Dydaktyka w

pielęgniarstwie

Metody nauczania

Opracowała: Anna Grzelak

Metoda z grec. methodos –
badanie, sposób badania, droga
dochodzenia do prawdy

„Metoda nauczania to wypróbowany i

systematycznie stosowany układ
czynności nauczyciela i uczniów,
realizowanych świadomie w celu
spowodowania założonych zmian w
osobowości uczniów.”

W. Okoń, 1996r

Rys historyczny

Metody nauczania

Pojęcie metody nauczania:



wg K. Sośnickiego - „ systematycznie

stosowany przez nauczyciela sposób pracy

dydaktycznej, obejmujący różne czynności

nauczyciela i uczniów, które mają doprowadzić

do rozumienia i opanowania nowych treści i do

uzyskania przynajmniej podstawowych

umiejętności związanych z tymi treściami.”



wg Cz. Kupisiewicza - „celowo i

systematycznie stosowany sposób pracy

nauczyciela z uczniami, umożliwiający

uczniom opanowanie wiedzy wraz z

umiejętnościami posługiwania się nią w

praktyce, a także rozwijanie zdolności i

zainteresowań poznawczych”

Pojęcie metody nauczania
cd.



wg K. Kruszewskiego – czynności nauczyciela,
dzięki którym wprowadza on do lekcji
wiadomości i kieruje ich biegiem.



wg W. Zaczyńskiego – celowo i systematycznie
stosowany sposób kierowania pracą uczniów
w procesie dydaktycznym użyty że
świadomością możliwości jego zastosowania
(odnosi się do rodzajów percepcji wiedzy i jej
kontroli).

Pojęcie metody nauczania
cd.



wg Z. Nowakowskiego – sposób pracy
nauczyciela z uczniem.



wg F. Szloska - „metoda nauczania jest
sposobem postępowania nauczyciela z
uczniem, umożliwiająca uczącym się
realizację operacyjnych celów
kształcenia”

Metoda odpowiada na

pytanie w jaki sposób należy

postępować, jak pracować i

uczyć w zakresie określonych

treści.

Metoda oznacza systematycznie

stosowany sposób pracy nauczyciela z
uczniami, który umożliwia uczniom
osiąganie założonych celów kształcenia.

Metoda nauczania to sposób nauczania

uczniów za pomocą środków
dydaktycznych.

Nie ma uniwersalnej

metody nauczania!

Dobre efekty pracy dydaktycznej

można osiągnąć tylko dzięki stosowaniu
różnych metod nauczania. Żadna z nich
jeśli jest stosowana oddzielnie i wyłącznie,
nie zapewnia właściwych wyników.

Czynniki wpływające na dobór
metod nauczania.

Metoda

nauczania

formy

organizacyjne

wiek uczniów

cele nauczania

właściwości

przedmiotu

nauczania

środki

dydaktyczne

treści nauczania

Klasyfikacja metod
nauczania.

1. wg K. Sośnickego istnieją dwie metody uczenia się:



sztuczne, któremu przypisuje się metodę podającą,



naturalne, któremu przypisuje się metody

poszukujące.

2. Cz. Kupisiewicz metody nauczania dzieli na trzy

grupy:



słowne – opowiadanie, wykład, pogadanka,

dyskusja, praca z książką,



poglądowe – pokaz, pomiar,



praktyczne – zajęcia laboratoryjne.

Klasyfikacja metod
nauczania cd.

3. Podział wg B. Nawroczyńskiego:



podające – praca nauczyciela to podawanie uczniom

nowego materiału,



poszukujące – praca uczniów poszukujących wiedzy,



laboratoryjne – eksperymenty, zajęcia w
pracowniach.

4. Wg T. Nowackiego wyróżniamy:



nauczanie teoretyczne – wykład, pogadanka, opis,

dyskusja, opowiadanie, wyjaśnienie,



nauczanie praktyczne – pokaz, ćwiczenia,
instruktaż, inscenizacja.

Klasyfikacja metod
nauczania cd.

5. Metody kształcenia wg W. Okonia:



metody podające (asymilacji wiedzy, czyli uczenie się

przez przyswajanie): wykład informacyjny, opis,

odczyt, instruktaż, prelekcja, praca z tekstem;



metody problemowe (samodzielnego dochodzenia do

wiedzy, czyli uczenie się przez odkrywanie): wykład

problemowy, wykład konwersatoryjny, dyskusja

dydaktyczna, metoda sytuacyjna, metoda

przypadków, inscenizacja, gry dydaktyczne,

seminarium;



metody eksponujące (waloryzujące, czyli uczenie się

przez przeżywanie): wystawa, film;



metody praktyczne (uczenie się przez działanie):

pokaz, ćwiczenia, zajęcia praktyczne.

Klasyfikacja metod
nauczania cd.

6. Podział wg J. Wasyluka:



metody podające – wykład informacyjny, referat,
opis techniczny,



metody problemowe – wykład problemowy, dyskusja
dydaktyczna (gdzie wyróżniamy dyskusję okrągłego
stołu, wielokrotną, panelową i burzę mózgów),
uczenie wspomagane komputerem oraz uczenie
aktywizujące (seminarium, analiza przypadków,
inscenizacja, gra decyzyjna, warsztaty dydaktyczne);



eksponujące – plakat, pokaz, film, telewizja,
wystawa;



praktyczne – zajęcia praktyczne, ćwiczenia.

