1

2

Pomiar

Pomiar

strumienia

strumienia

ekonomiczneg

ekonomiczneg

o

o

3

Dla decydenta ekonomicznego znajomość

koła bogactwa nie jest wystarczająca

.

Konieczna jest znajomość

wielkości krążącego

strumienia

W tym celu strumień ekonomiczny

należy poddać statystycznemu pomiarowi

4

Skwantyfikowany strumień

ekonomiczny nazywamy

produktem

narodowym brutto

Pytanie

Do czego decydnentowi

ekonomicznemu (i Tobie)

potrzebna jest znajomość

wartości produktu narodo-

wego (krajowego) brutto

5

Poprzez porównanie z wartością tegoż produktu
z okresu poprzedniego, uzyskuje się informacje

:

W jakim kierunku zmie-

rza gospodarka, tj. czy

kraj się rozwija, czy nie

Lata

pop

rzed

nie

Q

lata

6

Na tej podstawie decydenci podejmują określone

działania, które mają pomóc gospodarce, tj.

albo schładzać aktywność
gospodarczą

albo dolewać oliwy do
ognia gospodarczego

Lata

pop

rzed

nie

Q

lata

7

Ogół reguł, norm, zasad, przepisów rządzących

pomiarem strumienia ekonomicznego, nazywamy

Rachunkiem Dochodu i

Produktu Narodowego

W Polsce pomiarem zajmuje się GUS.

NIPA

NIPA

Źródłem informacji są:

zeznania podatkowe osób fizycznych i firm

oraz sprawozdania urzędów finansowych

8

Pomiar dokonywany jest w trzech

miejscach „orbity”

strumienia ekonomicznego

.

9

Strona

podażowa

Strona

dochodowa

Strona

popytowa

10

z tej racji, wartość każdego po-
miaru powinna być taka sama

Krąży ten sam strumień

PYTANIE

Po co mierzyć w trzech miejscach, skoro

wyniki będą takie same?

?

11

Są

tego dwa powody

:

aby uzyskać pełny obraz gospodarki.

aby wynik kontrolował wynik

,

?

12

Źródłem informacji są zeznania podatkowe. Jeśli

ludzie „po bożemu” wypełniają

PIT’y

, to trzy

pomiary będą takie same

Zasady NIPA celowo tak skon-

struowano, aby przy ich

przestrzeganiu trzy pomiary

zawsze były takie same

Aby wynik kontrolował wynik

?

zapamiętaj

13

?

Brak zgodności jest dowodem

na błędy, fałszerstwa,

bądź zły przepływ informacji

UWAGA

gdy dane są publikowane przez GUS, to

trzy pomiary są już zawsze zgodne

Aby wynik kontrolował wynik

14

?

gdy dane są publikowane przez GUS, to

trzy pomiary są już zawsze zgodne

Aby wynik kontrolował wynik

VP = MR = MS

VP = MR = MS

W NIPA ta równość nie

oznacza jednak równowagi

książka str. 79

Pytanie:

jak w NIPA dowiedzieć się czy

jak w NIPA dowiedzieć się czy

jest czy też nie ma równowagi?

jest czy też nie ma równowagi?

15

Gdy wszystkie trzy pomiary dają ten sam

wynik, to używamy pojęcia GNP.

GNP

Słowo GNP kładzie nacisk nie na

miejsce pomiaru lecz na wynik

16

Po co mierzyć

w trzech miejscach?

aby uzyskać pełny obraz gospodarki.

aby wynik kontrolował wynik,

17

pełny obraz gospodarki

f, g

, h

, i,

j, k

;

a

b

c

d

e

C

I

G

X

Każda ze stron

GNP

składa się z wielu pozycji

.

Sumy tych trzech grup

elementów mają być

takie same

.

Nie interesuje nas teraz ich

łączna suma, lecz

znajomość

poszczególnych elementów

i ich wartości

W ten sposób

poznajemy wszystkie

elementy składowe

naszej gospodarki

Ogół tych wszystkich elemen-

tów daje nam dopiero pełny

obraz tego, co się działo w

naszej gospodarce.

