Dysfunkcje seksualne podczas

Dysfunkcje seksualne podczas

terapii neuroleptykami

terapii neuroleptykami

Aleksander Araszkiewicz

Aleksander Araszkiewicz

Katedra Psychiatrii

Katedra Psychiatrii

CM UMK w Bydgoszczy

CM UMK w Bydgoszczy

Życie seksualne chorych na schizofrenię i

Życie seksualne chorych na schizofrenię i

towarzyszące mu problemy są tematem,

towarzyszące mu problemy są tematem,

na który do tej pory nie poświęcano wiele

na który do tej pory nie poświęcano wiele

uwagi.

uwagi.

Do tej pory niewiele badań

Do tej pory niewiele badań

naukowych zostało poświęcone tej

naukowych zostało poświęcone tej

tematyce.

tematyce.

Badania nad zaburzeniami seksualnymi u

Badania nad zaburzeniami seksualnymi u

chorych na schizofrenię z użyciem różnych

chorych na schizofrenię z użyciem różnych

kwestionariuszy

kwestionariuszy

(Kelly i wsp.

(Kelly i wsp.

2004)

2004)

Ocena zaburzeń seksualnych – cechy

Ocena zaburzeń seksualnych – cechy

idealnego kwestionariusza

idealnego kwestionariusza

(Clayton, 2001)

(Clayton, 2001)

►

specyficzny dla płci

specyficzny dla płci

►

odnosi się do poszczególnych zaburzeń

odnosi się do poszczególnych zaburzeń

►

krótki

krótki

►

pytania sformułowane w sposób „delikatny”

pytania sformułowane w sposób „delikatny”

►

oddzielenie zaburzeń związanych z samą

oddzielenie zaburzeń związanych z samą

chorobą i z efektem leków

chorobą i z efektem leków

►

monitorowanie zmian w czasie

monitorowanie zmian w czasie

►

ocenia także funkcjonowanie

ocenia także funkcjonowanie

przedchorobowe w stosunku do obecnego

przedchorobowe w stosunku do obecnego

Większość badań wskazuje na to, że

Większość badań wskazuje na to, że

chorzy na schizofrenię doświadczają

chorzy na schizofrenię doświadczają

pogorszenia funkcjonowania, także w

pogorszenia funkcjonowania, także w

zakresie życia seksualnego.

zakresie życia seksualnego.

Keefe 1989, Test 1990, Teusch 1995

Keefe 1989, Test 1990, Teusch 1995

Pacjenci ze schizofrenią mają relatywnie

Pacjenci ze schizofrenią mają relatywnie

mniej partnerów seksualnych w ciągu

mniej partnerów seksualnych w ciągu

życia niż osoby zdrowe.

życia niż osoby zdrowe.

Test 1990, Aizenberg 1995

Test 1990, Aizenberg 1995

Autoerotyzm jest główną seksualną

Autoerotyzm jest główną seksualną

aktywnością u mężczyzn ze schizofrenią.

aktywnością u mężczyzn ze schizofrenią.

Aizenberg 1995, Lukoff 1996

Aizenberg 1995, Lukoff 1996

Zaburzenia seksualne – wpływ na

Zaburzenia seksualne – wpływ na

„compliance”

„compliance”

Zaburzenia seksualne, powodujące

Zaburzenia seksualne, powodujące

cierpienie i pogorszenie samopoczucia

cierpienie i pogorszenie samopoczucia

chorych na schizofrenię, są jedną z

chorych na schizofrenię, są jedną z

głównych przyczyn braku współpracy

głównych przyczyn braku współpracy

pacjenta z lekarzem i przerwania

pacjenta z lekarzem i przerwania

terapii lekami przeciwpsychotycznymi.

terapii lekami przeciwpsychotycznymi.

