Zaburzenia w poziomie wapnia

Zaburzenia w poziomie wapnia

Poziom Ca całk osocza

Poziom Ca całk osocza

2,25 – 2,87 mml/l (9,0-11,5 mg%)

2,25 – 2,87 mml/l (9,0-11,5 mg%)

Hipokalcemia kliniczna

Hipokalcemia kliniczna

Porażenie poporodowe = ostra

Porażenie poporodowe = ostra

hipokalcemia kliniczna

hipokalcemia kliniczna

Homeostaza wapnia

Homeostaza wapnia

Resorpcja z kości Dieta

Resorpcja z kości Dieta

PTH + Jelita

PTH + Jelita

CT –

CT –

1,25-(OH)

1,25-(OH)

2

2

D+ 1,25-

D+ 1,25-

(OH)

(OH)

2

2

D+

D+

Hiperkalcemia -

Hiperkalcemia -

pula zewnątrzkomórkowa

pula zewnątrzkomórkowa

Mleko endogenny Ca Ca wydalany

Mleko endogenny Ca Ca wydalany

Kościec płodu wydalany z kałem z moczem

Kościec płodu wydalany z kałem z moczem

PTH -, CT +

PTH -, CT +

Potencjalne przyczyny i

uwarunkowania ostrej

hipokalcemii

Zawartość Ca oraz Mg i P w paszy

Skład dawki pokarmowej i zapotrzebowanie
fizjologiczne
na Ca

System żywienia i utrzymania krów w
okresie zasuszenia

Wielkość i efektywność przyswajania i
mobilizacji Ca z
rezerw organizmu

Uwarunkowania rasowe, osobnicze i
środowiskowe

Zawartość Ca oraz (Mg i P) w suchej

masie podawanej paszy

wysoka zawartość Ca w dawce paszowej

wysoka zawartość Ca w dawce paszowej

(powyżej 1,0 % )

(powyżej 1,0 % )

nieprawidłowy stosunek Ca : P

nieprawidłowy stosunek Ca : P

niska zawartość P w paszy (poniżej 0,3%)

niska zawartość P w paszy (poniżej 0,3%)

niska zawartość Mg w paszy (poniżej 0,15%)

niska zawartość Mg w paszy (poniżej 0,15%)

Skład dawki pokarmowej

Duża zawartość białka i energii w okresie zasuszenia

Duża zawartość białka i energii w okresie zasuszenia

(prawidłowa zawartość białka ogólnego 12% w s.m., białko nie

(prawidłowa zawartość białka ogólnego 12% w s.m., białko nie

ulegające rozkładowi w żwaczu stanowić winno 26% białka

ulegające rozkładowi w żwaczu stanowić winno 26% białka

ogólnego)

ogólnego)

Obniżona zawartość włókna surowego w paszach objętościowych

Obniżona zawartość włókna surowego w paszach objętościowych

zasadowica

zasadowica

wysokie pH krwi (dysfunkcja wątroby i

wysokie pH krwi (dysfunkcja wątroby i

nerek)

nerek)

zmniejszona mobilizacja Ca z krwi i zdolność przyswajania z

zmniejszona mobilizacja Ca z krwi i zdolność przyswajania z

jelit

jelit

Zapotrzebowanie fizjologiczne na Ca i P

w gramach

(krowa o masie 600 kg)

Ca (g) P (g)

Ca (g) P (g)

zapotrzebowanie bytowe 22 (36) 17 (27)

zapotrzebowanie bytowe 22 (36) 17 (27)

w okresie ciąży 34 (53-61) 26 (34-

w okresie ciąży 34 (53-61) 26 (34-

37)

37)

produkcja 1 kg mleka 2-3 (3,8-5,0) 1,7-2,4

produkcja 1 kg mleka 2-3 (3,8-5,0) 1,7-2,4

Zapotrzebowanie dzienne krowy na wapń

Zapotrzebowanie dzienne krowy na wapń

a/ w okresie ciąży około 34 g

a/ w okresie ciąży około 34 g

b/ w okresie laktacji dla wydajności 25 l mleka 72-97 g

b/ w okresie laktacji dla wydajności 25 l mleka 72-97 g

c/ w okresie laktacji dla wydajności 40 l mleka 102-142

c/ w okresie laktacji dla wydajności 40 l mleka 102-142

g

g

Wielkość i efektywność przyswajania

oraz mobilizacji Ca z rezerw organizmu

Około 50-60% wapnia z przyjętej paszy przyswajane

Około 50-60% wapnia z przyjętej paszy przyswajane

jest w jelitach przeżuwaczy

jest w jelitach przeżuwaczy

Czynniki wpływające na ograniczenie przyswajania:

Czynniki wpływające na ograniczenie przyswajania:

-

zaburzenia w funkcjonowaniu przewodu

zaburzenia w funkcjonowaniu przewodu

pokarmowego

pokarmowego

(nagłe zmiany paszy, stany zapalne, atonia ..)

