Komórki B produkują immunoglobuliny
zwane przeciwciałami

Każdy rodzaj przeciwciał spełnia określone
funkcje

Immunoglobuliny biorą udział w

niszczeniu

bakterii, wirusów i grzybów

IgM

pierwsza rozpoczyna
akcję

UWAGA
Wróg przed nami

Do dzieła ! ...

Łapać go !

Lecę za

tobą !

Idę z

wami !

Już po

tobie !

Załatwion

e

Zarazek !!
Łapać !

Trzymać !

Czasem przeciwciała podejmują
wspólne akcje.

Limfocyty T są odpowiedzialne za swoistą
odporność komórkową

T zabójca zabija zakażone komórki

Koniec z tobą

Limfocyty T-pomocnicze zwołują

komórki T-zabójcy, aby zniszczyć

zarazki ...

Wzywamy
wszystkie
komórki T-
zabójcy.
Potrzebujemy
Was !

i powiadamiają komórki B kiedy

rozpocząć wytwarzanie przeciwciał

Komórki B
rozpocząć
wytwarzanie
immunoglobuliny

Limfocyty T-supresyjne

powiadamiają komórkę B o

zaprzestaniu produkcji przeciwciał

OK Kom

órki B!

Kończym

y !

Inny obrońca to fagocyt .

Fagocyty niszczą zarazki

poprzez fagocytozę

i zabijanie wewnątrzkomórkowe

Potrafią też wysyłać sygnał
wzywający inne fagocyty do
pomocy.

Wzywam

wszystkie

fagocyty

Akcja!

Ostatni z naszych obrońców to

komplement.

Składa się z 18 różnych

cząsteczek.

Układ dopełniacza współdziała z
IgG
i fagocytami aby szybciej
wyeliminować zarazki.

A ZATEM MAMY:

PRZECIWCIAŁA

czyli immunoglobuliny

produkowane przez

komórki B

Ja m

ówię

kom

órko

m

T-zab

ójcom

by

atak

ował

y zar

azki

i kom

órko

m B

kied

y ma

ją za

czyn

ać

prod

ukcję

prze

ciwc

iał

Ja

rozpoczynam

akcję !

Ja daję

znak komórkom B

kiedy mają skończyć

Ja zabijam

zarazki !

3 rodzaje

komórek typu T

FAGOCYTY

i KOMPLEMENT

WSKAZANIA DO BADAŃ ODPORNOŚCI

(a)

 obciążający wywiad rodzinny – stwierdzony wcześniej

pierwotny niedobór odporności,

 wady serca i dużych naczyń oraz obniżony poziom

wapnia w okresie noworodkowym (cechy
charakterystyczne dla zespołu DiGeorge’a),

 choroby o których wiadomo, że często towarzyszą

im niedobory odporności (zespół Downa, rybia
łyska, małogłowie i ptasi wygląd twarzy),

WSKAZANIA DO BADAŃ ODPORNOŚCI (b)

 przewlekle zakażenia, biegunki, brak przyrostu

masy ciała i zahamowanie wzrostu u dzieci,

 zakażenia drobnoustrojami oportunistycznymi lub

o słabej wirulencji,

 wysypki o niejasnej etiologii
 nawracające, przewlekłe, źle leczące się

zakażenia, ropnie

 stany zapalne tkanki okołozębowej,

nieprawidłowe gojenie się ran

 autoimmunizacyjna anemia, małopłytkowość,

neutropenia

DO PODSTAWOWYCH BADAŃ

IMMUNOFENOTYPOWYCH POZWALAJĄCYCH

OCENIĆ STAN ODPORNOŚCI CHOREGO NALEŻY:

 ocena ilości limfocytów T, ich subpopulacji,
 ocena ilości limfocytów B,
 ocena ilości komórek NK,
 badanie ekspresji antygenów MHC klasy II
 ocena ekspresji CD40L na aktywowanych limfocytach

T

 badanie ekspresji cząsteczek adhezyjnych CD11/CD18

KLASYFIKACJA SCID

1. T

-

B

-

(we krwi obwodowej brak limfocytów T i B)

a) niedobór dezaminazy adenozyny
b) niedobór RAG1 lub RAG2
c) dyzgenezja siateczki

