1. Fosfolipidy:

1.1.Glicerofosfolipidy

1.2. Sfingolipidy

2. Glikolipidy

Plan: Lipidy złożone

kontynuacja

Przygotowały: Iwona Kątnik-Prastowska oraz Anna Lemańska

LIPIDY

Złożone

Kwas tłuszczowy

G
L
I
C
E
R
O
L

Alkohol

OPO

S
F
I
N
G
O
Z
Y
N
A

Kwas tłuszczowy

OPO

Alkohol

S
F
I
N
G
O
Z
Y
N
A

Glukoza

lub

galaktoza

Kwas tłuszczowy

1. Fosfolipidy

2. Glikolipidy

1.1.Glicero

fosfolipidy

1.2.Sfingo

fosfolipidy

Proste

Glicerofosfolipidy

Fosfolipidy

Sfingolipidy

Fosfatydylo

etanoloamina

(kefalina)

Fosfatydylo

cholina

(

lecytyna)

Fosfatydylo

seryna

fosfatydylo

glicerol (kardiolipina)

Fosfatydylo

inozytol

Glycerophospholipids
are the major

components of
biological membranes

1.1. Glicerofosfolipidy:

Glicero-
3-fosforan

Glicerofosfolipid

Kwas fosfatydowy

Glicerol

Kwas tłuszczowy

Glicerofosfolipidy

Nazwę tworzy się zgodnie z nazwą aminoalkoholu lub alkoholu
będącego składnikiem fosfolipidu

alkohol - X

Nazwa z

Nazwa z fosfolipidem

Etanoloamina

Fosfatydylo

etanoloamina

(Kefalina)

Cholina

Fosfatydylo

cholina

(Lecytyna)

Seryna

Fosfatydylo

seryna

Inozytol

Fosfatydylo

inozytol

Fosfatydylo-glicerol

fosfatydylo

glicerol

(Kardiolipina)

Charakterystyczne grupy hydrofilowe

występujące w glicerofosfolipidach:

Fosfatydylo

etanoloamina

jest

znana pod nazwą

efalina

etanoloamina

Fosfatydylocholina

Syn.

lecytyna

Cholina

Fosfolipidy

są

związkami amfofilowymi

(syn. amfipatycznymi)

Polarne,

hydrofilowe

„

Głowy”,

Część cząsteczki

Alkoholem –

Niepolarne

hydrofobowe

„

Ogony”

Część cząsteczki

węglowodorowym

łańcuchem

kwasów tłuszczowych

Hydrofobowe

niepolarne

Hydrofilowe

polarne

Fosfolipidy

stanowią główny
składnik lipidowy
amfipatycznych błon
komórkowych.

Hydroliza

Fosfoglicerolipidów:

Kwasy tłuszczowe

2 cząsteczki

Glicerol

Alkohol:

Cholina

lub

Etanoloamina

lub

Seryna

lub

Inozitol

Jon

fosforanowy

Plazmalogeny

są fosfolipidami,

występują w mózgu i mięśniach:

Cholina

Aldehyd

kwasu

tłuszczowego

Wiązanie
eterowe

Kwas tłuszczowy

1.2. Sfingolipidy

złożone lipidy

 Obecne w osłonce
tkanki nerwowej - mielinie
(Podwójna mielinowa warstwa lipidowa
zawiera ok. 70% lipidów i 30% białek).

 Stwardnienie rozsiane jest chorobą, w
której obserwuje się degradację osłonki
mielinowej.

 Odkryte w 1874 przez
J.Thudichum

S
F
I
N
G
O
Z
Y
N
A

Kwas tłuszczowy

OPO

Alkohol

Glicerofosfolipidy

Fosfolipidy

3.5.1.2

Sfingolipidy

Ceramidy

Sfingomieliny

Sfingozyna:

długołańcuchowy nienasycony

aminoalkohol jest rdzeniem struktury

sfingolipidów:

Ceramid

jest pochodną N-acylo-kwasów

tłuszczowych i sfingozyny:

Kwas
tłuszczowy

jest związany

wiązaniem

amidowym

-NH-C=O

Sfingozyna

Ceramid występuje
w małych ilościach
w tkankach.
Głównie stanowi
podstawę w
budowie
sfingomieliny oraz
sfingoglikolipidów

Kwas tłuszczowy

związany amidowo

Cholina

Sfingomieliny

Sfingomielina

to ceramid

zestryfikowany przez fosfo-
cholinę

Sfingomieliny

są amfipatycznymi cząsteczkami

„Głowa”

„Ogon”

Glikolipidy

Do części lipidowej monosacharyd albo
oligosacharyd jest przyłączony



Glicerolu:

Glikoglicerolipidy



Sfingozyny:

Glikosfingolipidy:

•

Cerebrozydy

•

globozydy

•

gangliozydy)

Zbudowane są na bazie:

Klasa lipidów rzadziej występująca w błonach

zwierzęcych, ale rozpowszechniona w błonach

roślinnych (w chloroplastach)

Cukier:

Galaktoza

Glikoglicerolipidy:

Cerebrozydy
globozydy
gangliozydy

 są istotnym składnikiem
tkanki nerwowej i błon komórkowych. Występują
głównie w mózgu ( 7% suchej masy) oraz w
połączeniach nerwowych

 są ceramidami, zawierającymi jedną lub więcej
cząsteczek cukru:

Glikosfingolipidy

Glikosfingolipidy:

Jednostka cukrowa
wiąże się beta
glikozydowym
wiązaniem z
ceramidem.

Cerebrozydy

Kwas
tłuszczowy

cukier

Gal

lub

Glc

Globozydy

Kwas
tłuszczowy

Amino-

cukier

GalNAc
GlcNAc

heterogenne glikany z kwasem sjalowym

Kwas
tłuszczowy

Glc

Gal

GalNAc

NeuAc

Gal

Fuc

ChorobaTay-Sachs
Defekty u dzieci:
nagromadzenie się
gangliozydów w
tkankach nerwowych

NeuAc

Ceramid

Gangliozydy

klasyfikuje się na podstawie

zawartości cukrów i długości jednostki
sacharydowej.

Najprostszym gangliozydem występującym w
tkankach jest

G – gangliozyd
M – monosjalo-

Gangliozydy:

Fosfoglicerolipidy, ale nie sfingolipidy,

są doskonałymi biologicznymi detergentami:

Działanie tego rodzaju jest szczególnie ważne

w jelicie cienkim, gdzie tworzenie miceli

mieszanych z produktami trawienia tłuszczu

ułatwia wchłanianie lipidów z jelita.

Fosfolipidy jako detergenty pełnią szczególnie
ważną rolę w funkcjonowaniu płuc, gdzie
lecytyna (dipalmitoilolecytyna) zmniejszając
napięcie powierzchniowe pomiędzy fazą tkanki
płucnej i fazą gazów oddechowych zapobiega
sklejaniu się wewnętrznych powierzchni płuc.
Brak surfaktantu w płucach wcześniaków może
być przyczyną zespołu niewydolności
oddechowej.

Dojrzałość płuc noworodków można ocenić na
podstawie pomiaru współczynnika [lecytyny]/
[sphingomieliny]
w płynie owodniowym.