Podstawy psychologii

ogólnej

Mgr Filip Dembski

[e-mail]

Psychologia

• PSYCHOLOGIA
• (od gr. Psyche = dusza i logos = słowo,

myśl, rozumowanie) – nauka

empiryczna,

• zajmująca się badaniem mechanizmów i

praw rządzących zjawiskami psychicznymi

oraz

• zachowaniami człowieka. Psychologia bada

również wpływ zjawisk psychicznych na

interakcje

• międzyludzkie oraz interakcję z otoczeniem.

Definicje :

• - nauka badająca umysł i zachowania

człowieka

• - nauka o zachowaniach i

doznawaniach oraz o okolicznościach,
w których one zachodzą

(wg G. Mietzel,1998)
• - nauka o procesach psychicznych i

zachowaniu (Kosslyn, Rosenberg, 2006)

Teorie w psychologii

• Behawioralne (człowiek

zewnątrzsterowny) Iwan Pawłow, Burrhus

Skinner, Edward

• Thorndike, John Watson, John Dollard, Neal

Miller.

• Poznawcze (człowiek samodzielny)

najważniejszą kompetencją człowieka jest

• umiejętność generowania informacji oraz

wiedzy; jest jednostką twórczo myślącą.

• Jerome Bruner, Jean Piaget, Tadeusz

Tomaszewski

METODY BADAŃ

PSYCHOLOGICZNYCH

• 1. EKSPERYMENT – CELOWE I

PLANOWE ODDZIAŁYWANIE
BADACZA NA BADANEGO W
KONTROLOWANYCH WARUNKACH
POLEGAJĄCE NA MANIPULOWANIU
WYBRANYMI ZMIENNYMI

METODY BADAŃ

PSYCHOLOGICZNYCH

• OBSERWACJA – DOKŁADNIE

REJESTROWANE, CELOWE I PLANOWE

SPOSTRZEGANIE DOTYCZACE

ZACHOWANIA SIĘ BADANEGO W

OKREŚLONEJ SYTUACJI BEZ INGERENCJI

BADAC

• SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY – ZESTAW

USTRUKTUROWANYCH PYTAŃ

( OTWARYCH LUB ZAMKNIĘTYCH)

PRZEDSTAWIANY REPREZENTATYWNEJ

PRÓBIE BADAWCZEJZA W TĄ SYTUACJĘ

METODY BADAŃ

PSYCHOLOGICZNYCH

• STUDIUM PRZYPADKU (case study) –

SZCZEGÓŁOWY OPIS WYBRANEJ

JEDNOSTKI – HISTORIA JEJ ŻYCIA I

ZACHOWANIE SIĘ W TYPOWYCH I KRY

• METODY SUBIEKTYWNE - np.

INTROSPEKCJA (z łac. patrzenie do

wewnątrz) -

• autoopis, np. w psychologii doświadczalnej -

badanie wrażeń zmysłowych oraz np.

• swobodne skojarzenia, opowiadanie snów w

kontakcie z terapeutą – wykorzystywane

przez psychoanalityków

Teorie w psychologii

• Humanistyczne (dążenie do

samorealizacji) Abraham Maslow, Carl

Rogers, Kazimierz Dąbrowski

• Psychodynamiczne (człowiek

niedoskonały)

• Teoria freudowska – w procesie

kształtowania osobowości kładzie nacisk

na doświadczenie zdobyte w dzieciństwie,

popędy biologiczne oraz stosunki z rodzicami;

• Teorie neopsychoanalityczne - Carl Jung,

Alfred Adler, Harry Sullivan, Karen Horney,

Erik Erikson

Założenia behawioryzmu

• - Człowiek jest układem

zewnątrzsterownym, jego zachowanie jest

całkowicie kontrolowane przez środowisko

zewnętrzne.

• - Dzięki odpowiednim sposobom

manipulacji środowiskiem można

modyfikować reakcje ludzkie.

