MĘSKIE NARDZĄDY PŁCIOWE
MOSZNA
Rak płaskonabłonkowy - u kominiarzy, zw. z sadzą, smołą węglową
Inne przyczyny powiększenia: hydrocele, hematocele (krwiak śródosłonkowy), chylocele, słoniowacizna
JĄDRO I NAJĄDRZE - objawy: ból + obrzmienie (guz) - ostre/przewlekłe
Ból + obrzmienie ostre:
MARTWICA KROWOTOCZNA JĄDRA - po skręcie jądra z zaciśn. powrózka nasiennego i naczyń; trzeba operować; zwykle - przed pokwitaniem (bo jest nie całkiem wytw. tunica vaginalis, nadm. ruchliwość J); rzadziej: uraz, zap, tętnic, zakrzepy ż.gł.dolnej, zatory i st. z zakrzepicą, ucisk powrózka przez przepuklinę;
OSTRE ZAP. JĄDRA(J) LUB NAJĄDRZA(NJ) - gł. ropne z wytw. ropnia = nieswoiste zap. jądra i najądrza (zak. E.coli, Gono, Strepto, Stach.; z pęch. mocz., cewki, kan. nasiennych przez powrózek nasienny, potem może przejść z NJ na J, albo zak. krwiopochodne (pyaemia)); zap. nieropne jądra (wysięk sur. + naciek limf.) - zap. wirusowe (świnka, grypa i inne); zap. ostre może się wygoić albo przejść w przewlekłe
Obrzmienie przewlekłe J lub NJ - przewlekłe zap. jądra - zejście stanu ostrego, prow. do włóknienia, może być w kile - nacieki, kilaki
ZIARNINIAKOWE ZAP. JĄDRA - na oko jak gruźlica; nieznana przyczyna, zmiany spow. przez lipidy z plemników; gruzełkowate twory - kan. nasieniotwórcze z kom. plazm., limf, kom. olbrzymie, kom. pozornie nabłonkowate (z kom. podporowych)
GRUŹLICA NAJĄDRZA - znacznie częściej niż jądra; klasyczny obraz gruźlicy
GRANULOMA SPERMATICUM EPIDIDYMITIDIS - po urazie/ zap. plemniki przechodzą poza kan. najądrza - ziarniniaki gruźliczopod. w środku z martwica i plemnikami
MESOTHELIOMA BENIGNUM = Adenomatoid tumor epididymitidis - najczęstszy npl NJ, inne npl bardzo rzadko; guzek niezłośliwy, 20-40rż, do 5cm, widać liczne szczeliny wyśc. mesothelium
NOWOTOWRY JĄDRA - 95% to npl germinalne, ident. jak w jajniku (ale w jajniku są rzadkie a tu częste); 15-34 rż, niemal wszystkie złośliwe; większość npl zarodkowych rozwija się na bazie IGCN;
przerzuty - Seminoma zwykle do w.chł. biodrowych i przyaortalnych; non-seminoma szybciej przerzuty dr. krwi (wątroba, płuca) i chłonki
stopień zaawansowania klinicznego:
I - npl ogr. do jądra
II - npl z przerzutami ogran. do w. chł. zaotrzewnowych poniżej przepony
III - npl z przerzutami w lokalizacjach innych niż st. II
podział:
1 typ utkania nowotworowego - 40% - rozwój z kom. prymitywnych, które różnicują się: po linii gonad - Seminoma lub w kom. pluripotencjalne - non-Seminoma, które:
pozostają niezróżnicowane (Ca embryonale),
rózn. w kier. tk. pozazarodkowych (Yolk-sac tumor)
w złośliwego nabłoniaka kosmówkowego (Choriocarcinoma)
w kier. kom. somatycznych (Teratoma)
Więcej typów utkania nowotw. - 60%
Inne npl jądra: z kom. podporowych (Sertolego), śródmiąższowych (Leydiga) - b.rzadkie! łagodny przebieg
Inne npl: chłoniaki; META raków: płuca, prostaty, pęch. moczowego, nerki, żołądka, okrężnicy, odbytnicy
Npl |
wiek |
opis |
markery |
Nasieniak - Seminoma |
40-50 |
najczęstszy - 50% zarodkowych npl jądra (wygląd = dysgerminoma jajnika i germinoma OUN), b. złośliwy, promienioczuły, złe rokowanie; META przez limfę; - predysponuje do niego wnętrostwo; - w jego obrębie może nastąpić różnicowanie w kier. Ca embryonale, teratoma i choriocarcinoma - pow. obrzmienie jąder i ból |
