Dysfunkcje statyczne

kręgosłupa – kręgozmyk,

ZZSK.

Przygotowały:
Klaudyna Tryner
Michalina Zok

Przypominamy:

Kręgosłup składa się z 34 – 35
kręgów;
Pełni funkcje stabilizacyjną i
podporową, ochronną,
amortyzującą i kinetyczną.

lordoza szyjna

kyfoza piersiowa

lordoza lędźwiowa

kyfoza krzyżowa
(kość krzyżowa)

widok z przodu

widok z tyłu

widok z boku

trzon kręgu

otwór
między kręgowy

wyrostek
stawowy
górny
wyrostek
poprzeczny

wyrostek
kolczysty
wyrostek
stawowy
dolny

wyrostek
poprzeczny

wyrostek
stawowy
górny

wyrostek
kolczysty

łuk kręgu

otwór kręgowy

trzon kręgu

słup przedni

słup tylny

Słupem przednim określamy kolumnę trzonów kręgowych (bez
haków) ustawionych jeden nad drugim, poprzedzielanych
krążkami między kręgowymi. Odpowiada on głównie za
przenoszenie obciążeń w osi długiej ciała, zarówno podczas
czynności statycznych, jak i ruchowych w pozycji pionowej.
Kolumnę słupa tylnego tworzą natomiast łuki kręgów i system
stawów
międzywyrostkowych poszczególnych odcinków kręgosłupa.
Łączą one tylne części kręgów ze sobą w sposób zapewniający
ich prawidłową
ruchomość oraz ukierunkowanie ruchów kręgosłupa.

Istnieje w obrębie kręgosłupa kilka mechanizmów

mających kontrolować i ograniczać jego ruchomość.

W poszczególnych odcinkach pełnią one rolę

zapobiegawczą, regulującą, aby
zbyt wielki zakres ruchomości nie doprowadził do

niestabilności segmentów kręgowych, nie zagroził

rdzeniowi kręgowemu i jego korzeniom,
nie uszkodził narządów wewnętrznych tułowia i nie

spowodował zaburzenia postawy ciała.

Wspomniane mechanizmy to:

1. System mięśni kontrolujących wiotką oś

kręgosłupa i utrzymujących jego pionową pozycję;
2. Cztery krzywizny: dwie do przodu (lordoza szyjna i

lędźwiowa) i dwie do tyłu (kyfoza piersiowa i

krzyżowa) zwiększające odporność kręgosłupa na

obciążenie od góry aż 17-krotnie w stosunku do takiej

samej konstrukcji zupełnie prostej;
3. Żebra ograniczające w znacznym stopniu ruchy

kręgosłupa piersiowego (z wyjątkiem dolnego

odcinka);

4. Bardzo silny, stabilizujący system więzadeł i

pierścieni włóknistych krążków

międzykręgowych kontrolujący ruchy czynne i

bierne pomiędzy kręgami;
5. Specyficzna funkcja i budowa jąder

miażdżystych krążków międzykręgowych.
6. Odpowiednia, odmienna na różnej wysokości

kręgosłupa, budowa wyrostków stawowych i

stawów międzykręgowych, z powierzchniami

stawowymi umożliwiającymi ruchy tylko w

określonych kierunkach i w odpowiednim

zakresie w poszczególnych jego odcinkach;
7. Specjalna budowa podstawy kręgosłupa.

Stanowi ją kość krzyżowa, która łącząc się z

miednicą bardzo szerokimi powierzchniami

stawów krzyżowo-biodrowych, stanowi

najpotężniejszy amortyzator naszego

organizmu, niwelujący obciążenia w osi

pionowej.

Zesztywniające zapalenie
stawów kręgosłupa
(z.z.s.k.)

znane jest również jako choroba

Bechterewa – jest to przewlekły,

przeważnie postępujący proces

zapalny,

obejmujący

stawy

krzyżowo-biodrowe,

drobne

stawy kręgosłupa, pierścienie

włókniste i więzadła kręgosłupa,

prowadzący do ich stopniowego

usztywnienia

.

Patogeneza

nie została ona dotychczas

wyjaśniona. Proces dotyczy

początkowo głównie przyczepów

ścięgnistych, gdzie powstaje ziarnina

złożona z limfocytów i plazmocytów,

podobna do ziarniny stwierdzanej w

błonie maziowej u chorych na RZS. W

miejscach zmienionych zapalnie

szybko dochodzi do odkładania soli

wapnia (sklerotyzacja) i do kostnienia.

