Jak neopozytywiści

rozprawili się z

metafizyką?

Koło Wiedeńskie (1922-1929/38)

Moritz Schlick

Rudolf Carnap

Hans Hahn

Główni przedstawiciele

• Moritz Schlick (1882-1936) - założyciel seminarium, do

którego dołączyło wielu utalentowanych filozofów. Był
profesorem filozofii na uniwersytecie w Wiedniu oraz
wykładał w Stanford i Berkeley. Podczas działalności Koła
Wiedeńskiego pisał artykuły do pisma wydawanego przez
neopozytywistów „Erkenntnis”.

• Rudolf Carnap (1891-1970) – na uniwersytecie w Wiedniu

pełnił funkcję privatdocenta; profesor filozofii na niemieckim
uniwersytecie w Pradze, później w Chicago i Los Angeles.
Jego działalność skupiała się głównie wokół logiki formalnej.
Podobnie jak Moritz Schlick pisał szereg artykułów do pisma
„Erkenntnis”.

• Hans Hahn (1879-1934) – był profesorem matematyki na

uniwersytecie w Wiedniu.

Główne tematy polemiki

neopozytywistów:

•

Empiryzm (wiedza empiryczna) – „wyłącznie wiedzę empiryczną możemy uznać za

wartościowe poznanie świata. Jedynie ona może nas informować o rzeczywistości, a wszelkie

wypowiedzi próbujące mówić o świecie, a nie mające charakteru twierdzeń empirycznych, są

bezwartościowe i nie mogą wchodzić w skład nauki.”

•

Zdania protokolarne – „[...] są (one) najprostszymi zdaniami opisującymi doświadczenie.

Cały system wiedzy powinien opierać się na zdaniach protokolarnych, a przez to mieć

charakter empiryczny. Jeśli zdania nie można przedstawić w postaci zbioru zdań

protokolarnych, czyli nie można wykazać jego powiązania z doświadczeniem, to jest ono

zdaniem metafizycznym.”

•

Immanentyzm teoriopoznawczy – „neopozytywiści uznają jedynie wiedzę empiryczną, czyli

sprawdzalną doświadczalnie. Doświadczalnie sprawdzalne jest poznanie dotyczące świata

empirycznego, czyli świata naszych wrażeń zmysłowych.”

•

Zasada weryfikacji – „Zasada weryfikacji była pomyślana jako narzędzie likwidacji

metafizyki. Sformułowanie tezy o związku między znaczeniem zdania a sposobem jego

weryfikacji miało szereg konsekwencji. Podstawową konsekwencją powiązania znaczenia i

weryfikowalności było stwierdzenie, iż zdania pozaempirycznej metafizyki są bezsensowne

poznawczo.”

•

Metafizyka

•

Fizykalizm – „gra (on) ogromnie ważną rolę w filozofii neopozytywizmu. Istnienie jednego

języka, do którego dadzą się sprowadzić wszystkie języki wszystkich dyscyplin naukowych,

wskazuje właśnie na istnienie takiej jednolitej struktury poznania. [...] Języki poszczególnych

dyscyplin naukowych są częścią jednego powszechnego języka nauki – języka fizykalnego.”

Czym była metafizyka i jak ją

pojmowano?

• „[...] często można w nauce, a szczególnie w filozofii,

napotkać takie pojęcia czy teorie, które nie podlegają
sprawdzalności empirycznej, a więc nie mają żadnej treści
poznawczej, takie koncepcje, które nie spełniają kryteriów
poznania, nie opisują empirycznych faktów, lecz raczej są
podobne do poezji czy sztuki, a jednocześnie są mylnie
traktowane jako poznanie. Takie złudzenie poznania
nazywają neopozytywiści metafizyką. Metafizyka wydaje
się wiedzą o świecie, podczas gdy w rzeczywistości nie
opisuje świata, a może co najwyżej pełnić funkcję wyrażania
uczuć. Metafizyka jest pozorem poznania. Jest to wiedza,
która nie jest sprawdzalna empirycznie. [...]”

• „[...] Metafizyka to wszystko to, co nieempiryczne,

niewyrażalne w naszym języku, nienaukowe.”

Jak neopozytywiści rozprawili

się z metafizyką?

• „Wiążąc znaczenie, sensowność zdania z metodą jego

weryfikacji neopozytywiści tym samym zaliczają zdanie
metafizyczne do zdań bezsensownych, zdań pozbawionych
znaczenia. Metafizyka zostaje pozbawiona prawa istnienia,
zdania metafizyczne nic nie znaczą są bezładnym zbiorem
słów pozbawionym jakiegokolwiek sensu. Zdania
metafizyczne nie podlegające doświadczalnej weryfikacji, są
zdaniami, które wyklucza logika. Logicznie bowiem jest
możliwe tylko to, co jest weryfikowalne empirycznie.
Likwidacja metafizyki następuje poprzez logikę.”

• „[...] Nie można [...] polemizować z tezami metafizycznymi, bo

takich tez nie ma.”

Bibliografia

1.

Buczyńska – Garewicz H., Koło wiedeńskie, Toruń
1993.

2.

Wszystkie cytaty pochodzą z książki: Buczyńska –
Garewicz H., Koło wiedeńskie, Toruń 1993.