LECZENIE
CIEPŁEM

PREZENTACJA

Magda

Piotrowska

CIEPŁOLECZNICTWO



Ciepłolecznictwo należy do najstarszych

metod leczenia we wszystkich kulturach,

bez względu na ich historyczne czy

nawet regionalne odrębności.



Ciepłolecznictwo czyli leczenie ciepłem

polega na dostarczeniu do ustroju

energii cieplnej, głównie drogą

przewodzenia i przenoszenia.

CIEPŁOLECZNICTWO

Nieżyjący już prof. dr med. Zbigniew

Oszast trafnie określał rolę i znaczenie

ciepłolecznictwa:

"Energia cieplna stanowi najsilniejszy

przeciwbólowy i przeciwzapalny doraźny

środek, a równocześnie najpotężniejszy

dla wszystkich czynności ustroju, jakimi

dysponuje fizykoterapia."

Właściwości fizyczne
ciepła



Leczenie ciepłem polega na
bezpośrednim przekazywaniu ciepła
z ciał ogrzanych, w celu uzyskania
miejscowego lub ogólnego
przegrzania naszego ciała.

Proces przekazywania ciepła może

odbywać się w drodze:



kondukcji czyli przewodzenia;



konwekcji czyli przenoszenia;



radiacji czyli promieniowania.

Właściwości

fizyczne

ciepła



Kondukcją określamy bezpośrednie

przekazywanie energii kinetycznej przez

cząsteczki mające większą energię

cieplną do cząsteczek o mniejszej

energii. Przewodzenie może odbywać

się w sposób bezpośredni lub pośredni.

Przykładowo, jeżeli źródłem ciepła

będzie ogrzana woda i ciało zostanie w

niej zanurzone, uzyskamy wtedy

bezpośredni sposób przewodzenia.

Właściwości fizyczne
ciepła



Z pośrednim mechanizmem
przewodzenia ciepła będziemy
mieć do czynienia w sytuacji, gdy
źródło ciepła zawierające pewien
zasób energii cieplnej znajduje się
w osłonie. Przykładem są termofory
czy poduszki elektryczne.

Właściwości fizyczne
ciepła



Przewodzenie ciepła i dalsze jego

przekazywanie do głębszych warstw

ciała uzależnione jest od grubości

skóry i tkanki podskórnej.

Przekazywanie ciepła do warstw

głębiej położonych będzie zależeć

od warunków fizjologicznych, a

przede wszystkim od sprawności

układu krwionośnego tkanek.

Właściwości fizyczne
ciepła



Konwekcja ma zasadnicze

znaczenie dla regulacji cieplnej

ustroju. Gdy dojdzie do stanu

przegrzania ustroju, wówczas

występuje wymiana ciepła

pomiędzy przegrzanym ciałem,

a otoczeniem przez radiację

czyli promieniowanie.



W stanie przegrzania, niezależnie
od wypromieniowania, utrata
ciepła uzyskiwana jest przez
pocenie się, parowanie potu i
wydalanie ciepła z ogrzanym
powietrzem podczas oddychania.

Przewodzenie ciepła

Przewodzenie ciepła polega na

wyrównaniu energii kinetycznej
cząstek w wyniku ich
bezpośredniego zderzenia. Ten
mechanizm wymiany cieplnej jest
najbardziej charakterystyczny dla
ciał stałych.

Przenoszenie ciepła

Dla gazów i cieczy charakterystyczny jest

mechanizm wymiany ciepła przez

przenoszenie, czyli konwekcję. Polega

on na ruchu części środowiska

gazowego lub ciekłego o różnych

temperaturach, powstałym w wyniku

zmniejszenia gęstości części środowiska

o wyższej temperaturze, które jako

lżejsze unosi się ku górze.

Wymiana ciepła

Wymiana ciepła powstaje w wyniku

dążności do osiągnięcia średniej

wartości energii kinetycznej bezładnego

ruchu cząstek we wszystkich częściach

ciała odosobnionego lub w izolowanym

układzie ciał. Wyrównanie może

zachodzić drogą przewodzenia,

przenoszenia przez konwekcję oraz

promieniowanie.

Wpływ ciepła na ludzki
organizm

Wpływ ciepła na organizm zależy od takich czynników

jak:



natężenie ciepła (różnica pomiędzy

temperaturą bodźca a temperaturą

organizmu);



okoliczności fizyczne towarzyszące

działaniu ciepła;



możliwości termoregulacyjne ustroju;



czas działania bodźca;



zmiana natężenia bodźca w czasie;



powierzchnia ciała na którą działa
bodziec;



właściwości fizyczne środowiska
wchodzącego w bezpośredni kontakt
ze skórą (przewodnictwo cieplne,
ciepło właściwe, pojemność cieplna).

