Aktywność fizyczna osób z
dysfunkcją narządu ruchu
po uszkodzeniu rdzenia
kręgowego w odcinku
szyjnym

Mańko Aleksandra
Witanowska
Magdalena

Uszkodzenia rdzenia

kręgowego

Uszkodzenia całkowite-porażenie =plegia

(zniesienie wszystkich rodzajów czucia od

poziomu uszkodzenia rdzenia z porażeniem

wszystkich mięśni zaopatrywanych z

segmentów rdzenia objętych strefą

uszkodzenia oraz poniżej tego poziomu)

Uszkodzenia częściowe-niedowład =pareza

(całkowite porażenie ruchowe i zniesienie

czucia powierzchownego od poziomu

uszkodzenia).

Uszkodzenia RK ze

względu na lokalizację

Paraplegia, parapareza (uszkodzenie na

poziomie Th, L, S rdzenia kręgowego)

Tetraplegia, tetrapareza ( uszkodzenie na

poziomie C rdzenia kręgowego. Powyżej C4

niemożliwe jest przeżycie bez respiratora

ponieważ zostają uszkodzone ośrodki

rdzeniowe n. Przeponowego i dochodzi do

niedowładu lub porażenia przepony.

Stan pacjenta po

uszkodzeniu szyjnego

odcinka kręgosłupa

Pacjent ma głęboki niedowład lub porażenie rąk.
Nie jest w stanie samodzielnie zmieniać pozycji ciała.
Nie może samodzielnie wykonywać podstawowych

czynności dnia codziennego.
Zniesienie czucia, powoduje że pacjent nie odczuwa

niewygody, ucisku, trofika jego tkanek jest upośledzona.
Porażone mięśnie kończyn górnych nie spełniają zadania

„pompy mięśniowej”- utrudniony dopływ krwi tętniczej

do tkanek.

Rehabilitacja po

uszkodzeniu szyjnego

odcinka kręgosłupa

Jak najszybsze rozpoczęcie rehabilitacji.
We wczesnym okresie pourazowym istnieje

zagrożenie życia wynikające z niedomogi

oddechowej w następstwie porażenia mięśni

klatki piersiowej, niekiedy niedowład przepony.
Zmiany pozycji ułożeniowych (układa się chorego

naprzemiennie na plecach i obu bokach).
U chorych wydolnych oddechowo powinno się

korzystać z dodatkowej pozycji ciała na brzuchu –

odciążenie tylnych segmentów ciała

Ćwiczenia oddechowe.
Zapobieganie odleżynom
Ćwiczenia bierne (ważne jest zapobieganie końskiemu

ustawieniu stopy, przeprostowi w stawach kolanowych,

przykurczom przywiedzeniowo – zgięciowym w stawach

biodrowych, niefunkcjonalnemu ustawieniu ręki,

przykurczom zgięciowym stawów łokciowych, a

odwiedzeniowym w stawach barkowych).
Ćwiczenia izometryczne.
Ćwiczenia w odciążeniu, początkowo ze znacznym

wspomaganiem ruchu przez prowadzącego ćwiczenia, aż

do realizacji ruchu w kończyne przez osobę

niepełnosprawną.
Ćwiczenia wolne (bez wspomagania).

Pionizacja pacjenta po

uszkodzeniu RK

Pionizacja bierna (łóżko pionizacyjne) –
rozpoczynamy już w pierwszych dniach po
urazie kręgosłupa, od uniesienia łóżka od strony
głowy pod kątem ok. 30 stopni. Stopniowo
zwiększamy pochylenie w zależności od stopnia
stabilności kręgosłupa. Zabezpieczamy chorego
pasami zapiętymi na wysokości stawów
kolanowych i obręczy biodrowej, trzeci pas
zapina się luźno na łukach żebrowych.
Pionizacja czynna - następuje po ustąpieniu
niekorzystnych objawów krążeniowych. Po
osiągnięciu kąta pionizacji 70- do 80%
przechodzimy do adaptacji chorego do pozycji
siedzącej.