Klasyfikacja metod
nauczania cd.

7. Podział wg R. Więckowskiego:



informacyjne – wyjaśnienie, opis, narracja,



heurystyczne – metoda problemowa,

dyskusja,

dialog.

8. Podział wg K. Kruszewskiego:



metody słowne,



metody oglądowe,



metody praktyczne,



metody gier dydaktycznych.

Klasyfikacja metod nauczania
cd.

9. Zmodyfikowany podział metod
nauczania wg. F. Szloska

metody nauczania

podające

problemowe

programowe

praktyczne

eksponujące

1. Podające metody nauczania
wg F. Szloska

pogadanka

wykład informacyjny

prelekcja

opis

opowiadanie

anegdota

wyjaśnienie/objaśnienie

odczyt

2. Problemowe metody
nauczania
wg F. Szloska

Wykład problemowy

Metody aktywizujące

Klasyczna metoda

problemowa

Wykład konwersatoryjny

metoda przypadku

metoda inscenizacji

seminarium

gry dydaktyczne

metoda sytuacyjna

dyskusja dydaktyczna

Problemowe metody nauczania cd.

Metody aktywizujące

metoda przypadków

metoda inscenizacja

metoda sytuacyjna

gry dydaktyczne

seminarium

dyskusja dydaktyczna

dyskusja okrągłego stołu

dyskusja panelowa

burza mózgów

metaplan

związana z wykładem

dyskusja wielokrotna

symulacyjne

psychologiczne

decyzyjne

3. Metody eksponujące wg F.
Szloska

Metody

eksponujące

film

pokaz połączony

z przeżyciem

ekspozycja

sztuka teatralna

4. Metody programowe wg F.
Szloska

Metody

programowe

z użyciem komputera

z użyciem maszyny

dydaktycznej

z użyciem podręcznika

programowego

5. Metody praktyczne wg F.
Szloska

Metody praktyczne

pokaz

ćwiczenia laboratoryjne

ćwiczenia przedmiotowe

ćwiczenia produkcyjne

metoda projektu

metoda przewodniego

tekstu

Niektóre metody łączą się ze

sobą i wzajemnie uzupełniają

np. wykład i pokaz.

Niektóre metody nauczania spełniają

następujące funkcje dydaktyczne:



służą zaznajomieniu uczniów z nowym
materiałem,



zapewniają utrwalenie zdobytej wiedzy,



ułatwiają kontrolę i ocenę stopnia
opanowania wiedzy.

I. Podające metody
nauczania

Podające metody nauczania inaczej
nazywane metodami asymilacji wiedzy
(uczenie się przez przyswajanie) są oparte
głównie na aktywności poznawczej uczniów
o charakterze odtwórczym. Metody te
zakładają znaczną bierność uczących się.
Metody podające szeroko stosuje się w
szkole i środkach masowej komunikacji w
życiu społecznym.

Podające metody nauczania
cd.

Stosując metody podające ogranicza

się rolę ucznia do słuchania, notowania i
zapamiętywania przekazanych treści. W
metodach podających słowo jest jednym z
głównych narzędzi pracy nauczyciela, ale
należą także do nich źródła drukowane,
eksponowane za pomocą obrazów,
dźwięków.

Podział podających metod
nauczania

pogadanka

wykład informacyjny

prelekcja

opis

opowiadanie

anegdota

wyjaśnienie/objaśnienie

odczyt

praca z książką

Wykład

Wykład polega na bezpośrednim lub
pośrednim przekazywaniu wiedzy uczącym
się. Stosuje się go najczęściej w
gimnazjach, szkołach średnich oraz
szkołach wyższych, ale także w szeroko
rozumianej oświacie (radio, telewizja).
Aktywne uczestnictwo w wykładzie wymaga
dużego wysiłku oraz znacznej dojrzałości
umysłowej uczących się.

Wykład informacyjny

Wykład informacyjny jest najprostszą

odmianą wykładu, gdzie przekazuje się
treści gotowe do zapamiętania. Wykład
ten jest użyteczny w przekazywaniu
nowych i trudno dostępnych informacji,
jeśli mają być one przekazane w krótkim
czasie, dużej liczbie uczących się.

Wykład informacyjny

Wykład informacyjny powinien mieć

odpowiednią strukturę, czyli określone cele,

zaplanowane atrakcyjne ujęcie treści w

sposób uporządkowany i logiczny, a na koniec

powinien ukazywać główne myśli.

Większe efekty nauki osiągają osoby, które

zapisują treści wykładu. Dobry zapis

odzwierciedla strukturę wykładu, główne

myśli, nowe pojęcia i definicje. Nauczyciel

powinien pamiętać, aby umożliwić uczącym

się zanotować pewne treści oraz pozostawić

czas na pytania i wyjaśnienia.

Jednokierunkowy sposób
porozumiewania się między
nauczycielem, a uczniami.

nauczyciel

uczeń

uczeń

uczeń

uczeń

uczeń

Pogadanka – rozmowa
nauczyciela z uczniami.

