Giełdowe regulacje
prawne

Techniki Notowań
Giełdowych

Instrumenty notowane na

giełdzie

 Rynek kasowy

•

Akcje

•

Obligacje Skarbu Państwa oraz innych emitentów niż Skarb Państwa

•

Certyfikaty inwestycyjne Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych

•

Certyfikaty strukturyzowane

•

Obligacje strukturyzowane

•

Prawa do nowych akcji (PDA)

•

Prawa poboru (PP)

•

Prawa pierwszeństwa z obligacji i warranty subskrypcyjne

•

Warranty opcyjne

•

Hipoteczne i publiczne listy zastawne i inne instrumenty finansowe

 Rynek Terminowy

•

Kontrakty terminowe na indeksy giełdowe

•

Kontrakty terminowe na kursy walut

•

Kontrakty terminowe na kursy akcji

•

Kontrakty terminowe na obligacje Skarbu Państwa

•

Opcje na indeksy giełdowe

•

Opcje na kursy akcji

•

Jednostki indeksowe

37

Dopuszczenie do obrotu

giełdowego

Dopuszczenie do obrotu giełdowego jest to formalny proces kwalifikacji

instrumentu finansowego do bycia przedmiotem obrotu na giełdzie.

Bezwzględnym warunkiem dopuszczenia jest:

• przedstawienie przez emitenta stosownego dokumentu informacyjnego

• nieograniczona zbywalność

• brak postępowania upadłościowego albo likwidacyjnego emitenta

Zarząd Giełdy wstrzymuje dopuszczenie do obrotu lub rozpoczęcie notowań

na wniosek KNF na okres nie dłuższy niż 10 dni.

Warunki dopuszczenia instrumentów finansowych na giełdzie określają

przepisy §§3-29 Regulaminu Giełdy oraz Oddziału 1, Rozdz. 1 Szczegółowych

Zasad Obrotu Giełdowego.

§§3-29 Regulaminu Giełdy

Wprowadzenie do obrotu

giełdowego

•

Warunkiem wprowadzenia do obrotu giełdowego

jest wcześniejsze dopuszczenie instrumentu

finansowego do tego obrotu

•

Wprowadzenia dokonuje Zarząd Giełdy

•

Możliwe są dwa tryby wprowadzenia:

- w trybie zwykłym

- w trybie publicznej sprzedaży

•

Wprowadzenie do obrotu giełdowego =

pierwszy dzień notowania instrumentu na

giełdzie

Zawieszenie obrotu

giełdowego

Zarząd Giełdy

• Może zawiesić obrót instrumentami

finansowymi na okres do 3 miesięcy :

o na wniosek emitenta;

o jeżeli uzna, że wymaga tego interes i

bezpieczeństwo uczestników obrotu;

o jeżeli emitent narusza przepisy

obowiązujące na giełdzie.

• Zawiesza obrót instrumentami

finansowymi na okres nie dłuższy niż 1

miesiąc na żądanie KNF zgłoszone

zgodnie z przepisami Ustawy.

Wykluczenie z obrotu

giełdowego

Zarząd Giełdy może wykluczyć instrumenty finansowe z obrotu giełdowego:

• jeżeli przestały spełniać inne warunki dopuszczenia niż nieograniczona

zbywalność,

• jeżeli emitent uporczywie narusza przepisy obowiązujące na giełdzie,

• Na wniosek emitenta,

• Wskutek ogłoszenia upadłości emitenta albo w przypadku oddalenia przez

sąd wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu braku środków majaku

emitenta na zaspokojenie kosztów postępowania,

• Jeżeli uzna, że wymaga tego interes i bezpiczeństwo uczestników obrotu,

• Wskutek podjęcia decyzji o połączeniu emitenta z innym podmiotem, jego

podziale lub przekształceniu,

• Jeżeli w ciągu ostatnich trzech miesięcy nie dokonano żadnych transakcji

giełdowych na danym instrumencie finansowym,

• Wskutek podjęcia przez emitenta działalności, zakazanej przez obwiązujące

przepisy prawa,

• Wskutek otwarcia likwidacji emitenta.

• 31 Regulaminu Giełdy

Systemy Notowań

Akcje o niskiej płynności / obligacje strukturyzowane

DB London / Lista Alertów / Strefa niższej Płynności

notowania

jednolite

pozostałe instrumenty finansowe

wprowadzane do obrotu

notowania

ciągłe

Notowania jednolite

• Ograniczenia wahań kursów, statyczne i dynamiczne.
• Statyczne działają od kursu odniesienia,np.kursu

zamknięcia z poprzedniego dnia.