10% - AFP |
Nasieniak spermatocytowy - Seminoma spermatocyticum |
> 60rż |
Wyodrębniony z Seminoma; promienioczuły, rokuje dobrze; nie ma glikogenu w cytoplazmie kom. |
|
Rak zarodkowy - Ca embryonale |
20-30 |
nigdy u dzieci; przebieg jak nasieniak, często z ogniskami innych non-seminoma |
90% hCG / AFP |
Guz zatoki endodermalnej - Yolk sac tumor |
< 3rż |
u dorosłych zwykle towarzyszy rakowi zarodkowemu, char.: ciałka Schillera-Duvala |
100% AFP |
Nabłoniak kosmówkowy - Chorioepithelioma |
30-30 |
z poch. cyto- i syncytiotrofoblastu, b. złośliwy, META przez krew (płuca, wątroba, jelito, śledziona, nadnercza, mózg) - nieznaczne obrzmienie, bez bólu; |
100% hCG |
Potworniak - Teratoma |
all |
- Potworniaki łagodne - dojrzałe, ciekawe w środku, gł. do 20rż, ma torbiele, chrząstkę itp - Potworniaki złośliwe - niedojrzałe, jak tk. płodu, raczej u dorosłych, - Są też potworniaki z wtórną transformacją nowotworową - rozrost na bazie potworniaka raka płaskonabłonkowego albo gruczołowego |
50% hCG / AFP |
Npl mieszane |
15-30 |
zwykle teratoma + ca embryonale + yolk sac tumor |
90% hCG i AFP |
WODNIAK JĄDRA (hydrocele) - grom. płynu w obr. tunica vaginalis, w wyniku niepełnego zamknięcia processus vaginalis; ściana wodniaka włóknista, zeszkliwiała tk. łączna + miejscami mesothelium
VARIOCELE - rozszerz. i kręty przebieg żył splotu wiciowatego w powr. nasiennym, gł. po lewej str., może powodować niepłodność
Przyczyny NIEPŁODNOŚCI MĘSKIEJ - zm. morf jąder albo niedrożność dróg wypr. nasienie:
1. zab. hormonalne:
-NW osi PW-Pr (↓FSH,LH) - przed pokw. jądra niedojrzałe/ po pokw. - zanik spermatogenezy;
-nadmiar estrogenów - zanik + szkliwienie kanalików nas., zanik kom. Leydiga;
-nadmiar androgenów (WPN, npl wirylizujące) - przez sprzęż. zwrotne: przed pokw. - wirylizm, ham. dojrz. jąder/ po pokw. - zanik spermatogenezy;
-Z. Cushinga, Nied. tarczycy, cukrzyca - ham. spermatogenezy
2. inne:
- agonadyzm,
- wnętrostwo (niezstąpienie jąder, zatrz. w kan. pachwinowym; jądro jest mniejsze, zanik el. nasieniotw., 4* większe ryzyko npl jądra - bo mogą być ogn. wewnątrzkanalikowego npl zarodkowego jądra IGCN); częściej jądro prawe
- zmiany ogólnoustrojowe:
A. szkliwienie kanalików + włóknienie dookoła;
B. hipospermatogeneza = terminal cell hipoplasia (↓liczba kom. w spermatogenezie - oligospermia);
C. niewyst. kom. rozrodczych = terminal cell aplasia = Sertoli cell only (bezpłodni, ↑FSH);
D. wydz. kom. niedojrzałych = sloughing of immature cells (kom. nie osiąg. stadium plemnika);
E. zatrzym. dojrz. spermatocytów = spermatogenic maturation agrest - częsty powód niepłodności
3.Przeszkody w drogach wypr. nasienie: niedrożność kan. najądrza, nasieniowodów przy zapaleniach (rzeżączka, gruźlica), urazach; nasienia wolne od plemników, jądra prawidłowe
GRUCZOŁ KROKOWY - obrzmienie, ból + trudności w odpływie moczu z p.mocz. do cewki mocz. (części gruczołu - skrypt)
ZAPALENIE
ostre - ropne; przez ciągłość z p.mocz, cewki; E. coli, Gonokok
przewlekłe - bakteryjne lub niebakteryjne (Chlamydia, Ureaplasma) naciek z LIMF, MAKRO (kom. żółtakowe), mogą być ziarniniaki bez serowacenia (często u osób z układowymi ch.zap.); może pojawić się gruźlica z serowaceniem
ROZROST GUZKOWY - gł. strefa centralna, okołocewkowa