(nagłe zmiany paszy, stany zapalne, atonia ..)

-

duża zawartość słabo przyswajalnych związków

duża zawartość słabo przyswajalnych związków

Ca

Ca

-

nieprawidłowy stosunek Ca : P (niedobór P)

nieprawidłowy stosunek Ca : P (niedobór P)

-

zasadowy odczyn diety (dieta kationowa)

zasadowy odczyn diety (dieta kationowa)

-

niedobór i zaburzenia przemiany wit. D

niedobór i zaburzenia przemiany wit. D

Uwarunkowania rasowe, osobnicze

i środowiskowe

Rasy o wysokiej wydajności mlecznej (Jersey,HF..)

Rasy o wysokiej wydajności mlecznej (Jersey,HF..)

Wiek (większa zdolność do dużego i szybkiego

Wiek (większa zdolność do dużego i szybkiego

uruchamiania produkcji mleka oraz większe zmiany w

uruchamiania produkcji mleka oraz większe zmiany w

narządach miąższowych, najczęściej chorują krowy

narządach miąższowych, najczęściej chorują krowy

między 5-10 rokiem życia)

między 5-10 rokiem życia)

Poziom estrogenów (osłabienie apetytu –

Poziom estrogenów (osłabienie apetytu –

predysponuje do występowania choroby w

predysponuje do występowania choroby w

późniejszym okresie)

późniejszym okresie)

Tereny o obniżonej zawartości magnezu – stany

Tereny o obniżonej zawartości magnezu – stany

chronicznej hipomagnezemii

chronicznej hipomagnezemii

Objawy kliniczne porażenia

Objawy kliniczne porażenia

porodowego

porodowego

Niespecyficzne objawy zwiastunowe

Niespecyficzne objawy zwiastunowe

Charakterystyczne objawy dla

Charakterystyczne objawy dla

nasilających się zmian klinicznych:

nasilających się zmian klinicznych:

- postać z pobudzeniem

- postać z pobudzeniem

- postać śpiączkowa

- postać śpiączkowa

Niespecyficzne objawy zwiastunowe:

Niespecyficzne objawy zwiastunowe:

-

osłabiony apetyt lub jego całkowity brak

osłabiony apetyt lub jego całkowity brak

-

posmutnienie lub apatia

posmutnienie lub apatia

-

ochłodzenie powierzchownych partii ciała

ochłodzenie powierzchownych partii ciała

-

obniżona lub brak wydajności mlecznej (w

obniżona lub brak wydajności mlecznej (w

przypadku wystąpienia porodu)

przypadku wystąpienia porodu)

postać z pobudzeniem

postać z pobudzeniem

podwyższone parametry ogólne

podwyższone parametry ogólne

potrząsanie głową

potrząsanie głową

zgrzytanie zębami

zgrzytanie zębami

ślinienie

ślinienie

sztywność kończyn

sztywność kończyn

sztywność pęcin i wiosłujące ruchy naprzemienne

sztywność pęcin i wiosłujące ruchy naprzemienne

kończyn

kończyn

słabo widoczne skurcze wybranych partii włókien

słabo widoczne skurcze wybranych partii włókien

mięśniowych

mięśniowych

Rozpoznanie

Wywiad, badanie kliniczne.

Badania biochemiczne:

 poziom wapnia osocza krwi obniżony do wartości poniżej1,5
mmol/l (norma:
2,2- 2,6 mmol/l lub 9,0-10,5 mg%)

 poziom frakcji zjonizowanej wapnia osocza krwi nie ulega
zasadniczym
zmianom, wykazując często wyższe wartości w stosunku do
krów zdrowych
(powyżej 50%)

 poziom magnezu osocza krwi mieści się w dolnych
granicach uznawanych
norm (norm: 0,72-1,34 mmol/l lub 1,8-3,2 mg% )

 poziom frakcji zjonizowanej magnezu osocza w jego puli
całkowitej wykazuje
niskie wartości (poniżej 70%)

 poziom fosforu nieorganicznego w osoczu krwi obniżony
poniżej 1,0 mmol/l
(norma 1,29 – 3,06 mmol/l (4,0 - 9,5 mg%)

