PRZYKŁADY KLASTRÓW
PRZEMYSŁOWYCH W
POLSCE

Małgorzata Godlewska
MSGP

Klaster przemysłowy

przestrzennie skoncentrowana grupa

przedsiębiorstw, instytucji i organizacji

powiązanych siecią pionowych i poziomych

zależności, często o charakterze nieformalnym,

która poprzez skupienie szczególnych zasobów

pozwala osiągnąć tym przedsiębiorstwom

trwałą przewagę konkurencyjną.

grono,
wiązka przemysłowa,
lokalny system produkcyjny,
biegun kompetencji

Michael Porter:

"Klastry przemysłowe to geograficzna koncentracja

konkurencyjnych firm w powiązanych sektorach,

związanych ze sobą gospodarczo, dzielących te

same umiejętności, technologię i infrastrukturę.

W klastrze, wielkie i małe przedsiębiorstwa osiągają

znacznie więcej niż gdyby miały pracować same,

dzięki sieci związanych przedsiębiorstw, dostawców,

usług, instytucji akademickich oraz producentów

skoncentrowanych na tym samym obszarze.

Koncentracja wspomaga tworzenie nowych

przedsiębiorstw, produktów oraz nowych miejsc

pracy dla wysoko wykwalifikowanych, dobrze

opłacanych pracowników.

Klastry stanowią o sile każdej gospodarki narodowej,

regionalnej, stanowej, a nawet wielkomiejskiej,

głównie w krajach gospodarczo rozwiniętych."

Cechy klastrów
przemysłowych:

Przedsiębiorstwa w nich skupione
konkurują ze sobą;
współpracują w tych obszarach, gdzie
możliwe jest wyzwolenie efektów
synergicznych wspólnych działań;

KONKURENCJA NIE WYKLUCZA
WZAJEMNYCH, KORZYSTNYCH
INTERAKCJI => jest motorem

rozwoju

Efekt synergiczny:

współdziałanie różnych czynników,

którego efekt jest większy niż suma

poszczególnych oddzielnych działań;
integracja działań wielu podmiotów

kreujących produkt zmniejsza koszty jego

przygotowania i promocji a zwiększa

szanse rynkowego zakresu (czyli zyski).

Efekty są nieproporcjonalnie większe w

porównaniu z sytuacją, gdy każdy z

podmiotów działa oddzielnie (ekonomia).

2 + 2

= 5

Efekt synergiczny klastra
przemysłowego polega przede
wszystkim na:

dyfuzji know-how oraz rotacji kadr w

ramach klastra;
zwiększeniu produktywności w

ramach klastra poprzez skupienie

zasobów;
otwartości na innowacje i zdolności

ich absorpcji;
przyciąganiu nowych zasobów i

przedsiębiorstw.

Najważniejsze osie rozwojowe
klastrów:

1). Klastry

technologiczne

2). Klastry tradycyjne

(historyczne)

1). Klastry
technologiczne:

powiązane łańcuchem wartości
dodanej;
silnie zorientowane na wysokie
technologie;
utrzymujące ścisłe powiązania z
ośrodkami naukowo-badawczymi;
przykład: Dolina Krzemowa.

2). Klastry tradycyjne

oparte na know-how i wiedzy
wypracowanej przez wiele lat a nawet
pokoleń;
ich powiązania technologiczne, a także
kontakty z sektorem badawczym są
ograniczone;
przykłady: winnice regionu Bordeaux we
Francji, szwajcarski przemysł
zegarmistrzowski.

Podział klastrów wg
Markusen:

1). Klastry sieciowe (Dystrykty

przemysłowe)

2). Klastry Koncentryczne (Hub &

Spoke)

3). Klastry Satelitarne (gałąź

produkcji)

4). Klastry Instytucjonalne

(zakotwiczone wokół instytucji)

1). Klastry sieciowe

brak jednego centralnego punktu, wokół którego skupiają się

przedsiębiorstwa – istnieje raczej zróżnicowana baza firm;
składa się z sieci małych firm w tym samym lub podobnym

sektorze produkcji, charakteryzujących się możliwością

szybkiej adaptacji do zmieniającego się rynku i

zróżnicowanych wymagań poprzez współpracę i używanie

nowych technologii;
firmy w klastrze wykorzystują zalety nieosiągalne dla firm

gdzie indziej, na przykład dostęp do lokalnej wiedzy i rynku

pracy, niskich kosztów transportu i kosztów transakcyjnych,

pokładów elastyczności, zaufania i współpracy oraz lokalnej

infrastruktury, która wspomaga specjalizowaną sprzedaż,

usługi i sieci dostawców;
przykłady : Dolina Krzemowa.

2). Klastry typu
koncentrycznego:

charakteryzują się istnieniem wielkich firm, wokół
których zakotwiczona jest sieć dostawców (towarów i
usług);
sąsiedztwo dużych firm wpływa na przyciąganie firm
mniejszych;
w przeciwieństwie do klastrów sieciowych - wielkie firmy
dominują w relacjach pomiędzy przedsiębiorstwami;
interakcje wynikają bardziej z powiązań w ramach
dostaw niż z współdzielenia innowacyjności;
region lokalizacji dużej firmy może być trzonem, a inne
regiony są tylko gałęziami produkcji.