Nauka chodzenia

Wysoki balkonik z podpasznikami

przy niedowładzie i uposledzeniu

funkcji chwytnej rąk.
Chory z porażeniem lub głębokim

niedowładem czterokończynowym

ma ograniczone mozliwości do

poruszania się.
Istotne znaczenie ma usprawnianie

funkcji rąk i terapia zajęciowa.

Zakres osiągalnej adaptacji

przy różnych poziomach

uszkodzenia RK

Poziom
uszkodzenia

Zakres
porażenia
mięśni

Możliwości
adaptacyjne

Do poziomu C4

Szyja, barki, kończyny,

tułów

Brak samodzielności

ruchowej, możliwość

niepełnego

przystosowania do

wózków inwalidzkich

Poniżej C5

Ramiona,

przedramiona, tułów,

kończyny dolne

Brak samodzielności

ruchowej, możliwość

niepełnego

przystosowania do

wózków inwalidzkich

Poniżej C7

Ręce, tułów, kończyny

dolne

Możliwość częściowej

samoobsługi przy

użyciu pomocy

ortopedycznych i praca

ręczna w domu w

pozycji siedzącej

Poniżej Th12

Miednica, kończyny

dolne

Chód kangurowy lub 2-

4 taktowy z

możliwością pokonania

nierówności terenu i

niewysokich schodów,

prowadzenie

samochodu

Poniżej L2

Podudzia, stopy,

częściowo uda i

miednica

Chód samodzielny po

każdym terenie

Poniżej L4

Podudzia, stopy

Chód samodzielny po

każdym terenie,

korzystanie z

komunikacji publicznej

Sport osób z

niepełnosprawnością

W życiu osób niepełnosprawnych wszelkie formy
aktywności fizycznej odgrywają znaczącą rolę. Dla
rehabilitacji osób po urazach kręgosłupa kolosalne
znaczenie ma sport. Jest wiele dyscyplin sportowych,
w których mogą się samorealizować, usprawniając
zarazem swój organizm.
Należą do nich:
· pływanie – w środowisku wodnym niepełnosprawny
organizm może wykonywać te czynności, które
normalnie są niemożliwe do wykonania. Pływanie jest
treningiem ogólnowydolnościowym, koordynacyjnym,
gibkości, siły dynamicznej i szybkości;

· nurkowanie – w szkoleniu stosuje się metodę

Hallwika, który był założycielem pierwszego

klubu pływackiego dla niepełnosprawnych.

Uczestnikami są osoby po poważnych urazach

rdzenia kręgowego, poruszające się na wózkach,

osoby z niedowładem nóg lub wszystkich

kończyn, po urazach kręgosłupa lub z

uszkodzeniami mózgu;

· żeglarstwo, kajakarstwo i wioślarstwo –

aktywuje kończyny górne, mięśnie grzbietu i

brzucha, uprawiać je mogą osoby z porażeniem

kończyn dolnych i/lub z lekkim niedowładem

kończyn dolnych.

· lekkoatletyka – zawodnicy na wózkach mogą

uprawiać pchnięcie kulą, rzut dyskiem, oszczepem,

wyścigi na wózkach oraz pięciobój w skład, którego

mogą wchodzić: wyścigi na wózkach na dystansie

100 lub 400m, rzut maczugą, pchnięcie kulą, rzut

dyskiem i oszczepem;

· podnoszenie ciężarów – w tej dyscyplinie sportu

zawodnik musi mieć zgodę lekarza na przystąpienie

do zawodów oraz aktualny wynik badania EKG;

· szermierka – jest jedną z pierwszych dyscyplin

zaadaptowanych do potrzeb i możliwości osób po

urazie rdzenia kręgowego. Zawody odbywają się w

podziale na płeć, broń i stopień dysfunkcji;

· łucznictwo – odgrywa szczególną rolę w procesie

integracji osób niepełnosprawnych ze środowiskiem,

ponieważ jest dyscypliną sportu, w której zawodnicy

pełno - i niepełnosprawni mogą wspólnie

uczestniczyć nie tylko w treningach, ale również w

zawodach;

· kręgle – jeżeli pacjent porusza się na wózku, to

pchnięcie wykonuje z wózka, a rozbieg zastąpiony

jest silnym zamachem tułowiem. Można też zastąpić

wózek krzesłem bez oparcia.