)

postać śpiączkowa

postać śpiączkowa

a/ postać z umiarkowanymi objawami klinicznymi:

a/ postać z umiarkowanymi objawami klinicznymi:

parametry ogólne w normie lub ulegają niewielkiemu podwyższeniu (o różnej

parametry ogólne w normie lub ulegają niewielkiemu podwyższeniu (o różnej

jakości)

jakości)

zwierzę przyjmuje pozycję leżącą na mostku, najczęściej z głową zarzuconą na

zwierzę przyjmuje pozycję leżącą na mostku, najczęściej z głową zarzuconą na

bok klatki piersiowej

bok klatki piersiowej

źrenice rozszerzone z obniżoną wrażliwością na promienie świetlne

źrenice rozszerzone z obniżoną wrażliwością na promienie świetlne

zatrzymanie motoryki żwacza, defekacji i oddawania moczu

zatrzymanie motoryki żwacza, defekacji i oddawania moczu

b/ zaawansowana postać śpiączki:

b/ zaawansowana postać śpiączki:

parametry ogólne: tętno i akcja serca słabo wyczuwalna, oddechy arytmiczne

parametry ogólne: tętno i akcja serca słabo wyczuwalna, oddechy arytmiczne

krowa przeważnie znajduje się w pozycji leżącej na boku

krowa przeważnie znajduje się w pozycji leżącej na boku

występuje wzdęcie żwacza lub charakterystyczny zapach treści, która niekiedy

występuje wzdęcie żwacza lub charakterystyczny zapach treści, która niekiedy

ulegając regurgitacji, przyczyniać się może do zachłystowych zmian w układzie

ulegając regurgitacji, przyczyniać się może do zachłystowych zmian w układzie

oddechowym

oddechowym

brak defekacji i oddawania moczu (te funkcje szybko się pojawiają po

brak defekacji i oddawania moczu (te funkcje szybko się pojawiają po

prawidłowym postępowaniu leczniczym)

prawidłowym postępowaniu leczniczym)

Rozpoznanie

Badania biochemiczne:

 poziom wapnia osocza krwi obniżony zawsze do wartości
poniżej1,5 mmol/l
(norma: 2,2- 2,6 mmol/l )

 poziom frakcji zjonizowanej wapnia osocza krwi nie
przekracza 50% puli
wapnia całkowitego osocza krwi

 poziom magnezu całkowitego osocza krwi przekracza górne
wartości norm
fizjologicznych (norma: 0,72-1,34 mmol/l )

 poziom frakcji zjonizowanej magnezu osocza krwi w jego
puli całkowitej
przekracza wartości fizjologiczne, i stanowił w badaniach
własnych powyżej
wartości 80%

 poziom fosforu nieorganicznego w osoczu krwi obniżony
poniżej 1,0 mmol/l
(norma 1,29 – 3,06 mmol/l )

Leczenie

Leczenie

A) Postać z objawami pobudzenia i wstępnymi

A) Postać z objawami pobudzenia i wstępnymi

objawami niespecyficznymi:

objawami niespecyficznymi:

1. Preparaty wapniowe, wapniowo-magnezowe i

1. Preparaty wapniowe, wapniowo-magnezowe i

wapniowo-magnezowo –fosforowe podawane drogą

wapniowo-magnezowo –fosforowe podawane drogą

parenteralną:

parenteralną:

- zawartość Ca winna wynosić od 8 do 12 g,

- zawartość Ca winna wynosić od 8 do 12 g,

- zawartość Mg winna nie przekraczać 4 g w

- zawartość Mg winna nie przekraczać 4 g w

podawanej dawce,

podawanej dawce,

2. Witamina D

2. Witamina D

3

3

: 0,5 -1 miliona jednostek na 45 kg m.c.

: 0,5 -1 miliona jednostek na 45 kg m.c.

3. Roztwory glukozy 10-40% (0,25-0,5 g/ kg w.c.)

3. Roztwory glukozy 10-40% (0,25-0,5 g/ kg w.c.)

4. Preparaty regulujące wydolność układu krążenia

4. Preparaty regulujące wydolność układu krążenia

B) postać śpiączkowa:

B) postać śpiączkowa:

-

preparaty wapnia (najskuteczniejsze w postaci

preparaty wapnia (najskuteczniejsze w postaci

szybko dysocjującej) podawane drogą dożylną

szybko dysocjującej) podawane drogą dożylną

(15-20 g) (5-10 g s.c. - dodatkowo)

(15-20 g) (5-10 g s.c. - dodatkowo)

