ERGONOMIA JAKO NAUKA
INTERDYSCYPLINARNA
KODEKS PRACY- OBOWIĄZKI
PRACODAWCY I PRACOWNIKA

Paulina Mikołajczyk

Patrycja Smoleń

DEFINICJA ERGONOMII



Według Polskiego Towarzystwa
Ergonomicznego (1983):



ergonomia to nauka stosowana zmierzająca
do optymalnego dostosowania narzędzi,
maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i
materialnego środowiska pracy oraz
przedmiotów powszechnego użytku do
wymagań i potrzeb fizjologicznych
psychicznych i społecznych człowieka

Można wyróżnić następujące elementy
pojawiające się w różnych definicjach
ergonomii:



jest to nauka stosowana (w odróżnieniu od nauk

teoretycznych) dlatego, że tematyka badań wynika z

zapotrzebowania praktycznego, a dorobek naukowy

może i powinien być weryfikowany przez

zaprojektowanie i zrealizowanie zmian w zastanej

rzeczywistości



charakteryzuje się humanocentryzmem, tzn. ocena

rozwiązań technicznych i organizacyjnych, związanych

ze współdziałaniem człowieka i środków technicznych,

dokonywana jest przy założeniu, że dobro (dobrostan)

człowieka musi być traktowane priorytetowo w stosunku

do kryteriów technicznych lub ekonomicznych, co w

kontekście inżynierskim przekłada się na zasadę,

zgodnie z którą technikę należy dostosować

(doprojektować, dopasować) do człowieka, a człowieka

do techniki - jedynie w ograniczonym zakresie



akcentowana jest konieczność harmonijnego,

efektywnego współdziałania człowieka i

środków technicznych



zainteresowania ergonomii dotyczą określonego

systemu działania, złożonego z podsystemu

ludzkiego i podsystemu technicznego



zainteresowania ergonomii rozciągają się na

wszystkie przejawy kontaktów człowieka ze

środkami technicznymi, mające miejsce

podczas pracy, nauki, rekreacji, sportu, podróży,

zajęć domowych, leczenia, rehabilitacji,

wspomagania niepełnosprawności itd.

Wyższa jakość ergonomiczna
(ergonomiczność) urządzeń technicznych,
którymi posługuje się człowiek w procesie
pracy, sprzyja:



lepszej i wydajniejszej pracy



zmniejszeniu biologicznych kosztów pracy



zmniejszeniu liczby i kosztów braków oraz

błędów popełnianych w pracy



zwiększeniu bezpieczeństwa pracy i eliminacji

chorób zawodowych



lepszemu wykorzystaniu czasu pracy



ograniczeniu absencji chorobowej



zwiększeniu satysfakcji z pracy oraz pozytywnej

motywacji



odczuwaniu zadowolenia i przyjemności z

kontaktu z urządzeniami technicznymi.



Zbyt niski poziom ergonomicznej
jakości obiektów technicznych (w
stosunku do oczekiwań
użytkowników) jest źródłem wielu
dodatkowych kosztów i strat -
zarówno ekonomicznych, jak i
społecznych .

Można je podzielić na trzy
kategorie:



straty ekonomiczne bezpośrednie, których wielkość

możliwa jest do oszacowania (np.: mała wydajność i

produkcja braków spowodowana przemęczeniem,

nadmiernym hałasem, złym oświetleniem, wysoką

temperaturą, skutki wypadków przy pracy, choroby

zawodowe, zwolnienia lekarskie)



straty ekonomiczne pośrednie, których wielkości nie

można w prosty sposób oszacować (np. utrata zdrowia,

duża płynność kadr, niszczenie materiałów, narzędzi i

maszyn wskutek niedbalstwa i nielubienia swojej pracy)



straty moralne, nie poddające się ekonomicznej wycenie

(np. cierpienie, złe samopoczucie spowodowane

przemęczeniem, niski etos pracy, brak poczucia

podmiotowości, wzrost bierności i apatii, zanik potrzeby

wartości wyższych).



Interdyscyplinarność ergonomii

związana jest z wzajemnym

uzupełnianiem się

(komplementarnością) zagadnień z

różnych obszarów nauki, co pozwala na

kompleksowe podejście do układu

człowiek - praca - środowisko,

niemożliwe do zrealizowania na

gruncie poszczególnych nauk

wyizolowanych.