2. T

-

B

+

(brak limfocytów T, obecne B) najczęstsza forma

SCID - 80%

a) sprzężony z chromosomem X
b) autosomalny recesywny

3. T

+

B

+-

(limfocyty T obecne, B obecne, często obniżone)

a) zespół Omenna
b) niedobór IL-2 R

PROLIFERACJA KOMÓREK T

CENTRALNA ROLA

KOMÓREK T

H

W ODPORNOŚCI TYPU

KOMÓRKOWEGO

CZĄSTECZKI BIORĄCE UDZIAŁ W

PREZENTACJI ANTYGENU

CZĄSTECZKI POWIERZCHNIOWE KOMÓREK

BIORĄCYCH UDZIAŁ W INTERAKCJACH

POMIĘDZY KOMÓRKAMI B I T

H

NIEKTÓRE CYTOKINY W REGULACJI

ODPORNOŚCI HUMORALNEJ

IL-1:

indukuje dojrzewanie i proliferację limfocytów B,

zwiększa syntezę immunoglobulin

IL-4:

reguluje zmianę izotypu i syntezę podklas

immunoglobulin

IL-6:

odpowiedzialna za końcowe różnicowanie

limfocytów B w komórki produkujące Ig

IL-10:

stymuluje proliferacje limfocytów B, indukuje

uwalnianie

IgG, IgA, IgM przez aktywne

limfocyty B

TNFa i TNFb

wzmagają proliferację i różnicowanie limfocytów

B, rola regulacyjna w syntezie immunoglobulin

TESTY OCENIAJĄCE ODPORNOŚĆ

ODPORNOŚĆ HUMORALNA



pomiar stężenia imunoglobulin - IgG, IgA, IgM w surowicy oraz
płynach ustrojowych

1.

dyfuzja radialna

2.

turbidymetria

3.

nefelometria: próg pomiaru dla

IgG – 0,07 g/l
IgA – 0,06 g/l
IgM – 0,04 g/l



badania podklas IgG



ocena syntezy swoistych przeciwciał

 po czynnej immunizacji standardowymi szczepionkami

(przeciwciała przeciwtężcowe, przeciw błonicze)



ocena ilości limfocytów B

 ekspresja determinant powierzchniowych CD19, CD20 i CD22

TESTY OCENIAJĄCE ODPORNOŚĆ

ODPORNOŚĆ KOMÓRKOWA

 określenie liczby limfocytów T i ich subpopulacji

 ekspresja determinant charakterystycznych dla

limfocytów T: CD2, CD3, CD4, CD8

 ocena funkcji limfocytów in vitro (stymulacja mitogenami,

antygenami i alloantygenami)

ocena aktywacji na podstawie:
 proliferacji komórek
 ekspresji „antygenów aktywacji” (receptor dla IL-2

(CD25), receptor dla transferyny (CD71), HLA-DR

 uwalniania mediatorów np. cytokin

 ocena ekspresji antygenów zgodności tkankowej (HLA) klasa I

i II

TESTY OCENIAJĄCE ODPORNOŚĆ

GRANULOCYTY

 test chemiluminescencji
 ilościowy test redukcji barwnika

NBT

 ocena obecności cząsteczek

adhezyjnych CD11a, CD18

CIĘŻKI ZŁOŻONY NIEDOBÓR

ODPORNOŚCI

Dziecko poniżej drugiego roku życia, u którego można wykazać w krążeniu matczyne limfocyty T; odsetek

limfocytów CD3 jest nie większy niż 20%, a liczba bezwzględna limfocytów nie przekracza 3000 l i

określono jedno z poniższych zaburzeń:

 mutacja genu łańcucha gamma dla receptora cytokin (

c

),

 mutacja w JAK3,

 mutacja w RAG1 lub RAG2

 mutacja w IL-R7,

 aktywność deaminazy adenozyny mniejsza niż 2% w stosunku do kontroli lub mutacja obu alleli tego

enzymu.

ROZPOZNANIE DEFINITYWNE

Dziecko poniżej drugiego roku życia, u którego odsetek

limfocytów CD3 jest nie większy niż 20%, a liczba

bezwzgledna limfocytów nie przekracza 3000/ l; odpowiedź

proliferacyjna limfocytów wynosi mniej niż 10 % kontroli;

można wykazać matczyne limfocyty T w krążeniu.

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

CIĘŻKI ZŁOŻONY NIEDOBÓR ODPORNOŚCI

SPRZĘŻONY Z CHROMOSOMEM X

Chłopiec, u którego można wykazać w krążeniu
matczyne limfocyty T; odsetek limfocytów CD3 jest nie
większy niż 10%, komórek NK (CD16