-

preparaty fosforowe podawane drogą

preparaty fosforowe podawane drogą

domięśniową

domięśniową

-

wit. D

wit. D

3

3

podawana drogą domięśniową

podawana drogą domięśniową

-

preparaty regulujące wydolność układu

preparaty regulujące wydolność układu

krążenia

krążenia

Zaburzenia w poziomie fosforu

Zaburzenia w poziomie fosforu

Poziom Pn osocza

Poziom Pn osocza

1,80 – 2,76 mml/l (5,6-6,5 mg%)

1,80 – 2,76 mml/l (5,6-6,5 mg%)

1,29 – 3,06 mmol/l (4,0 - 9,5 mg%)

Hipofosfatemia

Hipofosfatemia

Zespół zalegania okołoporodowego

Zespół zalegania okołoporodowego

Hemoglobinuria poporodowa

Hemoglobinuria poporodowa

Przyczyny

Przyczyny

Egzogenne – niedostateczna ilość składników mineralnych w dawce

Egzogenne – niedostateczna ilość składników mineralnych w dawce

paszowej:

paszowej:

1.

1.

Niski poziom fosforu w paszy,

Niski poziom fosforu w paszy,

2.

2.

Skarmianie pasz o zaburzonym stosunku Ca;P,

Skarmianie pasz o zaburzonym stosunku Ca;P,

3.

3.

Nadmierna podaż Ca i niedostatek Wit. D w podawanych

Nadmierna podaż Ca i niedostatek Wit. D w podawanych

paszach,

paszach,

4.

4.

Skarmianie pasz kwasogennych (metaboliczna kwasica –

Skarmianie pasz kwasogennych (metaboliczna kwasica –

hipofosfatemia i hiperkalcemia,

hipofosfatemia i hiperkalcemia,

5.

5.

Niski poziom wit. D (niedostateczna ilość światła, niedostateczna

Niski poziom wit. D (niedostateczna ilość światła, niedostateczna

podaż prkursorów czynnego metabolitu wit. D, zaburzenia

podaż prkursorów czynnego metabolitu wit. D, zaburzenia

hormonalnej czynności przytarczyc, hepatopatie, deficyt soli

hormonalnej czynności przytarczyc, hepatopatie, deficyt soli

kwasów żółciowych,

kwasów żółciowych,

6.

6.

Chroniczna niewydolność nerek

Chroniczna niewydolność nerek

Zespół zaleganie

Zespół zaleganie

okołoporodowego

okołoporodowego

(Downer Syndrom)

(Downer Syndrom)

Postępowanie w zespo

Postępowanie w zespo

l

l

e zalegania okołoporodowego

e zalegania okołoporodowego

Lecznicze:

Profilaktyka

1. Niwelacja zmian biochemicznych
(hipokalcemii, hipomagnezemii)

1. Zapobieganie porażeniu
poporodowemu

2. Szybkie leczenie mastitis, metritis

3. Organizacja wygodnego
podłoża

4. Regularna zmiana pozycji leżącej4. Podawanie odpowiednich

preparatów mineralnych (Ca i P)

5. Masaże okolicy o słabym ukrwieniu

5. Stosowanie porodówek o
głębokiej podściółce

6. Przyśpieszenie porodu

2. Korekta diety w okresie
zasuszenia

3. Wczesne podjęcie leczenia
schorzeń metaboliczny
i infekcyjnych

Hemoglobinuria

wysokoprodukcyjnych krów

mlecznych

Swoisty syndrom zmian warunkowany

Swoisty syndrom zmian warunkowany

niedoborem fosforu

niedoborem fosforu

Choroba występuje 1- 4 tygodni po

Choroba występuje 1- 4 tygodni po

porodzie

porodzie

Hemolityczna anemia i hipofosfatemia

Hemolityczna anemia i hipofosfatemia

charakteryzuje obraz tej choroby

charakteryzuje obraz tej choroby

Przyczyny

Przyczyny

Dieta o niskiej zawartości fosforu

Dieta o niskiej zawartości fosforu

Obecność w składnikach dawki

Obecność w składnikach dawki

pokarmowej czynników hemolitycznych -

pokarmowej czynników hemolitycznych -

rośliny kapustowate (krzyżowe) (liście

rośliny kapustowate (krzyżowe) (liście

buraków cukrowych, kapusta, lucerna,

buraków cukrowych, kapusta, lucerna,

rzepa, brukiew)

rzepa, brukiew)