· tenis ziemny, stołowy i kometka – dla zawodników

poruszających się na wózkach zmniejszona jest

przestrzeń gry, w przypadku tenisa ziemnego na

jednym polu może grać 3-4 zawodników o najbardziej

upośledzonej sprawności lokomocyjnej. Każdy z nich

przyjmuje piłkę w jednej tylko pozycji.

· koszykówka, siatkówka i piłka ręczna –

gry zespołowe tego typu wpływają
korzystnie na koncentrację, oraz
umiejętność sprawnego
i szybkiego poruszania się na wózkach.
Dodatkowo uczą współdziałania w
zespole i odpowiedzialności.

Niepełnosprawni zawodnicy, podobnie

jak ich pełnosprawni koledzy mają
możliwość przeżywać smak zwycięstwa,
zmagając się z rywalami na
paraolimpiadach.

Klasy sportowe dla

poszczególnych rodzajów

schorzeń

Klasa  1A - uszkodzenie rdzenia kręgowego

odcinka szyjnego (na poziomie C6).

Klasa  1B - uszkodzenie rdzenia kręgowego

odcinka szyjnego (na poziomie C7).

Klasa  1C - uszkodzenie rdzenia kręgowego

odcinka szyjnego (na poziomie C8).

Klasa  2  -  uszkodzenie rdzenia kręgowego

na poziomie górnego odcinka piersiowego

Th1-Th5.

Klasa  3 - uszkodzenie rdzenia kręgowego na

poziomie dolnego odcinka  piersiowego  Th6-
Th10 lub częściowe  uszkodzenie rdzenia na
wysokości Th11 - L1.

Klasa  4  -  uszkodzenie rdzenia kręgowego na
poziomie odcinka piersiowo-lędźwiowego Th11
- L3 lub częściowe uszkodzenie na wysokości
L2 - L5.

Klasa  5  -  uszkodzenie rdzenia kręgowego na

poziomie odcinka lędźwiowego L4 - L5.

Klasa  6  -  uszkodzenie rdzenia odcinka
krzyżowego kręgosłupa (S1-S3 włącznie).

Grupa IV – osoby z

uszkodzeniem RK

Zasady uprawiania sportu osób z

niepełnosprawością:

LEKKA ATLETYKA

Najpopularniejsza i jedna z najstarszych dyscyplin sportowych

uprawianych przez osoby niepełnosprawne. Obowiązujące są

przepisy Międzynarodowej Federacji Lekkiej Atletyki (IAAF)

uzupełnione przepisami dostosowującymi konkurencje do

możliwości poszczególnych grup startowych zatwierdzonymi przez

światowe organizacje sportu niepełnosprawnych. W

konkurencjach lekkoatletycznych startują zawodnicy ze

wszystkich grup schorzeniowych. Na zawodach odbywają się

praktycznie wszystkie konkurencje lekkoatletyczne z wyjątkiem

biegów przez płotki i z przeszkodami, skoku o tyczce i rzutu

młotem.

Ze względu na dużą ilość konkurencji oraz klas startowych

(wydzielonych ze względu na stopień dysfunkcji) na zawodach
lekkoatletycznych dla osób niepełnosprawnych odbywa się
wielokrotnie więcej startów niż na zawodach dla osób
pełnosprawnych.

Niektórzy zawodnicy mają możliwość wyboru pozycji

startowej (tj. stojącej lub siedzącej). W konkurencjach, w
których startują zawodnicy na wózkach specjalne przepisy
określają warunki jakie powinien spełniać wózek aby został
dopuszczony użytku w trakcie zawodów. Obecnie w
konkurencjach rzutowych zawodnicy korzystają ze specjalnie
zrobionych do tego celu siedzisk, które umożliwiają szybkie i
pewne przymocowanie na rzutni oraz zapewniają zawodnikowi
maksymalną stabilność przy pełnej swobodzie ruchów.