+

/56

+

) mniejszy od

2%, limfocytów B większy niż 75% i można stwierdzić
jedno z poniższych zaburzeń:

 mutacja genu łańcucha gamma dla receptora

cytokin (g

c

),

 brak mRNA dla g

c

w limfocytach techniką Northern

blot,

 brak g

c

na powierzchni limfocytów lub komórkach

linii limfocytów,

 kuzyni ze strony matki: wuj, siostrzeniec, bratanek

z rozpoznaniem X-SCID

ROZPOZNANIE
DEFINITYWNE

CIĘŻKI ZŁOŻONY NIEDOBÓR ODPORNOŚCI

SPRZĘŻONY Z CHROMOSOMEM X

Chłopiec, u którego odsetek limfocytów CD3 jest nie

większy niż 10%, komórek NK (CD16

+

/56

+

) mniejszy od 2%,

limfocytów B większy niż 75% i można stwierdzić wszystkie z

poniższych zaburzeń:

 występowanie groźnych dla życia, zaburzających rozwój,

zakażeń poniżej 1 rż,

 stężenie IgG i IgA poniżej 2 SD normy dla wieku,

 przewlekła lub nawracająca biegunka, pleśniawki,

zakażenia dróg moczowych

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

Chłopiec, u którego odsetek limfocytów B we krwi obwodowej

jest większy niż 40% i można stwierdzić jedno z poniższych

zaburzeń:

 obecność matczynych limfocytów T w krążeniu,

 kuzyni ze strony matki: wuj, siostrzeniec, bratanek z

rozpoznaniem XSCID

ROZPOZNANIE MOŻLIWE

ZESPÓŁ Di GEORGE’A

Dziecko ze zmniejszoną liczbą limfocytów CD3 (mniej niż
500/ml) i dwoma z trzech poniższych
charakterystycznych objawów:

 wrodzona wada serca (przetrwały przewód tętniczy,

tetralogia Fallota, przerwany łuk aorty, nietypowe
odejście prawej tętnicy podobojczykowej),

 hipokalcemia trwająca dłużej niż 3 tygodnie,

wymagająca leczenia,

 delecja w obrębie chromosomu 22q11.2.

ROZPOZNANIE
DEFINITYWNE

ZESPÓŁ Di GEORGE’A

Dziecko ze zmniejszona liczba limfocytów CD3 (mniej niż
1500/ml) i delecją w obrębie chromosomu 22q11.2

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

Dziecko ze zmniejszoną liczbą limfocytów CD3 (mniej niż
1500/ml) i przynajmniej jednym z poniższych zaburzeń:

 wada serca,

 hipokalcemia trwajaca dłużej niż 3 tygodnie,

wymagająca leczenia,

 cechy dysmorficzne twarzy lub nieprawidłowości

podniebienia

ROZPOZNANIE MOŻLIWE

ATAKSJA-TELEANGIEKTAZJA

Dziecko, u którego stwierdza się postepującą ataksję
móżdżkową, znaczną łamliwość chromosomów pod
wpływem promieniowania w warunkach hodowli
komórek, mutacje obu alleli genu ATM

ROZPOZNANIE DEFINITYWNE

Pacjent płci męskiej lub żeńskiej, u którego stwierdza się
postępującą ataksję móżdżkową i trzy z czterech
poniższych zaburzeń :

 teleangiektazje gałki ocznej lub twarzy,

 stężenie IgA w surowicy poniżej 2 SD normy dla

wieku,

 stężenie a-fetoproteiny powyżej 2 SD normy dla

wieku,

 znaczną łamliwość chromosomów pod wpływem

promieniowania w warunkach hodowli komórek

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

ATAKSJA-TELEANGIEKTAZJA

Pacjent płci męskiej lub żeńskiej, u którego
stwierdza się postępującą ataksję móżdżkową i
przynajmniej jedno z czterech poniższych zaburzeń :

 teleangiektazje gałki ocznej lub twarzy,
 stężenie IgA w surowicy poniżej 2 SD normy dla

wieku,

 stężenie a-fetoproteiny powyżej 2 SD normy dla

wieku,

 znaczną łamliwość chromosomów pod wpływem

promieniowania w warunkach hodowli komórek

ROZPOZNANIE MOŻLIWE

ZESPÓŁ WISKOTTA-ALDRICHA

Chłopiec z wrodzoną małopłytkowością (mniej niż
70000 płytek/ml), małymi płytkami i przynajmniej
jednym z poniższych zaburzeń:

 mutacja w obrębie genu WASP,
 brak mRNA dla WASP w limfocytach techniką

Northern blot,

 brak białka WASP w limfocytach,
 kuzyni ze strony matki: wuj, siostrzeniec,

bratanek z małymi płytkami i
małopłytkowością

ROZPOZNANIE DEFINITYWNE

ZESPÓŁ WISKOTTA-ALDRICHA

Chłopiec z wrodzoną małopłytkowością (mniej niż 70
000 płytek/ml), małymi płytkami i przynajmniej
jednym z poniższych zaburzeń:

 wyprysk,
 brak/słaba synteza przeciwciał w odpowiedzi

na antygeny polisacharydowe,

 nawracające infekcje bakteryjne lub wirusowe,
 choroba autoimmunizacyjna,
 chłoniak, białaczka, guz mózgu.