Uwarunkowania hemolizy

Uwarunkowania hemolizy

Niedobór fosforu powoduje obniżenie

Niedobór fosforu powoduje obniżenie

erytrocytarnej beztlenowej glikolizy,

erytrocytarnej beztlenowej glikolizy,

zmiany w poziomie 3-fosfoglicerydo-

zmiany w poziomie 3-fosfoglicerydo-

dehydrogenazy, obniżenie poziomu ATP

dehydrogenazy, obniżenie poziomu ATP

(15%), zwiększenie poziomu

(15%), zwiększenie poziomu

methemoglobiny, obumieranie

methemoglobiny, obumieranie

erytrocytów,

erytrocytów,

Obecność hemolizujących saponin

Obecność hemolizujących saponin

(niektóre rośliny zawierają ponad 0,4%)

(niektóre rośliny zawierają ponad 0,4%)

Objawy

Objawy

Anemia,

Anemia,

Słabość, zataczanie, bladość błon śluzowych,

Słabość, zataczanie, bladość błon śluzowych,

wzrost liczby uderzeń mięśnia sercowego,

wzrost liczby uderzeń mięśnia sercowego,

Hemoglobinuria,

Hemoglobinuria,

Kał suchy i twardy,

Kał suchy i twardy,

Zejście śmiertelne na stępuje w trakcie 2-5

Zejście śmiertelne na stępuje w trakcie 2-5

dni bez interwencji lekarskiej,

dni bez interwencji lekarskiej,

Zmiany małego stopnia mogą ustępować

Zmiany małego stopnia mogą ustępować

samoistnie w trakcie 3-4 tygodni,

samoistnie w trakcie 3-4 tygodni,

W/w okresie notowane są zawsze zmiany w

W/w okresie notowane są zawsze zmiany w

apetycie, dążenie do przyjmowania różnych

apetycie, dążenie do przyjmowania różnych

pasz (lizawość)

pasz (lizawość)

Rozpoznanie

Rozpoznanie

Obniżony poziom fosforu w surowicy krwi, przeważnie

Obniżony poziom fosforu w surowicy krwi, przeważnie

poniżej (0,15-1,0 mml/l) lub 0,5-3,0 mg/100 ml, niski poziom

poniżej (0,15-1,0 mml/l) lub 0,5-3,0 mg/100 ml, niski poziom

Ca i zaburzony stosunek Ca:P,

Ca i zaburzony stosunek Ca:P,

Równocześnie notowany niski poziom fosforu u pozostałych

Równocześnie notowany niski poziom fosforu u pozostałych

krów w stadzie,

krów w stadzie,

Duży spadek liczby krwinek czerwonych, ich objętości i

Duży spadek liczby krwinek czerwonych, ich objętości i

hemoglobiny,

hemoglobiny,

Wzrost alkalicznej fosfatazy,

Wzrost alkalicznej fosfatazy,

Obniżenie poziomu sodu, chloru i cholesterolu,

Obniżenie poziomu sodu, chloru i cholesterolu,

Wzrost poziomu bilirubiny w końcowej fazie procesu

Wzrost poziomu bilirubiny w końcowej fazie procesu

chorobowego,

chorobowego,

Leukocytoza, neutrofilia, obniżenie białka całkowitego,

Leukocytoza, neutrofilia, obniżenie białka całkowitego,

albumin, podwyższenie globulin,

albumin, podwyższenie globulin,

Wydalanie moczu o kolorze brązowo/czerwonym

Wydalanie moczu o kolorze brązowo/czerwonym

Pośmiertnie wątroba obrzęknięta, powiększona i

Pośmiertnie wątroba obrzęknięta, powiększona i

nacieczona tłuszczem

nacieczona tłuszczem

Rozpoznanie różnicowe

Rozpoznanie różnicowe

Babeszjoza (stwierdzenie babeszji we

Babeszjoza (stwierdzenie babeszji we

krwi)

krwi)

Zatrucie miedzią (poziom Cu w

Zatrucie miedzią (poziom Cu w

tkance wątrobowej powyżej 8000

tkance wątrobowej powyżej 8000

µ

µ

mmol/l, w surowicy powyżej 50

mmol/l, w surowicy powyżej 50

µ

µ

mmol/l)

mmol/l)

Forma wywołana niedoborem Cu

Forma wywołana niedoborem Cu

Leczenie i profilaktyka

Leczenie i profilaktyka

Podaż i.v. preparatów fosforowych (30

Podaż i.v. preparatów fosforowych (30

g fosforanu sodowego w 200 ml wody

g fosforanu sodowego w 200 ml wody

destylowanej,

destylowanej,

Transfuzja krwi (5-10l)

Transfuzja krwi (5-10l)

Duże dawki wit. C i.v.,

Duże dawki wit. C i.v.,

Dextran żelaza

Dextran żelaza

Podaż fosforanu wapnia w diecie

Podaż fosforanu wapnia w diecie

(100-200 g/dzień),

(100-200 g/dzień),