• W notowaniach jednolitych nie debiutuje żaden papier.
• W przypadku gdy nie dojdzie do wyznaczenia kursu

jednolitego,(gdy spread się nie zazębił, karnet
rozbieżny)odniesieniem jest kurs z poprzedniego fixingu.

• Kiedy nie ustali się kurs:gdy karnet jest rozbieżny, gdy PKC

nie jest realizowany w całości ,kurs nie może odbiegać o +-
10%

• Przewodniczący sesji roszerza/zwiększa, anuluje zlecenia
• Przewodniczący może rozszerzyć widełki na fixingu np. o

10%, ale jeśli rano podniósł to po południujuz nie może

Notowania

• 11.45-17.35 Faza P zlecenia na następny fixing

• KUPNO
• L.A.>c.o.t- cena ostatniej realizacji
• C.r.>=L.A.
• SPRZEDAŻ
• L.A.<c.o.t
• C.r.<=L.A.
• Na debiucie ograniczenia wahań nie wystepują.
• W systemie notowań ciągłych z podwójnym fixingiem

ograniczenia wahań nie obowiązują , tylko do wyznaczenia
pierwszego fixingu,na drugi fixing odniesieniem jest kurs z
pierwszego fixingu.

Notowania

• Mechanizmy zabezpieczające przed pomyłką
• -ograniczenia wahań kursów
• W notowaniach ciagłych kursem odniesienia jest:
• -dla kursu otwarcia- odniesieniem jest kurs zamknięcia z

poprzedniego dnia

• W trakcie sesji –odniesieniem jest kurs otwarcia,jeśli się nie

otworzył to kurs zamknięcia z poprzedniego dnia,

• Dla kursu zamknięcia –kursem odniesienia jest kurs otwarcia.
• Widełki dynamiczne działają tylko w notowaniach ciągłych,

kurs otwarcia stanowi odniesienie dla widełek dynamicznych

• Kursem odniesienia dla widełek dynamicznych jest kurs

poprzedniej transakcji.

Segmentacja rynku

250 PLUS

- kapitalizacja w zł > 250 mln Euro

50 PLUS

- kapitalizacja w zł > 50 mln Euro

5 PLUS - kapitalizacja w zł > 5 mln Euro
MINUS 5

- kapitalizacja w zł =< 5 mln Euro

Lista alertów:

- ogłoszono upadłość emitenta lub
- występuje bardzo wysoka zmienność kursu

- Kwalifikacja po ostatniej sesji każdego kwartału kalendarzowego
- Kapitalizacja liczona z 3 ostatnich miesięcy
- Kwalifikacja po segm. LISTA ALERTÓW mogą podlegać spółki,

których średni kurs w trakcie ostatniego kwartału był niższy

niż50gr lub kurs akcji po splicie lub prawie poboru jest niższy niż

50gr.

- Kwalifikacji do LISTY ALERTÓW ze względu na zmienność

dokonuje się pod warunkiem, że w badanym okresie spółka była

notowana przynajmniej przez 20 sesji

Strefa Niższej Płynności

• Kwalifikacja do Strefy po zakończeniu ostatniej sesji każdego kwartału kalendarzowego

• Kryteria kwalifikacji:
 średnia liczba transakcji <= 10 transakcji /sesję
 średnia wartość transakcji <= 50000zł /sesję
Przy kalkulacji średnich uwzględnia się transakcje sesyjne oraz pakietowe.

• W przypadku zakwalifikowania się do Strefy Niższej Płynności:
 Akcje są usuwane z portfela indeksów
 Akcje są przenoszone do notowań jednolitych
 Nazwa akcji emitenta jest oznaczana w sposób szczególny

• Emitent może przystąpić do Programu Wspierania Płynności, w tym celu zobowiązany

jest do:

 Podpisania umowy z animatorem emitenta na zasadach animatora rynku
 Utworzenia i prowadzenia sekcji relacji inwestorskich na stronie internetowej
 Publikowanie informacji dotyczących relacji inwestorskich na stronie GPW

przeznaczonej dla emitentów

Transakcje sesyjne notowania

jednolite – 2 fixingi

P

D

P

Początek przyjmowania
zleceń na bieżącą sesje

Początek
interwencji

Koniec dogrywki

Wyznaczanie kursu

8:00

11:0
0

11:45

11:15

Wyznaczanie
kursu

15:0
0

Początek
interwencji

14:45

Koniec dogrywki

15:30

Koniec
przyjmowania
zleceń na
następne sesje

16:3
5

P

D

P

Transakcje sesyjne notowania ciągłe

*) Planowana
likwidacja

dogrywki

Str.12

Członkowie Giełdy

• Firma inwestycyjna w rozumieniu art. 3 pkt 33) Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,

zawierająca transakcje giełdowe na rachunek własny lub na rachunek klienta

• Inny podmiot będący uczestnikiem Krajowego Depozytu, zawierając transakcje giełdowe wyłącznie na

rachunek własny

• Inny podmiot niebędący uczestnikiem Krajowego Depozytu, zawierający transakcje giełdowe wyłącznie

na rachunek własny- pod warunkiem wskazania podmiotu będącego uczestnikiem Krajowego Depozytu,

który zobowiązał się do wypełnienia obowiązków w związku z rozliczeniem zawartych transakcji.

• Stroną transakcji może być wyłącznie Członek Giełdy lub KDPW
• Członka Giełdy do działania na giełdzie dopuszcza Zarząd Giełdy na jego wniosek

Członkiem giełdy może zostać:

§§ 60- 80 Regulaminu
Giełdy

38 str

Maklerzy nadzorujący...

Członek giełdy zobowiązany jest stosować

następujące kryteria oceny kwalifikacji i

doświadczenia maklerów giełdowych,

gwarantujące sprawny i bezpieczny udział w

obrocie giełdowym:

• znajomość regulacji, procedur i zaleceń

giełdowych związanych z organizacją obrotu

giełdowego,
• znajomość procedur wewnętrznych członka

giełdy związanych z zasadami przekazywania

zleceń maklerskich na giełdę,
• praktyczna znajomość zasad przekazywania

zleceń maklerskich na giełdę.

3

Maklerzy nadzorujący…

92-101 Regulaminu Giełdy

Członek giełdy obowiązany jest do wyznaczenia i zgłoszenia Giełdzie

co najmniej jednej osoby (zwanej maklerem nadzorującym),

nadzorującej proces przekazywania na giełdę zleceń maklerskich

przez członka giełdy. Zarząd giełdy może określić minimalną ilość

maklerów nadzorujących zatrudnionych przez Członka Giełdy.

Za działalność maklera nadzorującego związaną z wykonaniem jego

obowiązków dotyczących obrotu giełdowego całkowitą

odpowiedzialność ponosi członek giełdy.

Maklerem nadzorującym może zostać osoba, która:

- jest wpisana na listę maklerów papierów wartościowych prowadzoną

przez KNF,

- złożyła egzamin z zakresu znajomości przepisów i obowiązujących na

giełdzie procedur dotyczących zasad przekazywania na giełdę zleceń

maklerskich i otrzymywania informacji na potrzeby obsługi notowań,

- jest zatrudniona przez członka giełdy lub jest członkiem jego władz.

Warunek bycia maklerem papierów wartościowych nie ma

zastosowania do maklerów nadzorujących:

- wyznaczonych przez członków giełdy będących zagranicznymi

firmami inwestycyjnymi, prowadzącymi działalność na giełdzie bez

konieczności otwierania oddziału na terytorium Polski, lub

- wyznaczonych przez innych członków giełdy, jeżeli zakres

obowiązków maklera giełdowego nie obejmuje przekazywania,

modyfikowania lub anulowania zleceń maklerskich na rachunek

klienta.

Maklerzy nadzorujący zatrudnieni przez zagraniczne firmy

inwestycyjne, prowadzące działalność na giełdzie bez otwierania

oddziału na terytorium Polki, nie muszą zdawać egzaminu, jeżeli

kandydat na maklera nadzorującego posiada odpowiednie

uprawnienia nadane przez zagraniczną giełdę papierów

wartościowych, której zagraniczna firma inwestycyjna jest

członkiem i z którą Giełda posiada porozumienie, z którego

wynika wzajemne uznawanie kompetencji maklerów

nadzorujących.