Jest to rozmowa inna niż rozmowy

prowadzone na co dzień przez ludzi. W

zwykłej rozmowie zazwyczaj nie znamy

odpowiedzi na stawiane pytania. W

pogadance jest inaczej, nauczyciel zadając

pytania zna z reguły wszystkie odpowiedzi.

Pogadanka jest skuteczna wtedy, gdy

przypomina żywą codzienną rozmowę, gdzie

nauczyciel nie jest w roli egzaminatora.
Dzięki pogadance uczniowie małymi krokami

przechodzą od stanu niewiedzy do stanu

wiedzy. Uczniowie przyswajają nowe

informacje i porządkują już posiadane.

Pogadanka - rola
nauczyciela:



bezpośredni współrozmówca, który
wprowadza uczniów w świat poznania
stawiając ich przed pytaniami, ale także
wyzwala ciekawość i odpowiada na
zadawane pytania (nie zawsze znajdując
odpowiedź).



osoba kierująca, zmierzająca do
osiągnięcia postawionego celu.

Rodzaje pogadanek:

a) wstępna – przygotowuje uczniów do pracy przez wytworzenie

stanu gotowości do poznania czegoś nowego, zorganizowanie

grupy do nowej pracy (ustalenie celu i tematu lekcji,

przedstawienie zadania, omówienie metod pracy i sposobu jej

zakończenia).

b) przyswajająca (przedstawiająca nowe wiadomości) – ma postać

rozmowy nauczyciela z uczniami, w której chodzi o

aktywizowanie uczniów, aby przekazywane treści były dla

wszystkich zrozumiałe, powiązane z własnymi doświadczeniami

i zapamiętane.

c) utrwalająca – operowanie materiałem uprzednio przyswojonym,

lecz wymagającym konfrontacji ze sobą oraz zintegrowania w

ramach większych całości (działów, zagadnień, systemów),

d) kontrolna – służy bieżącej kontroli opanowania wiedzy przez

uczniów.

Pogadanka służy:

1. przygotowaniu uczniów do pracy na

lekcji,

2. zaznajamianiu ich z nowymi

wiadomościami,

3. systematyzowaniu i utrwalaniu

wiadomości,

4. bieżącej kontroli stopnia opanowania

wiedzy przez uczniów.

Dwukierunkowy sposób
porozumiewania się między
nauczycielem, a uczniami.

nauczyciel

uczeń

uczeń

uczeń

uczeń

uczeń

Opowiadanie

Słowna metoda zaznajamiania uczących się ze
przedmiotami, osobami, zjawiskami,
procesami, których uczniowie nie znają,
zastępuje naturalną obserwację. Opowiadanie
stosuje się wtedy, gdy zależy nam na
zadziałaniu na sferę emocjonalną słuchaczy. W
opowiadaniu mogą pojawiać się elementy
fantastyki. Dobre opowiadanie powinno być
żywe, zwarte, obrazowe, pobudzające uwagę i
trzymające w napięciu.

Opis

Słowne przedstawienie cech rzeczy, zjawisk

lub procesów nie znanych słuchaczom.

Opisowi najczęściej towarzyszy pokaz

opisywanego przedmiotu, w naturze, na

rysunku, schemacie, na fotografii, filmie.
Opis szeroko stosowany jest w nauczaniu

pielęgniarstwa np. przedstawianie objawów

chorobowych, relacja z obserwacji

pacjenta, zapoznawanie z nowym sprzętem

medycznym. Opis towarzyszący pokazowi

wpływa na lepsze zapamiętywanie

demonstrowanych czynności, rzeczy.

Prelekcja

Wykład dla szerokiego grona

publiczności mający charakter
popularyzacyjny, popularnonaukowy.

Objaśnienie/wyjaśnienie

Wytłumaczenie, uwagi dotyczące

rzeczy niezrozumiałych.

Anegdota

Krótka forma literacka, zawierające prawdziwe lub
zmyślone opowiadanie o zdarzeniu z życia znanej
postaci, żyjącej lub historycznej, lub z życia
określonego środowiska czy grupy społecznej.
Anegdota ma wydźwięk humorystyczny, może
jednak zawierać również pierwiastki dydaktyczne.
Charakterystyczną cechą gatunku jest wyraziste
zakończenie i obecność niespodziewanej puenty.
Anegdoty mogą być fragmentami większych
utworów literackich, np. wspomnień, listów i
biografii. W średniowieczu często stanowiły część
kazań.

Odczyt

Odczyt to referowanie treści

przygotowanych na piśmie.

Praca z książką

Praca z książką (źródłem drukowanym) – stanowi
ważny sposób poszukiwania wiedzy i utrwalania jej
oraz przygotowuje uczących się do
samokształcenia. Podstawą tej metody jest
umiejętność czytania ze zrozumieniem i
sporządzania notatek.
Praca z książką kształtuje nie tylko samodzielność
uczących się, ale także własny krytyczny stosunek
do różnego ujmowania tych samych treści przez
różnych autorów i poszukiwanie własnego
samodzielnego rozwiązania i własnej argumentacji.