Odczyn organizmu na
bodźce cieplne może być
miejscowy lub ogólny.



Jednym z podstawowych odczynów

organizmu na ciepło jest reakcja ze strony

naczyń krwionośnych, która przebiega

zgodnie z prawem Dastre-Morata: "bodźce

termiczne (ciepło lub zimno), działając na

duże powierzchnie skóry, powodują

przeciwne do naczyń skóry zachowanie się

dużych naczyń klatki piersiowej i jamy

brzusznej. Naczynia nerek, śledziony i mózgu

wykazują odczyn taki sam, jak naczynia

skóry."

Odczyn organizmu na
bodźce cieplne może być
miejscowy lub ogólny.



Przy odczynie miejscowym występuje

rozszerzenie naczyń krwionośnych i limfatycznych

w miejscu działania energii cieplnej. Odczyn ten

powstaje w wyniku podwyższenia temperatury

tkanek, powodując zwiększenie przepływu krwi.

Ciepło działa uśmierzająco na ból i powoduje

zmniejszenie napięcia powierzchniowego. Bodźce

cieplne o natężeniu przekraczającym granicę

tolerancji mogą spowodować uszkodzenie skóry i

oparzenie.



Przegrzanie uruchamia mechanizm

termoregulacji, związany w wydzielaniem

potu. Wydalanie z potem dużej ilości wody,

chlorku sodu i innych substancji mineralnych

wpływa na gospodarkę wodną i mineralną

ustroju i może doprowadzić w konsekwencji

do odwodnienia tkanek oraz nadmiernego

zmniejszenia poziomu chlorku sodu we krwi.

Z tych względów, pacjentom poddawanym

ogólnym zabiegom cieplnym, należy

podawać wodę z dodatkiem soli kuchennej.



W stanie przegrzania organizmu, przy

podwyższaniu temperatury o 1 stopień, akcja

serca przyspiesza o 20 uderzeń na minutę.

Zawartość tlenu w krwi tętniczej maleje,

oddech ulega niewielkiemu przyspieszeniu.

Dlatego ważnym jest, aby pamiętać, że

zabiegi z zastosowaniem ciepła wymagają

dużej ostrożności oraz dokładnej znajomości

stanu ogólnego osoby poddawanej

intensywnemu zabiegowi cieplnemu.

Właściwości fizyczne energii
cieplnej



Ciepłem

– nazywa się energię bezładnego ruchu

cząsteczek oraz energii wzajemnego

oddziaływania atomów i cząsteczek. Z punktu

widzenia kinetycznej teorii materii ciepło

utożsamia się z energią kinetyczną cząsteczek lub

atomów oraz energią potencjalną ich wzajemnego

oddziaływania, czyli energię stanu skupienia.



Jednostką tej energii jest kaloria ( cal ), która

określa ilość energii potrzebnej do ogrzania 1 cm

wody o 1, a ściślej mówiąc do temp. 14,5 do 15,5

C.

Wpływ ciepła na narząd
ruchu

CIEPŁO

Układ naczyń

Rozkurcz naczyń

Tkanka łączna

Zwiększenie

elastyczności

Mięśnie

Odruchowe
rozluźnienie

Metabolizm

komórkowy

Zwiększenie

metabolizmu

Płyn stawowy

Zmniejszenie

lepkości

Zapalenie

Nasilenie/hamowan

ie

Wpływ ciepła na układ
krążenia



Pod wpływem działania ciepła napięcie ścian naczyń

krwionośnych obniża się, następuje rozszerzenie się

naczyń krwionośnych obwodowych i zwiększenie

szybkości przepływu krwi w obrębie obszaru ciała

poddanego działaniu bodźca cieplnego. Należy

pamiętać, że taka sytuacja może doprowadzić do

warunków przeciążenia serca, spowodować znaczny

stan odwodnienia, na skutek pocenia, może również

spowodować zachwianie równowagi pomiędzy

ilością krwi krążącej a pojemnością naczyń, co w

konsekwencji może doprowadzić do krytycznego

spadku ciśnienia krwi i zapaści naczyń

krwionośnych.

Wpływ ciepła na czynności
wydzielnicze nerek



Przegrzanie nerek wywołuje
przekrwienie czynne i zwiększa
czynność wydzielniczą. Ogólne
przegrzanie ustroju, zwłaszcza
gdy wystąpi silne pocenie,
zmniejsza wydzielanie moczu.

Wpływ ciepła na układ
oddechowy



Stan przegrzania zwiększa
wentylację płuc proporcjonalnie
do podwyższonej ciepłoty ciała.
Liczba oddechów na minutę
wzrasta, co wpływa z kolei na
odwodnienie organizmu

Wpływ ciepła na układ
mięśni szkieletowych i
gładkich



Działanie ciepła obniża ich
napięcie i wpływa na
zmniejszenie napięcia
powierzchniowego.

