Zachowania
agresywne

Paulina Łaszczewska
NA 15287
Grupa PZ-5/IV
WSFiZ w Warszawie

„Ludzkość musi wypracować skuteczną
na wszystkie konflikty metodę, w której

odrzuca się zemstę, agresję, odwet.

Podstawą takiej metody jest miłość”

- Martin Luther King

Agresja - definicje



Wg Internetowej Encyklopedii PWN:

agresja [łac.], psychol. działanie (fiz.,
słowne, symbol.) zmierzające do
spowodowania szkody, wyrządzenia
krzywdy fizycznej lub psychicznej,
skierowane na inną osobę, przedmiot lub
siebie samego (samoagresja); także
zamiar takiego działania lub względnie
trwała tendencja do takich działań

.

Agresja - definicje



Wg Ranschburg’a:

„Agresją nazywamy każde zamierzone

działanie – w formie otwartej lub

symbolicznej – mające na celu

wyrządzenie komuś lub czemuś szkody,

straty lub bólu.”



Wg Aronson’a:

„Agresja jest to zamierzone działanie

mające na celu wyrządzenie krzywdy lub

spowodowanie przykrości. Działanie to

może być fizyczne lub słowne. Jest ono

agresją niezależnie od tego, czy osiąga

swój cel, czy nie.(…) Liczy się intencja.”

Podział zachowań
agresywnych wg Aronsona

-

Wroga

- akt agresji poprzedzony uczuciem
gniewu, którego celem jest zadanie
bólu lub zranienie

-

Instrumentalna

- akt agresji służący osiągnięciu

innego celu poza zadaniem bólu czy

zranieniem

Agresja – wrodzona czy
wyuczona?



Wg T. Hobbes (Lewiatan, 1651)– człowiek w

swym naturalnym stanie jest bestią, jedynie

zmuszając go do przestrzegania prawa i

porządku społecznego możemy okiełznać

naturalny instynkt popychający go do agresji.



Wg J. J. Rousseau (1762) – koncepcja

„szlachetnego dzikusa”; ludzie są z natury

istotami łagodnymi i dobrymi, to

społeczeństwo przez swe restrykcje wyzwala w

nich wrogość i agresywność.



Wg Z. Freud – ludzie rodzą się z instynktem

życia i równie potężnym instynktem śmierci

prowadzącym do agresywnych działań.

Kryteria grupowania zachowań
agresywnych wg Ranschburga

1) Moralna treść zachowania

- agresja społeczna
- agresja prospołeczna

2) Agresja jako narzędzie/cel

- agresja instrumentalna
- agresja afektywna

3) Charakter atakujący/obronny

- agresja atakująca:

•

Agresje wewnątrzgatunkowe

•

Agresje międzygatunkowe

- agresja obronna

•

Agresja samca na swoim terytorium

•

Agresja samicy w obronie potomstwa

•

Agresja samoobrony

Agresja – Z. Freud

Początkowa teoria:
Agresja – mechanizm instynktowny,

wywołana zawsze przez okoliczności

zewnętrzne, w kierunku środowiska

Później:
Agresja – Instynkt życia i śmierci; wywołana

przez okoliczności wewnętrzne (niezależne

od otoczenia), skierowana przeciw „ja”.

Współczesna psychologia odrzuca tę

teorię Freuda uznając za właściwą teorię ,

iż agresja to reaktywne objawy instynktów.

Agresja – instynkt czy
wpływ zachowania?



J.P. Scott – nie istnieje wrodzona

potrzeba do walki: organizm nie

dozna żadnej fizjologicznej ani

psychicznej szkody w wyniku

nieprzejawiania agresji.



K. Lorenz – obserwacja zachowania

pielęgnic rycerskich (agresywne

ryby tropikalne)



R. Lore i L. Schultz - agresja wśród

kręgowców pełni funkcję

przystosowawczą.

Agresja – instynkt czy
wpływ zachowania?



Na agresję mają wpływ:
- wrodzone popędy
- opanowane sposoby kontroli zachowania
- cechy sytuacji społecznej

Wniosek:

Naturą agresji jest nie tylko instynkt.
Wpływ na zachowanie agresywne mają

także czynniki społeczne i sytuacje, które

modyfikują nasilenie i sposób przejawiania

Użyteczność agresji w
przetrwaniu



K. Lorenz – agresja jest „istotnym
elementem organizacji instynktów
chroniącej życie.”



S. Washburn i D. Hamburg – zdobywanie
pokarmu i reprodukcja w obrębie grupy
małp



P. Kropotkin – wartość współdziałania i
wzajemnej pomocy



E. Aronson – Agresja wśród ludzi obecnie

Przyczyny agresji



Procesy neuronalne i chemiczne



Jądro migdałowate



Testosteron



Alkohol, narkotyki



Ból i dyskomfort



Frustracja



Eksperyment R. Bakera, T. Dembo, K. Lewina



Nasilenie frustracji



Społeczne uczenie się



Obceność „agresorów”