Cele pracy z książką:

1.) wyszukiwanie odpowiedzi na postawione

przez nauczyciela pytania,

2.) poznawanie poglądów innych autorów oraz

umiejętne streszczanie ich,

3.) opanowanie pamięciowe ważnych

fragmentów treści,

4.) przygotowanie tez do dyskusji,
5.) praktyczne opanowanie sposobu pracy z

książką.

Praca z książką jest bardzo

ważna w procesie

samokształcenia!

Etapy pracy z książką:



wybór odpowiednich źródeł, zaznajomienie z

tytułem

i spisem treści, pobieżne czytanie

wybranych fragmentów,



dokładne zapoznanie się z wybranymi

fragmentami,

wyjaśnienie niezrozumiałych

wyrazów i pojęć, co

pozwala na

wyodrębnienie informacji

najważniejszych,



sporządzanie notatek, zapisywanie ważnych

informacji, sporządzanie planu, komentarze.

II. Problemowe metody
nauczania

Metody problemowe, czyli metody
samodzielnego dochodzenia do wiedzy.
Nauczanie problemowe polegające na takim
organizowaniu pracy uczniów, aby przez
własny wysiłek umysłowy doszli do rozwiązania
nie znanego w pełni zagadnienia. Metody
problemowe dają większe korzyści uczniom,
którzy poszukują wiedzy samodzielnie, a nie
jak w metodach podających przyswajają
gotowe wiadomości.

Problemowe metody
nauczania cd.

Nauczanie problemowe dąży do tego,

aby uczeń nauczył się sam dostrzegać
problem, analizować go i rozwiązywać,
korzystając z posiadanej wiedzy.

Problem to:

1. „ to wszystko, co... wprawia umysł w zakłopotanie i

zastanawia” J. Dewey

2. „napotkana trudność teoretyczna lub praktyczna,

której przezwyciężenie zależy od własnej

pomysłowości i podjętego działania” J. Wasyluk

3. „trudność o charakterze teoretycznym lub

praktycznym, której przezwyciężenie wymaga

aktywnej, badawczej postawy ze strony podmiotu i

prowadzi do wzbogacenia posiadanej przezeń

wiedzy” Cz. Kupisiewicz

4. „ zadanie wymagające pokonania jakiejś trudności o

charakterze praktycznym lub teoretycznym przy

udziale aktywności badawczej podmiotu” W. Okoń

Aby uczeń przystąpił do
rozwiązywania problemu muszą
być spełnione warunki:

- należy znać zasób wiedzy i

doświadczenia ucznia, aby dobrać
umiarkowany stopień trudności problemu
(tak, aby nie przekraczał

możliwości

intelektualnych ucznia),

- problem musi wywołać zaciekawienie.

Problemowe metody
nauczania

Wykład problemowy

Metody aktywizujące

Klasyczna metoda

problemowa

Wykład konwersatoryjny

metoda przypadku

metoda inscenizacji

seminarium

gry dydaktyczne

metoda sytuacyjna

dyskusja dydaktyczna

Wykład problemowy

Wykład problemowy to ilustracja

jakiegoś problemu naukowego lub
praktycznego, przedstawiana przez
nauczyciela/wykładowcę, któremu
przypada główna rola w tej metodzie
nauczania.

Zadania nauczyciela w
nauczaniu problemowym to:



stworzenie sytuacji problemowej,

sformułowanie problemu,



stawianie hipotez,



gromadzenie przesłanek do weryfikacji i

rozwiązania problemu,



prowadzenie głośno monologu,



przedstawienie własnego toku myślenia na

kolejnych etapach sytuacji problemowej,



wzbudzanie i sterowanie procesem myślenia

uczących się, aktywizowanie i zachęcanie

do udzielania sobie w myślach odpowiedzi,



potwierdzanie lub uzupełnianie odpowiedzi.

Wykład konwersatoryjny

Wykład konwersatoryjny polega na włączaniu

się uczących w tok przeprowadzanego

wykładu. Nauczyciel nawiązuje kontakt z

uczącymi się poprzez rozmowę, zadawanie

pytań, polecanie do wykonania zadań

teoretycznych lub praktycznych. Wiedza

przekazywana w czasie wykładu znajduje

zastosowanie w działaniu. Rozmowa

nauczyciela z uczniami kończy się wnioskami,

które powinny stać się podstawą do własnych

przemyśleń i refleksji.

Klasyczna metoda
problemowa

Klasyczna metoda problemowa polega

na ciągłym oddziaływaniu na siebie
nauczyciela i uczących się, gdzie
nauczyciel pełni rolę kierującego i wspiera
uczących się w procesie rozwiązywania
problemu.

Etapy klasycznej metody
problemowej:



wytworzenie sytuacji problemowej,



sformułowanie problemu (zadań do
wykonania),



zgłaszanie pomysłów rozwiązania,



weryfikacja zgłaszanych pomysłów,



przyjęcie sprawdzonego rozwiązania
pomysłu,



systematyzacja wiedzy, wynikająca z
rozwiązanego problemu i stosowanie jej w
nowych zadaniach.

Klasyczna metoda
problemowa cd.

Cechą dominującą klasycznej metody

problemowej jest przewaga uczenia się
nad nauczaniem. Wzbudza to wiarę ucznia
w siebie i utwierdza go w przekonaniu, że
jest w stanie rozwiązywać coraz
trudniejsze problemy.