Ogólne wskazania do
leczenia ciepłem



Wskazania do stosowania ciepła obejmują
przede wszystkim przewlekłe stany zapalne
o różnej etiologii, w których na skutek
przekrwienia czynnego można uzyskać
pozytywne wyniki leczenia. Również
przykurcze mięśniowe występujące po
urazach lub niedowładach, przy umiejętnym
zastosowaniu ciepła mogą ulec rozluźnieniu.

Tak więc leczenie ciepłem
znajduje zastosowanie w
chorobach:



narządu ruchu (stłuczenia, krwiaki i urazy

tkanek miękkich na czwarty-piąty dzień od

urazu, po ustąpieniu odczynu zapalnego,

stany pourazowe więzadeł i torebek

stawowych w 2-3 tygodnie po wystąpieniu

urazu);



reumatycznych (w I fazie reumatoidalnego

zapalenia stawów, natomiast w II i III fazie

tylko w okresie remisji, ZZSK, choroba

zwyrodnieniowa stawów, w tym stawów

kręgosłupa);



układu nerwowego (nerwobóle i
zapalenia nerwów obwodowych, po
ustąpieniu ostrego okresu, postrzał, rwa
kulszowa, porażenie nerwu twarzowego,
przykurcze mięśniowo-stawowe,
rdzeniowe porażenie kurczowe);



skórnych (trądzik, czyraczność);



układu oddechowego (przewlekłe

zapalenie zatok, nieżyt gardła i krtani,

ostre i przewlekłe nieżyty oskrzeli,

zapalenie ucha środkowego);



układu krążenia (choroba Raynauda);



przemiany materii (otyłość, przewlekła

dna);



układu moczowego (zapalenie pęcherza

moczowego i dróg moczowych, kamica dróg

moczowych, przebiegająca bez powikłań);



układu pokarmowego (nieżyt żołądka,

przewlekłe zapalenie jelit, stany kurczowe

jelita grubego, przewlekłe zapalenie

pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych,

kamica pęcherzyka przebiegająca bez

powikłań czy dyskineza dróg żółciowych).

Przeciwwskazania do
leczenia ciepłem

Przystępując do leczenia ciepłem należy

uwzględnić ogólny stan pacjenta, jego wrażliwość

na bodźce cieplne, chorobę zasadniczą, jej okres

i choroby współistniejące. Wszelkie zabiegi

cieplne, zwłaszcza o działaniu ogólnym,

powodującym przegrzanie organizmu są

przeciwwskazane w:



ostrych okresach choroby,



nadciśnieniu tętniczym,



niewydolności krążenia,



zespole płucno sercowym
chorobie niedokrwiennej serca,



zawale serca,



miażdżycowym stwardnieniu
tętnic,



zakrzepowo-zatorowym

zapaleniu naczyń,



skłonności do krwawień,



cukrzycy,



gruźlicy,



nadczynności tarczycy,



chorobie nowotworowej,



czynnej chorobie wrzodowej żołądka i

dwunastnicy,



chorobach ośrodkowego układu nerwowego,



zaburzeniach czucia powierzchniowego,



chorobach psychicznych,



fotodermatozach,



wyniszczeniach organizmu, zwłaszcza w

wieku starczym

Zabiegi ciepłolecznicze



Zabiegi, w których wykorzystuje się

bodźce cieplne są dość

rozpowszechnione i znajdują swe

zastosowanie zarówno w warunkach

domowych, jak i w specjalistycznym

leczeniu fizykoterapeutycznym czy

balneoterapeutycznym.

Zabiegi ciepłolecznicze



Do najprostszych źródeł przekazujących

organizmowi ciepło w wyniku przewodzenia

należą termofory, poduszki elektryczne czy

woreczki z rozgrzanym piaskiem. Ciepło z tych

urządzeń przenika do organizmu stosunkowo

płytko i raczej nie daje efektów głębokiego

przegrzania. Zabiegi te są powszechnie

stosowane w warunkach domowych. W

warunkach gabinetów fizjoterapeutycznych, do

miejscowego przegrzania stosuje się terapię

żelową.

Zabiegi ciepłolecznicze



Wśród innych specjalistycznych

zabiegów ciepłolecznictwa należy

wymienić saunę, parafinę, ciepłe

peloidy (borowinę, torf, błoto,

fango) kocowanie metodą Kenny

czy ciepłą hydroterapię (kąpiele

przegrzewające, polewania,

okłady, zawijania).