3). Klastry satelitarne:

Gałąź produkcji dla klastra typu

koncentrycznego;
W regionie takim zachodzi minimum

wymiany i współpracy;
większość powiązań stanowią

zewnętrzne powiązania produkcyjne i

inne związki z trzonem
Rynki pracy są zazwyczaj zależne od

firmy i charakteryzowane wysokim

stopniem migracji do i z klastra.

4). Klastry
instytucjonalne:

skupione wokół instytucji publicznych;
zdominowane są przez publiczne lub niedochodowe
jednostki, takie jak: laboratoria badawczo-rozwojowe,
uniwersytety, systemy obronne lub administracja publiczna;
instytucja w porównaniu do innych rodzajów klastrów
odgrywa tu silnie dominującą rolę;
zorientowane na zewnątrz, odpowiadając przede wszystkim
na zapotrzebowanie instytucji;
rozwój lokalnej przedsiębiorczości jest celem
drugorzędnym;
klastry tego typu, mogą stać się zależne ekonomicznie od
źródła finansowania tej instytucji.

Klastry przemysłowe w
Polsce

1. Dolina Lotnicza

2. Plastikowa Dolina (Tarnowski

Klaster Przemysłowy)

3. Małopolsko-Podkarpacki

Klaster Czystej Energii

1. DOLINA LOTNICZA

klaster przemysłowo–technologiczny, założony w kwietniu 2003 r.,
z zadaniem wspierania szybkiego rozwoju przemysłu lotniczego;
zlokalizowany w południowo-wschodniej Polsce, znanej z
rozwiniętego przemysłu lotniczego oraz ośrodków szkolenia
pilotów;
w regionie - duża koncentracja firm przemysłu lotniczego, ośrodków
naukowo-badawczych oraz rozwinięte zaplecze edukacyjne i
szkoleniowe;
główny ośrodek - Rzeszów, inne miasta to: Bielsko-Biała, Mielec,
Sędziszów Małopolski, Krosno, Świdnik;
pierwszy i największy w Polsce nowoczesny klaster, który z
sukcesem połączył przemysł i naukę.

• Aviation Valley,
• Aeropolis
• „Stowarzyszenie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego

Dolina Lotnicza”

Stowarzyszenie Dolina
Lotnicza:

77 firm,



firmy przemysłu lotniczego



ośrodki naukowo-badawcze



zaplecze edukacyjne i szkoleniowe

około 22 tys. inżynierów i techników
roczna sprzedaż przekracza 700 mln euro

Co decyduje o lokalizacji
przedsięwzięcia i jego
sukcesie:

90 % polskiej produkcji w przemyśle lotniczym;
Niskie koszty pracy i koszty produkcyjne;
Ponad 22,000 wykwalifikowanych pracowników;
Politechnika Rzeszowska z rozwiniętym Wydziałem

Budowy Maszyn i Lotnictwa;
Środowisko przyjazne inwestorom;
Niski podatek dochodowy od osób prawnych (CIT);
Centralnie zlokalizowane lotnisko o międzynarodowym

charakterze;
Główna autostrada łącząca południowo-wschodnią

Polskę z jej południowo-zachodnią częścią zostanie

wybudowana w ciągu najbliższych kilku lat.

Cele Stowarzyszenia
Dolina Lotnicza:

Organizacja i rozwijanie efektywnego kosztowo łańcucha dostawców
Stworzenie dogodnych warunków do rozwoju przedsiębiorstw przemysłu
lotniczego w regionie
Dalszy rozwój badań, umiejętności i kwalifikacji w zakresie lotnictwa
Współpraca i rozwój przemysłu lotniczego i uczelni wyższych, które będą
promować nowe koncepcje oraz rozwijać sektor badawczo-rozwojowy w
przemyśle lotniczym
Promocja polskiego przemysłu lotniczego
Wspieranie przedsiębiorstw z przemysłu lotniczego
Wpływanie na politykę gospodarczą polskiego rządu w kwestiach związanych
z przemysłem lotniczym

Głównym celem Doliny Lotniczej jest przekształcenie Polski

południowo wschodniej

w jeden z wiodących w Europie regionów lotniczych, który będzie

dostarczał

różnorodne produkty i usługi z zakresu przemysłu lotniczego dla

najbardziej

wymagających klientów. Skutkiem tego byłby dynamiczny rozwój

regionu, zwiększenie

liczby miejsc pracy oraz poprawa warunków życia mieszkańców.

2. PLASTIKOWA DOLINA

(Tarnowski Klaster
Przemysłowy)

„Jeżeli masz pomysł na biznes.
Jeżeli planujesz inwestycję dostosowaną
do twoich dzisiejszych i przyszłych potrzeb.
Jeżeli myślisz o szybkich rozwiązaniach, bez
biurokracji. Jeżeli szukasz przyjaznego miejsca do
życia i rozwoju twojego biznesu. Jeżeli potrzebujesz
kogoś komu można zaufać. U nas poczujesz się jak
w domu. Bądź tego pewien!”