W kręgosłupie wczesnym
objawem ZZSK jest:

tzw. kwadratowienie trzonów

kręgowych, jako wynik kostnienia

tkanek przylegających do przednich

powierzchni trzonów kręgowych
innym wyrazem kostnienia tkanek

okołokręgosłupowych jest tworzenie

się syndesmofitów - pojawianie się

mostów kostnych łączących sąsiednie

trzony kręgowe i otaczających

łukowato krążki międzykręgowe
syndesmofity najwcześniej pojawiają

się w dolnym odcinku kręgosłupa

piersiowego i górnym lędźwiowego

zmiany zapalne w stawach

międzywyrostkowych kręgosłupa i w

stawach żebrowo-kręgowych prowadzą

do ich zarośnięcia i znacznego

ograniczenia ruchomości kręgosłupa i

klatki piersiowej
rozszerzanie się zmian zapalnych na

cały kręgosłup i kostnienie tkanek

okołokręgosłupowych powoduje

charakterystyczny obraz rentgenowski

kręgosłupa, tzw. obraz kija

bambusowego
w późnym okresie choroby krążki

międzykręgowe zwykle są zwężone i

niekiedy zwapniałe, jako wyraz

zachodzących w nich zmian wstecznych

Proces zapalny obejmuje we

wstępnym okresie zawsze stawy

krzyżowo-biodrowe i postępując

obejmuje

stawy

właściwe

kręgosłupa,

stawy

żebrowo-

kręgowe i żebrowo-poprzeczne.

Mogą też zostać zajęte duże

stawy kończyn dolnych skokowe i

kolanowe, przy czym zmiany

zapalne morfologiczne nie różnią

się od stwierdzanych w RZS

.

1. Kręgosłup prawidłowy

2. Kręgosłup w ZZSK

Objawy:

Wczesne objawy z.z.s.k. to

najczęściej

bóle

w

okolicy

krzyżowej,

promieniujące

do

pachwin, pośladków i stawów

kolanowych. Bóle te związane są z

obustronnym zapaleniem stawów

krzyżowo-biodrowych;

pojawiają

się często w nocy, towarzyszy im

uczucie sztywności kręgosłupa w

godzinach rannych.

Ból u chorych na ZZSK
charakteryzuje się:

podstępnym początkiem
utrzymywaniem się ponad 3
miesiące
towarzyszącym uczuciem
sztywności, nasilającej się nocą
zmniejszeniem nasilenia w
trakcie lub po ćwiczeniach

Zajęcie odcinka lędźwiowego
daje w początkowym okresie:

bolesność,
wyrównanie krzywizny
lędźwiowej,
wzmożone napięcie mięśni
przykręgosłupowych,
następnie stopniowe
ograniczanie ruchomości,
prowadzące do usztywnienia.

Zajęcie odcinka piersiowego
kręgosłupa wraz ze stawami
żebrowo-kręgowymi i żebrowo-
poprzecznymi może
powodować:

opasujące bóle klatki piersiowej

prowadzi do kifozy tego odcinka
do ograniczenia ruchomości i
usztywnienia klatki piersiowej.

Bóle w klatce piersiowej nasilają
się podczas oddychania,
promieniują od strony kręgosłupa
wzdłuż żeber.
Tor oddechowy staje się
całkowicie przeponowy.
Pojemność życiowa płuc jest
zmniejszona.

Zajęcie odcinka szyjnego
kręgosłupa:

początkowo towarzyszy bolesność

przy ruchach głową, a następnie

ograniczenie

ruchomości

aż

do

całkowitego

usztywnienia.

Chory,

chcąc obejrzeć się za siebie, musi

obrócić się całym tułowiem.

Nie tylko kręgosłup…

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa może atakować tylko sam

kręgosłup, jak również stawy kończyn.

Zajęcie stawów obwodowych ma zwykle

charakter

ostrego

zapalenia

pojedynczego

stawu,

najczęściej

biodrowego,

kolanowego

lub

skokowego. Stawy nadgarstkowe i

barkowe zajęte są rzadziej, stawy rąk i

stóp wyjątkowo. Często natomiast

pojawia się ból i obrzęk w okolicy

stawów mostkowo-obojczykowych.

Chorzy skarżą się ponadto na bóle

pięt, sprawiające trudności w

czasie chodzenia, spowodowane

entezopatią rozcięgna

podeszwowego lub ścięgna

Achillesa. Podczas zaostrzeń

choroby występują objawy ogólne

- gorączka, utrata masy ciała.