Zabiegi ciepłolecznicze



W tym miejscu należy również
wymienić promieniowanie
podczerwone, a także terapię
ultradźwiękami czy polem
elektrycznym o wysokiej
częstotliwości, dające efekt
głębokiego przegrzania.

PARAFINOTERAPIA



Parafina jako węglowodór
nienasycony jest otrzymywana w
procesie destylacji frakcjonowanej
ropy naftowej. W celach leczniczych
stosuje się parafinę stałą chemicznie
czystą, dla której temperatura
topnienia wynosi 42-45°C.

PARAFINOTERAPIA



Parafina zastygając przechodzi w stan

stały. Jej cechą charakterystyczną jest

duża pojemność cieplna i małe

przewodnictwo, co pozwala jej długo

utrzymywać ciepło. W trakcie

stosowania okładów parafinowych,

ciepło przenika głęboko do tkanek,

podwyższając w znacznym stopniu ich

temperaturę.

PARAFINOTERAPIA



Zabiegi parafinowe można wykonywać w

różnych modyfikacjach. Mogą to być

pędzlowania, okłady lub bezpośrednie

kąpiele kończyn (tak zwane "rękawice" lub

"skarpety"), a także maseczki, jak w

przypadku porażenia nerwu twarzowego.

Zabiegi trwają zasadniczo od 20 minut do 2

godzin. Dłuższe trzymanie okładu z parafiny

jest bezcelowe, ze względu na wystudzenie

masy parafinowej.

PARAFINOTERAPIA



W trakcie ochładzania się masy parafinowej,

pojawia się pewien element mechaniczny. Otóż,

bardzo pozytywnym zjawiskiem jest fakt

zmniejszania swej objętości, co w rezultacie

daje efekt wywierania ucisku na rozgrzane

tkanki. Dochodzi wówczas do łatwego

przekazywania ciepła, a jednocześnie

zapobiega przegrzaniu ogólnemu. Zabiegi te

ułatwiają krążenie w naczyniach skóry,

wzmagają procesy utleniania oraz ułatwiają

resorbcję i wydalanie z tkanek toksycznych

produktów procesu zapalnego.

PARAFINOTERAPIA



Seria zabiegów parafinowych zlecanych

jednorazowo w liczbie 10-20, powinna

być powtarzana nie częściej niż raz na

pół roku. Nadużywanie jest bowiem

przyczyną odwapnienia kości, dlatego

należy unikać stosowania

parafinoterapii u dzieci i osób w

podeszłym wieku lub ze stwierdzoną

osteoporozą.

Wskazania do stosowania
parafinoterapii

Głównymi wskazaniami do stosowania

parafinoterapii są:



przykurcze stawów;



blizny;



zrosty pooperacyjne;



urazy więzadeł i torebek stawowych (nie

wcześniej niż 2 tygodnie po urazie);



niektóre porażenie nerwów obwodowych;

Wskazania do stosowania
parafinoterapii



schorzenia stawów o różnej etiologii;



zmiany zwyrodnieniowe i

zniekształcające w stawach (bez

odwapnień);



RZS i ZZSK;



wysiękowe zapalenie opłucnej i

dychawica oskrzelowa;



jako przygotowanie do ćwiczeń.

Przeciwwskazania do
stosowania parafinoterapii



odwapnienia - osteoporoza;



czynna gruźlica;



ubytki i owrzodzenia skóry, wypryski;



ostre stany chorobowe;



świeże blizny;



zespół Sudecka;



obrzęki i zaburzenia czucia.

 

PELOIDOTERAPIA



Bywa zwana także peloterapią i oznacza stosowanie

peloidów do leczenia fizjoterapeutycznego, przede

wszystkim w postaci kąpieli lub okładów. Nazwa

wywodzi się z języka greckiego, w którym pelos

oznacza błoto. W polskich uzdrowiskach do

peloidoterapii stosuje się borowinę, będącą mułem

torfiastym o dużej zawartości ciał humusowych.



Używa się jej do zabiegów w postaci podgrzanej

gęstej papki służącej do okładów. Ponieważ posiada

dużą pojemność cieplną i jest złym przewodnikiem

ciepła, doskonale nadaje się do stosowania okładów

w celu uzyskania głębokiego przegrzania

miejscowego.

PELOIDOTERAPIA



Lecznicze działanie zabiegów
borowinowych opiera się na
kompleksowym działaniu
czynników cieplnych,
mechanicznych i chemicznych.

Działanie termiczne
zabiegów borowinowych



Małe przewodnictwo ciepła i brak

prądów konwekcyjnych w papce

borowinowej przygotowanej do

zabiegu jest przyczyną bardzo

wolnego oddawania ciepła

kąpanemu organizmowi.



Podczas zabiegu następuje łagodny,

powolny wzrost temperatury tkanek,

zarówno części korowej, jak i rdzennej.