Compton i Miller (2001),

Compton i Miller (2001),

Psychopharmacology Bulletin

Psychopharmacology Bulletin

;35:89-

;35:89-

108

108

Perkins (2002),

Perkins (2002),

Journal of Clinical Psychiatry

Journal of Clinical Psychiatry

;63:1121- 1128

;63:1121- 1128

Cutler (2003),

Cutler (2003),

Psychoneuroendocrynology

Psychoneuroendocrynology

; 28:69-82

; 28:69-82

Rozpowszechnienie zaburzeń

Rozpowszechnienie zaburzeń

seksualnych u chorych na schizofrenię

seksualnych u chorych na schizofrenię

(Dossenbach, 2005).

(Dossenbach, 2005).

Międzynarodowe prospektywne

Międzynarodowe prospektywne

badanie grupy ponad 7500 chorych

badanie grupy ponad 7500 chorych

na schizofrenię z 27 krajów.

na schizofrenię z 27 krajów.

Rozpowszechnienie zaburzeń

Rozpowszechnienie zaburzeń

seksualnych

seksualnych

u chorych na schizofrenię

u chorych na schizofrenię

wynosiło ok.

wynosiło ok.

50 %

50 %

.

.

Rozpowszechnienie zaburzeń

Rozpowszechnienie zaburzeń

seksualnych u chorych na schizofrenię

seksualnych u chorych na schizofrenię

(Dossenbach, 2005) c.d.

(Dossenbach, 2005) c.d.

Występowanie zaburzeń seksualnych u

Występowanie zaburzeń seksualnych u

chorych na schizofrenię było w części

chorych na schizofrenię było w części

przypadków ignorowane przez lekarzy,

przypadków ignorowane przez lekarzy,

co świadczy o niedocenianiu wagi tego

co świadczy o niedocenianiu wagi tego

problemu.

problemu.

Istniały duże różnice w rozpowszechnieniu

Istniały duże różnice w rozpowszechnieniu

tych zaburzeń pomiędzy poszczególnymi

tych zaburzeń pomiędzy poszczególnymi

regionami – czynniki socjodemograficzne,

regionami – czynniki socjodemograficzne,

różnice między metodami zbierania danych?

różnice między metodami zbierania danych?

Rozpowszechnienie zaburzeń

Rozpowszechnienie zaburzeń

seksulanych u chorych na schizofrenię

seksulanych u chorych na schizofrenię

Wcześniejsze badania wykazały zbliżone

Wcześniejsze badania wykazały zbliżone

wyniki – rozpowszechnienie zaburzeń

wyniki – rozpowszechnienie zaburzeń

seksualnych wynosiło 50% u pacjentów

seksualnych wynosiło 50% u pacjentów

leczonych tzw. typowymi

leczonych tzw. typowymi

neuroleptykami.

neuroleptykami.

Ghadirian i wsp., 1982

Ghadirian i wsp., 1982

Sullivan i Lukoff, 1990

Sullivan i Lukoff, 1990

Rozpowszechnienie zaburzeń seksualnych -

Rozpowszechnienie zaburzeń seksualnych -

różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami

różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami

(Doosenbach, 2005)

(Doosenbach, 2005)