Zajęcie stawów kręgosłupa,

stawów rąk i stóp określa się

nazwą postaci skandynawskiej

ZZSK.

Najczęstsze umiejscowienie zmian: Postać
skandynawska:

Przebieg:

Zesztywniające zapalenie stawów
kręgosłupa przebiega z długotrwałymi
okresami zaostrzeń i remisji i ma
tendencję do spowodowania
usztywnienia całego kręgosłupa. W
przypadkach zaawansowanych, nie
leczonych dochodzi do powstania
charakterystycznej sylwetki chorego,
umożliwiającej tzw. rozpoznanie
uliczne.

Sylwetka chorego na ZZSK
cechuje się:

wyrównaniem lordozy lędźwiowej,

zwiększeniem kifozy piersiowej,
pochyleniem i wysunięciem głowy do
przodu, co przypomina ustawienie
głowy narciarza
oraz niekiedy przykurczami
zgięciowymi w stawach biodrowych i
wyrównawczo w stawach
kolanowych.

Sylwetka chorego na
ZZSK tzw. sylwetka
narciarza

Zmiany w stawach
krzyżowo-biodrowych
zostały podzielone na
następujące okresy:

Okres 0– prawidłowe stawy krzyżowo-

biodrowe
Okres 1– podejrzenie obecności zmian (obraz

niepewny)
Okres 2– zmiany minimalne; nadżerki i

sklerotyzacja kostna na niewielkiej przestrzeni,

bez zmiany szerokości szpary stawowej
Okres 3 – zmiany zaawansowane; liczne

nadżerki, wyraźna sklerotyzacja, poszerzenie

bądź zwężenie szpary stawowej aż do

całkowitego zrośnięcia
Okres 4 – całkowite zesztywnienie kostne

Zmiany w kręgosłupie
zostały podzielone na
następujące okresy:

Okres 0 – brak zmian radiologicznych
Okres 1 – wyrównanie fizjologicznej lordozy

lędźwiowej, zaznaczona kifoza odcinka

piersiowego
Okres 2 – objawy kwadratowienia co najmniej

jednego trzonu kręgowego; zatarcie zarysów

szpar stawów międzykręgowych
Okres 3 – kwadratowienie trzonów

kręgowych, pojedyncze syndezmofity,

zesztywnienie jednego bądź kilku stawów

międzykręgowych
Okres 4 – liczne syndezmofity; kostnienie

stawów międzykręgowych

Kręgozmyk

Mianem kręgozmyku określa się

chorobę zaliczaną do grupy

deformacji kręgosłupa. Jest to

przemieszczenie się trzonu

kręgowego ku przodowi wraz z

przednią stroną łuku, wyrostkami

stawowymi górnymi, wyrostkami

poprzecznymi i z całym znajdującym

się powyżej kręgosłupem. Tylna część

łuku z wyrostkami stawowymi dolnymi

i wyrostkiem kolczystym pozostaje na

miejscu.

Kręgozmyk może powstać w skutek
powolnego przerwania ciągłości łuku. Z
reguły zdarza się to pomiędzy
wyrostkiem stawowym górnym a dolnym
obustronnie, rzadziej jednostronnie lub
przy wrodzonym braku ciągłości.
Taki stan prowadzi do utraty stabilności
kręgosłupa, pogorszenia sprawności
ruchowej chorego człowieka,
przewlekłego bólu oraz wystąpienia
różnych objawów neurologicznych.

Przerwanie ciągłości łuku kręgowego

między wyrostkami stawowymi może

również wystąpić poprzez obniżenie

wytrzymałości tkanki kostnej

Trzon przemieszcza się w różnym

stopniu, jednak najczęściej nie

przekracza jednego centymetra. W

tym ustawieniu dochodzi do

ponownej stabilizacji

przemieszczonych kręgów.

Pacjent z kręgozmykiem L5-S1 III
stopnia.

Kręgozmyk ku tyłowi

W tym typie kręgozmyku cały krąg

przesuwa się ku tyłowi. Łuk kręgowy nie

jest uszkodzony ani zmieniony.

Przemieszczenie to jest uwarunkowane

zwyrodnieniem krążka międzykręgowego,

zwiotczeniem więzadeł kręgosłupa, a

bardzo rzadko urazem. Sprzyja mu

również zmniejszona wysokość wyrostków

stawowych ich bardziej pionowe

ustawienie i zaokrąglenie obrysów.

Ból występuje w okolicy lędzwiwo-

krzyżowej.