Cechą charakterystyczną tego zabiegu jest

silniejsze przegrzanie tkanek, uzyskiwane

przy mniejszym odczuwaniu ciepła przez

organizm. Mamy tutaj do czynienia z

leczniczym działaniem ciepła, przy

względnie słabym jego działaniu

bodźcowym.

Działanie termiczne
zabiegów borowinowych



Przy kąpielach borowinowych nie

następuje nagły skurcz naczyń

krwionośnych, również

zaczerwienienie skóry jest

mniejsze lub nawet nie występuje.

Natomiast wskutek pobudzenia

ośrodkowych termoreceptorów

występuje bardzo silne pocenie.



Reasumując działanie termiczne można

powiedzieć, że stosunkowo wysoka temperatura

powoduje znaczne przegrzanie ustroju w wyniku

czego następuje wzrost procesów przemiany

materii, uśmierzenie bólu, zmniejszenie napięcia

mięśniowego i powiększenie zakresu

ruchomości w stawach. Jednocześnie w trakcie

intensywnego pocenia się dochodzi do znacznej

utraty wody, co w rezultacie daje rozległe

zmiany w gospodarce wodnej

Technika zabiegów



Tradycyjne zabiegi borowinowe

wykonuje się w postaci kąpieli

borowinowej całkowitej lub

częściowej (półkąpiele), kąpieli

nasiadowej, zawijań

borowinowych całkowitych lub

częściowych, tamponów i

jontoforezy borowinowej..



Borowina, w przeciwieństwie do parafiny,

raz podana nie nadaje się do ponownego

zastosowania nawet dla tego samego

pacjenta. Seria zabiegów, w zależności od

wskazań, wynosi od 10 do 20 zabiegów

wykonywanych codziennie lub co drugi

dzień. Czas zabiegu wynosi 10 minut,

potem można go stopniowo wydłużać

dochodząc do 20 , a nawet 30 minut. Po

zabiegu wskazany jest wypoczynek w

spokojnej i ciepłej atmosferze

Technika zabiegów



Często w pierwszym tygodniu zabiegów

pojawia się tak zwany odczyn kąpielowy,

charakteryzujący się zaostrzeniem

dolegliwości. Równocześnie w obrazie

krwi są obserwowane zmiany w postaci

przyspieszenia OB, leukocytozy z

przesunięciem obrazu białokrwinkowego

w lewo i zwiększonej migracji leukocytów

przez błony śluzowe. Są to typowe

objawy reakcji przeciwzapalnej.



Reakcja ogniskowa dotyczy chorych
stawów i ma charakter miejscowego
obrzęku, przekrwienia, ograniczenia
ruchomości i bolesności. Z reguły w
drugim tygodniu leczenia,
dolegliwości zmniejszają się i
zaczyna się faza zdrowienia.

Technika zabiegów



Przed zabiegami borowinowymi obowiązuje

wyleczenie wszelkich przewlekłych ognisk

zapalnych związanych z zębami, migdałkami

lub zatokami, ponieważ w trakcie zabiegów

dochodzi do ich uczynnienia. W trakcie

leczenia borowinowego należy często

kontrolować ogólny stan chorego, ze

szczególnym zwróceniem uwagi na układ

krążenia, temperaturę ciała i OB.

Technika zabiegów

Działanie mechaniczne
zabiegów borowinowych



Działanie mechaniczne polega na nacisku

ciężkiej masy borowinowej, powodującym

odpływ krwi żylnej i chłonki przy zastojach

obwodowych. Ponadto, drażniący wpływ

ocierającej się o skórę borowiny, zbliżony

jest działaniem do masażu. Fakt ten jest

wykorzystywany do ułatwiania

wchłaniania się różnych stanów

wysiękowych.



Czynniki mechaniczne kąpieli
borowinowej utrzymują ciało
w bezruchu, praktycznie w
stanie utraty masy kończyn,
co pozwala całkowicie
odprężyć się i uśmierzyć ból.

Działanie fizjologiczne
zabiegów borowinowych



Jest działaniem kompleksowym, w

którym na pierwszy plan wysuwa się

działanie cieplne. Miejscowe przegrzanie

tkanek powoduje zwiększenie

metabolizmu komórkowego. Ma to duże

znaczenie przede wszystkim w

odniesieniu do miejscowych ognisk

zapalnych, ponieważ w ten sposób

zostają pobudzone wszystkie procesy

prowadzące do ich likwidacji.

Działanie fizjologiczne
zabiegów borowinowych



Podczas zabiegów borowinowych może

zachodzić wchłanianie niektórych

składników mineralnych i organicznych

znajdujących się w borowinie. Kwaśny

odczyn borowiny oraz zawarte w niej

związki (bituminy i kwasy humusowe), a

także występujące dodatkowo jony

żelazowe, glinowe i siarczanowe mogą

działać garbująco, ściągająco lub

drażniąco na skórę i błony śluzowe.