Metody aktywizujące

Metody aktywizujące to problemowe

metody nauczania polegające na
wyrobieniu w uczących się aktywnego
stosunku do nauki oraz wdrażaniu do
samodzielnej pracy. Głównym celem tej
metody jest stawianie ucznia w takiej
sytuacji, aby poczuł potrzebę
podejmowania działań, jakich od niego
oczekujemy.

Zalety metod
aktywizujących:



angażowanie różnych zmysłów, co pozwala na lepsze

zrozumienie i zapamiętanie nowych treści -

„Powiedz, a

zapomnę. Pokaż, a zapamiętam. Pozwól wziąć udział, a zrozumiem.”



umożliwienie uczniom wypowiadania się w czasie lekcji,



rozwój myślenia, okazja do rozmowy i wymiany

doświadczeń,



gwarancja trwałości zdobytej wiedzy w aktywny sposób,



integracja grupy w czasie wspólnej pracy, zabawy,



rozwój intelektualny i emocjonalny uczniów,



nauka sztuki komunikowania się w grupie i świadomego

uczestnictwa w życiu społecznym,



kształtowanie w nauczycielu nastawienia na potrzeby

uczących się,



integracja wiedzy z różnych tematów,



duża wartość dla osób mniej zdolnych i

niepełnosprawnych.

90% doświadczenie

80% mowa

10%

czytanie

20% słuch

30% wzrok

70% słuch i wzrok

Piramida zapamiętywania

źródło: American Audiovisual Society

Podział m

etody

aktywizujących

metoda przypadków

metoda inscenizacja

metoda sytuacyjna

gry dydaktyczne

seminarium

dyskusja dydaktyczna

dyskusja okrągłego stołu

dyskusja panelowa

burza mózgów

metaplan

związana z wykładem

dyskusja wielokrotna

symulacyjne

psychologiczne

decyzyjne

Metoda przypadków

Metoda przypadków „opiera się na opisie

przypadków, który służy do kształtowania

zdolności wytwarzania wielu wariantów i

pomysłów rozwiązania przedstawionych w

nich sytuacji problemowych.”
Istotą metody przypadków jest przygotowanie

przez nauczyciela trafnego opisu zdarzenia,

który pobudzi uczących się do twórczego

myślenia, wykorzystując dotychczasową

wiedzę i doświadczenie. W wyniku analizy

opisu uzupełnionej o wyjaśniania nauczyciela,

uczniowie dokonują wyboru rozwiązania, które

jest optymalne.

Fazy metody przypadków wg F.
Szloska:

faza 0 → przygotowanie opisu przypadku:

wyjaśnienie celu i tematu zajęć,
wyjaśnienie istoty metody przypadków,

faza 1 → prezentacja opisu zdarzenia:

wstępna analiza zdarzenia,
uzupełnianie informacji (pytania, odpowiedzi),

faza 2 → analiza opisu zdarzenia:

selekcja informacji na ważne i drugoplanowe,

faza 3 → propozycje rozwiązań:

wybór rozwiązania optymalnego i jego

uzasadnienie,

faza 4 → ocena trafności stawianych pytań:

ocena prawidłowości wnioskowania,
podkreślenie momentów mających najwyższą

wartość dydaktyczną.

Przebieg zająć metodą przypadków
wg J. Wasyluka:

1. Przygotowanie zajęć: wybór zdarzenia, przegląd

dostępnych informacji, wybór niezbędnych

materiałów do przedstawienia uczestnikom zajęć

wybranego przypadku.

2. Przebieg zajęć: wyjaśnienie celu zajęć i ich

przewidywanego przebiegu, opis sytuacji

problemowej (odczytanie, rozdanie opisu,

odtworzenie), uzupełnianie informacji (pytania,

odpowiedzi), uporządkowanie informacji (analiza

danych, ustalenie stanu faktycznego), synteza

(propozycje rozwiązań, wybór optymalnego wariantu,

uzasadnienie swojego wyboru).

3. Podsumowanie: nawiązanie do celu zajęć, ocena

trafności stawianych pytań, ocena prawidłowości

wnioskowania, wskazanie momentów najbardziej

kształcących.

Przykład metody przypadku
opracowany przez M. Kawczyńską
(1991).

Pacjentka M.K., lat 48, hospitalizowana na oddziale

ginekologii z powodu zaburzeń związanych z okresem

przekwitania, jest leczona m.in. witaminą E podawaną

we wstrzyknięciach domięśniowych. Pielęgniarka

zgodnie ze zleceniem zapisanym w karcie

indywidualnych zleceń lekarskich, wykonała

wstrzyknięcie domięśniowe oleistej witaminy E w

dawce 300mg, objętości 1ml. Po cofnięciu igły z tkanki

mięśniowej (mięsień pośladkowy) pacjentka zaczęła

odczuwać kurczowy ból i cierpnięcie tkanek wzdłuż

kończyny dolnej po stronie wstrzyknięcia. Ból kończyny

nasilał się przy ruchu i próbach wstawania z pozycji

leżącej. Występujące dolegliwości spowodowały u

pacjentki duży niepokój. Zaczęła płakać i głośno

uskarżać się, zgłaszając objawy, czy w przyszłości

będzie mogła chodzić („jak ja sobie poradzę, przecież

jestem samotna”).