Tarnowski Klaster Przemysłowy S.A.

Plastikowa Dolina

południowo-zachodnia część Płaskowyżu

Tarnowskiego;
na skrzyżowaniu ważnych europejskich szlaków

handlowych;
istotny ośrodek gospodarczy (branża chemiczna,

szkła użytkowe i artystyczne, przemysł

elektromaszynowy, budowlany, spożywczy);
teren o powierzchni ok. 61 hektarów (44 hektary

są włączone w granice SSE w Krakowie - Podstrefa

w Tarnowie);
skupiony w czterech parkach przemysłowych

(Czysta I, Czysta II, Mechaniczne, Kryształowy);
kapitał zakładowy spółki wynosił 120 mln zł;
zatrudnienie – ok. 2 500 osób.

Plastikowa Dolina

za wzorzec posłużył kilkudziesięcioletni francuski

klaster przemysłowy „Plastic Vallee”;
spółka została powołana do tworzenia warunków,

które zachęcą przedsiębiorstwa z branży tworzyw

sztucznych do lokalizacji przedsięwzięć

produkcyjnych w Tarnowie, pozwalając im na

dynamiczny rozwój poprzez wykorzystanie

mocnych stron lokalnej gospodarki i systemu

lokalnych ulg podatkowych oraz bliskość

Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach;
początki – wyłącznie branża chemiczna, potem

rozszerzono rozszerzono ofertę na wszystkie

przedsiębiorstwa bazujące na nowoczesności i

innowacyjności.

Czynniki sprzyjające
rozwojowi inwestycji:

zróżnicowana oferta oświaty;
duży potencjał ludzki;
rozwinięty rynek pracy;
dogodne położenie geograficzne;
interesujące propozycje kulturalne,
sportowe, rozrywki.

Cele i misja:

tworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju

gospodarczego regionu oraz tworzenie miejsc pracy;
tworzenie atrakcyjnego obszaru prowadzenia działalności

gospodarczej i inwestowania (wdrożenie i realizację projektu

Tarnowskiego Regionalnego Parku Przemysłowego);
promocja drobnej przedsiębiorczości;
tworzenie w regionie parków przemysłowych, parków

technologicznych, stref inwestycyjnych, stref aktywności

gospodarczej oraz poprzez inne formy mające na celu

optymalizację wykorzystania terenów pod zakładanie i

prowadzenie działalności gospodarczej;

poprzez zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł 

energii i ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza, przy

równoczesnym stymulowaniu i wspieraniu przedsiębiorczości,

rozwoju innowacji oraz nowoczesnych technologii.

3. MAŁOPOLSKO-
PODKARPACKI
KLASTER CZYSTEJ
ENERGII

Powstał z inicjatywy partnerów, którzy widzieli
potrzebę i wyrazili wolę zbudowania  platformy
współdziałania przedsiębiorstw, samorządu,
uczelni wyższych, instytucji otoczenia biznesu
dla pozyskania czystej energii oraz
zapewnienia rozwoju społecznego i wysokiej
jakości życia mieszkańców w czystym i
bezpiecznym środowisku przyrodniczym.

Klaster czystej energii

Podkarpacie -

regionu o

najlepszych wskaźnikach
ekorozwoju i najwyższej wartości
ekologicznej i przyrodniczej w
kraju;

Za obsługę organizacyjną klastra
odpowiada Akademia Górniczo-
Hutnicza.

Struktura klastra

Główne cele klastra:

Zwiększenie pozyskania i wykorzystania czystej energii w Polsce, a

szczególnie w regionie południowo-wschodniej Polski dla ochrony

środowiska przyrodniczego;
Koncentracja badań naukowych w obszarze czystej energii;
Integracja działań przedsiębiorstw, agencji, stowarzyszeń i władz

regionalnych w obszarze energetyki;
Wzrost bezpieczeństwa energetycznego kraju;

Wzrost wykorzystania czystej energii w regionie dla ochrony środowiska

przyrodniczego;
Promocja czystej energii w regionie;
Stworzenie forum współpracy partnerów klastra w tworzeniu

innowacyjnych technologii pozyskania i wykorzystania czystej energii;
Stworzenie korzystnych warunków dla powstawania nowych

przedsiębiorstw bazujących na innowacyjnych technologiach; 
Stworzenie forum kooperacji wytwórców, dystrybutorów i odbiorców

czystej energii;
Stworzenie forum wymiany informacji o potrzebach i możliwościach

kształcenia dla potrzeb przedsiębiorstw energetycznych;
Budowa i organizacja Laboratorium Konwersji Energii.

Komisja Europejska podkreśla znaczenie

klastrów dla dalszego rozwoju innowacyjnych

przedsiębiorstw i wspiera powiązania

sieciowe między przemysłem a nauką. W

ramach unijnego programu Innowacyjna

Gospodarka polskie klastry mogą otrzymać do

2013 roku wsparcie w wysokości ponad

100 mln euro.

Dziękuję za uwagę