Dyscypliny składowe ergonomii,
traktowane równorzędnie, można
podzielić na 3 grupy:



Biologiczne



antropometria (mierzenie parametrów człowieka, np.

zasięgu kończyn),



higiena pracy (tworzy zasady ochrony zdrowia w miejscu

pracy),



medycyna pracy,



fizjologia pracy (badanie reakcji organizmu podczas

pracy),



psychologia,



socjologia,



pedagogika,



biologia,



biochemia,



biomechanika

Techniczne



urbanistyka,



architektura,



inżynieria maszyn,



inżynieria obiektów,



inżynieria transportu,



technologia,



organizacja,



bezpieczeństwo pracy,



prawo

Organizacyjne



Dopełniają dwa poprzednie obszary,
podejmując zagadnienia kształtowania
warunków pracy, wpływające na
funkcjonowanie maszyn i ludzi. Bez
rozwiązań organizacyjnych niemożliwe jest
dostosowanie warunków technicznych do
organizmu człowieka. Obszarem
zainteresowań są tu zagadnienia przerw w
pracy, systemu zmian, itp.

Kodeks pracy



Kodeks pracy – akt normatywny
stanowiący zbiór przepisów regulujących
prawa i obowiązki objęte
stosunkiem pracy w odniesieniu do
wszystkich pracowników, bez względu na
podstawę prawną ich zatrudnienia (w
niektórych przypadkach tylko w zakresie
nieuregulowanym przez ustawodawstwo
szczególne, np. ustawa o służbie cywilnej)
oraz pracodawców.

Do obowiązków spoczywających na
pracodawcy zgodnie z obowiązującym
Kodeksem Pracy zaliczyć możemy:



zatrudnienie pracownika za odpowiednim wynagrodzeniem,

które powinno odpowiadać zarówno posiadanemu przez

pracownika wykształceniu jak również zakresowi nałożonych na

niego obowiązków i odpowiedzialności,



sporządzenie umowy o prace w formie pisemnej,



poszanowanie godności jak też dóbr osobistych pracownika,



poinstruowanie pracowników z obowiązującym ich zakresem

obowiązków, sposobem ich wypełniania oraz przysługujących

uprawnieniach,



zorganizowanie procesu pracy w sposób umożliwiający pełne

wykorzystywanie kwalifikacji kadry pracowniczej oraz

zapobiegający długim przestojom,



zapewnienie możliwie jak najmniejszego stopnia uciążliwości

pracy,



przeciwdziałanie wszelkim przejawom dyskryminacji w

zatrudnianiu, zwłaszcza z powodu płci / wyznania /

niepełnosprawności / poglądów / wieku / wykształcenia



terminowość wypłacania wynagrodzenia,



wsparcie pracowników, którzy zdecydowali się podnosić

posiadane przez siebie wykształcenie. Pracodawca może na

przykład opłacić koszty czesnego, pomocy dydaktycznych,

dojazdy na zajęcia i egzaminy, udzielać dodatkowego płatnego

urlopu na potrzeby związane z edukacją,



zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

oraz cyklicznych szkoleń,



bezstronność ocen,



zaspokajanie potrzeb socjalnych pracowników stosownie do

posiadanych przez pracodawcę możliwości,



przeciwdziałanie mobbingowi w pracy. Pod pojęciem mobbingu

rozumieć należy każde uporczywe i długotrwałe nękanie bądź

zastraszanie pracownika prowadzące do obniżenia oceny

przydatności w pracy. Niestety, takie zjawisko jest ujawniane

coraz częściej.

Pracownik jest obowiązany wykonywać p racę sumiennie
i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych,
które dotyczą pracy. Pracownik jest zobowiązany w
szczególności:



a) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie,

b) przestrzegać regulaminu pracy,

c) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa

i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,

d) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz

zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie

mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

e) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych

przepisach,

f) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia

społecznego.

BIBLIOGRAFIA



Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94).



Kowal E., Egronomia w zarządzaniu
warunkami pracy, Oficyna Wydawnictwa
Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra
2008.



Wieczorek S., Ergonomia, TARBONUS, Kraków
2008.



Wykowska M., Ergonomia jako nauka
stosowana, Uczelniane Wydawnictwo
Naukowo- Dydaktyczne AGH im. S. Staszica,
Kraków 2009.