Problemy do rozwiązania:

Zastanówcie się nad przedstawionym opisem

w następujących aspektach:

1. Co było przyczyną bólu, który wystąpił po

wstrzyknięciu?
2. Jak pomóc pacjentce?
3. Jakie mogą być odległe skutki opisanej

dolegliwości?
4. Jak wykonać bezpiecznie następne

wstrzyknięcie

domięśniowe?

Metoda sytuacyjna

Metoda sytuacyjna jest zbliżona do metody
przypadków. Jej istotę stanowi przygotowany
przez nauczyciela trafny opis (autentyczny,
bądź fikcyjny) sytuacji, który może dotyczyć
np. sytuacji zdrowotnej człowieka. Opis
sytuacji uwzględniający dotychczasową wiedzę
i doświadczenia uczących się, powinien
pobudzać ich do twórczego myślenia,
dokonywania analizy opisu i podejmowania
decyzji w zakresie rozwiązania problemu.

Przykład metody sytuacyjnej
opracowany przez M. Lipińską
(1991):

Pani Z.K., jest w trakcie pierwszej doby po operacyjnym

usunięciu wyrostka robaczkowego. Minęło już 12 godzin,

pacjentka moczu nie oddała, zaczęła odczuwać silny ból

w podbrzuszu. Przypuszczała, że dolegliwości są

związane z przebytą operacją i bardzo się zaniepokoiła.

Cicho jęcząc, zwróciła uwagę pacjentek z sąsiednich

łóżek. Jedna z nich pocieszyła ją, że to przejdzie, druga

głośno zastanawiała się, czy to nie jest komplikacja

pooperacyjna, trzecia widząc, że dolegliwości nie

ustępują, wezwała pielęgniarkę. Wezwana pielęgniarka

zapytała chorą o rodzaj dolegliwości i czy oddała mocz po

operacji. Obejrzała powłoki brzuszne. Opatrunek był

suchy, ale badaniem wyczuła szczyt pęcherza moczowego

powyżej spojenia łonowego. Przy dotyku ból wyraźnie

nasilał się.

Wczujcie się w sytuację
pielęgniarki i odpowiedzcie
na pytania:

1. Jakie problemy pielęgnacyjne rozpoznała

u chorej pielęgniarka?

2. Jakie działania powinna podjąć

pielęgniarka?

Inscenizacja

Metoda inscenizacji uznawana jest za

metodę impresyjną, która ma na celu
wywołanie u uczących się przeżywania
eksponowanych treści, lub/i ekspresyjną,
w czasie której uczący się przeżywają
przypisane im role przez ich odgrywanie.

Inscenizacja cd.

Przygotowanie do zajęć rozpoczyna się od
sporządzenia scenariusza, który jest
niezbędnym środkiem dydaktycznym przy
stosowaniu tej metody, niezbędne są także
rekwizyty. Uczący się przyjmują role osób
występujących w zdarzeniu. Po zakończeniu
inscenizacji odbywa się dyskusja, która
powinna zmierzać do ustalenia wspólnych
wniosków dotyczących prezentowanego
problemu.

Inscenizacja cd.

W kształceniu pielęgniarek metoda ta może

być stosowana do pokazu wykonywanych

czynności (np. pielęgnacyjnych,

edukacyjnych, diagnostycznych), jako

inscenizacja terapeutyczna (w zakresie

komunikowania się) oraz jako inscenizacja

problemowa, której celem jest rozwiązanie

określonych problemów wynikających z

opisu danej sytuacji problemowej i

przyjętych na siebie ról.

Gry dydaktyczne

Gry dydaktyczne (metoda gier) -

metoda nauczania oparta na grze. Gra to
zabawa prowadzona według ściśle
określonych zasad postępowania zwanych
regułami. Jest to celowo organizowana
sytuacja, oparta na opisie faktów i
procesów, w której osoby uczące się,
konkurują ze sobą w ramach określonych
regułami gry.

Podział gier dydaktycznych:



symulacyjne - działanie skierowane jest na

rozwiązywanie problemu wziętego z

rzeczywistości, lecz przedstawionego w jej

modelu,



decyzyjne – służą rozwijaniu umiejętności

dokonywania wyboru i podejmowania decyzji

ze świadomością skutków, które ta decyzja

może przynieść. Graficzny zapis procesu

decyzji został opracowany w formie drzewka

decyzyjnego.



psychologiczne – działanie skierowane jest na

rozwój emocji, doznawanie różnorakich uczuć

i przeżyć wewnętrznych.

Zalety gier dydaktycznych



łączą zabawę z nauką,



zwiększają atrakcyjność zajęć szkolnych,



zwiększają motywację do nauki,



rozwijają zdolności intelektualne uczniów,



angażują emocjonalnie uczniów,



rozwijają spostrzeganie,



kształtują umiejętności kojarzenia i

wnioskowania.