• - System kar i nagród decyduje o tym

czego człowiek unika i do czego dąży.

• - Procesy psychiczne nie odgrywają żadnej

roli w nawigowaniu ludzkim zachowaniem,

w żaden sposób nie wpływają na człowieka.

Koncepcja

psychodynamiczna

• Ludzkie działanie warunkują wewnętrzne

siły motywacyjne, często kolidujące ze

sobą, które są z zasady nieświadome.

• - Osobowość to system sił dynamicznych

zwanych popędami lub potrzebami –

wszystkie zewnętrzne reakcje człowieka

to symptom wewnętrznej dynamiki.

• - Psychoterapia jako metoda kliniczna,

która ma pomagać człowiekowi w

rozwiązaniu nieświadomych konfliktów,

przystosowaniu do świata.

Strukturalny model

osobowości

• ID:

• - najbardziej prymitywna, pierwotna część struktury

ludzkiej

• - siedlisko popędów : seksualnego i agresywnego -

zajmuje się ich zaspokajaniem czyli ich gratyfikacją

• EGO:

• - jego podstawową funkcją jest radzenie sobie z

rzeczywistością

• - jest ŚWIADOME i odpowiedzialne za nasze decyzje i

postępowanie

• - pośredniczy między id, rzeczywistością i superego

• SUPEREGO:

• - reprezentuje wartości moralne

• - rozwija się z części ego

METODY BADAŃ

PSYCHOLOGICZNYCH

• 1. EKSPERYMENT – CELOWE I

PLANOWE ODDZIAŁYWANIE
BADACZA NA BADANEGO W
KONTROLOWANYCH WARUNKACH
POLEGAJĄCE NA MANIPULOWANIU
WYBRANYMI ZMIENNYMI

METODY BADAŃ

PSYCHOLOGICZNYCH

• OBSERWACJA – DOKŁADNIE

REJESTROWANE, CELOWE I PLANOWE

SPOSTRZEGANIE DOTYCZACE

ZACHOWANIA SIĘ BADANEGO W

OKREŚLONEJ SYTUACJI BEZ INGERENCJI

BADAC

• SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY – ZESTAW

USTRUKTUROWANYCH PYTAŃ

( OTWARYCH LUB ZAMKNIĘTYCH)

PRZEDSTAWIANY REPREZENTATYWNEJ

PRÓBIE BADAWCZEJZA W TĄ SYTUACJĘ

METODY BADAŃ

PSYCHOLOGICZNYCH

• STUDIUM PRZYPADKU (case study) –

SZCZEGÓŁOWY OPIS WYBRANEJ

JEDNOSTKI – HISTORIA JEJ ŻYCIA I

ZACHOWANIE SIĘ W TYPOWYCH I KRY

• METODY SUBIEKTYWNE - np.

INTROSPEKCJA (z łac. patrzenie do

wewnątrz) -

• autoopis, np. w psychologii doświadczalnej -

badanie wrażeń zmysłowych oraz np.

• swobodne skojarzenia, opowiadanie snów w

kontakcie z terapeutą – wykorzystywane

przez psychoanalityków

Założenia behawioryzmu

• - Człowiek jest układem

zewnątrzsterownym, jego zachowanie jest

całkowicie kontrolowane przez środowisko

zewnętrzne.

• - Dzięki odpowiednim sposobom

manipulacji środowiskiem można

modyfikować reakcje ludzkie.

• - System kar i nagród decyduje o tym

czego człowiek unika i do czego dąży.

• - Procesy psychiczne nie odgrywają żadnej

roli w nawigowaniu ludzkim zachowaniem,

w żaden sposób nie wpływają na człowieka.

Koncepcja

psychodynamiczna

• Ludzkie działanie warunkują wewnętrzne

siły motywacyjne, często kolidujące ze

sobą, które są z zasady nieświadome.

• - Osobowość to system sił dynamicznych

zwanych popędami lub potrzebami –

wszystkie zewnętrzne reakcje człowieka

to symptom wewnętrznej dynamiki.