Seria eksperymentów A. Bandury



Stereotypy i uprzedzenia



Środki masowego przekazu



Pragnienie zwrócenia uwagi społeczeństwa

Agresja w środkach
masowego przekazu



Wpływ na dzieci



Wpływ na dorosłych



Znieczulający efekt oglądania
przemocy w środkach masowego
przekazu

Przyczyny nasilenia tendencji
agresywnych w wyniku
kontaktu z przemocą w
mediach



Osłabienie norm nakazujących
kontrolę agresywnych impulsów



Dostarczenie pomysłów, jak ujawnić
własną agresję



Lepsze uświadamianie sobie własnej
złości i szybsze uruchomienie działań
agresywnych



Łatwiejsza akceptacja aktów
przemocy

Uczucie gniewu i agresja w
procesie rozwoju dziecka

0-5 m-c ż. – działanie celem samym w sobie (brak agresji)
5-7 m-c ż. – sięganie po przedmioty w polu widzenia;

brak zachowania pierwotnego zamiaru osiągnięcia

celu. (brak agresji)

7 m-c ż. – 2 r.ż.– Przeszkoda w osiągnięciu celu –

nieukierunkowany gniew trwaj, brak zdolności

zachowania gniewu

2 r.ż. i później– coraz bardziej świadome wybuchy

gniewu, wyraźniej skierowane przeciwko

komuś/czemuś.

Wiek przedszkolny – agresja wymierzana przeciw

rodzicom w formie niedotrzymywania wyuczonych

norm higienicznych – agresja analna.

Wiek szkolny – różne akcje odwetowe – np. strajk

głodowy (świadomy i nieświadomy)

Hipoteza frustracji-agresji – frustracja prowadzi do

tendencji agresywnej, a gniew pojawia się, gdy nie ma

możliwości otwartej agresji.

Nie zapominajmy, że nie każda agresja ma charakter

negatywny!

Więcej o gniewie i agresji
wśród dzieci

- Dziecko frustruje tylko ta przeszkoda,

której pod wpływem cech własnej
osobowości przypisuje większe znaczenie.

- Gniew występujący wskutek frustracji

może przejawiać się nie tylko w formie
agresji.

- Przeniesienie agresji, np. agresja

symboliczna

- Model agresywny
- Postawy wychowawcze i ich wpływ na

agresję u dzieci

Przemoc, pornografia i akty
agresji wobec kobiet



Przemoc w formie gwałtu



Pornografia nie prowadzi

do zachowań agresywnych



Pornografia + przemoc prowadzi

do zachowań agresywnych

Jak zmniejszać agresję?



Katharsis – psychoanalityczna
koncepcja Freuda - uwalnianie
nagromadzonej agresji poprzez
rozładowanie energii, które ma
obniżyć prawdopodobieństwo
wystąpienia podobnych działań
agresywnych w przyszłości

W myśl koncepcji
katharsis…



Niektóre sposoby pozbywania się agresji:



Uczestniczenie w fizycznych formach aktywności



„Agresja w wyobraźni”



Podejmowanie bezpośrednich zachowań agresywnych



Po rozpatrzeniu w/w sposobów okazuje się, że:



Uczestnictwo w rywalizacji sportowej a także

kibicowanie nie zmniejsza agresywności, a nawet ją

czasowo nasila



„Agresja w wyobraźni” nie powoduje znacznej

redukcji agresji



Bezpośrednia agresja zwiększa skłonność do

dokonywania podobnych czynów w przyszłości;

obwinianie ofiary

Wniosek:

Większość danych nie potwierdza skuteczności hipotezy

katharsis. Stosowanie katharsis zwiększa częstotliwość

zachowań agresywnych.

Jak zmniejszać agresję?



Eksperyment Michaela Kahna:



Badani wyrażający agresję odczuwali większą
antypatię i wrogość do laboranta niż badani,
których powstrzymano od jej wyrażenia.



Nadmierny odwet także wytwarza dysonans
poznawczy



Eksperyment A. Dooba i L. Wood:



Odwzajemnienie się swojemu
„prześladowcy” może zredukować potrzebę
dalszej agresji, jeśli zostało przywrócone coś
zbliżonego do równowagi

Jak redukować przemoc?

Sposoby (wg Aronson’a):
- Argumentacja rozumowa
- Stosowanie kar
- karanie agresywnych modeli
- nagradzanie alternatywnych

wzorców zachowania

- obecność nieagresywnych modeli
- rozwijanie empatii w stosunku do

innych

Jak redukować przemoc?



Czy kara sprzyja hamowaniu zachowań
agresywnych?

•

Eksperyment Aronsona i Carlsmitha

•

Groźba surowej kary nie zapobiega
popełnianiu przestępstw

•

Kara o średnim stopniu dolegliwości,
wymierzana konsekwentnie
zapobiega dokonywaniu aktów
przemocy przez osoby dorosłe

Jak redukować przemoc? (wg
Krähe)

Podejście ukierunkowane:

-

Katharsis

-

Karanie

-

Radzenie sobie z gniewem

-

Uczenie się obserwacyjne

Podejście uniwersalne

-

Dostępność materiału pornograficznego

-

Utrudnianie potencjalnym przestępcom osiągania

ich celów

-

Kontrola czynników sprzyjających agresywnym

zachowaniom

-

Formalne/nieformalne systemy nadzoru i

znakowanie własności

-

Usuwanie „stresorów”

-

Narzucanie sankcji prawnych

-

Kontrola broni palnej

Dziękuję za uwagę! 