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

ZESPÓŁ WISKOTTA-ALDRICHA

Chłopiec z wrodzoną małopłytkowością (mniej niż 70
000 płytek/ml), małymi płytkami lub chłopiec, u
którego wykonano splenektomię z powodu
małopłytkowości, który wykazuje przynajmniej
jedno z poniższych zaburzeń:

 wyprysk,
 brak/słaba synteza przeciwciał w odpowiedzi

na antygeny polisacharydowe,

 nawracające infekcje bakteryjne lub wirusowe,
 choroba autoimmunizacyjna,
 chłoniak, białaczka, guz mózgu.

ROZPOZNANIE MOŻLIWE

AGAMMAGLOBULINEMIA SPRZĘŻONA Z

CHROMOSOMEM X

Chłopiec z < 2% limfocytów B (CD19) i
stwierdzonym przynajmniej jednym z poniższych
zaburzeń:

 mutacja w obrębie genu Btk,
 brak Btk mRNA w badaniu metodą Northern

blot neutrofili lub monocytów,

 brak białka Btk w monocytach lub płytkach

krwi,

 kuzyni ze strony matki: wuj, siostrzeniec,

bratanek z < 2% limfocytów B

ROZPOZNANIE DEFINITYWNE

AGAMMAGLOBULINEMIA SPRZĘŻONA Z

CHROMOSOMEM X

Chłopiec z < 2% limfocytów B (CD19), u którego
występują wszystkie poniższe zaburzenia:

 początek nawracających zakażeń bakteryjnych w

pierwszych pięciu latach życia,

 stężenie IgG, IgA, IgM w surowicy poniżej 2 SD

normy dla wieku,

 brak izohemaglutynin i (lub) słaba odpowiedź na

szczepionki,

 wykluczenie innej przyczyny

hipogammaglobulinemii.

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

AGAMMAGLOBULINEMIA SPRZĘŻONA Z

CHROMOSOMEM X

Chłopiec z < 2% limfocytów B (CD19), u którego
zostały wykluczone inne przyczyny
hipogammaglobulinemii (j.w.) i stwierdza się
przynajmniej jedno z poniższych zaburzeń:

 początek nawracających zakażeń bakteryjnych

w ciągu pierwszych pięciu lat życia,

 stężenie IgG, IgA, IgM w surowicy poniżej 2 SD

normy dla wieku,

 brak izohemaglutynin.

ROZPOZNANIE MOŻLIWE

ZESPÓŁ HIPER-IgM SPRZĘŻONY

Z CHROMOSOMEM X

Chłopiec ze stężeniem IgG w surowicy poniżej 2
SD normy dla wieku i spełniający jedno z
poniższych kryteriów zaburzeń:

 mutacja genu CD40L,
 kuzyn ze strony matki, wuj, siostrzeniec

z rozpoznaniem XHIM

ROZPOZNANIE DEFINITYWNE

ZESPÓŁ HIPER-IgM SPRZĘŻONY Z

CHROMOSOMEM X

Chłopiec ze stężeniem IgG w surowicy poniżej 2 SD
normy dla wieku i spełniający wszystkie z poniższych
kryteriów zaburzeń:

 prawidłowa liczba limfocytów T i ich prawidłowa

odpowiedź proliferacyjna na mitogeny,

 prawidłowa lub zwiększona liczba limfocytów B przy

braku swoistych przeciwciał klasy IgG

 jedno lub więcej z następujących typów zakażeń lub

zaburzeń: naracające zakażenia bakteryjne w ciagu
pierwszych pięciu lat życia, zakażenie Pneumocitus
carinii w pierwszym roku życia, neutropenia, biegunka
powiązana z Cryptosporidium, stwardniające
zapalenie dróg żółciowych, niedokrwistość
aplastyczna wyindukowana przez Parvovirus,

 brak CD40L na pobudzonych limfocytach CD4

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

ZESPÓŁ HIPER-IgM SPRZĘŻONY

Z CHROMOSOMEM X

Chłopiec ze stężeniem IgG w surowicy poniżej 2 SD
normy dla wieku, prawidłowa liczba limfocytów T i
B oraz jednym lub więcej z poniższych zaburzeń:

 stężenie IgM w surowicy powyżej 2 SD normy dla

wieku,

 zakażenie Pneumocystis carinii w pierwszym roku

życia,

 niedokrwistość aplastyczna wyindukowana przez

Parvovirus

 biegunka powiązana z Cryptosporidium,
 choroba wątroby o ciężkim przebiegu

(stwardniające zapalenie dróg żółciowych).

