Narządy płciowe

żeńskie

Anatomia topograficzna

Narządy płciowe żeńskie

• Narządy płciowe żeńskie dzielimy na

wewnętrzne i zewnętrzne

Wewnętrzne: Zewnętrzne:

-jajniki,-wzgórek łonowy,
-jajowody, -wargi sromowe
-macica,

większe i mniejsze,

-pochwa.

-łechtaczka,

-przedsionek

pochwy.

JAJNIK

Jajnik

Położenie: Jajnik leży w miednicy mniejszej

żeńskiej, na jej tylno-bocznej ścianie, w
jamie otrzewnowej, spoczywa w dołku
jajnikowym, leżącym na powięzi
zasłonowej.

Anatomicznie jajnik posiada dwa końce:

maciczny i jajowodowy, dwa brzegi:
przedni (krezkowy) i tylny (wolny) oraz
dwie powierzchnie: boczną (ścienną) i
przyśrodkową (trzewną). Na przednim
brzegu jajnika leży wnęka, przez którą
przechodzą naczynia i nerwy.

Jajnik

Sąsiedztwo: Jajnik sąsiaduje z lejkiem

jajowodu i jego strzępkami, z naczyniami
otaczającymi dołek jajnikowy, prawy jajnik
– z wyrostkiem robaczkowym, lewy – z
dolną pętlą okrężnicy esowatej. Brzeg
przedni jajnika sąsiaduje z krezką jajnika.
Koniec jajowodowy jest miejscem
przyczepu więzadła wieszadłowego jajnika.
Koniec maciczny zstępuje na dno macicy,
nawet do zagłębienia odbytniczo-
-macicznego. Może się wówczas stykać z
odbytnicą, a nawet pochwą.

Jajnik

Umocowanie:

-Krezka jajnika – zdwojenie tylnej blaszki
fałdu szerokiego biegnie od fałdu
szerokiego i dochodzi do przedniego
brzegu jajnika. Przez krezkę wchodzą do
wnęki jajnika naczynia i nerwy.

-Więzadło własne jajnika – łączy koniec
maciczny jajnika z brzegiem bocznym
macicy, do którego dochodzi
bezpośrednio poniżej ujścia jajowodu.
Więzadło to biegnie w krezce jajnika,
wzdłuż niego biegnie gałąź jajnikowa
tętnicy macicznej z żyłą.

Jajnik

Umocowanie:

-Więzadło wieszadłowe jajnika – jest to
fałd otrzewnej, w którym biegną
naczynia jajnikowe. Fałd ten odchodzi
od ściany miednicy w miejscu podziału
tętnicy biodrowej wspólnej i dochodzi
do jajowodowego końca jajnika

-Więzadło lejkowo-jajnikowe – dochodzi
do jajowodowego końca jajnika

JAJOWODY

Jajowody

Budowa:

-błona śluzowa,
-błona mięśniowa,
-otrzewna.

Odcinki:

-śródścienny (maciczny),
-cieśń,
-bańka,
-lejek z ujściem brzusznym, otoczonym
strzępkami.

Jajowody

Jajowód rozpoczyna się w rogu jamy macicy
ujściem macicznym, które prowadzi do części
śródściennej, biegnącej między trzonem a
dnem macicy. Część śródścienna przechodzi w
cieśń, która biegnie poziomo do boku i
dochodzi do macicznego końca jajnika.
Następnie zakręca pod kątem prostym ku
górze, jednocześnie przechodząc w bańkę
jajowodu. Bańka biegnie ku górze wzdłuż
przedniego brzegu jajnika, dochodzi do końca
jajowodowego, zakręca i kieruje się ku dołowi
wzdłuż brzegu tylnego, kończąc się ujściem
brzusznym, które prowadzi do lejka. Lejek jest
zbudowany z 10-15 strzępków jajowodu.
Najdłuższy nosi miano strzępka jajnikowego.

Jajowody

MACICA

Macica

Położenie:

Leży w miednicy mniejszej żeńskiej,
pośrodkowo, wzdłuż osi miednicy, do
tyłu od pęcherza moczowego i do
przodu od odbytnicy, powyżej pochwy,
podotrzewnowo. W przodozgięciu
(zgięcie trzonu macicy względem
szyjki) i przodopochyleniu (pochylenie
szyjki macicy względem pochwy),
często zrotowana na prawą stronę.

Macica

Budowa:

Anatomicznie macica składa się z szyjki,
trzonu i dna. W szyjce biegnie kanał szyjki
macicy, otwierający się do pochwy ujściem
macicy, a z jamą macicy jest połączony
cieśnią. W błonie śluzowej kanału szyjki
macicy występują fałdy pierzaste. W trzonie
macicy leży jama macicy, mająca na
przekroju czołowym kształt trójkątny. Szczyt
tego trójkąta przypada na cieśń macicy, a
na kątach podstawy leżą ujścia maciczne
jajowodów.

Macica

Umocowanie macicy zapewniają dwa układy: wieszadłowy i

podporowy.