PŁYWANIE

Pływanie jest dyscypliną sportową bardzo popularną

wśród osób niepełnosprawnych. Jest również bardzo

wartościową ze względów zdrowotnych, rehabilitacyjnych

czy utylitarnych formą rekreacji ruchowej.

W sporcie osób niepełnosprawnych zawodnicy z

uszkodzeniem narządu ruchu rywalizują zgodnie z

przepisami dla sportowców pełnosprawnych. Niewielkie

zmiany przepisów dotyczą najczęściej startu, nawrotu oraz

rzadko modyfikacji stylu. Rywalizacja odbywa się w

zależności od stylu na dystansach od 50m do 400m oraz w

sztafecie 4x50m i 4x100m.

Start może odbywać się ze słupka lub z wody. Zawodnicy,

którzy wymagają pomocy przy zajęciu pozycji startowej

lub przy starcie ze słupka lub z wody mogą korzystać z

pomocy asystentów. Asystent np. może przytrzymywać

zawodnika w wodzie przy brzegu, a w momencie startu

puszcza go wolno (niedozwolone jest jakiekolwiek

popychanie w tym momencie zawodnika).

TENIS STOŁOWY

Tenis stołowy jest grą często uprawianą

rekreacyjnie przez osoby niepełnosprawne z

bardzo poważnymi dysfunkcjami. Na zawodach

rozgrywane są gry pojedyncze i podwójne w

każdej z grup startowych. W grze podwójnej

pomiędzy zawodnikami na wózkach namalowana

jest linia stanowiąca przedłużenie osi podwójnej

stołu, której zawodnikom nie wolno przekroczyć.

Na zawodach sportowych zawodnicy wysoko

porażeni (startują na wózkach) mają rakietkę

przywiązaną bandażem do dłoni (w przypadku

amputacji dłoni do przedramienia), zawodnik

może opierać się ręką na stole, dozwolone jest

również serwowanie z ręki oraz odpychanie się od

stołu. Zawodnicy startujący w pozycji stojącej nie

mogą się opierać o stół.

ŁUCZNICTWO

Łucznictwo jest jedną z niewielu dyscyplin
dopuszczających wspólne starty pełnosprawnych i
niepełnosprawnych zawodników stając się w ten sposób
jakby wzorem sportowej integracji. W łucznictwie
niepełnosprawnych obowiązują przepisy Międzynarodowej
Federacji Łucznictwa (FITA) uzupełnione przez
Międzynarodową Organizację Sportu Niepełnosprawnych
(ISOD) oraz Międzynarodową Federację Igrzysk w Stoke
Mandeville (ISMGF).
Zawodnicy mogą strzelać w pozycji stojącej lub siedzącej,
ale w raz wybranej pozycji strzeleckiej muszą pozostać do
końca zawodów. Wprowadzanie w wyjątkowych
przypadkach wszelkich zmian w konstrukcji wózka,
stosowanie pasków do przymocowania zawodnika do
wózka, itd. musi być zgodne z obowiązującymi w tym
względzie przepisami i zaakceptowane przez sędziego
zawodów.

PODNOSZENIE CIĘŻARÓW

Podnoszenie ciężarów niepełnosprawnych (powerlifting)
rozgrywane jest w jednym boju, tj. wyciskaniu sztangi leżąc
tyłem na ławeczce ciężkoatletycznej. W zawodach mogą
brać udział zawodnicy z amuputacjami, paraplegicy lub z
innymi uszkodzeniami narządu ruchu w obrębie kończyn
dolnych.
W podnoszeniu ciężarów stosuje się podział na kategorie
wagowe. W celu przyznania adekwatnej kategorii
zawodnikom z amputacjami, dodaje się obliczony ciężar
brakującej kończyny:
1/54 masy ciała - przy amputacji poniżej stawu skokowo-
goleniowego,
1/36 masy ciała - przy amputacji poniżej stawu kolanowego,
1/18 masy ciała - przy amputacji powyżej stawu kolanowego,
1/9 masy ciała - przy amputacji z wyłuszczeniem w stawie
biodrowym.