Klasyfikacja
kręgozmyków

- węzinowy stanowi ponad
połowę przypadków wszystkich
kręgozmyków. Polega na
przerwaniu węziny łuku z
przemieszczeniem kręgu.
Kręgozmyk węzinowy jest
typowy dla pacjentów dorosłych
(najczęściej 3-4 dekada życia).

- dysplastyczny - jest to

wrodzony niedorozwój łuków i
stawów kręgu. Występuje w
około 1/4 przypadków tej
choroby. Kręgozmyk ten jest
typowy dla dzieci i młodzieży.

- zwyrodnieniowy stanowi około

1/5 wszystkich kręgozmyków. Jest

typowy dla ludzi starszych. Związany

jest ze zwyrodnieniem stawów

kręgosłupa i krążka

międzykręgowego. Progresuje tylko

do pewnego momentu i nie osiąga

dużego stopnia, jednak wytwórcze

zmiany zwyrodnieniowe mogą dawać

wtórną ciasnotę kanału kręgowego

- urazowy jest to ześlizg na
podłożu urazowego złamania
łuku.
Uraz często ujawnia trwający od
dawna ześlizg. Skutkiem tego
kręgozmyk urazowy jest
rozpoznawany częściej niż
faktycznie występuje.

- patologiczny jest to ześlizg na
podłożu chorób niszczących
stabilność kręgosłupa (czynniki
jatrogenne, nowotwory,
zapalenia). Tak jak
spondylolisteza urazowa
występuje wyjątkowo rzadko.

Objawy kręgozmyku

Objawami ogólnymi są ból
(promieniuje często przez pośladki
do kończyn dolnych ),neuropatie,
deformacja tułowia i pogorszenie
sprawności ruchowej chorego.

Objawy neurologiczne:

- niedowłady, zaniki mięśniowe

- osłabienie odruchów

- objawy podrażnienia korzeni
- zaburzenia potencji

- zaburzenia zwieraczy pęcherza i odbytu

- zaburzenia czucia

Objawy przedmiotowe
- uskok w lini wyrostków kolczystych

- ograniczenie ruchomości kręgosłupa

- zmniejszenie przodopochylenia kości

krzyżowej.

- �wiszące pośladki�
- chód pajaca na lekko ugiętych nogach

zrotowanych na zewnątrz.

- zmiany kształtu lordozy lędźwiowej-

płaskie deskowate plecy

Stopnie kręgozmyku (wg
Meyerdinga)

I° - do 25%
II° - 25% - 50%
III°- 50% - 75%
IV°- 75% - 100%
Spondyloptoza � powyżej 100%
(całkowita utrata styczności 2
kręgów)

Diagnostyka

- zdjęcia radiologiczne

- tomografia komputerowa

- przewodnictwo nerwów

obwodowych

- rezonans magnetyczny

Leczenie kręgozmyku

Leczenie zachowawcze można prowadzić

w kręgozmyku o niedużym stopniu (I° i

niektóre II°), udokumentowanym braku

progresji ześlizgu, niedużym nasileniu bólu

i braku objawów neurologicznych.
Leczenie zachowawcze obejmuje:
- w ostrym okresie bólowym -

unieruchomienie (łóżko), leki

przeciwbólowe i zmniejszające napięcie

mięśniowe.

- rehabilitacja po uspokojeniu ostrego bólu

- gorset ortopedyczny

- unikanie obciążeń kręgosłupa

Do zabiegów zachowawczych należą:

- parafinoterapię

- promieniowanie podczerwone

- galwanizację

- prądy diadynamiczne

- diatermię krótkofalową

- diatermię mikrofalową

- jonoforezę

- magnetoterapię

- laseroterapię

Leczenie operacyjne należy
przeprowadzić, gdy u chorego występują
objawy neurologiczne, lub ześlizg osiąga
większy stopień (od II°), gdy występuje
progresja nawet małego ześlizgu, oraz
progresja bólu i neurologii. Wskazaniem
do leczenia operacyjnego jest też brak
pozytywnych wyników leczenia
zachowawczego po okresie 3 miesięcy i
długotrwały wywiad bólowy.

_

Bibliografia:

T. Kasperczyk „Wady postawy ciała”
J. Stodolny „Choroba przeciążeniowa
kręgosłupa”
J. Nowotny, E. Saulicz „Niektóre
zaburzenia statyki ciała i ich korekcja”
W.Dega „Biomechanika w patogenezie
zespołu bólów w dolnym odcinku
kręgosłupa u ludzi pracy”
Źródła internetowe

Dziękujemy

