Praca i jej walory w

perspektywie odbywania

kary pozbawienia

wolności

Praca

Pracę pojmujemy tu jako działalność, w

wyniku której powstają wytwory kultury,

dobra materialne i usługi, a

wydatkowanie przez osobę wysiłku nie

stanowi kryterium odróżniającego pracę

od innych rodzajów działalności.

Kryterium tym natomiast jest rezultat

pracy, a więc jakiś wytwór lub usługa np.

kompozycja muzyczna, dzieło literackie,

wytoczony z metalu przedmiot itp. Zatem

nie jest pracą ani działalność rekreacyjna,

ani nauka szkolna.

Rola pracy w rozwoju

osobowości

Dla ludzi przebywających w zakładzie

karnym praca nie raz stanowi ucieczkę od

wszelkich życiowych konfliktów. Znacznie

częściej jednak jest ona drogą do

uzyskania przez człowieka różnorodnych

wartości. To jedna funkcja pracy –

ekonomiczna. Druga, znacznie ważniejsza

dla resocjalizacji to funkcja wychowawcza.

Żadna działalność nie rozwija tak

człowieka jak praca. Wówczas

uwidoczniają się zdolności człowieka, jego

charakter, morale. Praca kształtuje

poglądy i postawy jednostki wobec tego, co

robi, wobec współpracowników,

pracodawcy.

Rola wychowawcy

1. Uświadomienie

wychowankom

związku pracy z jej skutkami w zakresie

życia indywidualnego i społecznego. Owa

świadomość kształtuje się pod wpływem

oddziaływań różnych środowisk: rodziny,

szkoły, grupy rówieśniczej itp. Wśród

więźniów bardzo często zdarzają się

negatywne przekonania na temat pracy.

Jednak eliminowanie ich nie jest proste,

gdyż życie na każdym kroku dostarcza

przykładów niezasłużonych sukcesów

osiąganych nieuczciwie. Jednak jeśli praca

ma się stać środkiem resocjalizacyjnym

konieczna jest zmiana tych przekonań.

„Po co pracować? Człowiek musi się natyrać i

za co, za te marce grosze? Lepiej korzystać

z życia póki się jest młodym. Niech frajerzy

pracują. Latem jeden dobry skok i można z

dziewczyną miesiąc pod namiotem

przepękać” (19 lat)

2. Organizowanie odpowiednich warunków

pracy w celu pełnienia przez nią funkcji środka

resocjalizacji. Warunki te obejmują:

- atrakcyjność pracy

- perspektywy rozwoju osobistego (np. awans)

- zadowalającą płacę

- poczucie przydatności dla zakładu pracy

- odczuwanie zainteresowania sobą ze strony

zakładu

Należy dbać o zadowolenie pracowników,

ponieważ kiedy go nie będzie, praca nie będzie

spełniała swojej roli resocjalizującej. Praca

charakteryzowana w następujący sposób, z góry

jest skazana na niepowodzenie:

„Chciałem pracować na dwie zmiany, albo dostać

nadgodziny, ale nie dali, choć inni tak robili. Brygadzista

patrzył tylko, czy moja robota zrobiona i na tym koniec.

Po dwóch tygodniach się zwolniłem” (lat 21)

Kształtowanie przez pracę

umiejętności współdziałania

Oprócz rozwijania osobowości, wychowanie

przez pracę służy także kształtowaniu

umiejętności działania zespołowego,

współdziałania wychowanków. Żeby jednak

praca oddziaływała w sposób pozytywny muszą

być zachowane pewne zasady pracy w zespole:

praca w zespole musi być podzielona

równomiernie, by wszyscy jego członkowie

mogli pracować jednocześnie

liczebność zespołu powinna być dostosowana

do zadania tj. do różnorodności i ilości części

składowych wykonywanego przedmiotu

przy planowaniu podziału pracy trzeba

przewidywać i uwzględniać ilość czasu

potrzebnego do wykonanie danego zadania oraz

stopień trudności wykonania różnych

elementów.