Przeciwbólowe działanie zabiegów

borowinowych jest wynikiem złożonego

działania ciepła, czynników fizycznych i

chemicznych. Nie należy również

umniejszać roli kojącego i

odprężającego działania ciepła

wywieranego na psychikę, jak również

działania rozkurczowego na mięśnie

gładkie.



Zwiększona przemiana materii
tkanek łącznie z miejscowym
przekrwieniem sprzyjają
wchłanianiu do krwi i chłonki tych
produktów, które utrzymują stan
zapalny oraz usuwaniu ich z
organizmu.

Działanie fizjologiczne
zabiegów borowinowych



Zgodnie z prawem Dastre-

Morata, naczynia krwionośne

nerek zachowują się tak samo

jak naczynia skóry, w związku z

czym pod wpływem ciepła

zachodzi zwiększone

wydzielanie moczu przez nerki.



Równocześnie przegrzanie tkanek
powoduje zwiększenie pocenia się. Z
potem zostają wydalone różne
substancje, jak sole, tłuszcze,
cholesterol czy kwas moczowy. W ten
sposób wydaleniu może ulec wiele
odpadowych produktów przemiany
materii.

Działanie fizjologiczne
zabiegów borowinowych



Z działania ogólnego zabiegów

borowinowych należy przede wszystkim

wymienić ich wpływ na czynność gruczołów

dokrewnych. Od dawna jest znany wpływ

borowiny na jajniki, zarówno bezpośredni

(wskutek przegrzania ich w trakcie zabiegu

oraz wskutek działania wchłoniętych do

organizmu składników borowin o działaniu

estrogennym), jak i pośredni (przez

nieswoiste działanie na przysadkę mózgową,

jak w każdym innym zabiegu fizykalnym).

Działanie chemiczne
zabiegów borowinowych



Występujące w masie borowinowej
kwasy huminowe, garbniki, żywice,
woski, białka, cukry, aminokwasy i inne
związki, działają drażniąco, ściągająco i
przeciwzapalnie na skórę i błony
śluzowe. Te składniki mają korzystny
wpływ na korę nadnerczy oraz na
czynności wydzielnicze jajników.

Wskazania do zabiegów
borowinowych



Zasadniczymi wskazaniami do zabiegów

borowinowych są:



choroby reumatyczne: procesy

zwyrodnieniowe stawów i chrząstek

stawowych, choroba Bechterewa;



choroby narządu ruchu: stany po urazach

kości i stawów, przewlekłe zapalenia kości,

stany pourazowe tkanek miękkich, ostrogi

piętowe, przykurcz Duputrena;

Wskazania do zabiegów
borowinowych



choroby układu nerwowego:
porażenia i niedowłady
spastyczne, choroba Heinego-
Medina, rwa kulszowa, urazowe
uszkodzenie nerwów
obwodowych;

Wskazania do zabiegów
borowinowych



choroby kobiece: niedorozwój gruczołów

mlecznych, stany zapalne przydatków,

pochwy i szyjki macicy, niedoczynność

hormonalna jajników, nacieki

pooperacyjne, zespół klimakteryczny;



choroby wewnętrzne, w tym choroby

układu oddechowego, przewlekły nieżyt

krtani, przewlekłe choroby przewodu

pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych

Przeciwwskazania do
zabiegów borowinowych



Stosowanie borowiny jest

przeciwwskazane w:



czynnej gruźlicy płuc i

kostnostawowej,



nowotworach,



niewydolności krążenia,



niewyrównanych wadach serca,



przypadku zawałów,



nadciśnieniu tętniczym oraz zbyt
niskim ciśnieniu,



miażdżycy,



chorobach wrzodowych,



świeżych złamaniach i urazach,

Przeciwwskazania do
zabiegów borowinowych



stanach znacznego osłabienia i

wycieńczenia,



ciąży,



zespole Sudecka,



czynnych przetokach i odleżynach,



niewydolności oddechowej,



zakrzepowym zapaleniu żył,



cukrzycy,



nadczynności tarczycy,



endometriozie,



wszystkich ostrych i podostrych

chorobach kobiecych,



meno- i metrorrhagii,



przebiegu mięśniaków macicy,



zaburzeniach neurowegetatywnych w

obrębie miednicy mniejszej.