W skład układu wieszadłowego macicy wchodzą więzadła:

1. Więzadło podstawowe

2. Więzadło łonowo-pęcherzowo-maciczne

3. Więzadło krzyżowo-odbytniczo-maciczne

Układ podporowy macicy jest utworzony przez pochwę wraz z jej

umocowaniem.

Pochwa obejmuje sklepieniem część pochwową szyjki macicy. Do

tworów mocujących pochwę należy:

-mięsień zwieracz cewki moczowej i pochwy,

-pasma tkanki łącznej, które łączą pochwę z odbytnicą, pęcherzem

i cewką moczową,

-więzadło poprzeczne krocza.

Macica

Ograniczenia przymacicza:

-od przodu i tyłu –przednia i tylna blaszka więzadła
szerokiego macicy,

-ku górze sięga do krezki jajowodu,

-ku dołowi dochodzi do poziomu więzadła zasadniczego,

-przyśrodkowo dochodzi do bocznego brzegu trzonu
macicy,

-bocznie sięga do bocznej ściany miednicy

POCHWA

Pochwa

Sąsiedztwo:

Ściana przednia jest zrośnięta z
tylną ściana pęcherza moczowego
i cewką moczową za pomocą
tkanki łącznej. Ściana tylna jest
oddzielona od przedniej ściany
odbytnicy przed tkankę łączną
przegrody odbytniczo-pochwowej i
zagłębienie odbytniczo-maciczne.

Pochwa

Budowa:
-błona śluzowa (widoczne grupy

zmarszczek),

-błona mięśniowa,
-przydanka łącznotkankowa

Anatomicznie w pochwie wyróżniamy:
-część śródmiedniczną,
-przeponową.

Pochwa

WZGÓREK ŁONOWY

Wzgórek łonowy

Jest to zaokrąglona wyniosłość
przed spojeniem łonowym,
utworzona przez większe
skupienie tkanki tłuszczowej.
Do dołu wzgórek łonowy
przechodzi w wargi sromowe
większe. Skóra wzgórka
łonowego jest pokryta włosami
łonowymi.

WARGI SROMOWE

Wargi sromowe

Wargi sromowe większe: są to dwa podłużnie
silnie rozwinięte fałdy skórne, są one
odpowiednikiem moszny. Każda z nich ciągnie
się od wzgórka łonowego ku dołowi i tyłowi a
co za tym idzie – ograniczają szparę sromową.
Wargi sromowe mniejsze: znajdują się
przyśrodkowo od warg sromowych większych,
otaczają od przodu dwiema odnogami
łechtaczkę. Odnogi leżące do przodu i powyżej
łechtaczki tworzą napletek łechtaczki, leżące
do tyłu i poniżej tworzą wędzidełko łechtaczki.

ŁECHTACZKA

Łechtaczka

• Łechtaczka jest nieparzystym narządem,

odpowiednik prącia. Jest zbudowana z
dwóch ciał jamistych, które rozpoczynają
się odnogami. Odnogi łechtaczki są
obustronnie pokryte mięśniami kulszowo-
jamistymi i przyczepiają się do gałęzi
dolnych kości łonowych i gałęzi kości
kulszowych. Następne odnogi łączą się w
trzon biegnący pod spojeniem łonowym i
zakończony żołędzią łechtaczki.

PRZEDSIONE

K POCHWY

Przedsionek pochwy

• Przedsionek pochwy ukazuje się po

rozchyleniu warg sromowych
większych i mniejszych jako
eliptyczna płytka przestrzeń,
ograniczona z boków wargami
mniejszymi; od przodu -
wędzidełkami łechtaczki; od tyłu –
wędzidełkiem warg sromowych
mniejszych.

Przedsionek pochwy

Przedsionek pochwy jest płytką
przestrzenią otoczoną wargami
sromowymi mniejszymi. W rejonie
przedsionka pochwy znajduje się ujście
zewnętrzne cewki moczowej i
oddzielnie do tyłu ujście pochwy. Do
przedsionka uchodzą przewody
gruczołów przedsionkowych mniejszych
oraz gruczoły przedsionkowe większe.

Narządy

płciowe

męskie

Narządy płciowe męskie

Narządy płciowe męskie dzielimy na

wewnętrzne i zewnętrzne.

Wewnętrzne: Zewnętrzne:

-jądro wraz z

-moszna,

nadjądrzem,

-prącie,

-nasieniowód,

-cewka moczowa.

-pęcherzyki nasienne,
-gruczoł krokowy.

Jądro

Jest to narząd parzysty, wraz z

przylegającym najądrzem
oraz odcinkiem powrózka
nasiennego leży w mosznie,
objęte osłonką pochwową

Anatomicznie w jądrze

wyróżniamy:

-powierzchnię boczną,
-powierzchnię przyśrodkową,
-brzeg przedni,
-brzeg tylny,
-koniec górny,
-koniec dolny.