Seminarium

Spotkanie często organizowane przez

jego uczestników, mające na celu
omówienie, przedyskutowanie ustalonego
wcześniej tematu, problemu. Uczniowie
samodzielnie opracowują zagadnienie, a
następnie uczestniczą w dyskusji.
Seminarium kierowane jest przez
nauczyciela, który czuwa nad jego
przebiegiem.

Cele seminarium to:

- uzupełnienie, pogłębienie, utrwalenie

wiadomości,

- wdrażanie do posługiwania się literaturą

fachową,

- analizowanie sytuacji problemowych,
- rozwiązywanie problemów.

Dyskusja dydaktyczna

Dyskusja dydaktyczna to

zorganizowana wymiana myśli i poglądów
uczestników grupy na dany temat (J.
Wasyluk, 1986).

Dyskusja to sztuka wyrażania swojego

zdania, argumentacji i szacunku dla
przekonań innych.

Zalety dyskusji:



pobudza i rozwija myślenie,



kształci umiejętności formułowania myśli i

wypowiadania ich,



uczy uznawania poglądów innych ludzi,



uczy krytycznej oceny własnych poglądów oraz

zmusza do ich weryfikacji (wymiana

poglądów),



pomaga kształtować poglądy i przekonania

(korzystanie z doświadczeń innych),



uczy poprawnego analizowania i oceniania

faktów,



przygotowuje do zespołowego rozwiązywania

problemów,



uzupełnia i pogłębia wiedzę uczestników.

Etapy dyskusji:

1. wprowadzenie - sformułowanie problemu,

zwiększenie efektywność i skuteczności
nauczania poprzez pobudzenie do
myślenia i wypowiadania się,

2. dyskusja właściwa, która prowadzi do

zespołowego rozwiązania problemu,

3. wnioski końcowe.

Zasady dyskusji:



forma pracy zespołowej zmierzająca do
rozwiązania, a nie konfliktu,



zdyscyplinowani uczestnicy – dają możliwość
wypowiedzenia się wszystkim,



ważenie słów przez każdego uczestnika,
wypowiedzi z namysłem, mowa rzeczowa – „nie

owijanie w bawełnę”,



rozumienie dokładnie tego, co mówi strona
przeciwna,



nie dokuczać, nie obrażać,



nie zabierać głosu w sprawach mało znanych.

Zadania prowadzącego
dyskusję:



wywołuje nastawienie, nadaje i
utrzymuje kierunek dyskusji, rejestruje
jej przebieg,



porządkuje wypowiedzi,



dopuszcza wszystkich do głosu,



przeprowadza krótkie podsumowanie.

Podział dyskusji:

dyskusja okrągłego stołu

dyskusja panelowa

burza mózgów

metaplan

związana z wykładem

dyskusja wielokrotna

Dyskusja związana z
wykładem

Dyskusji odnosząca się do wykładu,

mająca na celu wyjaśnienie wątpliwości
nauczających, co do tez i sformułowań
zawartych w wykładzie oraz uzyskiwanie
od uczących się informacji zwrotnej
dotyczącej zrozumienia zrealizowanych
treści.

Dyskusja okrągłego stołu

To dyskusja informacyjna, która jest

kierowana przez moderatora i oparta na

zasadzie swobodnej wypowiedzi

wszystkich uczestników.

Przebieg dyskusji okrągłego
stołu wg J. Wasyluka (1998):

1.) przedstawienie celu zajęć, tematu,

omówienie problemu, zaproszenie do
wypowiedzi przez moderatora,

2.) wypowiedzi uczestników ograniczone do 3-5

minut,

3.) pytania i odpowiedzi (zadawane i udzielane

przez uczestników dyskusji),

4.) podsumowanie dyskusji przez moderatora z

nawiązaniem do celu zajęć i przedstawionego
na wstępie problemu; uzgodnienie wniosków
końcowych.

„Burza mózgów”

„Burza mózgów” inaczej nazywana giełdą
pomysłów, metoda Osborna – brainstorming,
metoda umożliwiająca szybkie zgromadzenie
wielu konkurencyjnych lub uzupełniających się
hipotez rozwiązania problemu, któremu
poświęcona jest dana jednostka metodyczna
lub jej fragment. Można zgłaszać wszystkie
najbardziej śmiałe lub niedorzeczne pomysły i
rozwiązania, nawet te nietypowe, ryzykowne i
nierealne. Pomysły nie mogą być oceniane, ani
komentowane.

Dyskusja pod postacią „burzy
mózgów” organizowana jest w
małych grupach 10 - 12-osobowych,
w których znajdują się reprezentanci
różnych dziedzin wiedzy.

Dyskusja składa się z trzech części:
1. wprowadzenie, sformułowanie problemu,

zgłaszanie i rejestrowanie wszystkich

pomysłów,

2. zastanawianie się przez grono ekspertów nad

sensownością pomysłów, eliminowanie tych,

które niemożliwe do przyjęcia z jakiegoś

powodu, wybór najlepszych rozwiązań,

3. podsumowanie, ustalenie wniosków, ocena

stopnia zrealizowania celu.

Zalety "burzy mózgów":



pobudza do myślenia,



aktywizuje uczniów,



"twórczy luz"- atmosfera eliminująca
stres,



sprzyja zapamiętywaniu faktów,



konfrontuje pomysły uczniów,



uczy wyboru jednego rozwiązanie
spośród wielu,



uczy tolerancji innych i ich poglądów.