SAUNA

Znaczenie sauny



Sauna jest zabiegiem ciepłoleczniczym,

polegającym na kąpieli w gorącym powietrzu o

nieznacznej wilgotności. Ogrzane powietrze

oddziałuje na skórę i drogi oddechowe. w czasie

kąpieli w saunie dochodzi do zmian w regulacji

cieplnej ustroju oraz do wzmożonego wydzielania

potu. Sauna jest zaliczana raczej do zabiegów

profilaktyczno-higienicznych, stąd coraz częściej we

współczesnym świecie jest doskonałą alternatywą

dla zadymionych, głośnych pubów czy zatłoczonych

sal fitness clubów..

Sauna



Najczęściej stosuje się ją w celu
przyspieszenia usuwania zmęczenia,
zarówno fizycznego, jak i
psychicznego. Nie mniej jednak sauna,
ze względu na swe wartości bodźcowe,
może być również traktowana jako
typowy zabieg leczniczy

SAUNA



W zależności od upodobań możemy

korzystać z różnego rodzaju sauny. I

tak, sauna fińska, zwana jest również

suchą. Temperatura powietrza wynosi

80-110°C, a wilgotność nie

przekracza 10%. W takich warunkach

skóra bardzo szybko zaczyna się

intensywnie pocić.

Sauna sucha

Sauna



Sauna mokra może być propozycją dla
osób, które nie lubią takich wysokich
temperatur. Kąpiel rozpoczynamy od
50°C, a kończymy na 90°C. Rozgrzane
kamienie należy co jakiś czas polewać
wodą, dzięki czemu wilgotność
powietrza wzrasta do 35%.

Sauna



I wreszcie w saunie parowej,
zwanej również łaźnią rzymską,
temperatura nie przekracza
70°C. Wilgotność jest tutaj z kolei
bardzo duża, bo dochodzi aż do
95%.

Sauna parowa

Sposób przeprowadzania
kąpieli w saunie



Kąpiel w saunie powinna być

poprzedzona kąpielą higieniczną pod

natryskiem. Po wytarciu ciała do sucha,

rozpoczynamy właściwą kąpiel, która

polega na przebywaniu nago na

przemian w wysokiej i niskiej

temperaturze. Podstawą kąpieli jest

duża kontrastowość bodźca

termicznego.



W saunie przebywa się przez około 8-
12 minut. Temperatura ogrzanego
powietrza w pomieszczeniu
zabiegowym nie jest jednolita.
Pomieszczenie jest wyposażone w ławy
na różnym poziomie, aby osoby
pobierające kąpiel mogły stopniować
działanie gorącego powietrza.

SAUNA



Różnica pomiędzy ławami wynosi około

50 cm, a temperatura w okolicy podłogi

wynosi 35°C, najwyższa jest w górnych

warstwach, gdzie wynosi 110°C. W

zależności od wydolności organizmu i

samopoczucia należy stopniowo

siadać, początkowo na ławach niższych

i średnich, kończąc kąpiel w III fazie

trwania, na najwyższym poziomie.



Po dostatecznym wygrzaniu ciała i obfitym

wystąpieniu potu, ochładza się organizm

przez kąpiel lub natrysk w temperaturze

12-20°C. Zastosowanie bodźca zimna w

okresie przegrzania ustroju ma na celu

wytworzenie reakcji zmuszającej organizm

do szybkiej regulacji cieplnej i odczynów ze

strony układu naczyniowo-ruchowego. Ten

trening naczyniowy ma wartość

profilaktyczną w stosunku do chorób z

przeziębienia. 

SAUNA



W zasadzie przyjmuje się schemat

trzykrotnego powtórzenia cyklu

kąpieli, polegający na przegrzewaniu

organizmu w gorącym

pomieszczeniu i ochłodzeniu go

wodą. Ważne jest, aby na każdym

etapie kąpieli zadbać zarówno o

dobre przegrzanie organizmu, jak i

dostateczne jego ochłodzenie.

Sauna



W czasie trwania drugiego, niekiedy także

trzeciego cyklu kąpieli, po kilku minutach

przebywania w pomieszczeniu sauny, wykonuje

się "Löyly". Jest to polanie gorących kamieni

zgromadzonych na piecu sauny, stosunkowo małą

ilością wody, około 1 litra. Wywołuje to gwałtowne

pojawienie się pary wodnej. Jest to bodziec silnie

obciążający organizm, stąd bywa źle tolerowany

przez osoby o mniejszej wydolności fizycznej.

Finowie ten moment uważają za najważniejszy w

czasie całego przebiegu kąpieli i nazywają go

"duszą sauny" (löyly).

SAUNA



Kąpiel w saunie zawsze kończy się ochłodzeniem

organizmu. Niedostateczne ochłodzenie,

przyczynia się do występowania dalszego pocenia

się organizmu, co na tym etapie jest już

zjawiskiem bardzo niepożądanym. Może również

pojawić się ból głowy i ogólne złe samopoczucie.