Jądro

Do tylnego brzegu jądra przyczepia się

krezka jądra. Dolny koniec jądra jest

przymocowany do moszny więzadłem

mosznowym. Lewe jądro jest położone

niżej niż prawe. Oś długa jądra biegnie od

góry do przodu do dołu i tyłu. Na górnym

końcu jądra leży głowa najądrza, wzdłuż

tylnego brzegu jądra biegnie trzon i ogon

najądrza, a poniżej dolnego końca jądra

ogon najądrza zakręca i przechodzi w

nasieniowód.

Najądrze

Najądrze jest położone w górno tylnej

części jądra i służy do magazynowania

nasienia.

W najądrzu wyróżniamy:
-głowę – spoczywa na biegunie górnym

jądra,

-trzon
-ogon.

Przewód najądrza, opuszczając ogon

najądrza przechodzi w nasieniowód.

Nasieniowód

Nasieniowód biegnie w przedłużeniu

najądrza. Jego przebieg dzielimy na

cztery części:

-jądrową,
-powrózkową,
-pachwinową,
-miedniczną.

W mosznie leży część jądrowa i

powrózkowa, natomiast w powrózku

nasiennym biegnie część powrózkowa i

pachwinowa nasieniowodu.

Nasieniowód

W nasieniowodzie wyróżniamy

następujące warstwy:

-błonę śluzową,
-błonę mięśniową,
-błonę zewnętrzną.

Końcowe odcinki nasieniowodów, tzw.

bańki nasieniowodów leżą

przyśrodkowo od pęcherzyków

nasiennych, między dnem pęcherza a

bańką odbytnicy.

Pęcherzyki nasienne

Leżą na tylnej ścianie pęcherza moczowego

otoczone razem z nimi i sterczem silną
blaszką przegrody odbytniczo-pęcherzowej,
która oddziela je od przedniej ściany
odbytnicy. Od strony przyśrodkowej
pęcherzyki nasienne sąsiadują z końcowymi
odcinkami moczowodów. Pęcherzyki leżą
ukośnie, ich odcinki dolne zbliżają się do
siebie i przechodzą w cienkie krótkie
przewody wydalające, które łączą się w
obrębie stercza z przedłużeniami baniek
nasieniowodów w przewody wytryskowe.

Pęcherzyki nasienne

Na przekroju
wyróżniamy:

-błonę śluzową,

-błonę mięśniową,

-łącznotkankową błonę
zewnętrzną.

Gruczoł krokowy -

stercz

Położenie:
Leży na przeponie moczowo-płciowej, poniżej dna

pęcherza moczowego, do przodu od odbytnicy,
od tyłu od spojenia łonowego. Powierzchnie
boczne sąsiadują z mięśniami dźwigaczami
odbytu. Gruczoł krokowy jest przebity przez
przewody wytryskowe i cewkę moczową. Stercz
jest ułożony podstawą ku górze, szczyt jest
skierowany do przepony moczowo-płciowej. Jest
on objęty wraz z dolną częścią pęcherza przez
blaszkę trzewną powięzi miednicy, która
wytwarza torebkę gruczołu.

Gruczoł krokowy - stercz

W budowie zewnętrznej można
wyróżnić:

-powierzchnię przednią,

-powierzchnię tylną,

-dwie powierzchnie boczne,

-szczyt,

-podstawę.

Gruczoł jest otoczony torebką i ma
budowę płatową. Składa się z
dwóch płatów bocznych i tzw.
Cieśni. Cieśń leży pomiędzy
przewodami wytryskowymi, w
tylnej części gruczołu. Ku przodowi
dochodzi do części sterczowej
cewki moczowej.

Moszna

Jest workiem skórno-powięziowym,

powstającym z wałów płciowych dla

zstępujących jąder. Rola moszny polega

na utrzymaniu stałej temperatury w

otoczeniu jąder. Moszna jest

przedzielona na dwie części przegrodą

moszny (przegrodzie tej odpowiada na

zewnątrz szew moszny).

Zawartość: worek mosznowy jest

podzielony na dwie odrębne części

zawierające: jądra, najądrza oraz części

mosznowe nasieniowodów.

Moszna

Warstwy ściany moszny:

1. Skóra

2. Błona kurczliwa

3. Powięź nasienna zewnętrzna

4. Powięź dźwigacza jądra

5. Mięsień dźwigacz jądra

6. Powięź nasienna wewnętrzna

7. Osłonka pochwowa jądra

Prącie

Budowa zewnętrzna narządów płciowych
mężczyzny: a – moszna (scrotum), b – trzon
prącia (corpus penis), c – żołądź (glans
penis), d – napletek (preputium)

Składa się z dwóch ciał jamistych
i jednego ciała gąbczastego,
otoczony skórą. Wszystkie trzy
ciała znajdują się w obrębie
przestrzeni międzypowięziowej
trójkąta moczowo-płciowego. Są
zbudowane z tkanki jamistej
objętej błoną białawą. Dwa ciała
jamiste tworzą odnogi prącia. Są
one przymocowane do gałęzi
dolnych kości łonowych i gałęzi
kości kulszowych za pomocą
tkanki łącznej i pokryte
mięśniami kulszowo-jamistymi.