Parasomnie
Anna Justyna Dąbrowska
PARASOMNIE
• Para som ni e, w pr zeci w i eńst wi e do d yssom ni i , ni e o bej m uj ą z abur zeń d otycz ących gener owan i a s tadi ó w sn u oraz czas u i ch trw ani a l ecz chara ktery zuj ą si ę
w yst ępow ani em pew nyc h ni e praw i dł ow ych o bj aw ów l ub z achow ań w trak ci e s nu
• O b j aw y par asom ni i w yni ka j ą ze wz aj em nego przeni kani a si ę i na kł ada ni a n a si eb i e ró żnych el e ment ów c zuwan i a, s nu N R EM i s nu R EM
• D o chod zi do akty w acj i auto nomi czne go uk ł adu nerw o w ego i / l u b ak tyw n ości motor yczne j ora z p oznaw czej w cz asi e okreś l one go st adi um snu l ub p odcza s pr zej śc i a m i edzy snem a cz uw a ni em
• Zab urze ni a c harak teryzu j ące si ę p oj aw i eni em p ew nyc h zac how a ń, z w i ąz anych z akt yw ac j ą fiz j ol o gi czn ych m echan i zmó w, w ni ew ła ści w ym cz asi e- podc zas okreś l oneg o stad i um snu l ub p rzej ś ci a m i edzy snem , a czuw ani e m
• Par asom nie ( w przeci wień stwi e do dyss omni i) nie obej mują zab urzeń doty czącyc h gen erow ania rytm u sn u i cz uwan ia i ich czasu trw ania.
• Do chod zi do akty wacji auto nomi czne go uk ładu nerwo wego , ak tyw ności mot oryczn ej or az fu nkcj i poz nawc zych p odcza s okr eślo nego stadi um sn u lub prze jści a mi edzy snem, a cz uwan iem
ICSD-International Classification of Sleep
Disorders,1997
1. Dyssomnie
3. Zaburzenia snu wynikające za schorzeń psychicznych i
somatycznych
4. Inne
Epidemiologia
Upojenie przysenne (upojenie senne,
sleep drunkeness, confusional
arousals, z. Elpenora):
• krótkotrwałe zamglenie
świadomości po obudzeniu ze snu
• objawia się chwilową dezorientacją
w przestrzeni i czasie
• głównie u dzieci do 5 r.ż.
• u dorosłych dotkniętych
NARKOLEPSJĄ
Lęk nocny (night terror,
sleep terror):
Występuje u kilku procent dzieci i
zwykle ustępuje w okresie dojrzewania
Polega na incydentach w pierwszej
godzinie snu w stadium 3. lub 4. fazy
NREM
Epizody pokryte są niepamięcią
Lęk nocny ( night terror, sleep terror)
Objawy kliniczne wg. ICD-10:
1
.
Jeden epizod lub więcej epizodów gwałtownego „zrywania
się” ze snu z głośnym krzykiem, płaczem i towarzyszącymi
objawami silnego lęku- gwałtowne ruchy ciała, objawy
wegetatywne (rozszerzenie źrenic, przyspieszenie tętna i
oddechu, wzrost ciśnienia tętniczego)
2. Takie epizody trwają zwykle od 1 do 10 minut, zwykle
występują w pierwszej części nocy
3. Osoba podczas napadu lęku nie odpowiada na reakcje z
zewnątrz, przy próbach budzenie często może występować
kilkuminutowy okres niepełnej świadomości,
dezorientacji
4. Zwykle nie towarzyszą im żadne marzenia czy
wspomnienia (czasem pojedyncze, fragmentaryczne
wyobrażenia)
5. Nie ma wyraźnych zaburzeń somatycznych, takich jak
guzy mózgu czy padaczka
Lęk nocny ( night terror, sleep
terror) cd:
Różnicowanie:
• padaczka
• somnambulizm
Leczenie:
• małe dawki trójpierścieniowych
leków p/depresyjnych
• benzodwuazepiny (doraźnie)
Jaktacje głowy
(rhytmic movement
disorder):
• u niemowląt przed zaśnięciem lub we
wczesnych stadiach snu
• polegają na rytmicznym kołysaniu lub
skręcaniu główki
• przeważnie zanikają samoistnie u
dzieci starszych
• mechanizm tej parasomnii jest
nieznany
• leczenie zbędne
Mioklonie przysenne
(hipnagogiczne):
(nie mylić z miokloniami
nocnymi)
• polegają na krótkotrwałym
drgnięciu (zrywaniu) kończyn
• zdarzają się w momencie zasypiania
• występują u osób zupełnie
zdrowych
• nie wymagają leczenia
Mówienie przez sen (sleep
talking):
• Występuje u około 30-56 % dzieci w wieku 6-
11 lat, jednakowo u obu płci
• Częściej u dzieci z somnambulizmem lub
lękami nocnymi
Objawy kliniczne:
• niewyraźne mruczenie
• wypowiadanie pełnych zdań
Czynniki nasilające:
• gorączka
• stres
Ustępuje wraz z dorastaniem, nie wymaga
leczenia
Koszmary nocne
(nighrmares)
kryteria diagnostyczne wg
ICD-10:
1. Przebudzenie ze snu nocnego lub drzemki w
dzień, pod wpływem, intensywnego,
koszmarnego snu (zwykle z poczuciem
zagrożenia). Może wystąpić w każdym okresie
snu, ale najczęściej w drugiej połowie nocy
2. Po przebudzeniu z koszmarnego snu osoba
bardzo szybko osiąga stan pełnej świadomości
3. Przykre sny mogą zakłócać przebieg snu
oraz mogą być przyczyną znacznego
dyskomfortu
Koszmary nocne
(nighrmares) cd:
• głównie koszmary senne pojawiają się
fazie REM, w drugiej połowie nocy, ale
opisano występowanie tego zaburzenia
również w innych okresach snu
• występuje zarówno u dzieci jak i
dorosłych
• częstość tej parasomnii określa się na
5-8% populacji
• koszmary nocne uważa się za reakcję
na konflikty i urazy psychiczne
Koszmary nocne
(nighrmares) cd:
• u niektórych osób występuje ona w
wyniku przyjmowania takich leków jak:
środki p/parkinsinowskie, leki B-
adrenolityczne oraz niektóre środki
stosowane w leczeniu nadciśnienia
tętniczego
• koszmary nocne mogą się pojawić po
nagłym odstawieniu leków tłumiących
fazę REM (np. benzodwuazepin,
barbituranów, środków
przeciwdepresyjnych)
Porażenie przysenne ( sleep
paralysis):
• opisane przez Weir-Mitchela w 1870 r.
