed
działaniem
siarkowodoru



Charakterystycznym składnikiem wód

siarczkowych jest siarkowodór

H2S.

Siarkowodór jest gazem cięższym od

powietrza, bezbarwnym, o

charakterystycznym gnilnym zapachu.

Siarkowodór o dużych stężeniach należy

do najbardziej gwałtownych trucizn. H2

S

działa na organy oddechowe drażniąc

lub podrażniając je.

Działanie

H2S

na organizm

człowieka:



- stężenie 014 - 0,21

mg/dm

3

- słabe objawy

toksyczne po upływie paru godzin,
- stężenie 0,26 - 0,42 mg

/

dm

3

- znoszone w

czasie l godziny bez groźnych objawów,
- stężenie 0,7 - 1,0 mg

/

dm

3

- w czasie 1/2 - l

godziny niebezpieczne
- stężenie powyżej l ,4 mg

/

dm

3

- szybka

śmierć



Najwyższe dopuszczalne stężenie w

pomieszczeniach pracy wynosi 0,01

mg

/

dm

3

.

Siarkowodór w niskich

stężeniach przekraczających 0,03

mg

/

dm

3

działa drażniąco na spojówki

oczu. Przy zawartości siarkowodoru

w powietrzu 4,3%

obj.

może nastąpić

zapłon mieszaniny gazów.

3.4 Instalacje do wód

jodkowych



Zawartość jodu w wodach jodkowych

wynosi od kilkunastu do ok.l80mg

/

d

m

3

.

Pary jodu działają silnie drażniąco i żrąco

na błony śluzowe dróg oddechowych i na

spojówki oczu. Małe stężenie jodu w

powietrzu powoduje nieżyty błon

śluzowych, zaburzenia w trawieniu, bóle

głowy, wypryski. Stałe wchłanianie jodu

może wywołać zaburzenia przemiany

materii.

3.5 Ochrona przed
działaniem ozonu



Ozon jest gazem silnie utleniającym i

drażniącym. Jest cię

ż

szy od powietrza i

gromadzi się przy powierzchni ziemi i w

dolnych partiach pomieszczeń. Czas

połowicznego rozkładu ozonu w

temperaturze 20°C wynosi 40min. W

podwyższonej temperaturze lub w

obecności substancji katalizujących (tlenek

azotu, metale i tlenki metali) rozkład

przebiega wybuchowo.



Ozon wchłaniany przez drogi

oddechowe powoduje głównie

uszkodzenie tkanki płucnej i naczyń

włosowatych. Cztero godzinna

inhalacja ozonem o stężeniu

9600mg

/m

3

jest śmiertelną dawką dla

szczura.

Dla człowieka dawką

śmiertelną jest 30 minutowa inhalacja

ozonem o stężeniu

l00 mg/m

3

.

Najwyższe dopuszczalne
stężenie ozonu wynosi
0,01 mg

/

m

3

.



Ozon w niskich stężeniach może powodować bóle i

zawroty głowy, trudności w oddychaniu,

dezorientację zaburzenia wzrokowe, zwolnienie

częstości oddechów i czynności serca oraz spadek

ciśnienia tętniczego krwi.

Następstwem zatrucia może być zapalenie płuc.

Ostre zatrucia ozonem powodują podrażnienie błon

śluzowych i spojówek z łzawieniem oczu, uczucie

suchości w nosie i gardle, kaszel, uczucie duszenia

się, ucisku za mostkiem i skurcz oskrzeli. Może

wystąpić obrzęk płuc ze zejściem śmiertelnym.

3.6 Pomieszczenia do
chlorowania wody



W zakładach basenowych
najczęściej stosuje się chlorowanie
wody i stąd niebezpieczeństwo
występowania nadmiernego
stężenia chloru w powietrzu w
pomieszczeniach technicznych.



Najwyższe dopuszczalne stężenie
chloru w powietrzu wynosi
l,5mg

/

dm

3

.

Zalecane jest stosowanie urządzeń

kontrolnych, pracujących w sposób
ciągły i sprzężonych z układami
automatyki i sygnalizacją alarmową.

3.7 Instalacje
sprężonego powietrza



W zakładach leczniczych
stosujących sprężone powietrze
należy przede wszystkim zwrócić
szczególną uwagę na jego
czystość.



Najważniejszymi elementami

wpływającymi na czystość sprężonego

powietrza są:

-

czerpnia

powietrza (powinna być

usytuowana z dala od źródeł

zanieczyszczeń),

- sprężarka (najodpowiedniejszą jest

sprężarką

bezolejowa)

-          filtry powietrza (zatrzymujące

wszystkie cząstki większe od 0,005

mm

)

3.8 Instalacje tlenowe



Tlen jest gazem bezbarwnym i bez smaku, ale

intensywnie podtrzymującym palenie.

Tlen pod ciśnieniem łączy się z tłuszczami i

smarami, co powoduje eksplozje.

Instalacja tlenowa powinna być zasilana z rozdzielni

(tlenowni). Najczęściej tlen dostarczany jest w

butlach.

Zapotrzebowanie na tlen wynosi

ok.

15-

20dm

3

/min

na jedno łóżko w szpi

t

alu uzdrowiskowym, przy

założeniu współczynnika

jednoczesności

odpowiadającego potrzebom.