Kształtowanie postaw wobec

pracy

Kształtowanie pozytywnych postaw jest

trudne. Powodem tego jest po pierwsze

to, że resocjalizacyjna młodzież wywodzi

się ze społeczności rodzinnych,

sąsiedzkich w których dominuje

negatywny stosunek do pracy. Po drugie

w zakładach karnych dostrzega się

działania wpływające na demoralizację

młodych pracowników. Dochodzi do tego

przez rozpijanie młodych pracowników

przez starszych stażem, zły przykład

osobisty np. lekceważenie pracy,

nieróbstwo.

Praca zawodowa

Przez pracę zawodową

rozumiemy tu aktywność

związaną z zawodową rolą

społeczną, a także uczestnictwo

w określonym systemie

społecznym zakładu pracy.

Praca zawodowa polega na

wykonywaniu czynności

społecznie użytecznych, za

które otrzymuje się

wynagrodzenie w postaci

pieniędzy lub innych

przedmiotów użytecznych.

Praca zawodowa obejmuje w Polsce zarówno

młodzież znajdującą się pod opieką kuratorów

sądowych, jak i umieszczoną w zakładach

poprawczych. W zakładach organizuje się tzw.

grupy półwolnościowe. Do tych grup

odpowiednio dobiera się wychowanków

zakładu, których umieszcza się w hotelu

robotniczym, gdzie mieszkają pod opieką

wychowawcy. Młodzież równocześnie

przyucza się do określonego zawodu i pracuje

zarobkowo. Młodzież zakładów poprawczych

zatrudniana jest w wielu zawodach. Tak np.

wychowankowie zakładów półotwartych

zatrudniani są przy pracach rolniczych,

ogrodniczych, leśnych, w zawodach

rzemieślniczych np. ślusarstwie, stolarstwie,

przy budowie szlaków komunikacyjnych, a

także na budowie, kopalni, w hutach,

stoczniach.

Prace społeczne i porządkowo

gospodarcze

Wyróżnia się dwie odmiany pracy społecznie

użytecznej:

Wykonywanie czegoś, co jest potrzebne samym

wychowankom np. urządzenie boiska do siatkówki czy

koszykówki, zrobienie bieżni itp.

Prace polegające na wykonywaniu czegoś, co jest

potrzebne osobom spoza grupy np. wybudowanie

drogi.

W obu wypadkach wykonywanie pracy nie jest

związane, na odstawie uprzednio zawartej umowy, z

otrzymywaniem ustalonego wynagrodzenia. Obie

odmiany powinny być wykorzystywane w wychowaniu

resocjalizacyjnym, przyczyniają się bowiem do

wzrostu spoistości grupy, do identyfikacji jej członków

z grupą.

W żadnym wypadku praca społeczna nie może

być podejmowana wskutek przymusu ze strony

kierownictwa zakładu i wychowawców.

Walory pracy porządkowo -

gospodarczej

Jako pracę porządkowo – gospodarczą

rozumiemy takie czynności jak pomoc w

kuchni, sprzątanie pomieszczeń,

przynoszenie odpowiedniego sprzętu itp.

Także i ta forma pracy może okazać się

korzystna ze względów wychowawczych,

jeżeli jest stosowana obok innej formy

resocjalizacji przez pracę i jeżeli jest

traktowana jako czynnik integrujący

grupy wychowawcze. Chodzi bowiem o to,

aby prace te stawały się czynnikiem

wzrostu kultury osobistej wychowanków i

wzrostu zamiłowania do czystości i

estetyki pomieszczeń.

Pytania

1. Jakie są dwie role wychowawcy w

wykorzystaniu pracy jako metody

resocjalizacyjnej?

2. Jaka jest różnica pomiędzy pracą

zawodową a społeczną w resocjalizacji?