kobiety – kolor biały

kobiety – kolor biały

mężczyźni – kolor czarny

mężczyźni – kolor czarny

Dysfunkcje seksualne - mężczyźni

Dysfunkcje seksualne - mężczyźni



zaburzenia erekcji

zaburzenia erekcji



zaburzenia ejakulacji

zaburzenia ejakulacji



zaburzenia orgazmu

zaburzenia orgazmu



spadek libido

spadek libido



priapizm

priapizm



wytrysk wsteczny

wytrysk wsteczny



ginekomastia

ginekomastia

Dysfunkcje seksualne - kobiety

Dysfunkcje seksualne - kobiety



spadek libido

spadek libido



zaburzenia orgazmu

zaburzenia orgazmu



zbyt małe nawilżenie pochwy

zbyt małe nawilżenie pochwy



zaburzenia miesiączkowania

zaburzenia miesiączkowania



mlekotok

mlekotok

Reakcje seksualne człowieka

Reakcje seksualne człowieka

Pożądanie

Pożądanie

►

prawdopodobnie zwiększane przez dopaminę i

prawdopodobnie zwiększane przez dopaminę i

zmniejszane przez prolaktynę

zmniejszane przez prolaktynę

►

znaczący wpływ kontekstu i uwarunkowań

znaczący wpływ kontekstu i uwarunkowań

psychospołecznych

psychospołecznych

Pobudzenie

Pobudzenie

►

kontrolowane przez estrogeny u kobiet i

kontrolowane przez estrogeny u kobiet i

testosteron u mężczyzn

testosteron u mężczyzn

►

inne mechanizmy – ośrodkowa stymulacja

inne mechanizmy – ośrodkowa stymulacja

dopaminergiczna, równowaga

dopaminergiczna, równowaga

cholinergiczna/adrenergiczna, pobudzenie

cholinergiczna/adrenergiczna, pobudzenie

receptorów alfa-1-adrenergicznych

receptorów alfa-1-adrenergicznych

►

wpływ chorób somatycznych – cukrzyca,

wpływ chorób somatycznych – cukrzyca,

nadciśnienie

nadciśnienie

Orgazm

Orgazm

►

zaburzenia mogą być związane ze wzrostem

zaburzenia mogą być związane ze wzrostem

aktywności serotoninergicznej oraz blokadą

aktywności serotoninergicznej oraz blokadą

receptorów alfa-1-adrenergicznych

receptorów alfa-1-adrenergicznych

►

może się wiązać z działaniem oksytocyny

może się wiązać z działaniem oksytocyny

Odprężenie

Odprężenie

►

bierna faza po orgazmie

bierna faza po orgazmie

Schizofrenia i zaburzenia seksualne

Schizofrenia i zaburzenia seksualne

Problem występowania zaburzeń

Problem występowania zaburzeń

seksualnych w schizofrenii jest

seksualnych w schizofrenii jest

złożony.

złożony.

Wiek, w którym najczęściej dochodzi

Wiek, w którym najczęściej dochodzi

do rozwoju objawów choroby jest

do rozwoju objawów choroby jest

ściśle związany z początkiem okresu

ściśle związany z początkiem okresu

reprodukcyjnego w życiu człowieka.

reprodukcyjnego w życiu człowieka.

Pacjentki na początku zachorowania miały

Pacjentki na początku zachorowania miały

niższy poziom estrogenów w porównaniu z

niższy poziom estrogenów w porównaniu z

osobami zdrowymi.

osobami zdrowymi.

Oades i Schepker, 1994

Oades i Schepker, 1994

Mężczyźni chorujący na schizofrenię okazali się

Mężczyźni chorujący na schizofrenię okazali się

mieć niższy poziom gonadotropin i testosteronu

mieć niższy poziom gonadotropin i testosteronu

niż osoby zdrowe.

niż osoby zdrowe.

Van Cauter i wsp. , 1991

Van Cauter i wsp. , 1991

Działanie leków prawdopodobnie nakłada

Działanie leków prawdopodobnie nakłada

się więc na istniejące już zaburzenia

się więc na istniejące już zaburzenia

hormonalne i współdziała z nimi w

hormonalne i współdziała z nimi w

powstaniu zaburzeń seksualnych.

powstaniu zaburzeń seksualnych.