Tryby zawierania transakcji

sesje

giełdowe

wezwania

subskrypc
je

transakcje
pakietowe

publiczna
sprzedaż

biso

redystrybucj
a

new/connect

4

Wprowadzenie w trybie publicznej

sprzedaży

•Odbywa się na podstawie oferty złożonej przez Członka Giełdy (tzw.
Wprowadzający)

•Oferta publicznej sprzedaży obejmuje co najmniej 10%
instrumentów finansowych objętych wnioskiem o dopuszczenie albo:

•na rynku podstawowym: wartość oferty przekracza 4.000.000 zł

•na rynku równoległym: wartość oferty przekracza 1.000.000 zł

•Szczegółowe warunki wprowadzania papierów wartościowych do
obrotu giełdowego w trybie publicznej sprzedaży opisane zostały w
Oddziale 3 Rozdziału 1 SZOG

•Członek Giełdy wprowadzający zobowiązany jest bezzwłocznie po
zakończeniu sprzedaży podać do publicznej wiadomości informację o
liczbie sprzedanych akcji.

•39-40 Regulaminu Giełdy

Publiczna subskrypcja

 Usługa świadczona na podstawie umowy
 Koszt negocjowany
 Udostępnienie systemu informatycznego:

zbieranie zleceń
Alokacja zleceń
Zawarcie transakcji
Przekazanie kart umów do domów maklerskich
Przygotowanie zbiorów do rozliczenia
Przekazanie w/w zbiorów do KDPW

Wprowadzenie w trybie

zwykłym

• Dokonywane jest na wniosek emitenta

• Zarząd giełdy w decyzji wprowadzającej dane

instrumenty finansowe do obrotu giełdowego

określając w szczególności datę sesji giełdowej, na

której nastąpi pierwsze notowanie

• Możliwe jest notowanie instrumentów finansowych

tego samego rodzaju w dwóch liniach notowań

• Zarząd giełdy określa szczegółowe warunki jakim

powinin odpowiadać wniosek o wprowadzenie.

Opisane zostały one w Oddziale 2 Rozdziału 1 u 1

SZOG



§§ 36-38 Regulaminu Giełdy

BISO – Transakcje odkupu…

• brak odpowiedniej do rozliczenia transakcji

liczby papierów wartościowych na rachunku
klienta,

• konieczność odkupu papierów wartościowych

sprzedanych przez członka giełdy niezgodnie
ze zleceniem klienta

• brak potwierdzenia zawartej transakcji, o

którym mowa w art. 121 ust. 1 Ustawy

Transakcje

redystrybucyjne…

• Sprzedaż akcji już wprowadzonych do obrotu

giełdowego poza systemami notowań

• Cena w widełkach 40% od kursu odniesienia

(średnia ważona obrotami z 5 ostatnich sesji

poprzedzających złożenie wniosku)

• Konieczność oznaczenia akcji wydzielonych

kodem ISIN

• Wymagany krótki termin informacyjny
• Wniosek na GPW 7 (3) dni przed transakcją
• Opublikowanie wniosku 3 (1) dni przed

transakcją

Animatorzy – Animatror rynku...

•Animatorem rynku jest członek giełdy lub podmiot nie

będący członkiem giełdy, który na podstawie umowy

zawartej z Giełdą zobowiąże się do dokonywania na

własny rachunek czynności mających na celu

wspomaganie płynności danego instrumentu

finansowego, na zasadach określonych przez zarząd

giełdy.
•Do zadań animatora rynku mających na celu

wspomaganie płynności danego instrumentu

finansowego należą:

•Składanie zleceń kupna i sprzedaży danego instrumentu

finansowego na własny rachunek bez zapytania członka

giełdy, lub
•Składanie zleceń kuona i sprzedaży danego instrumentu

finansowego na własn rachunek w odpowiedzi na zapytanie

członka giełdy.

• Zlecenia animatora muszą spełniać warunki

minimalnej wartości lub wielkości oraz maksymalnej

różnicy cen pomiędzy limitami najlepszych z tych

zleceń ( dla zleceń kupna z nawyższym limitem ceny,

dla zleceń sprzedaży z najniższym limitem ceny)

Animatorzy- Animator Rynku...

Animator zostaje zwolniony w trakcie danej sesji giełdowej z
obowiązku kwotowania z chwilą przekroczenia jednego z

poniższych

limitów (o ile zostały określone w umowie):

• Limit dziennego zaangażowania - różnica pomiędzy liczbą

lub wartością instrumentów nabytych i zbytych w trakcie

danej sesji giełdowej w ramach pełnienia funkcji animatora

• Limit całkowitego zaangażowania – liczba otwartych

pozycji na danym instrumencie finansowym (danej serii) w

przypadku instrumentów pochodnych

• Limit globalnego zaangażowania – suma otwartych

pozycji na wszystkich seriach danej klasy instrumentu

finansowego w przypadku instrumentów pochodnych

Giełda podaje do publicznej wiadomości informacje o umowach
podpisanych z animatorami rynku

10

Animatorzy- Animator

Rynku...