W przypadku obustronnej amputacji doliczenia należy

zsumować.
Wyciskanie sztangi wykonywane jest przez równoczesny
wyprost obu kończyn górnych, aż do momentu kiedy
zawodnik utrzymuje sztangę w bezruchu na
wyprostowanych rękach, panuje nad nią i w kontrolowany
sposób po komendzie sędziego opuszcza ją na stojaki. W
trakcie wyciskania ciężaru barki, pośladki, kończyny
dolne powinny być w kontakcie z ławą. W przypadku
spastyczności, za potwierdzeniem lekarza, zawodnik może
przywiązać nogi do ławy (ponad kolanami). Zawodnicy z
amputacjami nie mogą startować w protezach.

W kolejnych bojach ciężar może być zwiększony o

wielokrotność 2,5 kg, a przy próbie bicia rekordu świata o
0,5 kg. Pomoc trenera ograniczona jest tylko do pomocy
zawodnikowi przy zajmowaniu i opuszczaniu miejsca na
platformie.

KOSZYKÓWKA NA WÓZKACH

Koszykówka na wózkach należy do najbardziej

widowiskowych dyscyplin sportowych uprawianych

przez osoby niepełnosprawne. Obowiązują w niej

przepisy bardzo podobne do koszykówki

pełnosprawnych. Mecze rozgrywane są na zwykłych

boiskach do koszykówki (rozmiar boiska i wysokość

koszy są takie same jak w koszykówce pełnosprawnych).

Przepisy zostały zmienione tylko w przypadku gdy ze

względu na to, iż zawodnicy poruszają się na wózku nie

można zastosować przepisów FIBA.

Nieco inaczej wygląda kozłowanie. Zawodnik

przemieszczając się z piłką leżącą na kolanach może

tylko dwukrotnie poruszyć kołami wózka po czym musi

wykonać kozioł. Zawodnik może również jedną ręką

stale napędzać wózek, drugą ręką jednocześnie stale

kozłując.

Wózki do koszykówki swoją budową nie mogą

stwarzać zagrożenia dla zdrowia zawodnika oraz
innych graczy, a także aby umożliwić dynamiczną i
skuteczną grę muszą być stabilne (wysokość
siedziska nie większa niż 53cm, wózki mają
podnóżki na wysokości max. 11cm, osłonięte
szprychy, kółko zabezpieczające przed wywróceniem
się zawodnika, duże koła są ustawione pod kątem).

Każdy z zawodników jest klasyfikowany wg
punktacji oceniającej jego sprawność i stopień
dysfunkcji narządu ruchu. Najbardziej sprawny
zawodnik może uzyskać 4,5 pkt., a najmniej sprawny
1 pkt., zaś suma punktów zawodników całej drużyny
grającej w danej chwili na boisku (w zależności od
kraju lub rangi zawodów) nie może wynosić więcej
niż 13,5 -14,5 pkt.

SZERMIERKA

Szermierka niepełnosprawnych jest dyscypliną bardzo
dynamiczną i widowiskową. Obowiązujące są przepisy
Międzynarodowej Federacji Szermierczej (FIE) oraz
Międzynarodowej Federacji Igrzysk w Stoke Mandeville.

Zawodnicy walczą w pozycji siedzącej na wózku, a ich

celem jest trafienie rywala w ważną powierzchnię
trafień. Trafienie sygnalizowane jest przy pomocy
sprzętu działającego na zasadzie sprzężenia
elektrycznego ubrania i broni zawodników (tak samo jak
w szermierce osób pełnosprawnych). Wózki umocowane
są w ramie, która stabilizuje je w określonej odległości.
Zawodnicy korzystają z normalnego sprzętu i stroju
szermierczego oraz dodatkowo z osłony kończyn dolnych.
Zawody odbywają się w konkurencjach: szpadzie, florecie
i szabli.

W szpadzie i florecie trafienia dokonuje się przy pomocy

pchnięcia - są to bronie kolne. Ważną powierzchnią
trafień w przypadku floretu jest cały tułów, a w przypadku
szpady całe ciało zawodnika, jego ubiór i poduszka.
Szabla jest bronią sieczno-kolną, a ważną powierzchnią
trafień jest całe ciało zawodnika od pasa w górę.

