UKŁAD OKRESOWY

PIERWIASTKÓW

W chemii od czasów najdawniejszych próbowano w

różny sposób klasyfikować pierwiastki i związki

chemiczne.

Lavoisier podzielił substancje na:

• pierwiastki: tlen, azot;
• niemetale tworzące tlenki i kwasy: siarka, fosfor;
• metale tworzące tlenki i zasady: srebro, miedź,

żelazo;

• substancje mające charakter ziemi, np. wapno,

krzemionka.

Późniejsze zmiany opierały się na zastosowaniu
matematyki w chemii, czyli szukaniu prawidłowości
w zmianach wartości liczbowych określających ich
właściwości. Powstało wówczas prawo triad, które
mówi, że masa jednego pierwiastka jest równa
średniej arytmetycznej mas atomowych pozostałych
dwóch pierwiastków, np.: chlor, brom, jod lub
siarka , selen, tellur.
Newlands angielski chemik, układał szeregi
pierwiastków według wzrastającej masy atomowej i
zauważył, że co ósmy pierwiastek jest rodzajem
powtórzenia tak, jak co ósma nuta jest
powtórzeniem oktawy w muzyce. W 1864
sformułował on prawo oktaw, które ze względu na
pojawiające się odstępstwa zostało zarzucone.

W 1869 roku Mendelejew przedstawił układ
okresowy pierwiastków, gdzie zostały one ułożone
według wzrastającej masy atomowej i na podstawie
sformułowanego przez niego prawa okresowości.

Prawo okresowości mówi, że właściwości
chemiczne i fizyczne pierwiastków
uporządkowanych według wzrastającej masy
atomowej zmieniają się okresowo.

WSPÓŁCZESNY UKŁAD
OKRESOWY

Badania, które pozwoliły na poznanie budowy atomu,
doprowadziły

Moseleya

w

1913

roku

do

sformułowania prawa okresowości:

właściwości

pierwiastków

uporządkowanych

według

wzrastającej

liczby

atomowej

(Z)

zmieniają się okresowo. Można więc stwierdzić,
że

pierwiastki

uszeregowane

są

według

wzrastającego ładunku jądra atomowego.

Od czasów Mendelejewa wiele się zmieniło, odkryto
nowe pierwiastki, więc układ okresowy musiał zostać
rozbudowany. Uzupełniono puste miejsca, dodano
grupę gazów szlachetnych, lantanowce i aktynowce.

Współczesny układ okresowy podzielony jest na 18
grup (kolumny pionowe). W grupach znajdują się
pierwiastki o podobnych właściwościach
chemicznych. Wynika to z podobieństwa powłok
walencyjnych ich atomów. Układ podzielony jest
również na 7 okresów (rzędy poziome). W
okresach właściwości pierwiastków zmieniają się
stopniowo. Każdy okres rozpoczyna się od
aktywnego metalu, stopniowo właściwości
metaliczne ustępują cechom niemetali. Każdy
okres kończy się gazem szlachetnym.