Dyskusja panelowa

Jest to dyskusja obserwowana i kierowana

przez moderatora i polega na krótkich

wypowiedziach kilku zaproszonych do

dyskusji specjalistów. Moderator omawia

temat i przedstawia uczestników, którzy

wypowiadają się w ściśle określonym czasie

np. 5 minut.
Zebrane audytorium może zadawać pytania

specjalistom. Specjaliści mogą wyrażać swoje

opinie w stosunku do wypowiedzi wszystkich

uczestników. Na zakończenie moderator

podsumowuje dyskusję.

Dyskusja wielokrotna

Dyskusja wielokrotna inaczej nazywana

grupową prowadzona jest w małych grupach,

przy czym przedmiotem tej dyskusji może być

to samo zagadnienie we wszystkich grupach

lub problem oddzielny, stanowiący element

jakiejś całości. W pierwszej fazie dyskusji,

praca przebiega w grupach pod kierunkiem

lidera, w fazie drugiej, zajęcia mają charakter

plenarny, podczas których prezentuje się

wyniki dyskusji grupowych oraz wybiera

optymalne rozwiązanie.

Metaplan

Metaplan, czyli cicha dyskusja w czasie

której uczestnicy tworzą plakat, który jest
graficznym skrótem dyskusji. Uczestnicy
zamiast zabierać głos, zapisują swoje
myśli na kartkach określonego kształtu i
koloru, w krótkiej formie równoważników
zdań. Następnie przypinają je do arkusza
papieru umieszczonego na tablicy.

Metaplan cd.

Metaplan jest metodą pozwalającą na

postawienie diagnozy sytuacji, a następnie
wskazanie możliwości rozwiązania
trudnego problemu. Metoda ta pozwala na
spokojne, rozważne zbadanie omawianego
zagadnienia i poszukiwanie wspólnego,
optymalnego rozwiązania.

temat

J ak jest?

J ak powinno być?

Dlaczego nie jest tak jak powinno być?

wnioski

Metaplan - schemat

Sposób przeprowadzania zajęć
metodą metaplanu:



zajęcia można prowadzić dwoma sposobami -

pracując z całą klasą lub dzieląc ją na kilka

grup;



nauczyciel przedstawia problem, który będzie

przedmiotem dyskusji i przygotowuje niezbędne

do wykonania plakatów materiały;



nauczyciel wyznacza grupom czas na

przedyskutowanie problemu i wykonanie

plakatów, a następnie poszczególne zespoły

prezentują efekty swojej pracy;

podsumowaniem lekcji jest zebranie wszystkich

wniosków, które zostały zgłoszone;



gdy nauczyciel pracuje z całą klasą, powstaje

jeden wspólny plakat.

Stosując metody problemowe
obserwujemy wielokierunkowy
sposób porozumiewania się.

uczeń

uczeń

uczeń

uczeń

nauczyciel

Praca w grupach

Praca w grupach pojawia się często

przy omawianiu metod nauczania.
Odgrywa szczególne znaczenie w
metodach aktywizujących, gdzie
występuje jako forma organizacyjna
nauczania.

Celem pracy grupowej jest:



zaspokajanie potrzeb rozwojowych uczniów,

związanych z

aktywnością poznawczą,

społeczną i emocjonalną,



uczenie się od siebie nawzajem,



uczenie się podejmowania decyzji uzgodnionych w

wyniku

negocjacji,



rozwijanie umiejętności współpracy, współdziałania i

współodpowiedzialności,



przeciwdziałanie izolacji niektórych uczniów,



stworzenie szansy na pokonanie własnej

nieśmiałości,



aktywizowanie ucznia,



zachęcanie do twórczych poszukiwań,



integrowanie zespołu klasowego.

Praca w grupach
- rola nauczyciela:



doradcy,



animatora,



obserwatora i słuchacza,



partnera.

Zasady podziału na grupy:

1. grupy najlepiej 4-5 osobowe,
2. grupy mieszane pod względem płci,
3. w skład grupy powinni wchodzić zarówno

uczniowie

„dobrzy” jak i „słabsi”,

4. nie należy wyznaczać lidera (ewentualnie

może

wyznaczyć go grupa).

Przebieg zajęć:

- omówienie zajęć (5 minut)
- przedstawienie problemu

(10 minut)

- utworzenie grup (5 minut)
- praca w grupach (30 minut)
- dyskusja plenarna (przedstawienie wyników, wybór

rozwiązania, uzasadnienie) (30 minut)

- podsumowanie

(10 minut)

Praca w grupach

Walorami wychowawczymi pracy w grupie jest
rozwijanie poczucia wspólnoty i współdziałania
z zespołem, co przeciwdziała rozwojowi
skłonności egoistycznych, kształtujących się
pod wpływem współzawodnictwa.
Niepowodzenie zespołowe jest mniej przykre
niż indywidualne. Porażka doznana przez
grupę nie wytwarza poczucia mniejszej
wartości u uczniów, będącego nieraz
następstwem niepowodzeń szkolnych.

Dziękuję za uwagę!