• występuje najczęściej w NARKOLEPSJI ( jako jeden z
objawów tetrady)
• może też występować samoistnie, wówczas częstość
występowania szacuje się od 5 % do 60%
• objawia się krótkotrwałym wrażeniem u
obudzonej osoby porażeniem jednej kończyny,
jej części lub kilku kończyn
• należy różnicować z dziedziczną neuropatią
wywołaną uciskiem oraz przemijające ataki
niedokrwienne (TIA)
• w incydentach występujących sporadycznie nie
zaleca się na ogół żadnego leczenie
• w uporczywych przypadkach można podawać
imipraminę
Zaburzenia zachowania podczas
snu REM
(REM sleep behavior disorder-
RBD):
• występuje głównie u mężczyzn powyżej 60
r.ż., a częstość narasta wraz z wiekiem
• incydenty pojawiają się około 80-90 min,
po zaśnięciu- w czasie pierwszej fazy REM
Dwie postaci:
I. Pierwotna
II. Objawowa
Postać wtórna RBD występuje w
takich chorobach jak:
• choroba Parkinsona
• choroba Alzheimera i inne zespoły otępienne
• zanik wieloukładowy
• choroba rozsianych ciał Lewy’ego
• zwyrodnienie korowo-podstawne
• choroba Stilla-Richardsona- Olszewskiego
• zespół Guillaina- Barrego
• udary mózgu
• krwotok podpajęczynówkowy
• uszkodzenia pnia mózgu
• w alkoholizmie
• w czasie stosowania niektórych leków ( SSRI,
selegilina, środki psychostymulujące)
RBD- obraz klinczny:
• spokojnie dotąd śpiąca osoba zaczyna
wykonywać gwałtowne ruchy ciałem, wypada z
łóżka albo zrywa się i biegnie bez celu,
krzycząc
• w czasie takiego epizodu może uszkodzić
meble lub okaleczyć siebie, a także pobić lub
okaleczyć osobę znajdującą się w pobliżu
• epizod trwa od kilkunastu sekund do minuty
• chory nie może się w tym czasie obudzić
• rano nie pamięta, co się zdarzyło, ale obudzony
po incydencie relacjonuje przykry sen
RBD- patogeneza:
Patogeneza zespołu jest niejasna
• zaburzenia transportu dopaminy w jądrach
podkorowych
(Noachtar,2000)
• u około 40% osób, u których wystąpiły
epizody „samoistne” RBD po latach
rozwinęła się choroba Parkinsona
(Schenck,1996)
RBD- różnicowanie:
• koszmary nocne (dzieci, ludzie
młodzi)
• padaczka czołowa
• nocne stany pomroczne w przebiegu
zespołów otępiennych i przy
przedawkowaniu L-dopy
RBD- polisomnografia
Zapis EMG podczas snu REM nie
jest niskonapięciowy lecz
pojawiają się w zapisie napadowo
liczne wyładowania jednostek
ruchowych
RBD- leczenie:
• clonazepam w dawce od 0,5-1,0
mg/noc
• karbamazepina
• L-dopa
Bruksizm nocny( sleep bruxism):
• okresowe, stereotypowe zgrzytanie
zębami i ich zaciskanie w czasie snu
• najczęściej u młodzieży (17-20 r.ż.),
stopniowo ustaje do pełnej remisji w
wieku ok. 40 lat
• występuje w 1. i 2. stadium NREM
Roger J. Brouhhton
Katatrenia (jęki nocne)
• Nowo opisana jednostka chorobowa
przez włoskich neurologów
• Występują u dzieci w wieku od 5 – 16
lat, u których wykluczono neurologiczne
i laryngologiczne podłoże zaburzenia
• Pojawiają się głównie w drugiej połowie
nocy podczas stadium REM i stadium 2