Obraz od A do Z

Poprzez porównanie tego-

rocznych wartości tych

elementów z wartościami

analogicznych elementów

okresu poprzedniego

,

wiadomo

w których miejscach

gospodarki zachodziły

istotne dla GNP zmiany

Dzięki temu wiadomo np. nie tylko, że jest źle

(

o tym ogólnie mówi GNP

),

ale też wiadomo dokładnie, w którym miejscu

gospodarki źle się dzieje

Stąd też wiadomo, na jakim odcinku

przepływu strumienia ekonomicznego

powinny koncentrować się działania

rządu zmierzające do uzdrowienia gospodarki

18

Strona

dochodowo - kosztowa

MR

MR

19

MS

MR

to albo koszty albo dochody

NIPA przy obliczaniu tej wielkości

przyjmuje kryterium kosztów

Wejdą tu tylko te pozycje, które

firmy mogą wykazać jako koszty

20

Składniki

podatki pośrednie

amortyzacja/deprecjacja
płace brutto

czynsze

procenty bankowe
z zyski korporacji brutto

dochody indywidualnych właścicieli

Do tej pory twierdziliśmy,

że „MR” to koszty

K, L, S

K, L, S

Ta lista to uszczegóło-

wienie tych agregatów

21

Składniki

podatki pośrednie

amortyzacja/deprecjacja
płace brutto

czynsze

procenty bankowe
z zyski korporacji brutto

dochody indywidualnych właścicieli

K,L,S

K

K

K

L

K

ani kapitał, ani praca, ani ziemia

Na jakiej podstawie podatki

pośrednie znalazły się w

MR

razem z

ziemią, pracą i kapitałem ?

powodem jest to, iż po -

datki są dla firm kosztem

22

podatki pośrednie

amortyzacja/deprecjacja
płace brutto

czynsze

procenty bankowe

zyski korporacji brutto

dochody indywidualnych właścicieli

K,L,S

K

K

K

L

K

Na innej podstawie w kosztach
znalazły się podatki

a na innej pozostałe elementy MR

23

amortyzacja/deprecjacja
płace brutto

czynsze

procenty bankowe

zyski korporacji brutto

dochody indywidualnych
właścicieli

K,L,S

K

K

K

L

K

Podstawią wliczenia tych elementów do

kosztów jest przymus technologiczny

Bez maszyn, pracy ludzkiej, surowców

proces produkcji nie dokona się

Wystąpienie tych elementów wynika

z samej natury procesu produkcyjnego

K, L

, S

24

podatki pośrednie

amortyzacja/deprecjacja
płace brutto

czynsze

procenty bankowe

zyski korporacji brutto

dochody indywidualnych
właścicieli

K,L,S

K

K

K

L

K

Wystąpienie podatków nie wynika z przymusu

technologicznego (natury procesu produkcyjnego)

Wystąpienie podatków wynika z

przymusu prawnego

,

bez podatków proces produkcji

może się dokonywać; dlatego podatki,

to fikcyjny czynnik produkcji

26

podatki pośrednie ( Vat, cła, itp.)

Ti

(

dywidendy + podatek od zysków + zyski korporacji netto

)

Dy + Tc + Sc

Składniki

amortyzacja/deprecjacja

(A/D)

płace brutto

(płace netto + ZUS)

W

B

czynsze

R

procenty bankowe

%

dochody indywidualnych właścicieli

E

i

zyski korporacji brutto

Z

C

27

Składniki

Poznaliśmy szczegółowo elementy tworzące MR.

Jest to spis znacznie dalej idący, aniżeli to miało

miejsce w Kole Bogactwa.

Stąd potrzeba ponownego

ukazania

przepływu dochodu na rynek

28

Przepływ

Przepływ

dochodu na rynek

dochodu na rynek

29

Przepływ

Przepływ

dochodu na rynek

dochodu na rynek

30

Interesuje nas tylko

teraz ten odcinek

T +

S

VP

MS

MR

31

MS

MR

T +

S

Uszczegóławiamy odpływy

32

MS

MR

Uszczegóławiamy odpływy

33

M
R

MR

MS

Uszczegóławiamy odpływy

Nowe pojęcia

34

M
R

MS

MR

Nowe pojęcia

35

M
R

Chcemy ustalić ile z danego dochodu

zostanie wydane na

konsumpcję, zakupy rządowe,

inwestycje, eksport netto

MS

MR

rynek

36

Wygenerowany dochód (MR) wynosi

8000.

M
R

8000

37

Firmy płacą podatki pośrednie (Ti =

700).