• - Psychoterapia jako metoda kliniczna,

która ma pomagać człowiekowi w

rozwiązaniu nieświadomych konfliktów,

przystosowaniu do świata.

Eksperyment Milgrama

Problem badawczy

• Skłonność ludzi do ulegania

autorytetom

• Inspiracja: Zbrodnie nazistowskie. Jak

to się stało, że zwykli ludzie byli
zdolni do tak potwornych zbrodni i
sadystycznych zachowań? Czy
Niemcy jako naród cechują się
większą od innych nacji skłonnością
do ulegania autorytetom?

Osoby badane

• 40 osób w wieku od 20 do 50 lat,

które zgłosiły się do udziału w
badaniu dotyczącego „wpływu kar na
pamięć”. Piętnaście z nich było
robotnikami, 16 przedstawicielami
handlowymi lub przedsiębiorcami, 9
reprezentowało wolne zawody. Każdy
z badanych był testowany
indywidualnie.

Procedura

• Rola eksperymentatora
• Sfingowane losowanie ról w badaniu –

podział na ucznia i nauczyciela. Badany
zawsze losuje rolę nauczyciela, uczniem
jest pomocnik eksperymentatora.

• Zadanie ucznia: zapamiętywanie par słów
• Zadanie nauczyciela: weryfikacja

odpowiedzi ucznia i stosowanie kar w
postaci elektowstrząsów (nieprawdziwych)

Procedura

• Nauczyciel otrzymywał na początku jeden

próbny wstrząs elektryczny o napięciu 45
V, który był odczuwany jako dość bolesny

• Wielkość aplikowanych wstrząsów rośnie

w miarę upływu badania, od słabych
wstrząsów (15V) do grożących
niebezpiecznym wstrząsem 450V

• Wg. badaczy i psychiatrów do końca skali

dojdzie jedynie 1% badanych

„Reakcje” ucznia

•

- 15-90 V - Auu
- 120 V - Auuu! "To rzeczywiście boli"
- 150 V - AAuuuu! Eksperymentatorze! Już dosyć,
Proszę mnie stąd zabrać. Mówię panu mam kłopoty z
sercem. Odmawiam dalszego udziału w tym
eksperymencie.
- 195 V - AAAUUU! (krzyk) Pozwólcie mi stąd wyjść!
Pozwólcie mi stąd wyjść! Serce mi nawala. Nie macie
prawa trzymać mnie tutaj! Pozwólcie mi stąd wyjść (4x)
- 210 V - AAAUUU! Eksperymentatorze! Proszę mnie
stąd zabrać! Mam już dosyć! Nie chcę już więcej brać
udziału w tym eksperymencie.
- 270 V - (Okrzyki bólu) Pozwólcie mi stąd wyjść! (3x)

Co mówi eksperymentator?

• 1. "Proszę kontynuować"

2. "Eksperyment wymaga aby to
kontynuować"
3. "Proszę kontynuować, to jest
absolutnie konieczne"
4. "Nie masz innego wyboru, musisz
kontynuować"

„Reakcje ucznia” cd.

• - 300 V - (Okrzyki bólu) Absolutnie

odmawiam odpowiedzi! Zabierzcie mnie
stąd. Nie możecie mnie tutaj trzymać!
Zabierzcie mnie! Zabierzcie mnie stąd!!

Przy silniejszych wstrząsach uczeń miał
histerycznie i głośno krzyczeć. Od
pewnego momentu przestawał reagować
- w sali panowała wtedy złowroga cisza.

Wyniki

Procent badanych aplikujących uczniowi

wstrząsy do wartości 280 V – 100%

Procent badanych aplikujących uczniowi

wstrząsy powyżej wartości 300 V –
80%

Procent badanych aplikujących uczniowi

wstrząsy o maksymalnej wartości 450
V – 65%

Eksperyment więzienny

Zimbardo