Przyczyny zaburzeń seksualnych –

Przyczyny zaburzeń seksualnych –

terapia neuroleptykami

terapia neuroleptykami

►

sedacja i wzrost masy ciała

sedacja i wzrost masy ciała

►

występowanie zaburzeń

występowanie zaburzeń

pozapiramidowych i późnych dyskinez

pozapiramidowych i późnych dyskinez

►

blokada receptorów serotoninergicznych

blokada receptorów serotoninergicznych

►

działanie antycholinergiczne

działanie antycholinergiczne

►

blokada receptorów alfa 1 –

blokada receptorów alfa 1 –

adrenergicznych

adrenergicznych

►

blokada kanałów wapniowych

blokada kanałów wapniowych

►

wzrost poziomu prolaktyny w osoczu

wzrost poziomu prolaktyny w osoczu

Objawy schizofrenii a dysfunkcje

Objawy schizofrenii a dysfunkcje

seksualne

seksualne

Mniejsza aktywność seksualna może wynikać też

Mniejsza aktywność seksualna może wynikać też

z samego przebiegu choroby – braku pewności

z samego przebiegu choroby – braku pewności

siebie w kontaktach społecznych, małej liczby

siebie w kontaktach społecznych, małej liczby

kontaktów interpersonalnych, a także objawów

kontaktów interpersonalnych, a także objawów

negatywnych choroby – anhedonii i braku

negatywnych choroby – anhedonii i braku

zainteresowania światem zewnętrznym.

zainteresowania światem zewnętrznym.

Mniejsze zainteresowanie tworzeniem relacji

Mniejsze zainteresowanie tworzeniem relacji

seksualnych występowało u mężczyzn chorych

seksualnych występowało u mężczyzn chorych

na schizofrenię także przed początkiem choroby.

na schizofrenię także przed początkiem choroby.

Rowlands,

Rowlands,

1995

1995

Objawy schizofrenii a dysfunkcje

Objawy schizofrenii a dysfunkcje

seksualne

seksualne

Wyniki badań dotyczące korelacji pomiędzy

Wyniki badań dotyczące korelacji pomiędzy

nasileniem objawów negatywnych i

nasileniem objawów negatywnych i

pozytywnych w przebiegu schizofrenii są

pozytywnych w przebiegu schizofrenii są

niespójne.

niespójne.

Lyketsos i wsp., 1983

Lyketsos i wsp., 1983

Keefe i wsp., 1989

Keefe i wsp., 1989

Fortier i wsp., 2003

Fortier i wsp., 2003

Prawdopodobnie chorzy na schizofrenię często nie

Prawdopodobnie chorzy na schizofrenię często nie

są w stanie wykształcić odpowiednich

są w stanie wykształcić odpowiednich

socjoseksualnych zdolności ze względu na cechy

socjoseksualnych zdolności ze względu na cechy

zachowania obecne już w okresie

zachowania obecne już w okresie

przedchorobowym.

przedchorobowym.

Keefe i wsp., 1989

Keefe i wsp., 1989

Bhui i wsp., 1995

Bhui i wsp., 1995

Trudno jest ocenić czy zaburzenia

Trudno jest ocenić czy zaburzenia

seksualne są wynikiem terapii

seksualne są wynikiem terapii

neuroleptykami, czy też wynikiem

neuroleptykami, czy też wynikiem

samej choroby.

samej choroby.

Aisenberg i wsp.(1995),

Aisenberg i wsp.(1995),

Journal of Clinical Psychiatry

Journal of Clinical Psychiatry

;56:137-141

;56:137-141

Cuttler (2003),

Cuttler (2003),

Psychoneuroendocrynology

Psychoneuroendocrynology

; 28:69-82

; 28:69-82

Czynniki zaburzające funkcje

Czynniki zaburzające funkcje

seksualne

seksualne

Zaburzenia seksualne u chorych na schizofrenie

Zaburzenia seksualne u chorych na schizofrenie

mogą wynikać także z innych przyczyn:

mogą wynikać także z innych przyczyn:

►

jednoczesne przyjmowanie innych leków (leki

jednoczesne przyjmowanie innych leków (leki

antycholinergiczne, przeciwdepresyjne)

antycholinergiczne, przeciwdepresyjne)

►

współistnienie chorób somatycznych i

współistnienie chorób somatycznych i

neurologicznych (np. cukrzyca wpływa na

neurologicznych (np. cukrzyca wpływa na

zmniejszenia libido)

zmniejszenia libido)