8000

38

Firmy płacą podatki pośrednie (Ti =

700).

39

Firmy płacą podatki pośrednie (Ti =

700).

40

Amortyzację firmy odprowadzają do banku

41

Amortyzację firmy odprowadzają do banku

42

Amortyzację firmy odprowadzają do banku

Pozostały dochód to

DOCHÓD NARODOWY

(NI)

43

Pozostały dochód to

DOCHÓD NARODOWY

(NI)

44

Pozostały dochód to

DOCHÓD NARODOWY

(NI)

NI

45

to dochód wygenerowany przez firmy na

kanwie naturalnych czynników produkcji w

danym roku.

– wartości sztucznie wygenerowanej przez
Rząd (Ti),

– amortyzacji, czyli wartości przeniesionej z okresu

al

przeszłego

.

DOCHÓD NARODOWY

Z tej racji nie obejmuje on

:

NI

46

W skorupie towarowej, jaka

w danym roku pojawiła

się na rynku tkwi

Wartość sztucznie wyge-

nerowana przez rząd (Ti)

Wartość stworzona w

okresie poprzednim (D)

Wartość stworzona przez
firmy w roku bieżącym (NI)

T

i

T

T

i

i

NI

NI

D

utkwiona w towarach wytwo-

rzonych w roku bieżącym

Dochód narodowy to

wartość netto

47

T

i

T

T

i

i

NI

NI

D

GNP = T

i

+ NI + D

GNP jest miernikiem

wartości brutto

48

Firmy płacą podatki

od zysku i pozostałe

zyski nierozdzielone

lokują w banku

49

PI

Firmy płacą podatki

od zysku i pozostałe

zyski nierozdzielone

lokują w banku

50

PI

Firmy płacą podatki

od zysku i pozostałe

zyski nierozdzielone

lokują w banku

51

PI

Firmy płacą składkę ubezpieczeniową

52

PI

Firmy płacą składkę ubezpieczeniową

53

PI

Firmy płacą składkę ubezpieczeniową

54

PI

Pozostały dochód firmy przeka-

zują gospodarstwom domowym

55

PI

Pozostały dochód firmy przeka-

zują gospodarstwom domowym

56

PI

Dochód osobisty

Dochód osobisty

Pozostały dochód firmy przeka-

zują gospodarstwom domowym

57

to ogół wszystkich dochodów,

jakie gospodarstwa domowe

otrzymały w ciągu roku.

Dochody te pochodzą z dwóch źródeł:

Dochód osobisty

Dochód osobisty

od firm

od rządu

płace netto, dywidendy, czynsze, procenty
bankowe, dochody indywidualnych właścicieli

.

Od firm otrzymują

Od Rządu otrzymują

transfery rządowe

świadczenia społeczne, np.

emerytury,

renty, stypendia,

zasiłki dla bezrobotnych

procenty od obligacji rządowych

.

(F + N)

58

NI

PI

Podatki wpływają do budżetu państwa

59

NI

PI

Podatki wpływają do budżetu państwa

60

NI

PI

Podatki wpływają do budżetu państwa

61

NI

PI

Rząd wypłaca świadczenia

społeczne i procenty

62

NI

PI

Rząd wypłaca świadczenia

społeczne i procenty

63

NI

PI

Rząd wypłaca świadczenia

społeczne i procenty

64

NI

PI

Rząd wypłaca świadczenia

społeczne i procenty

65

Dochód osobisty rośnie o wielkość

transferów.

NI

PI

ZAPAMIĘTAJ

transfery rządowe, to zwrot części

pobranych wcześniej podatków

66

NI

PI

transfery rządowe, to zwrot części

pobranych wcześniej podatków

67

NI

PI

transfery rządowe, to zwrot części

pobranych wcześniej podatków

68

NI

PI

transfery rządowe, to zwrot części

pobranych wcześniej podatków

69

NI

PI

transfery rządowe, to zwrot części

pobranych wcześniej podatków

Podatki - transfery

,

to obraz rządu w roli

Robin Hooda

Robin Hooda

Jednym zabiera

drugim daje

70

Gospodarstwa domowe płacą podatki

.

NI

PI

71

NI

PI

Gospodarstwa domowe płacą podatki

.

Dochód jakim dysponują ulega uszczupleniu

o 1105.

72

NI

PI

Dochód jakim dysponują ulega uszczupleniu

o 1105.