W szermierce na wózkach oprócz podziału ze względu na

płeć zawodnicy podzieleni są na trzy kategorie:
kat. A - osoby z amputacjami kończyn dolnych lub ich
częściowym niedowładem, posiadają swobodę ruchów
tułowia i rąk,
kat. B - osoby po urazie rdzenia kręgowego, z porażonymi
kończynami dolnymi lub z minimalnym niedowładem rąk,
kat. C - osoby z całkowitym porażeniem kończyn dolnych i
niedowładem kończyn górnych.

PIŁKA SIATKOWA NA SIEDZĄCO

Siatkówka w pozycji siedzącej rozgrywana jest na boisku o

wymiarach 10m x 6m, siatka jest na wysokości 1,15m dla

mężczyzn i 1,05m dla kobiet. W siatkówkę na siedząco

mogą grać osoby z amputacjami kończyn dolnych oraz

innymi uszkodzeniami narządu ruchu. Drużyna składa się

z 6 zawodników grających na boisku i 6 zawodników

rezerwowych. Wg klasyfikacji funkcjonalnej wyróżnia się

kat. A (bardziej sprawni) i kat. B (mniejsze możliwości

funkcjonalne). W składzie zespołu może być dwóch

zawodników z kategorii A, ale na boisku grać może w

danej chwili tylko jeden z nich.

Cel gry, sposób rozgrywania piłki (zagrywka, podania

sposobem górnym, dolnym, wystawienie piłki, zbicie) oraz

punktacja są takie same jak w siatkówce pełnosprawnych

z tą tylko różnicą że są one wykonywane na siedząco. Przy

atakowaniu i blokowaniu piłki zawodnikowi nie wolno

unieść pośladków (oderwać ich od parkietu). W trakcie

zagrywki pośladki zawodnika zagrywającego powinny

znajdować się za linią końcową.

NARCIARSTWO

Na zawodach dla osób niepełnosprawnych rozgrywane są
zarówno konkurencje narciarstwa zjazdowego jak i
biegowego. W zależności od rodzaju uszkodzenia ciała
(paraplegia, amputacja, porażenie kończyny) zawodnicy
korzystają z innego sprzętu.
W narciarstwie zjazdowym zawodnicy zjeżdżający w
pozycji siedzącej korzystają z tzw. "mono-ski-bobów" - jest
specjalnie skonstruowana narta jednośladowa z
siedziskiem, której budowa umożliwia siedzenie w nim
zawodnika, przypięcie porażonych nóg itd., a także wpięcie
go w normalną nartę z wiązaniem. Jeżdżąc w ten sposób
zawodnik korzysta z tzw. kulonartek, które umożliwiają mu
podparcie się w trakcie zjazdu. Zawodnicy zjeżdżający w
pozycji stojącej mogą korzystać z jednej narty i kulonartek
lub dwóch nart i kijków narciarskich (lub jednego kijka).

W narciarstwie biegowym zawodnicy

startujący w pozycji siedzącej korzystają ze
specjalnych "saneczek", do których
przymocowane są narty biegowe. Zawodnik
przemieszcza się odpychając się
odpowiedniej długości kijkami.
Trasy wyznaczane dla osób
niepełnosprawnych przed rozpoczęciem
zawodów powinien obejrzeć (pod
względem bezpieczeństwa zawodników)
sędzia z doświadczeniem w tym zakresie.

ŻEGLARSTWO

Regaty żeglarskie polegają na przepłynięciu

wyznaczonej trasy w jak najkrótszym czasie. Po

wielokrotnie powtórzonych wyścigach zlicza się

punkty zdobyte przez załogę za zajęte w każdym z

nich miejsce (z wyjątkiem najsłabszego wyniku

zespołu) i na tej podstawie wyłania się zwycięzcę.