►

czynniki psychologiczne i wynikające z choroby

czynniki psychologiczne i wynikające z choroby

(min. zaburzenia funkcji poznawczych –

(min. zaburzenia funkcji poznawczych –

potrzebne są dalsze badania)

potrzebne są dalsze badania)

Przyjmowanie tzw. typowych

Przyjmowanie tzw. typowych

neuroleptyków jest związane z

neuroleptyków jest związane z

podwyższonym poziomem prolaktyny

podwyższonym poziomem prolaktyny

w osoczu i występowaniem takich

w osoczu i występowaniem takich

zaburzeń seksualnych jak spadek

zaburzeń seksualnych jak spadek

libido, anorgazmia, impotencja,

libido, anorgazmia, impotencja,

zaburzenia miesiączkowania.

zaburzenia miesiączkowania.

Cutler (2003),

Cutler (2003),

Psychoneuroendocrynology

Psychoneuroendocrynology

; 28:69-82

; 28:69-82

Halbreich i wsp. (2003),

Halbreich i wsp. (2003),

Psychoneuroendocrynology;

Psychoneuroendocrynology;

28:53-

28:53-

67

67

Atypowe neuroleptyki wydają się

Atypowe neuroleptyki wydają się

mieć mniejszy wpływ na poziom

mieć mniejszy wpływ na poziom

prolaktyny w osoczu i występowanie

prolaktyny w osoczu i występowanie

zaburzeń seksualnych.

zaburzeń seksualnych.

Volavka i wsp.(2004),

Volavka i wsp.(2004),

Journal of Clinical Psychiatry

Journal of Clinical Psychiatry

;65:57-61

;65:57-61

Leki przeciwpsychotyczne – wpływ na

Leki przeciwpsychotyczne – wpływ na

prolaktynemię

prolaktynemię

Leki zwiększające

Leki zwiększające

poziom prolaktyny w

poziom prolaktyny w

osoczu

osoczu

Leki pozostające bez

Leki pozostające bez

znacznego wpływu na

znacznego wpływu na

poziom prolaktyny w

poziom prolaktyny w

osoczu

osoczu

►

„

„

typowe” neuroleptyki

typowe” neuroleptyki

►

risperidon

risperidon

►

zotepine

zotepine

►

palperidon

palperidon

►

amisulpryd

amisulpryd

►

kwetiapina

kwetiapina

►

olanzapina –

olanzapina –

przejściowa

przejściowa

hiperprolaktynemia

hiperprolaktynemia

►

klozapina

klozapina

►

sertindol

sertindol

►

zyprasydon

zyprasydon

Pacjenci rzadko mówią o swoich

Pacjenci rzadko mówią o swoich

problemach seksualnych w sposób

problemach seksualnych w sposób

spontaniczny.

spontaniczny.

Knegtering i wsp., 1999

Knegtering i wsp., 1999

Maguire, 2002

Maguire, 2002

Ważna jest więc, aby lekarze sami pytali

Ważna jest więc, aby lekarze sami pytali

swoich pacjentów o życie seksualne, aby

swoich pacjentów o życie seksualne, aby

móc ocenić występowanie i skalę

móc ocenić występowanie i skalę

problemu.

problemu.

Zaburzenia seksualne a leki

Zaburzenia seksualne a leki

przeciwpsychotyczne

przeciwpsychotyczne

Lek

Lek

Problem

Problem

Fenotiazyny

Fenotiazyny

( głównie

( głównie

tiorydazyna

tiorydazyna

)

)