• W systemie notowań ciągłych w ramach wykonywania zadań o

których mowa w animator rynku zobowiązany jest w

szczególności do:

-

wprowadzania nie później niż na 5 minut przed określeniem kursu

otwarcia oraz kursu zamknięcia oraz utrzymania, w trakcie notowań

ciągłych zleceń kupna i sprzedaży spełniających warunki obowiązujące

animatora

- dostosowania w trakcie notowań ciągłych swoich zleceń do warunków

określonych w umowie w czasie nie dłuższym niż 5 minut.

• W systemie notowań jednolitych w ramach wykonywania zadań

animator rynku zobowiązany jest do wprowadzenia nie później

niż na 5 minut przed rozpoczęciem fazy interwencji, zleceń

kupna i sprzedaży spełniających określone warunki.

• Zlecenia animatora, nie mogą zawierać warunku limitu aktywacji.

• Wielkość ujawniana zleceń, animatora nie może być mniejsza niż

minimalna wielkość lub wartość zleceń określona w umowie o

pełnienie funkcji animatora rynku.

10a

Animator Emitenta

Ograniczenia wahań kursów -
statyczne

o Notowania ciągłe:

 Akcje: +/- 10% max 21%

 Obligacje: +/- 3 pkt max 6 pkt

 Kontrakty na indeksy: +/- 5% - 10,25% (zgoda KDPW)

 Kontrakty na waluty: +/- 3% - 5% (zgoda KDPW)

 Kontrakty na akcje: +/- 5% - 15% (zgoda KDPW)

 Kontrakty na obligacje: +/- 1,5pkt – 3 pkt (zgoda KDPW)

 Jednostki indeksowe: +/- 5% - 15% (zgoda KDPW)

 Opcje indeksowe: 5% średniej z ostatnich 20 wartości

zamknięcia indeksu bazowego

 Prawa poboru: +/- 100%

 Certyfikaty strukturyzowane: +/- 40%

 Certyfikaty strukturyzowane z dźwignią: +/- 100%

 Warranty opcyjne: +/- 100%

 Prawa pierwszeństwa z obligacji i warranty subskrypcyjne: +/-

100%

o Notowania jednolite:

 Akcje: 10% max 21% (nie więcej niż 33,1% od kursu z

poprzedniej sesji)

 Obligacje: +/- 3 pkt max 6 pkt

Ograniczenia wahań

kursów-

dynamiczne…

 Instrumenty rynku kasowego:

o Akcje wchodzące w skład indeksu WIG20: 3,5%

o Akcje wchodzące w skład indeksu mWIG40: 4,5%

o Pozostałe akcje: 6,5%

o Obligacje: 2 punkty procentowe

o Prawa wyboru 6,5%, jeżeli Zarząd Giełdy najpóźniej w dniu

poprzedzającym dzień pierwszego notowania prawa poboru nie

określi innej wysokości dynamicznych ograniczeń wahań kursów

o Prawa do nowych akcji: w przypadku praw do nowych akcji

spółki, której akcje wchodzą w skład indeksu WIG20 lub mWIG40

analogicznie jak dla takich akcji, w innych przypadkach – 6,5%

o Certyfikaty inwestycyjne: 6,5%

o Prawa pierwszeństwa z obligacji: 35%

o Warranty: 40% (także na pierwszej sesji)

o Certyfikaty strukturyzowane: 40% z dźwignią 100% (także na

pierwszej sesji)

Kroki notowań – rynek terminowy

o

Kontrakt terminowy na indeksy: 1 pkt indeksowy

o

Kontrakt na waluty: 0,01 zł

o

Kontrakt terminowy na obligacje: 0,01 punktu proc.

o

Kontrakt na akcje: 0,01 zł < 50 zł

0,05 zł > 50 zł

o

Jednostki indeksowe: 0,01 zł

o

Opcje indeksowe/ akcyjne: 0,01 pkt/zł < 50 pkt/zł

0,05 pkt/zł >50 pkt/zł

25

Ograniczenia wielkości zleceń



Kontrakty indeksowe – 500 sztuk



Kontrakty walutowe – 100 sztuk



Kontrakty akcyjne – 500 sztuk



Kontrakty na obligacje – 500 sztuk



Opcje – 500 sztuk



Jednostki indeksowe – 100 sztuk

355a