W czasie ostatniej paraolimpiady (w Atenach)

niepełnosprawni zawodnicy rywalizowali w dwóch

klasach. Na łódkach jednoosobowych oraz 3-

osobowych (Sonar). W tym ostatnim przypadku

zawodnicy podczas klasyfikacji mieli przyznawane

punkty (1-7) za sprawność zgodnie z zasadą: im

sprawniejszy fizycznie jest zawodnik tym więcej

otrzymuje punktów. Suma punktów zawodników

jednego zespołu nie może przekraczać 14.

BOCCIA

Jest to jedna z dyscyplin obecna na
paraolimpiadzie, a nie występująca na Igrzyskach
Olimpijskich. Jest to bardzo atrakcyjna gra
indywidualna lub zespołowa, a dzięki
możliwościom modyfikowania jej zasad mogą ją
uprawiać rekreacyjnie w różnych warunkach
(terenowych, lokalowych) osoby o bardzo nawet
małej sprawności fizycznej (tetraplegicy). Jest ona
również atrakcyjna dla osób o większej sprawności
(inne schorzenia, osoby starsze, pełnosprawni) co
widać m.in. po ogromnej popularności gier o
podobnych zasadach w całej południowej Europie.

Gra toczy się na boisku (w hali lub na trawie) o

wymiarach 6m x 10m. Nie stosuje się podziału na płeć.
W grze wykorzystuje się 12 kul kolorowych (po 6 w
dwóch kolorach) i 1 kulę białą oraz cyrkiel lub miarę do
pomiaru odległości między kulami. Podczas gry w hali
(na twardym podłożu) wykorzystuje się skórzane piłki
wypełnione granulatem. Do gry na trawie używa się kul
cięższych i twardszych. Każda drużyna (lub zawodnik)
ma kule jednego koloru. Celem drużyny jest
umieszczenie (rzucając, turlając, kopiąc) własnych kul
jak najbliżej białej kuli ("jack'a") znajdującej się na
boisku. Dozwolone jest zarówno przesuwanie (wybijanie)
kul przeciwnika jak również kuli białej. Rzut wykonuje
zawodnik drużyny, której najbliższa kula jest dalej od
kuli białej niż najbliższa kula przeciwnika. Wynik rundy
jest obliczany po wyrzuceniu wszystkich kul. Im więcej
kul drużyna posiada bliżej kuli białej niż najbliższa kula
przeciwnika - tym więcej otrzymuje punktów.

RUGBY NA WÓZKACH

Rugby na wózkach jest grą drużynową dla mężczyzn i

kobiet z tetraplegią (lub podobnymi możliwościami

ruchowymi). Drużyna składa się z 12 osób przy czym na

boisku gra 4 zawodników. Mecz rozgrywany jest w czasie

4 x 8 minut (czystego czasu) na boisku wielkości boiska

do koszykówki (28m x 15m), na którym wyznaczone są

"bramki" (wyznaczone przez postawione na linii końcowej

gumowe pachołki) i tzw. pola kluczowe każdej z drużyn.

Punkty zdobywa się w momencie gdy zawodnik z piłką

przejedzie przynajmniej dwoma kołami linię końcową w

obrębie "bramki". Zawodnicy drużyny przeciwnej starają

się w tym przeszkodzić. Zawodnicy siedzą na specjalnie

zabezpieczonych przed zderzeniami (częstymi w tej

dyscyplinie) wózkach. Każdy z nich jest klasyfikowany ze

względu na sprawność, a suma punktów przyznanym

zawodnikom grającym jednocześnie na boisku nie może

przekraczać 8 (najmniej sprawny zawodnik otrzymuje 0,5

punktu, najsprawniejszy 3,5 punktu).

Bibliografia

Dega W., Senger A.: Ortopedia i rehabilitacja,
PZWL 1996
Dziak A., Tyara S.: Urazy i uszkodzenia w
sporcie, Kraków 2000
Gaździk T. Sz.: Zarys chirurgii urazowej
narządu ruchu, ŚLAM, Katowice 1993
Rehabilitacja Medyczna 2006 Tom 6 Nr 3
Rehabilitacja Medyczna 2007 Tom 1 Nr 6
http://aquasfera.org/niepelnosprawni.htm
www.tetraplegik.com