Po zakończeniu kąpieli w saunie bezwzględnie

zalecany jest wypoczynek przez co najmniej 20

minut. Wskazane jest również uzupełnienie płynów

w postaci soków owocowych lub jarzynowych (sok

pomidorowy) oraz wody mineralnej nie gazowanej.

Sauna



Efekty korzystania z sauny to odnowa

biologiczna ustroju, dająca powrót do

dobrej kondycji i całkowitego

odpoczynku, znacznie szybciej niż

sen. Z sauny mogą korzystać osoby

zdrowe jeden raz w tygodniu, zawsze

po wysiłku, nigdy przed. U osób

chorych sauna może być stosowana

tylko w porozumieniu z lekarzem.

Biologiczne działanie
sauny

Odczyn organizmu na ciepło w

saunie zależy od:



natężenia bodźca cieplnego,



czasu trwania tego bodźca,



wielkości nagrzewanej powierzchni,



temperatury wyjściowej.



Najbardziej istotnym elementem sauny fińskiej jest

kontrastowość bodźca termicznego (ciepło/zimno),

okresowa zmiana wilgotności powietrza i zmiany

natężenia pola elektrycznego w trakcie "Löyly".



Mimo działania mechanizmów termoregulacji, w

wysokiej temperaturze sauny dochodzi do

hipertermii. Temperatura ciała może wzrosnąć

powyżej 39°C. Jeszcze bardziej wzrasta

temperatura skóry, która niekiedy osiąga 41°C.

Eliminacja nadmiaru ciepła z organizmu zachodzi

poprzez odpowiednie zmiany w skórnym przepływie

krwi, wydzielanie potu i wzmożoną wentylację płuc.

Biologiczne działanie
sauny

Zmiany jakie zachodzą w

organizmie ludzkim pod wpływem

przegrzania w saunie są bardzo

różnorodne. Doprowadzone do

tkanek ciepło przyczynia się do

uruchomienia biologicznych

odczynów organizmu i wystąpienia

całego łańcucha reakcji

fizykochemicznych i biochemicznych.

Biologiczne działanie
sauny

Wpływ kąpieli w saunie widać w zachowaniu:



temperatury organizmu (wzrost temperatury ciała);



podstawowej przemiany materii (przyspieszenie);



zachowaniu się układu krążenia (wzrost pojemności

minutowej serca w początkowym okresie pobytu w

saunie przeciętnie o 75%; wzrost częstotliwości tętna

od 120 do 140 uderzeń na minutę, wzrost ciśnienia

krwi skurczowego i rozkurczowego przeciętnie o około

25 mm Hg, po czym pod koniec pobytu w saunie

obniża się o około 10 mm Hg w stosunku do ciśnienia

wyjściowego);

Biologiczne działanie
sauny



zachowaniu się układu oddechowego (wysoka
temperatura w saunie może wywołać
nieznaczny wzrost liczby oddechów na minutę
i wzrost minutowej wentylacji płuc);



wartości bilansu wodnego;



zachowaniu się układu hormonalnego
(wzrasta wydzielanie hormonu
antydiuretycznego);



w przesunięciach składu krwi (wzrost

leukocytozy);



w składzie i rozmieszczeniu płynów

ustrojowych (utrata potu powoduje

odwodnienie organizmu, niedobór niektórych

elektrolitów, niewielkich ilości witamin i innych

składników np. obniżenie poziomu cukru we

krwi);



w zachowaniu się układu nerwowego

(działanie uspokajające).

Wskazania do stosowania
sauny

Ze względów leczniczych saunę

można stosować w:



nieswoistych przewlekłych
chorobach reumatycznych (łagodne
postacie);



nerwicach wegetatywnych;



chorobach dróg oddechowych;



zaburzeniach przemiany materii (otyłość
prosta);



w schorzeniach dermatologicznych (zapalenie
atopowe, trądzik, przewlekłe zapalenie
mieszków włosowych w okresie remisji);



zespołach korzonkowych, dyskopatie,
lumbalgia, niektóre neuralgie;



stanach po zapaleniu stawów, mięśni,
więzadeł.

Przeciwwskazania do
stosowania sauny



Jeżeli chodzi o przeciwwskazania do stosowania

sauny, należy, podobnie jak w przypadku

innych zabiegów fizykalnych, brać pod uwagę

przeciwwskazania bezwzględne. Również w

saunie do przeciwwskazań ogólnych należą:



ostre i przewlekłe choroby zakaźne,



gruźlica płuc i innych narządów,



nadciśnienie,



cukrzyca,



padaczka,



kamica nerkowa,



wszystkie postacie niewydolności
krążenia,



schorzenia psychiczne,



choroby nowotworowe