przebudowa narządu, guzki nieotorebkowane do 10mm - wieloogn. rozrost składników: gruczołów, miocytów gł, kom. tk. łącznej - fibrocytów, MAKRO; czasem metaplazja nabł. gruczołowego do nabł. wielowarstw. płaskiego; w miejscu ujścia do cewki moczowej - dod. płat Home'a (utrudnia przepływ moczu - mocz wraca do pęch. mocz. - mięśniówka pęch. mocz. przerasta), w gruczołaach ciała piaszczakowate
NPL ZŁOŚLIWE - RAK, MIĘSAKI
RAK GR. KROKOWEGO - typowy rak gruczołowy; w 80% rośnie od obwodu gruczołu - więc późno zaciska cewkę moczową; najczęstszy npl złośliwy u mężczyzn, 2. po raku płuca przyczyna zgonu po 50rż; ocena raka - skala Gleasona; kalsyfikacja TNM - Robbins str.768; META do kości (kręgosłup - odc. L) - przerzuty osteoblastyczne
przyczyny: starszy wiek (65-75), rasa czarna, testosteron (?), kadm, szczeg. częsty w Skandynawii,
rozwija się w gr. niezmienionym lub rozrosłym; ma twardą torebkę, więc późno ja przekracza; Rak może się rozwinąć z cz. gruczołu po usunięciu rozrostu, nawet po wielu latach
krew: wzrasta poziom fosfatazy kwaśniej i PSA > 4ng/l;
jeśli szerzy się pochewkami nerwowymi to daje silne bóle; rak powoduje krwiomocz, trudności z oddawaniem moczu, czasem roponercze i wodonercze
czasem wykrywany przypadkowo w tk. z rozrostem guzkowym; rokowanie: jeśli zajmuje <5% tkanki wyciętej - bez wznowy przez 10 lat, gł. po 80rż,; rak wyczuwalny palpacyjnie - często już poza torebka i dał META, bardzo złe rokowanie
MIĘSAKI: rhabdomyosarcoma, leiomyosarcoma, fibrosarcoma, angiosarcoma
b. rzadko, 0,1% npl złośliwych gruczołu krokowego
przebieg znacznie szybszy, rozległe przerzuty do narządów; do kości przerzuty osteolityczne
PRĄCIE
Nieprawidłowa budowa:
stulejka (phimosis) - otwór napletka za wąski aby odsłonic żołądź; wrodzona albo nabyta - bliznowacenie - najczęściej (zap., uraz), ryzyko raka; są cechy zapalenia dystalnej cz. prącia; siłowe odprowadzanie może wywołać zadzierzgnięcie napletka (paraphimosis)
spodziectwo (hypospadiasis) - cewka mocz. uchodzi na dolnej pow. prącia; wrodzona; często z wnętrostwem i przepukliną pachwinową,
wierzchniactwo (epispadias) - cewka moczowa uchodzi na grzbietowej pow. prącia
Zapalenia - skóra prącia: wrzód twardy w kile, wrzód miękki, zapalenia: Herpes progenitalis, granuloma inguinale, lymphopathia venerea
Balanitis (zap. żołędzi) lub Balanoposthitis (zap. żołędzi i naletka) - dział. mastki - nieobrzezani mężczyźni; zaczerwienienie, obrzęk, tkliwość, treść ropna
Stwardnienie plastyczne - choroba Peronie - zwłóknienie pochewki ciał jamistych, przypomina ch. Dupuytrena (współ istn. w 25% przypadków), bolesne wzwody
Nowotwory
npl niezłośliwe - brodawczaki, kłykciny kończyste
npl złośliwe: RAK PRĄCIA
rzadki - częściej u Murzynów, 45-60rż, 5l przeżycie - 70%; dział. mastki i zak. HPV 16, 18
powolny wzrost, zwykle miejscowa złośliwość; META do w. chł. pachwinowych;
jest rakiem płaskonabłonkowym - Ca planoepitheliale penis (szara, grudkowata zmiana pokryta strupem, na żołędzi lub napletku, może być z twardym, wrzodziejącym naciekiem o nieostrych granicach); posiada 3 formy in situ:
Ch. Bowena - zm. płaska - ryzyko raka naciekającego i npl złośliwych innych narządów
Erytropazja Queyrat - plama rumieniowa - na żołędzi
Bowenoid papulosis - trzon prącia
może być też rak brodawkujący o char. brodawkowatym
1