73

NI

PI

Podatki dochodowe zasilają budżet

państwa.

74

NI

PI

Podatki dochodowe zasilają budżet

państwa.

75

NI

PI

Podatki dochodowe zasilają budżet

państwa.

Reszta dochodu pozostaje do wy-
łącznej dyspozycji gospodarstw

76

NI

PI

Reszta dochodu pozostaje do wy-
łącznej dyspozycji gospodarstw

77

NI

PI

DI

Reszta dochodu pozostaje do wy-
łącznej dyspozycji gospodarstw

78

NI

PI

DI

Dochód po opodatkowaniu to

dochód do

dyspozycji

(DI).

Część tego dochodu gospodarstwa oszczędzają Sp = 595.

79

NI

PI

DI

Część tego dochodu gospodarstwa oszczędzają Sp = 595.

80

NI

PI

DI

Część tego dochodu gospodarstwa oszczędzają Sp = 595.

81

NI

PI

DI

Pozostałą część dochodu przeznaczają

na konsumpcję

.

82

NI

PI

DI

Pozostałą część dochodu przeznaczają

na konsumpcję

.

83

Spośród dochodu 8000 w konsumpcję prze-

Spośród dochodu 8000 w konsumpcję prze-

kształca się 5000. Aby ustalić tę wielkość, ko-

kształca się 5000. Aby ustalić tę wielkość, ko-

nieczna była znajomość wszystkich kanałów

nieczna była znajomość wszystkich kanałów

przepływów dochodu wytworzonego

przepływów dochodu wytworzonego

84

NI

PI

DI

85

NI

PI

DI

Niezagospodarowany dotąd

dochód to

oszczędności oraz

oszczędności oraz

niewydane podatki

niewydane podatki

86

NI

PI

DI

oszczędności firm i

gospo-

darstw trafiają do

banku

.

1

6

2

0

1

6

2

0

87

NI

PI

DI

oszczędności firm i

gospo-

darstw trafiają do

banku

.

1

6

2

0

1

6

2

0

88

NI

PI

DI

1

6

2

0

1

6

2

0

89

NI

PI

DI

1

6

2

0

1

6

2

0

Na zagospodarowanie oczekują podatki

netto

oraz oszczędności brutto sektora

prywatnego

90

Podatki netto – podatki brutto

Ogół podatków jakie wpływają do

budżetu państwa, to podatki brutto.

T

B

T

B

91

T

B

T

B

Podatki brutto napływają do budżetu państwa

Z tych podatków w pierwszej kolejności

finansowane są transfery rządowe

Transfery to zwrot społeczeństwu

części pobranych wcześniej podatków

92

T

B

T

B

– (F + N)

W budżecie pozostaje część niezwróconych

społeczeństwu podatków

Te niezwrócone pod postacią

transferów podatki nazywamy

Podatki netto

T

N

T

N

=

93

T

B

T

B

– (F + N)

T

N

=

Podatki netto kierowane są

przez Rząd na zakupy rządowe.

WPŁYWY

WYDATKI

94

Oszczędności brutto sektora
prywatnego (S

B

P

)

To

Amortyzacja

A

S

c

Oszczędności korporacji

Oszczędności gospodarstw
domowych

S

p

S

B

p

95

Niezagospodarowany dochód (Tn i S

p)

sfinansują zakupy rządowe i inwestycje

aby ustalić wielkość

G, I, X

G, I, X,

konieczne są dalsze

informacje

czyli

czyli

96

czyli

czyli

B

S

r

97

Gdy kredyt rządowy i zagranicy wynosi

zero

B

S

r

98

Gdy kredyt rządowy i zagranicy wynosi

zero

to zakupy rządowe wynoszą tyle ile podatki netto,

a inwestycje, tyle ile oszczędności brutto

99

to zakupy rządowe wynoszą tyle ile podatki netto,

a inwestycje, tyle ile oszczędności brutto

100

to zakupy rządowe wynoszą tyle ile podatki netto,

a inwestycje, tyle ile oszczędności brutto

8000

czy ten stan oznacza równowagę ???

czy ten stan oznacza równowagę ???

101

Rząd wypuszcza obligacje

100

102

100

Obligacje są wykupywane za oszczędności

Środki dla inwestorów maleją

1

5

2

0

100

103

104

105

Do zobaczenia

na następnym

wykładzie