►

hiperprolaktynemia i działanie

hiperprolaktynemia i działanie

antycholinergiczne – zaburzenia orgazmu,

antycholinergiczne – zaburzenia orgazmu,

zaburzenia ejakulacji

zaburzenia ejakulacji

►

priapizm – blokada alfa-1-adrenergicznych

priapizm – blokada alfa-1-adrenergicznych

receptorów

receptorów

Tioksanteny

Tioksanteny

►

zaburzenia pobudzenia i anorgazmia

zaburzenia pobudzenia i anorgazmia

Haloperidol

Haloperidol

►

podobne objawy jak w przypadku stosowania

podobne objawy jak w przypadku stosowania

fenotiazyn, ale mniejsze działanie

fenotiazyn, ale mniejsze działanie

antycholinergiczne

antycholinergiczne

Risperidon

Risperidon

►

znaczny wzrost prolaktynemii, słabsze

znaczny wzrost prolaktynemii, słabsze

działanie cholinolityczne, blokada obwodowych

działanie cholinolityczne, blokada obwodowych

receptorów alfa-1-adrenergicznych – dość

receptorów alfa-1-adrenergicznych – dość

częste zaburzenia ejakulacji

częste zaburzenia ejakulacji

Zaburzenia seksualne a leki

Zaburzenia seksualne a leki

przeciwpsychotyczne

przeciwpsychotyczne

Lek

Lek

Problem

Problem

Olanzapin

Olanzapin

a

a

►

prawdopodobnie mniejsza liczba dysfunkcji

prawdopodobnie mniejsza liczba dysfunkcji

seksualnych w związku ze względnym brakiem

seksualnych w związku ze względnym brakiem

działań związanych z sekrecja prolaktyny

działań związanych z sekrecja prolaktyny

►

rzadkie doniesienia na temat priapizmu

rzadkie doniesienia na temat priapizmu

Sulpiryd

Sulpiryd

Amisulpr

Amisulpr

yd

yd

►

wysoki poziom prolaktyny w osoczu

wysoki poziom prolaktyny w osoczu

Kwetiapi

Kwetiapi

na

na

►

brak wpływu na poziom prolaktyny w osoczu,

brak wpływu na poziom prolaktyny w osoczu,

małe ryzyko zaburzeń seksualnych, ale wyniki

małe ryzyko zaburzeń seksualnych, ale wyniki

badań są sprzeczne

badań są sprzeczne

Arypipraz

Arypipraz

ol

ol

►

brak wpływu na poziom prolaktyny i receptory

brak wpływu na poziom prolaktyny i receptory

alfa-1-adrenergiczne, mała liczba danych – nie ma

alfa-1-adrenergiczne, mała liczba danych – nie ma

działania zaburzającego funkcje seksulane

działania zaburzającego funkcje seksulane

Klozapina

Klozapina

►

brak wpływu na poziom prolaktyny, znaczący

brak wpływu na poziom prolaktyny, znaczący

wpływ na blokadę receptorów alfa-1-

wpływ na blokadę receptorów alfa-1-

adrenrgicznych i cholinergicznych

adrenrgicznych i cholinergicznych

Zaburzenia seksualne w przebiegu

Zaburzenia seksualne w przebiegu

schizofrenii - postępowanie

schizofrenii - postępowanie

►

zmniejszenie dawki stosowanego

zmniejszenie dawki stosowanego

neuroleptyku

neuroleptyku

►

zamiana typowego neuroleptyku na

zamiana typowego neuroleptyku na

atypowy lub zmiana jednego

atypowy lub zmiana jednego

neuroleptyku atypowego na inny

neuroleptyku atypowego na inny

Terapia dysfunkcji seksualnych

Terapia dysfunkcji seksualnych

Lek

Lek

Farmakolo

Farmakolo

gia

gia

Potencjalne

Potencjalne

leczenie

leczenie

Działania

Działania

niepożądane

niepożądane

Alprostad

Alprostad

il

il

Prostagland

Prostagland

yna

yna

Zaburzenia

Zaburzenia

erekcji

erekcji

Ból, hipotensja,

Ból, hipotensja,

priapizm

priapizm

Amantad

Amantad

yna

yna

Agonista

Agonista

receptorów

receptorów

dopaminow

dopaminow

ych

ych

Związane z

Związane z

sekrecją

sekrecją

prolaktyny,

prolaktyny,

zmniejszenie

zmniejszenie

pożądania i

pożądania i

pobudzenia

pobudzenia

Nawrót objawów

Nawrót objawów

psychotycznych, zab.

psychotycznych, zab.