ROZPOZNANIE MOŻLIWE

SELEKTYWNY NIEDOBÓR IgA

Dzieci powyżej czwartego roku życia, u których stężenie IgA w
surowicy jest mniejsze niż 7 mg/dl (0.07 g/l), przy prawidłowych
stężeniach IgG i IgM, prawidłowej odpowiedzi poszczepiennej w
klasie IgG i wykluczeniu innych przyczyn hipogammaglobulinemii.

ROZPOZNANIE DEFINITYWNE

Dzieci powyżej czwartego roku życia, u których stężenie
IgA w surowicy jest poniżej 2 SD normy wieku, przy
prawidłowych stężeniach IgG i IgM w surowicy,
prawidłowej odpowiedzi poszczepiennej w klasie IgG i
wykluczeniu innych przyczyn hipogammaglobulinemii.

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

POSPOLITY ZMIENNY NIEDOBÓR

ODPORNOŚCI

Dziecko, u którego stężenie dwóch z trzech głównych klas Ig w
surowicy jest poniżej 2 SD normy dla wieku i spełnia wszystkie z
poniższych kryteriów:

 początek choroby po 2 roku życia,

 brak izohemoglutynin i (lub) słaba odpowiedź na

szczepionki,

 wykluczenie innych przyczyn hipogammaglobulinemii

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

Dziecko, u którego stwierdza się znaczne zmniejszenie

(poniżej 2 SD normy dla wieku) stężeń surowiczych jednego z

trzech głównych izotypów immunoglobulin (IgG, IgA, IgM) i

które spełnia wszystkie poniższe kryteria:

 początek choroby po 2 roku życia,

 brak izohemaglutynin i (lub) słaba odpowiedź na

szczepionki,

 wykluczenie innych przyczyn hipogammaglobulinemii.

ROZPOZNANIE MOŻLIWE

PRZEWLEKŁA CHOROBA ZIARNINIAKOWA

Dziecko z nieprawidłowym NBT lub „wybuchem
oddechowym” aktywowanych neutrofili (mniej niż
5% kontroli), u którego wykazano jedno z poniższych
kryteriów:

 mutacja w gp91, p22, p47 lub p67

phox

,

 brak mRNA dla jednego z powyższych wykazany

w analizie Northen blot,

 kuzyni ze strony matki: wuj, siostrzeniec,

bratanek z nieprawidłowym NBT lub „wybuchem
oddechowym” neutrofili.

ROZPOZNANIE DEFINITYWNE

PRZEWLEKŁA CHOROBA ZIARNINIAKOWA

Dziecko z nieprawidłowym NBT lub „wybuchem
oddechowym” aktywowanych neutrofili (mniej niż 5%
kontroli), u którego stwirdzono jedno z poniższych
kryteriów:

 ropnie wątroby, okołoodbytnicze, płuc, węzłów

chłonnych, osteomyelitis o etiologii Stapylococcus
aureus, Serratia marcescens, Candida lub
Aspergillus,

 ziarniniaki w układzie oddechowym, pokarmowym

lub moczowym,

 brak przyrostu masy ciała i hepatosplenomegalia

lub limfadenopatia,

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

NIEDOBÓR ADHEZJI LEUKOCYTÓW

Dziecko ze zmniejszoną ekspresją CD18 na krwinkach
białych (mniej niż 5% kontroli) i wykazujące jedno
z poniższych zaburzeń:

 mutacja genu dla integryn b2,

 brak mRNA dla integryn b2 w krwinkach białych.

ROZPOZNANIE DEFINITYWNE

Dziecko ze zmniejszoną ekspresją CD18 na krwinkach

białych (mniej niż 5% kontroli) i wykazujące wszystkie

z poniższych zaburzeń:

 nawracające lub przewlekające sie zakażenia

bakteryjne lub grzybicze,

 leukocytoza większa niż 25 000 ml,

 opóźnione oddzielanie się pępowiny i/lub

zaburzenia gojenia sie ran.

ROZPOZNANIE PRAWDOPODOBNE

NIEDOBÓR ADHEZJI LEUKOCYTÓW

Niemowlę z leukocytozą powyżej 25 000/ml
wykazujące jedno z poniższych zaburzeń:

 nawracajace zakażenia bakteryjne,
 ciężkie zakażenia narządowe,
 brak treści ropnej w miejscu zakażenia

.

ROZPOZNANIE MOŻLIWE