żołądkowo-jelitowe,

żołądkowo-jelitowe,

bradykardia, potliwość

bradykardia, potliwość

Betanech

Betanech

ol

ol

Wpływ na

Wpływ na

układ

układ

cholinergicz

cholinergicz

ny lub

ny lub

adrenergicz

adrenergicz

ny

ny

Zaburzenia fazy

Zaburzenia fazy

podnbniecenia i

podnbniecenia i

orgazmu

orgazmu

Bradykardia, zab.

Bradykardia, zab.

żołądkowo-jelitowe,

żołądkowo-jelitowe,

zaburzenia widzenia

zaburzenia widzenia

Bromokry

Bromokry

ptyna

ptyna

Agonista

Agonista

receptorów

receptorów

dopaminow

dopaminow

ych

ych

Hiperprolaktyne

Hiperprolaktyne

mia –

mia –

zmniejszenie

zmniejszenie

pożądania i

pożądania i

pobudzenia

pobudzenia

Nawrót objawów

Nawrót objawów

psychotycznych, zab.

psychotycznych, zab.

żołądkowo-jelitowe

żołądkowo-jelitowe

Terapia dysfunkcji seksualnych

Terapia dysfunkcji seksualnych

Bupropion

Bupropion

Inhibitor

Inhibitor

wychwytu

wychwytu

zwrotnego

zwrotnego

dopaminy i

dopaminy i

noradrenaliny

noradrenaliny

Zaburzenia

Zaburzenia

seksualne

seksualne

wywołane przez

wywołane przez

SSRI

SSRI

Zaburzenia

Zaburzenia

koncentracji,

koncentracji,

snu, drżenie

snu, drżenie

Buspiron

Buspiron

Częściowy

Częściowy

agonista

agonista

receptorów

receptorów

5HT1a

5HT1a

Zaburzenia

Zaburzenia

seksualne

seksualne

wywołane przez

wywołane przez

SSRI

SSRI

Nudności,

Nudności,

zawroty i bóle

zawroty i bóle

głowy

głowy

Cyproheptady

Cyproheptady

na

na

Antagonista

Antagonista

receptorłów

receptorłów

5HT2

5HT2

Zaburzenia i

Zaburzenia i

brak orgazmu

brak orgazmu

Męczliwość,

Męczliwość,

zniesienie

zniesienie

działania leków

działania leków

przeciwdepresyj

przeciwdepresyj

nych

nych

Sildenafil

Sildenafil

Inhibitor

Inhibitor

fofodiesterazy

fofodiesterazy

Brak orgazmu,

Brak orgazmu,

zaburzenia

zaburzenia

erekcji, zab.

erekcji, zab.

Związane z

Związane z

hiperprolaktyne

hiperprolaktyne

mią

mią

Łagodne bóle

Łagodne bóle

głowy,

głowy,

przekrwienie

przekrwienie

śluzówek nosa

śluzówek nosa

Terapia dysfunkcji seksualnych

Terapia dysfunkcji seksualnych

Selegilina

Selegilina

– oczekiwana skuteczność

– oczekiwana skuteczność

związana z obniżaniem hiperprolaktynemii,

związana z obniżaniem hiperprolaktynemii,

bez potwierdzenia skuteczności w terapii

bez potwierdzenia skuteczności w terapii

zaburzeń seksualnych w randomizowanych

zaburzeń seksualnych w randomizowanych

badaniach klinicznych.

badaniach klinicznych.

Sildenafil

Sildenafil

– skutecznie leczy zaburzenia

– skutecznie leczy zaburzenia

erekcji, wpływa na czas jej trwania i

erekcji, wpływa na czas jej trwania i

poprawia jakość współżycia.

poprawia jakość współżycia.

Berner, Hagen i Kriston;

Berner, Hagen i Kriston;

Cochrane Database of Sysytematic Reviews

Cochrane Database of Sysytematic Reviews

, 2007

, 2007